📝نگاهی به اندیشه مرتضی مطهری (بخش چهارم) 🔹استاد مطهری به دنبال اجرایی شدن تعالیم اسلام در جامعه بود. او در توضیح اسلامیتی که به آن اعتقاد داشت، می‌گفت: «اگر ما واقعا اذعان كرديم به اين كه انقلاب ما يك انقلاب ماهيتاً اسلامى بوده يعنى عدالت ‏خواهانه بوده ولى عدالت اسلامى، آزادى‏‌خواهانه بوده؛ آزادى اسلامى، استقلال‏ خواهانه بوده؛ استقلال اسلامى، يعنى همه اينها را جامعه ما در ضمن اسلام مى‌‏خواست.» (مجموعه آثار، ج24، ص174) 🔸وی شرط تداوم انقلاب را حفظ این ماهیت عنوان می‌کند و می‌گوید: اين انقلاب آن وقت تداوم پيدا خواهد كرد كه اولا مسير عدالت ‏خواهى را براى هميشه ادامه بدهد يعنى دولتهاى آينده واقعا و عملا در مسير عدالت اسلامى گام بردارند، براى پر كردن شكاف‌هاى طبقاتى اقدام كنند، تبعيض‌ها را واقعا از ميان ببرند؛ جامعه توحيدى به مفهوم اسلامى، جامعه بى ‏طبقه به مفهوم اسلامى نه جامعه بى ‏طبقه به مفهومى كه ديگران مى ‏گويند- كه ميان اينها از زمين تا آسمان تفاوت است- ايجاد كنند، دولتِ حال و آينده براى برقرارى جامعه بى‏ طبقه اسلامى كوشش كنند و الّا اگر عدالت فراموش شود انقلاب شكست مى‌‏خورد چون اصلا ماهيت اين انقلاب ماهيت عدالت خواهانه بوده است.» (همان) 🔹او ایجاد عدالت اجتماعی را شرط تحقق معنویت می‌دانست و معتقد بود: «منطق اسلام این است که معنویت را با عدالت توأم با یکدیگر می‌باید در جامعه برقرار کرد. در جامعه‌ای که عدالت وجود نداشته باشد، هزاران هزار بیمار روانی به وجود می‌آیند. محرومیت‌ها ایجاد عقده‌های روانی می‌کند و عقده‌های روانی تولید انفجار؛ یعنی اگر جامعه به تعبیر علی علیه السلام به دو گروه گرسنه گرسنه و سیرِ سیر تقسیم شود، وضع به همین منوال باقی نمی‌ماند، بلکه صدها تالی فاسد به همراه خواهد آورد.» (همان، ص257) 🔸اما او چه مدل حکمرانی را برای تحقق این اهداف انتخاب کرده بود؟ برای جواب به این سوال، مناسب است تا ابتدائاً دیدگاه وی درباره نحوه تعامل روحانیت با حاکمیت را در نظر گرفت؛ وی در توضیح اینکه چرا روحانیت توانسته انقلاب‌ها را رهبری کند، می‌گوید: «سرّ دوم اين كه روحانيت‏ شيعه توانسته است انقلاب‌ها را رهبرى كند مساله استقلال روحانيت‏ شيعه است. عضو دستگاه هاى دولتى و غير دولتى نبوده، تابع آنها نبوده، از آنها ابلاغ نمى ‏گرفته. عكس حاكمان را هرگز در خانه‏ اش راه نمى ‏داده است. و اين ارزشهاست كه براى روحانيت‏ بايد محفوظ بماند. در شرايط حاضر هم مى‏ بينيد كه امام هميشه گفته ‏اند من موافق نيستم حتى در دولت‏ جمهورى اسلامى روحانيين پست دولتى بپذيرند، نخست ‏وزير بشوند، وزير امور خارجه بشوند، وزير دادگسترى بشوند. حال كارهايى از قبيل استادى، معلمى، قضاوت كه اصلا كار روحانى است به جاى خود، ولى كارهاى دولتى نه. روحانيت‏ در همان جاى خودش باقى بماند. حتى عضويت دولت‏ اسلامى را هم نپذيرد يعنى در دولت‏ اسلامى هم كه مردمى است و ملتى هست و دولتى، در صف ملت بماند و دولت‏ را ارشاد و مراقبت و نظارت كند.» (همان، ص275) 🔹شاید در نظر بدوی، این دیدگاه با پذیرفتن ولایت فقیه متناقض به نظر برسد، اما استاد مطهری جایگاه ولایت فقیه را نیز اینگونه شرح می‌دهد: «جمهورى اسلامى و اسلامى بودن اين جمهورى به هيچ وجه بر ضد حاكميت ملى نيست و به طور كلى با دموكراسى به هيچ وجه منافات ندارد و هيچ وقت اصول دموكراسى ايجاب نمى‏‌كند كه هيچ مكتبى بر يك جامعه حاكم نباشد...