🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش دوازدهم
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت نخست
🔺 در زیر به سه جریان عمده عرفانی و معنویت‌گرا و ویژگی‌های آنها در دوران #صفویه اشاره می‌شود و از برخی از بزرگان هر جریان نیز نام برده می‌شود.
1️⃣ #تصوف_خانقاهی و سلسلهای
🔹 از جمله فرق صوفیه از دوران صفویه به بعد، می‌توان به سلسلههای #ذهبیه، نعمت‌اللهیه، چشتیه و اویسیه اشاره کرد. صوفیانی مانند حسینعلی شاه اصفهانی، مشتاق علیشاه، سعادت علیشاه، شیخ مؤذن خراسانی، شیخ نجیبالدین تبریزی، شیخ علی اصطهباناتی، و سید قطبالدین نیریزی، رستم بیک، ایزد گشسب، ملاحسن آرندی نائینی و محمد جواد سرجویی بیدآبادی از جمله برزگان این سلسلهها بوده‌اند.
🔹 حاکمان صفوی با اینکه در اصل با ادعای تصوف و به مدد #صوفیان_قزلباش به حکومت رسیدند، از دوره شاه طهماسب به بعد به صوفیان قزلباش سخت گرفتند و برای حفظ حکومت خود و جلوگیری از شورشهای احتمالی، آنها را از مناصب دولتی کنار گذاشتند.
🔹 کار به اینجا نیز خاتمه نیافت و با قدرت گرفتن فقهای شیعه در حکومت صفوی و ردیه نویسیهای آنها بر ضد تصوف عرصه چنان بر آنها تنگ شد که حتی برخی از آنها مجبور شدند از ایران مهاجرت کنند. همچنین صفویان برای حفظ حکومت خود از گرم شدن بازار طریقههای دیگر صوفیه نیز در ایران جلوگیری کردند.
🔹 البته خود صوفیان نیز در این دوره به انحراف کشیده شدند و همین سبب انحطاط جریان تصوف خانقاهی در این دوره شد؛ نمونههایی از این انحطاط را می‌توان در حکومتی شدن صوفیان، خاندانی شدن تصوف، گرایشهای غالیانه و تندروانه قزلباشان و لاابالیگری آنها مشاهده کرد.
🔹 در مجموع صوفیان صفوی به جز مواردی انگشت‌شمار، به دسته‌ای دوره‌گرد تبدیل شدند که به کارهایی مانند قصهخوانی در معابر، گدایی و مناقبخوانی مشغول بودند.
🔹 البته در این دوران از بین صوفیان خانقاهی، ذهبیه به علت اخلاص در تشیع و تمسک به ولایت ائمه و همچنین به دلیل دودمانی نشدن و دوری از ثروت و قدرت توانستند در بین مردم به حیات خود ادامه دهند.
🔹 به گونهای که مرکز فعالیتهای اقطاب و مشایخ بزرگ سلسله ذهبيه مانند شیخ محمد على مؤذن خراسانی (قطب ۲۹)، شیخ نجیب‌الدين رضا تبریزی (قطب ۳۰)، شیخ علی نقی اصطهباناتی (قطب ۳۱) و سید قطب الدین نیریزی(قطب ۳۲) در اصفهان بوده است. در اواخر دوره صفویه سید قطب به شیراز رفته و از آن به بعد آن شهر مرکز فعالیتهای سلسله ذهبيه شد.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4736
🆔 @asbaat_ir
🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش سیزدهم
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت دوم
🔰 تصوف #خانقاهی ایران در حکومت افشار و زند
🔸 پس از انقراض صفویه و با ظهور حکومت افشار و زند تصوف خانقاهی ایران وارد مرحلهی جدیدی شد. در این دوره که تصوف عامیانه از رونق افتاده بود، در بین ذهبيه و نعمت‌اللهیه نهضت تازهای به وجود آمد که سبب شد صوفیان با نقد تصوف عامیانه اقوال و افكار صوفیان گذشته مانند ابن عربی و غزالی را احیا کنند. سید قطبالدین نیریزی در ذهبيه و معصوم علی شاه در نعمتاللهيه نقشی چشمگیر در این جریان داشتند.
🔸 با این حال این سنت بازگشت به گذشته در صوفیه به آسانی ممکن نبود و فقها همچون گذشته و با شدت بیشتری به مقابله با تصوف برخاستند؛ از آن جمله می‌توان به مبارزات آقا #محمدعلی_بهبهانی با صوفیان اشاره کرد. وی در این دوران به دلیل قدرتی که در کرمانشاه پیدا کرد، به قلع و قمع صوفيه پرداخت.
