📌 بخشی از #یادداشت «باور کنیم این جهادِ سختِ واجب را...»
🔘...توجه به رابطه‌ی « #تمدن » و « #تولید_علم»، درک ما را از جایگاه هرکدام ارتقاء خواهد داد. این خصوصا در طرح‌ریزی و هدف‌گذاری‌های فردی و اجتماعی، فوق‌العاده مهم و اساسی است و بی‌توجهی به آن منشاء مغالطات و کج‌فهمی‌های بسیار خواهد شد. «علم» بينش وسيع و گسترده انسان درباره جهان و محصول كوشش جمعى بشر است كه در طى قرون و اعصار روى هم انباشته شده و تكامل يافته و تحت ضوابط و قواعد و نظم خاصی در آمده است.(مجموعهآثار، ج2، ص24) تولید علم، اتفاقی نیست که در یک روز یا یک سال یا یک دهه رخ دهد. علم و تمدن رابطه‌ی هم‌افزایی دارند. علم مقدمات ایجاد مدنیت را فراهم میکند و تمدن موجبات رشد علم را. پازل‌های حرکت‌های علم تمدنی، در بازه‌ای به طول یک تمدن چیده می‌شوند و دانشمندان و محققین متعدد، در نسل‌های مختلف، قطعات ریز و کوچک آن را در کنار هم قرار می‌دهند. «تولید علم» هدفی زودحاصل نیست. «ما حرکتمان شروع شده، لکن هنوز در اول کاریم.»(۱۳۸۶/۰۴/۲۵) «باید بدانیم قدم‌های اولیم.»(۱۳۸۹/۰۶/۱۴) هرچند هرقدمی که در مسیر علم برداشته می‌شود، ثمراتش را نمایان میکند؛ اما نباید توقع داشت که علم مطلوب و مورد نیاز، در بازه‌ای کوتاه محقق شود. که اگر نشد و در این مسیر با سختی مواجه شدیم، سرخورده و دل‌سرد نشویم و ناامید از مسیر. بدانیم «دنبال علم رفتن زحمت دارد و گاهی محرومیت و گاهی مشكلات»(۱۳۷۸/۰۷/۱۹).
🔘...غرب از آنجا که از علم تمدن مسلمین تغذیه کرد و آرام‌آرام بر سمند علم فایق آمد و امروز نیز به سرعت با آن می‌تازد، توانست گوی تمدن جهانی را از مسلمین برباید و امروز بر دنیا مسلط شود. «مستکبران جهانی به برکت علمی که به آن دست پیدا کردند، توانستند به همه‌ی دنیا زور بگویند.»(۱۳۹۰/۱۱/۱۴) چراکه «العِلمُ سُلطانٌ ، مَن وَجَدَهُ صالَ بِهِ، ومَن لَم يَجِدهُ صيلَ عَلَيهِ؛ دانش، سلطنت و قدرت است، هر كه آن را بيابد با آن يورش برد و هر كه آن را از دست بدهد بر او يورش برند.»(شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۱۹) یعنی علم مساوی است با قدرت و اقتدار، هم امروز و هم در طول تاریخ و هم در آینده ؛ و این مسئله دو طرف بیشتر ندارد و حالت میانه‌ای در بین نیست. هر کسی و هر ملتی که عالم باشد، می‌تواند فرمان‌روایی کند و دست برتر را داشته باشد؛ هر ملتی که دستش از علم تهی باشد، باید خود را آماده کند که دیگران بر او فرمان‌روایی و در مقدرات و سرنوشتش دخالت کنند. (۱۳۸۵/۰۱/۰۱ ، ۱۳۸۸/۱۱/۱۳ ، ۱۳۹۰/۱۱/۱۴)...
🗓 نگارش در: 21آذرماه95
[ #یادداشت_چاپ_شده #چاپ_شده #مقاله_کوتاه ]
🌐 @aliebrahimpour_ir
🌟 «روی آن #کار شده...»🌟
🌿 یک نکته‌ی اساسی این است که علوم انسانی، دو سه قرن است که در دنیا ابداع شده و اشخاصی روی آن فکر کرده‌اند، #کار_کرده‌اند ، مسائلی را به وجود آورده‌اند؛ بعضی هم که [ابداع آنها] به قرن نمی‌رسد، چندین دهه است که #دارند_روی_آن_کار_می_کنند؛
🌿یعنی به‌اصطلاح چیزهایی جزو علوم مختلف انسانی هستند که برای ما حکم واردات را پیدا میکند؛ حالا غیر از فلسفه و ادبیات و مانند این‌چیزهایی که مربوط به خود ما است، مسائلی به وجود آمده، سرفصل‌هایی تولید شده، #روی_آن_کار_شده، فکر شده، نقد شده، چند لایه ردّوبدل شده -این کارها انجام گرفته-
🌿 [حالا] ما حالا می‌خواهیم وارد بشویم و این مسائل را از آن ریشه‌ی به‌اصطلاح غیر دینی یا بعضاً ضدّ دینی آن جدا کنیم و به یک منشأ قرآنی و یک منشأ دینی و وَحیانی متّصل کنیم.