مساله ولايت فقيه اين نيست كه فقيه خودش در رأس دولت قرار مى‌‏گيرد، خودش مى‌‏خواهد عملاً حكومت كند و مجرى باشد. نقش فقيه در يك كشور اسلامى كه ملتزم و متعهد به اسلام است و اسلام را به عنوان يك ايدئولوژى پذيرفته است، نقش يك ايدئولوگ‏ است نه نقش يك حاكم. وقتى كه مردم آن ايدئولوژى را پذيرفته‏‌اند قهراً براى ايدئولوگ هم نقشى قائل هستند يعنى اوست كه نظارت مى ‏كند بر اين كه اين ايدئولوژى درست اجرا مى‏شود يا نه؟ ولايت فقيه ولايت ايدئولوژيك است و اساساً خود فقيه را مردم انتخاب مى‌‏كنند. اين خودش عين دموكراسى است. اگر ولايت فقيه يك امر انتصابى مى‏‌بود، ممكن بود بگوييم كه اين بر خلاف اصول دموكراسى و نظير سلطنت موروثى است. ولى، فقيه را بر خلاف سلطان و شاه خود مردم انتخاب مى‏‌كنند. بنابراين، اين چه منافاتى دارد با اصول دموكراسى و چه تناقضى هست ميان جمهورى بودن و اسلامى بودن؟» (همان، ص332 و 333) 👈متن کامل هر چهار بخش این یادداشت را اینجا مطالعه کنید 🆔 @Azadfekrischool

⭕️ مهلت ثبت نام و شرکت در دوره #ماجرای_دین_و_آزادی تا 26 اردیبهشت تمدید شد. 💠 دانشجویان دانشگاه بهشتی و علوم پزشکی ایران تا 26 اردیبهشت این فرصت را دارند که با شرکت در این دروه از طرح #معادلسازی این دوره با یکی از دروس معارف استفاده کنند. 🔻برای اطلاع از جزئیات بیشتر و ثبت نام به سایت مدرسه آزادفکری مراجعه نمایید. 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝جایگاه شورای نگهبان از نگاه دکتر سروش دباغ 🔹دکتر سروش دباغ در درس-گفتگوی «آزادی در سایه شورای نگهبان»، با طرح عبارت «پسا اسلام‌گرایی» به انتقاد از اسلام‌گرایان پرداخته و با بیان اینکه اسلام گرایان نوعی حق پیشین برای خود در نظر می‌گیرند، آن را نوعی تئوکراسی دانسته و ولایت فقیه را نیز از مصادیق آن عنوان کردند. آقای دباغ با موجه دانستن تفکیک دیانت از حکومت، از پسا سکولاریسم و فراتر رفتن از اسلام ستیزی سخن گفتند. ایشان ارکان حکمرانی مطلوب را دارای سه رکن اساسی دانستند؛ «سکولاریسم سیاسی»، «ساز و کار دموکراتیک» و «برابر طلبی». 🔸دکتر دباغ با دفاع از سکولاریسم سیاسی، آن را تفکیک نهاد دیانت از حکومت دانسته و آن را به نفع دیانت توصیف کردند. ایشان رابطه دین و سیاست را غیر از رابطه دین و حکومت عنوان کرده و گفتند: «دیانت یک حقیقت برخاسته از جامعه است و سیاست یکی از شئون هر جامعه ای است. چون دیانت در کشوری مثل ایران غالب است، دیانت از سیاست جدا نیست. این یک امر حقیقی است. آن چیزی که اشتباه است رابطه حقوقی دین و حکومت است، که از لحاظ اخلاقی ناموجه است؛ زیرا حق پیشینی برای حکمرانی کردن را که حق همه هست از عده زیادی می گیرد.» سپس با طرح ساز و کار دموکراتیک به عنوان رکن دوم، از ضرورت به رسمیت شناختن حق نصب و نقد و عزل حاکمان سخن گفته و آن را امری اخلاقی و مبتنی بر کرامت انسان‌ها بیان کردند. 🔹دکتر دباغ با بیان برابری طلبی به عنوان رکن سوم حکمرانی مطلوب، همه را در برابر قانون یکسان دانسته و از تبعیض‌ها انتقاد کردند. ایشان نظام های استبدادی را مخالف رکن سوم دانستند و شورای نگهبان را به نقض رکن سوم متهم کرده و گفتند: «باید در یک کشور در فضای عمومی، یک روحانی حق ویژه ای نداشته باشد و مانند بقیه افراد، وارد نهادها و سیاست بشوند و همه به نحو برابر در برابر قانون قرار بگیرند.» وی با بیان این نکته که دموکراسی، دیکتاتوری اکثریت نیست، در پاسخ به این سوال که اگر اکثریت جامعه خواستار قانونی شدن احکام شریعت شدند، آیا آراء آنها معتبر است؟ تاکید کردند: «این آراء معتبر است به شرطی که حقوق اقلیت پایمال نشود.» 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝گزارشی از مناظره آزادی در سایه شورای نگهبان 🔹این جلسه که با عنوان «آزادی در سایه شورای نگهبان» شکل گرفته بود، بیشتر بر مبنای دخالت‌های شورای نگهبان و بررسی تفکیک نهاد دین از حکومت متمرکز شد. در این جلسه ابتدائاً آقای سیدجوادی با طرح «اصل عدم ولایت» انسان‌ها بر یکدیگر و لازم بودن تشکیل حکومت، گفتند: «باید ببینیم که بر چه اساسی می‌توانیم حکومت تشکیل بدهیم و مسئله مهم دیگر این است که وظیفه حکومت تنها اجرای قانون نیست بلکه باید حقوق را نیز تعریف کند. بنابراین مهم است که ببینیم چه نهادی حق این تعریف را دارد و می تواند الزام ایجاد کند. آیا دین می تواند وارد این حوزه شود؟ این سوال ماست.» آقای سیدجوادی با بیان اینکه در نگاه دینی انسان در برابر خدا مسئولیت دارد حقوق و الزامات و محدودیت هایش نیز در یک چارچوب دینی تعریف می شود، تاکید داشتند: «یک فرد دیندار نمی‌تواند به مثل دموکراسی لیبرال متعهد شود؛ چون دموکراسی لیبرال، تفکیک نهاد دین از سیاست نیست بلکه تفکیک نهاد اخلاق از سیاست است. یعنی می‌گوید شما در نظام سیاسی خودتان حق ندارید قانون را به اخلاق متعهد کنید، قانون مستقل از اخلاق است. بنابراین وقتی خود را به اخلاق متعهد نمی‌دانند، راهی نداریم که آن را به دین متعهد کنیم.» 🔸آقای سروش دباغ نیز با بیان این نکته که من هم اعتقاد دارم که هیچ کس را نمی شود اجبار به حکومت کرد و اعتقاد دارم لیبرال دموکراسی تنها مدل پذیرفته شده برای حکمرانی نیست، ابراز داشتند: «آنچه که من از آن به‌عنوان حکمرانی خوب تعبیر می کنم مولفه اولش سکولاریسم سیاسی است به این معنا که بی‌طرفی حکومت باید نسبت به ادیان و مذاهب و سبکهای مختلف زندگی را برای کرامت انسانی بیشتر فراهم کند، برخلاف آنچه که حاج آقا فرمودند، این یک استدلال اخلاقی است. چند بار گفتند که ارزش های اخلاقی را رها کردند تعجب کردم دموکرات بودن نیز خودش امری است که می توان برای آن استدلال اخلاقی ارائه داد. نسبت اخلاق و قانون نسبت عموم و خصوص من وجه است، یعنی با یکدیگر فصل مشترک دارند. به این معنا که اخلاق اموری را مد نظر دارد که اگر رعایت نشوند، نظم مدینه به هم می‌ریزد. پس اینگونه نیست که نهاد اخلاق از نهاد سیاست و قانون جدا باشد.» 🔹آقای سید جوادی با ارجاع به کتاب مفهوم قانون هربرت هارت و اینکه این کتاب مادر نظام حقوقی پوزیتویستی در این زمینه است، سخنان آقای دباغ را اینگونه جواب دادند که در این کتاب تصریح شده که اخلاق از قانون جداست. آقای سید جوادی اشکال خود به آقای سروش دباغ را اینگونه طرح کردند: «مساله اینجاست که من به عنوان یک آدم دیندار اگر لازم است که حق انسان ها را رعایت کنند، حق خالق را کجا رعایت کنم؟ تقلیل اخلاق به دموکراسی اشکال دارد. همان‌طور که شما برای کنترل دموکراسی و اینکه آن دیکتاتوری اکثریت نباشد، مفهوم لیبرال را اضافه می کنید، ما کنار دموکراسی مفهوم تعبد را اضافه می کنیم. این را چرا شما نادیده می گیرید؟ در معیارهای شما مناقشه نمی‌کنم، فرض می کنم آنها اخلاقی است. اما چرا محدود به معیارهای شما باشد؟ دقیقا مشکل حکومت های سکولار نیز همین است تا ما این مسئله را حل نکنیم نمی‌توانیم به بحث رابطه دین و قانون بپردازیم. ولی اگر پذیرفتیم که قانون و اخلاق باید با هم مرتبط باشند، دین به عنوان واگویه از اخلاق حداقل قابل طرح است.» 🔸آقای سروش دباغ در پاسخ به آقای سید جوادی گفتند: «من حس می کنم برخی از مطالب به ذهن حاج آقا به عنوان کسانی که در جامعه زندگی می کنند نمی آید نمیدانم چرا انسان هایی که ایرانی هستند و دیندار نیستند، به چه دلیل باید زیر بار حکومت دینی بروند؟» آقای سید جوادی کلام آقای دباغ را در اینجا قطع کرده و گفتند: «آدمهایی که بی اخلاق هستند باید چه کار بکنند؟» و آقای دباغ گفتند: «اخلاق را که فقط من و شما تعیین نمی‌کنیم! دین هم از نظر من قرائت رسمی ندارد.» آقای سید جوادی بلا فاصله گفتند: «اخلاق هم قرائت رسمی ندارد! پس همان طور که شما نمی‌توانید من را ملزم به دین بکنید، نمی‌توانید من را به اخلاق هم ملزم بکنید. مثلاً شما دموکراسی را اخلاقی می‌دانید و من غیر اخلاقی می‌دانم، چه کار باید بکنیم؟ شما اخلاق را مقدس می کنید و آن بالا می‌گذارید، من هم دین را بالا می گذارم، اگر دین را پایین بیاورید، من هم اخلاق را پایین می‌آورم!» اما آقای دباغ گفتند: «مساله مهم این است که خیلی از افراد به خالق اعتقاد ندارند تا به حق خالق اعتقاد داشته باشند. حکومت دینی کار غیر اخلاقی می کند چون امر بی طرفی را نسبت به ادیان نقض کرده است.» 👈🏻با ثبت نام در درس-گفتگوی آزادی در سایه شورای نگهبان، فایل کامل مناظره دکتر دباغ و حجت الاسلام سید جوادی را دانلود کنید. 🆔 @AzadFekriSchool

📝جدایی دین از سیاست از نگاه عبدالعلی بازرگان 🔹مهندس عبدالعلی بازرگان در این جلسه از ابتداء محور بحث خود را درون دینی قرار دادند و با ذکر مقدماتی به شواهد سکولاریسم در متون دینی پرداختند. ایشان در پاسخ به این سوال که اسلام چه سیستم و مکانیزمی را برای حکومت و سیاست، پیشنهاد می‌دهد؟ گفتند: «در دو سوره شوری و آل عمران، خداوند امر به شور و مشورت کرده است. و این یعنی در اداره حکومت نظر اقشار مختلف (حتی خاطیان) باید شنیده شود و تصمیم نهایی، نظر جمع و اکثریت باشد. چه اینکه "شور" از مکیدن شیره توسط زنبور می آید و بدان معناست که آدمیان بهترین نظر را جذب کنند. از این روست که آیت الله طالقانی، شورا را تنها راه رسیدن به رشد سیاسی میدانند و با حکمرانی فردی و ولایتی مخالف هستند.» 🔸سپس آقای بازرگان با ورود به اندیشه پیامبر در عرصه حکمرانی، گفتند: «ما میدانیم که پیامبر همواره دو نقش رسالت و اداره جامعه را بر عهده داشتند و به هریک طبق مقتضی و ساختار خود می پرداختند. جامعه ای که ایشان ترسیم کرده بودند، جامعه ای بود که اندیشه و عقیده به طور مطلق آزاد بود و افراد اعم از مسلمان و غیره میتوانستند آراء خود را داشته باشند. حتی بالاتر از آن، قادر بودند بر علیه قرآن و اسلام به سخنرانی و بحث بپردازند. و پیامبر این آزادی را به ایشان تنگ نگرفته بود و خود ایشان البته به تبلیغ دین اسلام و عقائد حقه عزم و همت گمارده بودند. در مورد رهبری سیاسی و اداره امور جامعه، ایشان همواره به مشورت می پرداختند و نظر جمع را جویا میشدند. بنابر این میتوان عقیده داشت که پیامبر، اولین رهبر سکولار اسلامی بودند که مسائل مربوط به دین را با سیاست ممزوج و مخلوط نمی کردند بلکه برای هریک نهج و سلوک خاصی را دنبال می کردند.» 