🔸 سلسله نعمت‌اللهیه تا پیش از دوره زندیه در هندوستان بود و در آن زمان سید معصوم علی شاه دکنی از طرف علیرضا شاه دکنی برای نشر این طریقه به ایران آمد و مدتی در فارس گمنام بود.
🔸 اولین کسانی که دعوت او را اجابت کردند، برخی از مردم اصفهان بودند که سر آمد آنها فیض علی شاه (متوفی حدود سال ۱۱۹۴- ۱۱۹۹) بود.
🔸 حاکم اصفهان علیمرادخان زند نیز زمینه مناسبی برای فعالیت صوفیه ایجاد کرد. گفته شده که وی تکیهای برای معصوم علی شاه در تخت فولاد ساخت و این تکیه به دلیل آنکه بعدها فیض علی شاه در آن مدفون شد به تكيه فيض مشهور شد.
🔸 پس از فیض علی شاه فرزندش نورعلی شاه اصفهانی (۱۲۱۲) قطب سلسله نعمت‌اللهیه در ایران شد. وی و پدرش از مشایخ بزرگ سلسله نعمتاللهیهاند که واسطه بین سید معصوم علی شاه و مشایخ طریقت ایران و عراق عرب بوده‌اند.
🔸 پس از وی می‌توان به حسین علی شاه اصفهانی (۱۲۳۴) از اقطاب بزرگ سلسله نعمت‌اللهیه، صابر علی شاه جرقویهای اصفهانی (۱۲۶۸)، صفی علی شاه (۱۳۱۶) و محمد کاظم سعادت علی شاه اصفهانی (۱۳۹۳) ملقب به طاووس العرفاء که مبدأ سلسله گنابادی است، اشاره کرد.
🔸 به گفته برخی از محققان تاریخ اصفهان می‌توان ادعا کرد که طريقه تصوف نعمت‌اللهیه در قرن سیزده و چهارده هجری به وسیله عرفای اصفهان به دیگر نواحی و نقاط ایران و عراق رسید.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4736
🆔 @asbaat_ir
🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش چهاردهم
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت سوم
2️⃣ عرفان عملی و سلوک شرعی شیعی
🔹 کمی پس از صفویه جریان عرفانی جدیدی در بین برخی حکما و عرفای شیعه به وجود آمد. نقش آقا محمد بیدآبادی (۱۱۹۸) در این جریان بسیار پررنگ است.
🔹 عارف بیدآبادی که عرفان ناب را در مکتب فقیهان عارفی مانند مجلسی اول و شیخ بهایی آموخته بود، به جای حکم به اتحاد تصوف و تشیع، عرفان را بر مبنای باورها و روایات شیعی بنا کرد.
🔹 پیش از این نیز چنین تلاشی توسط فقیهان عارفی مانند سید بن طاوس، شهید ثانی و ابن فهد حلی صورت گرفته بود. اهمیت آقا محمد بیدآبادی در مقایسه با عرفای پیشین شیعه در این بود که توانست آموزههای بلند عرفانی را که در بین کتب حدیث، تفسیر و … بیان شده بود، با چینش جدیدی به صورت یک مکتب اخلاقی-عرفانی و سلوک شرعی شیعی در آورد.
🔹 رویه سلوکی بیدآبادی ریشه در کتاب و سنت و آموزههای پیشوایان شیعه دارد. از یک سو توصیه قرآن کریم و احادیث امامان(ع) به ضرورت تهذیب نفس و لزوم بهرهگیری از ذکر و دعا و توسل و از سوی دیگر سستی بنیاد اخلاق ارسطویی و عدم انطباق با پارهای مبانی کتاب و سنت، با تمام رواجی که در بین عالمان مسلمان داشت، وی را بر آن داشت تا از متن زلال کتاب و سنت و سیره معصومان(ع) شیوه صحیح تهذیب نفس را استنباط و ارائه نماید.
🔰 ویژگی‌های مکتب عرفانی بیدآبادی
🔹 از ویژگی‌های این مکتب می‌توان به توجه به باطن اعمال در عین حفظ ظواهر و توجه به معرفت نفس، اشاره کرد. نکته دیگر اینکه اساس این مکتب بر عمل قرار دارد و دیدگاههای آن تجربی و عملی و محور آن دستور العمل – و نه آگاهی از فضایل و رذایل- است. بید آبادی در این مکتب برخلاف برخی علمای ظاهری ریاضت کشیدن را امری مثبت میداند.