🌿 خب این خیلی مهم است؛
🍀این یک #تسلط_اساسی بر #کارهای_دیگران لازم دارد؛
🍀 ما #باید_بدانیم که دیگران در این زمینه‌ها چه کرده‌اند.
🍀 [دانستن] کارهایی که آنها انجام داده‌اند، پیشرفت‌هایی که آنها انجام داده‌اند، از مسائلی است که مورد نیاز است؛ باید کار بشود.
👤 #بیانات حضرت استاد آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای، در دیدار دست‌اندرکاران اولین کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی، ۱۳۹۶/۰۳/۰۱ [تاریخ انتشار: 9 آذر 96]
[ #روش_شناسی #علوم_انسانی_اسلامی #تولید_علم #علم_دینی ]
🔗 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=38352 ( #آقا )
🌐 @aliebrahimpour_ir
📌 از #تولید_علم تا #ترویج_علم
🌺 بذر ایدههای علمی از جامعه‌علمی گرفته می‌شوند، در ذهن پژوهشگر جوانه می‌زنند و رشد می‌کنند و در قالب یک محصول -مثلا کتاب- رسوب پیدا می‌کنند. اما عمیقا #معتقدم اگر ایده‌ها به جامعه کنشگران علمی بازنگردد، جز مجموعه‌ی کاغذ‌ها در گوشه کتاب‌خانه، چیزی نیستند!
🌺 نگاه علمی به مقوله جریان‌شناسی، ضرورتی بود که در فضای فکری‌فرهنگی‌سیاسی جامعه احساس کردم. فعالیتی شکل گرفت و محصولی به دست آمد. احساس می‌کنم وظیفه‌ام در در راستای این دغدغه، هنوز به اتمام نرسیده. تا آنجا که در توان دارم (علی قدر الطاقة البشریة) وظیفه خودم می‌دانم این ایده را به کنشگران این عرصه -که اتفاقا عرصه عریض و طویلی هم هست- بازگردانم.
🌺 به‌همین‌دلیل، از مدتی قبل از دوستان مختلف در عرصه‌های گوناگون کاری، در این زمینه مشورت گرفته و می‌گیرم. از هر ایده‌ی ترویجی جدید هم استقبال می‌کنم. دوستان من را از نظرات خود بی‌نصیب نگذارند.
🌺 یکی از ایدههای مطرح‌شده، ایجاد پایگاه اختصاصی موضوع کتاب، در فضای مجازی بود. امیدوارم مورد حمایت دوستان واقع گردد 👈 @currents_studies
🌐 @aliebrahimpour_ir
🌐 @currents_studies
📌 نظریه‌ها تا دیگران را راضی نکنند، #نظریه نیستند؟!
✨ در سطح مباحث فلسفی، چطور موضع گیری کنیم؟ #کوهن در مقدمه کتابش (مقدمه، ص۲۶) خیلی جالب تعیین #خط_مشی میکند و به آسیب مهمی در مباحث علمی اشاره می کند.
✨ می گوید من نظر #فلسفی را می گویم و اصلا به #شخصیت قائل آن اشاره نمی کنم. به دو دلیل: اولا، نمی‌خواهم دعوا را شخصی کنم، اصل محتوا مراد من است؛ ثانیا، اگر اسم بیاورم، بلافاصله شخص می گوید تو نظر من را خوب نخواندی، خوب نفهمیدی و... . هرچند این حرفشان معمولا فقط یک ادعاست، اما اصلا من در کتابم، بنا بر #متقاعد کردن #خصم ندارم! من می خواهم حرف خودم را بزنم.
✨ به گمان من، یکی از مشکلات ما در #تولید_علم -تاکیدم در #علوم_انسانی_اسلامی است- این است که خود را ملزم می دانیم حتما و حتما حرف خود را #در_مقابل حرف دیگران مطرح کنیم و #با_رد_آنها خودمان را #اثبات کنیم. در واقع #قدرت نظریه، به جای اینکه از #عمق_محتوایی آن تغذیه کند، از #تخاصم و #نفی_دیگران و غیر، تغذیه می کند. به جای اینکه محقق در هنگام نظریه پردازی به #حل_عینیت و جمع آوری #شواهد کامل و #توسعه_افق_دید و نگاه جامع بپردازد، به جست و جوی نظریات رقیب و تلاش برای رد آنها می پردازد.
✨ البته سخت است. هدف من اما تذکر به این مواجهه است که محقق می تواند -و بلکه، باید- خود را از این حصارها و اغلال رها کند و مستقیم و تک و تنها بدون اینکه تیم کِشی کند، حرف خودش را بزند. بعدا دیگرانی هستند که مقایسه و نقد کنند.
