📌علم تولیدشدنی است یا کشف‌کردنی؟
🍀 بعضی‌ها اصرار دارند بگویند علم کشف‌کردنی است و تعبیر تولید علم، یک مسامحه است و از کم‌آگاهی فرد مایه می‌گیرد. از همان زمانی که «تولید علم» به عنوان یک شعار و هدف توسط رهبری مطرح شد، این چالش هم کمابیش مطرح شد و می‌شود.
🍀 کلاس خط‌مشی‌گذاری فرهنگی دوره ارشد، همزمان بود با خواندن یادداشتی که دکتر #رسول_جعفریان در کانال تلگرامی‌اش درباره همین مسئله مطرح کرد: «علم تولید کردنی نیست، کشف کردنی است» (انتشار در تاریخ 10اسفند1397 - 1مارس 2019 در کانال تگرامی (t.me/jafarian1964/11870) و بازنشر در سایت مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در تاریخ 1397/12/11)
🍀 این همزمانی، سوژه‌ای شد تا یادداشت کلاسی‌ام را در همین‌رابطه بنویسم: آیا تعبیر « #تولیدعلم» مسامحه دارد؟ این تعبیر نادرست است؟ اگر ما در مرحله دستورکار سیاستگذاری، واقعا با واژگان نادرستی، خط‌مشی علمی را نام‌گذاری کنیم، با توجه به هویت فرهنگی‌ای که عناوین دارند، طبیعتا نمی‌توانیم توقع داشته باشیم خط‌مشی به درستی اجرا شوند. اما اگر این عنوان نادرست نیست، پس لازم است خود این چالش را موضوع مطالعه قرار بدهیم و نگذاریم با تبلیغ غلط درباره‌ی این عنوان، اصل سیاست را تحت شعاع قرار بدهند. البته چنین مطالعه‌ای باید دقیقا از همان منظری باشد که ناقد مطرح می‌کند.
🍀 در آن یادداشت، سعی کردم نشان بدهم تعبیر تولید علم، از منظر علوم مختلف، اولا غلط نیست و استعاره‌ای جاافتاده است، ثانیا از منظر برخی از آن‌ها، کاملا معنای حقیقی دارد. آن یادداشت همان زمان منتشر شد. (eitaa.com/aliebrahimpour_ir/496)
🍀 اینک بعد از دو سال، با پیراسته‌سازی و تلاش برای افزایش اتقان، آن سیاهه‌ها را تبدیل به مقاله‌ای علمی کردم. این مقاله می‌خواهد نشان بدهد: « #کشف_علم» هم مثل « #تولید_علم» یک استعاره است! #صنعت و #طبیعت دو استعاره در ساحت علم هستند و در حد استعاره‌بودنشان هیچ‌کدام بر دیگری ترجیح ندارد!! چرا یک فرد باید به خودش اجازه بدهد یک استعاره را به نفع دیگری حذف کند؟! متفکر آگاه، هر دو (بلکه هر سه-چهار و...) استعاره را می‌شناسد و از هر کدام بهره می‌گیرد!
✅ مثالی هم آوردم: یک «🌳میوه» را تصور کنید. آیا این 🌳 سرمایه محسوب می‌شود یا خیر؟ قطعا بله و از این حیث می‌شود از منظر اقتصادی به آن نگاه کرد! در عین حال، یک پدیده و شیء زیباست و می‌شود از منظر زیبایی‌شناسانه به آن نگاه کرد. این درخت شاید ارث پدر صاحب درخت باشد و ازاین‌حیث می‌شود از منظر فرهنگی و اجتماعی به آن نگاه کرد. در این حال، هوا را تمیز می‌کند و از منظر محیط‌زیستی می‌شود به آن نگاه کرد. هیچ‌کدام از این حیثیت‌ها مانع و تضادی با دیگری ندارد. بنابراین اینکه کسی بگوید علم تولید کردنی نیست، کشف‌کردنی است؛ همانقدر سطحی است که کسی بگوید «میوه مالیت دارد، نه لذت» یا «میوه تولید کردنی نیست، روییدنی و خلق‌کردنی است» و قس‌علی‌هذا!
💠مقاله « #ترمینولوژی "«تولید» علم"» (امکان‌سنجی کاربرد استعاره صنعت درباره «علم» از منظر بینارشته‌ای)، برای کمیسیون فلسفه و #روش_شناسی علوم انسانی اسلامی ششمین #کنگره بین المللی #علوم_انسانی_اسلامی ارسال شده و باذن‌الله بعد از ارائه، منتشر خواهد شد.
@aliebrahimpour_ir