🔹 در مکتب عرفانی بیدآبادی انسان می‌تواند با ریاضتهای شرعی و مداومت بر اذکار و اوراد رسیده از معصومین به تدریج به جایی برسد که باب ملکوت به روی او باز گردد.
🔹 در این حال برای او «فنای ملک و ملکوت حاصل گردد و نهایتا از محو به صحو و بقای کلی در عین فنا رسد و سر معنای «العبودية جوهرة كنهها الربوبية» برایش منکشف گردد و در این مقام به مرتبه خلافت و راهنمایی مردم به سوی خدا و نیابت حضرت حجةالله على الارض خواهد رسید.»
🔹 گفتنی است که رویه سلوکی و مشرب عرفانی آقا محمد بیدآبادی از یک سو با شریعتمداران ظاهر انگار که از «لب و حقیقت به قشر و پوسته و از رحیق شراب به سراب» اکتفا میکردند و از سویی دیگر با صوفیه باطنيه منحرف که منکر ظواهر شریعت بودند، در تقابل بود.
🔹 این شیوه عرفانی و سلوکی سبب شهرت او در جهان تشیع شد و شاگردان زیادی از محضر وی بهره بردند که همین شاگردان بعدها سبب شکلگیری عرفان شرعی یا سیر و سلوک شیعی شدند. به همین دلیل وی را بنیان‌گذار عرفان عملی شیعی میدانند. حتی بزرگان عرفای نجف اشرف طريقه خود را به این عارف سالک میرسانند.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4736
🆔 @asbaat_ir
🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش 15
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت 4
🔰 حکیمان اصفهانی سرآمد عرفان عملی
🔹 به جز عرفای نجف دسته‌ای دیگر نیز به خصوص در اصفهان طریقه خود را به آقامحمد #بیدآبادی میرسانند. این دسته دوم در بحث کنونی ما مهمترند؛ چراکه مرکز آن در اصفهان بوده و نسل به نسل در اصفهان ادامه داشته است.
🔹 اینها که عمدتا از حکیمان اصفهان هستند، در عرفان عملی نیز سرآمد بوده‌اند. گفته شده که آقا #محمدرضاقمشه‌ای (۱۳۰۶) شاگرد آقا سیدرضی لاریجانی (۱۲۷۰) معتقد به سلوک به طریقه آقامحمد بیدآبادی بوده است.
🔹 #جهانگیرخان_قشقایی (۱۳۲۸) و #آخوند_کاشی (۱۳۳۳) و سپس آقا #رحیم_ارباب و حکیم خراسانی (۱۳۵۵) و شیخ محمود مفید (۱۳۸۲)، از نوادگان آقا محمد بیدآبادی و … همگی از بزرگان عرفان و سیر و سلوک بوده‌اند.
🔹 شیوه عرفانی و سیر و سلوک این افراد در اصفهان از طریق آقا محمدرضا قمشه‌ای به آقا سیدرضی‌الدین لاریجانی و از ایشان به میرزا عبدالجواد شیرازی و از میرزا عبدالجواد به آقامحمد بیدآبادی میرسد.
🔹 فرد مهم دیگری که در اصفهان در زمره همین عارفان شیعی محسوب می‌شود و شاگردان بسیاری در اصفهان داشته است، حاج محمدجواد سرجویی بیدآبادی (۱۳۴۴) است.
🔹 وی از جمله ادامه دهندگان راه آقا محمد بیدآبادی است. از شاگردان او می‌توان به میرزا ابوالهدی کلباسی، حاج شیخ حسنعلی #نخودکی اصفهانی، حاج ملا حسینعلی صدیقین و حاج ملا محمد هرتمنی، سیدزین العابدین طباطبایی ابرقویی، سید ابوالقاسم دهکردی، آخوند گزی، حاج محمد طبیبزاده، شیخ مرتضی مظاهری، سید علی‌اکبر هاشمی، سید محمد صادق کتابی و حاج شیخ مهدی نجفی مسجدشاهی اشاره کرد.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4736
🆔 @asbaat_ir
🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش 16
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت 5
3️⃣ عرفان زاهدانه (فقیهان زاهد)
🔺 با آنکه اکثر فقیهان و محدثان از مخالفان صوفیه به شمار میروند و پارهای بدعتها و کجرویهای اهل تصوف واکنش تند فقیهان را در بر داشت.