#مطالعات_علم #دسته_سینه #تیم_کشی #قبیله
@aliebrahimpour_ir
📌علم تولیدشدنی است یا کشف‌کردنی؟
🍀 بعضی‌ها اصرار دارند بگویند علم کشف‌کردنی است و تعبیر تولید علم، یک مسامحه است و از کم‌آگاهی فرد مایه می‌گیرد. از همان زمانی که «تولید علم» به عنوان یک شعار و هدف توسط رهبری مطرح شد، این چالش هم کمابیش مطرح شد و می‌شود.
🍀 کلاس خط‌مشی‌گذاری فرهنگی دوره ارشد، همزمان بود با خواندن یادداشتی که دکتر #رسول_جعفریان در کانال تلگرامی‌اش درباره همین مسئله مطرح کرد: «علم تولید کردنی نیست، کشف کردنی است» (انتشار در تاریخ 10اسفند1397 - 1مارس 2019 در کانال تگرامی (t.me/jafarian1964/11870) و بازنشر در سایت مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در تاریخ 1397/12/11)
🍀 این همزمانی، سوژه‌ای شد تا یادداشت کلاسی‌ام را در همین‌رابطه بنویسم: آیا تعبیر « #تولیدعلم» مسامحه دارد؟ این تعبیر نادرست است؟ اگر ما در مرحله دستورکار سیاستگذاری، واقعا با واژگان نادرستی، خط‌مشی علمی را نام‌گذاری کنیم، با توجه به هویت فرهنگی‌ای که عناوین دارند، طبیعتا نمی‌توانیم توقع داشته باشیم خط‌مشی به درستی اجرا شوند. اما اگر این عنوان نادرست نیست، پس لازم است خود این چالش را موضوع مطالعه قرار بدهیم و نگذاریم با تبلیغ غلط درباره‌ی این عنوان، اصل سیاست را تحت شعاع قرار بدهند. البته چنین مطالعه‌ای باید دقیقا از همان منظری باشد که ناقد مطرح میکند.
🍀 در آن یادداشت، سعی کردم نشان بدهم تعبیر تولید علم، از منظر علوم مختلف، اولا غلط نیست و استعاره‌ای جاافتاده است، ثانیا از منظر برخی از آنها، کاملا معنای حقیقی دارد. آن یادداشت همان زمان منتشر شد. (eitaa.com/aliebrahimpour_ir/496)
🍀 اینک بعد از دو سال، با پیراسته‌سازی و تلاش برای افزایش اتقان، آن سیاهه‌ها را تبدیل به مقاله‌ای علمی کردم. این مقاله می‌خواهد نشان بدهد: « #کشف_علم» هم مثل « #تولید_علم» یک استعاره است! #صنعت و #طبیعت دو استعاره در ساحت علم هستند و در حد استعاره‌بودنشان هیچ‌کدام بر دیگری ترجیح ندارد!! چرا یک فرد باید به خودش اجازه بدهد یک استعاره را به نفع دیگری حذف کند؟! متفکر آگاه، هر دو (بلکه هر سه-چهار و...) استعاره را می‌شناسد و از هر کدام بهره می‌گیرد!
✅ مثالی هم آوردم: یک «🌳میوه» را تصور کنید. آیا این 🌳 سرمایه محسوب می‌شود یا خیر؟ قطعا بله و از این حیث می‌شود از منظر اقتصادی به آن نگاه کرد! در عین حال، یک پدیده و شیء زیباست و می‌شود از منظر زیبایی‌شناسانه به آن نگاه کرد. این درخت شاید ارث پدر صاحب درخت باشد و ازاین‌حیث می‌شود از منظر فرهنگی و اجتماعی به آن نگاه کرد. در این حال، هوا را تمیز میکند و از منظر محیط‌زیستی می‌شود به آن نگاه کرد. هیچ‌کدام از این حیثیت‌ها مانع و تضادی با دیگری ندارد. بنابراین اینکه کسی بگوید علم تولید کردنی نیست، کشف‌کردنی است؛ همانقدر سطحی است که کسی بگوید «میوه مالیت دارد، نه لذت» یا «میوه تولید کردنی نیست، روییدنی و خلق‌کردنی است» و قس‌علی‌هذا!
💠مقاله « #ترمینولوژی "«تولید» علم"» (امکان‌سنجی کاربرد استعاره صنعت درباره «علم» از منظر بینارشته‌ای)، برای کمیسیون فلسفه و #روش_شناسی علوم انسانی اسلامی ششمین #کنگره بین المللی #علوم_انسانی_اسلامی ارسال شده و باذن‌الله بعد از ارائه، منتشر خواهد شد.
@aliebrahimpour_ir