🔺 اما می‌توان جنبه زهد صوفیان را در برخی از فقیهان زاهد این دوره مشاهده کرد. این افراد از مخالفان جدی تصوف عملی و نظری هستند، با حکمت و فلسفه رابطهای ندارند و تنها میراث‌دار زهد تصوف پیشیناند.
🔺 این فقیهان پارسا کم‌کم در چشم مردم جانشین اقطاب صوفیه شدند و حرمتی که روزگاری مشایخ #صوفیه داشتند، نصیب آنان شد.
🔺 بزرگانی مانند #مقدس_اردبیلی، سید #بحرالعلوم و شیخ جعفر #کاشف_الغطاء از این زمرهاند. این افراد هر چند در دوران خود صوفی و عارف خوانده نمیشدند؛ اما در اوج مقامات معنوی بوده و حتی کشف و کراماتی نیز برای آنها نقل شده است.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4736
🆔 @asbaat_ir
🚩 نگاهی گذرا به #حوزه_علمیه_اصفهان/ بخش 17
💠 جریان‌ها و ویژگی‌های #مکتب_عرفانی_اصفهان/ قسمت 6
3️⃣ عرفان زاهدانه (فقیهان زاهد)
🔺 فقیهان زاهد در اصفهان
🔹 فقیهان زاهد در اصفهان نیز از جایگاه مهمی برخوردار بودند و از جمله آنان می‌توان به حاجی #کرباسی، سیدمحمدباقر #شفتی، صاحب حاشیه، شیخ محمدعلی هزارجریبی، ملاحسین‌علی تویسرکانی، میرسیدحسن مدرس، شیخ محمدحسین نجفی، صاحب روضات، میرزا ابوالمعالی کلباسی، سیدمحمد باقر #درچه_ای، شیخ محمدتقی نجفی معروف به آقانجفی و سید زینالعابدین طباطبایی ابرقویی اشاره کرد.
🔹 همه این افراد صاحب کشف و کرامات بوده و برخی از آنها نزد عارفان بزرگی شاگردی کرده و دستور مراقبه گرفته بودند؛ برای مثال حاجی کرباسی که احیاگر حوزه اصفهان در قرن سیزدهم هجری به شمار میرود و از مخالفان #صوفیه بوده است، خود دست‌پرورده آقامحمد #بیدآبادی است و برنامه سلوکی و اذکار و اورادی از عارف بیدآبادی گرفته و چنان که مشهور است صاحب کرامات بسیاری بوده است؛ از جمله این موارد نماز استسقای حاجی است که هنوز در بین مردم اصفهان نقل می‌شود.
🔹 سیدحجت الاسلام نیز از «بکائین» زمان و صاحب مکاشفات و کرامات بوده و با برخی از اهل دل ارتباط داشته است. میرسیدحسن مدرس نیز مدت‌ها در نجف اشرف به ریاضت و مراقبه نفس مشغول بود و خود مورد توجه خواص از اهل دل و باطن بوده است.
🔹 شیخ محمدتقی نجفی ایوان کیفی صاحب حاشیه که از بزرگان فقها و اصولیان قرن سیزدهم است، نیز پنهانی با برخی از اهل دل مانند درویش کافی نجف‌آبادی ارتباط داشته است.
🔹 نواده او معروف به آقانجفی هم با آنکه در عرصههای سیاسی فعالیت بسیاری داشت، مدتی را در نجف نزد سیدعلی آقا #شوشتری دستور ذکر و مراقبه دریافت کرد.
🔹 به گفته خود آقانجفی پس از مدتی که بدون استاد مشغول رياضت‌های معنوی بوده، هاتفی در خواب او را به محضر آقا سیدعلی شوشتری راهنمایی می‌کند.
🔹 گفته شده که به آقا سیدعلی شوشتری نیز برای دستگیری از وی از عالم غیب اشارهای شده بود. ختم‌های بسیاری را آقانجفی از آقا سیدعلی شوشتری در کتاب مفتاح السعادة نقل کرده است که نشان دهنده استفاده معنوی آقانجفی از این استاد عرفان شیعه است.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4984
🆔 http://eitaa.com/joinchat/1866006547C4bbc9c7892