🔹در ادامه ایشان با تاکید بر شیوه حکمرانی امام علی بر ادعای خود اینگونه استدلال کردند: «ما می توانیم در تاریخ حکومت امام علی، اصول حکومت داری و وظائف یک ارگان اجتماعی اداری مردم را بیابیم. عهدنامه مالک اشتر خود گویا و مشتمل این اصول است که شایسته است آن را به مطالعت دقیق و فکورانه بگیریم تا در این باب به حقیقت امر آگاهی یابیم. در این عهد نامه حضرت اشاره ای به وظیفه تبلیغ اسلام از سوی زمامداران و متولیان امر ندارند و وظیفه حکومت اسلامی را چهار امر میدانند؛ یک حکومت باید به اخذ مالیات،(که تداوم حکومت به آن است) تجهیز ارتش و پاسبانی از مردم، شهرسازی و عمران و آبادی بلاد، و همچنین قضاوت میان مردم بپردازد و وظیفه دیگری ندارد. چه اینکه این موارد اموری هستند که به طور فردی قابلیت اجرا را ندارند و حضور یک قدرت و نظام اجتماعی سیاسی برای آن ضروری است. بنابراین حکومت تنها حق ورود در این چهار عرصه را دارد و حق ورود به عقائد و آرمان مردم به او داده نشده و اصلا وظیفه او چیز دیگری است.» 🔸آقای بازرگان با تاکید بر آزادی های سیاسی زمان حکومت امام علی، به حکمت 420 نهج البلاغه اشاره کردند که در آن امام علی وقتی مورد ناسزا قرار می گیرند و یارانشان قصد کشتن آن شخص را می کنند، می گویند: «رهایش کنید؛ در قبال او یا باید توهین کرد و یا باید وی را بخشید.» دکتر بازرگان در نهایت چنین نتیجه گرفتند که نهاد دین از نهاد سیاست باید جدا باشد؛ چراکه دو نهج متفاوت و اهداف مختلفی برای بشر دارند. در یکی عنصر اجبار، ضروری و در دیگری مخاطره آمیز است! حکومت یک امر دنیوی است و در مقابل، دین و قرآن از آن آسمان و هدایت بشر به سوی بهترین ها هستند. 👈🏻با ثبت نام در درس-گفتگوی جدایی دین از سیاست، فایل کامل سخنان مهندس عبدالعلی بازرگان را دانلود کنید. 🆔 @AzadFekriSchool

امام خمینی و دموکراسی (بخش اول) 🔹14 خرداد سالروز درگذشت امام خمینی تاثیرگذارترین چهره سیاسی ایران در قرن اخیر است. او با نفوذ گسترده خود در اقشار مختلف مردم توانست یک نهضت بزرگی را رهبری کند تا منجر به تغییر بنیادین نظام حاکم بر ایران شود. بحث پیرامون افکار و آراء امام خمینی ابعاد بسیار گسترده‌ای دارد، اما بازخوانی نگاه او به آزادی‌های شهروندان یک جامعه خصوصاً در مساله دموکراسی، همچنان از اهمیت گسترده‌ای برخوردار است و می‌تواند تصویر مناسبی از اهداف انقلاب اسلامی سال57 ترسیم کند. بنابراین در این یادداشت نگاهی به مساله دموکراسی با تکیه بر تعیین نوع حکومت و حق نصب، عزل و نقد حاکمان در کلمات ایشان خواهیم داشت. 🔸امام خمینی در آذر 57 درباره علل رهبری مردم ایران، می‌گویند: «با روى كار آمدن رضا خان اين سه اصل اسلامى در امر حكومت پايمال شد: اول اصل‏ لزوم‏ عدالت‏ در حاكم اسلامى و دوم اصل آزادى مسلمين در رأى به حاكم و تعيين سرنوشت خود و سوم اصل استقلال كشور اسلامى از دخالت اجانب و تسلط آنها بر مقدرات مسلمين. و اگر در آن روز براى احياى اين سه اصل اسلامى اقدام شده بود، كار به اينجا نمى‌‏كشيد...در 25 سال پيش كه شاه ضعيف شد و فرار كرد، اگر مخالفين در آن روز به اين اصول سه ‏گانه اسلامى توجه مى‏‌كردند و كار شاه را يكسره مى‏‌كردند به اينجا نمى‏‌كشيد.» (صحیفه امام، ج5، ص236) 🔹بنابراین مساله آزادی مسلمین در رای به حاکم، از نگاه امام خمینی یک اصل اسلامی است که نقش بنیادین در علت اعتراضات ایشان به حکومت پهلوی داشته است. مبنای این دیدگاه امام خمینی همان طور که خودشان بیان کرده‌اند، به تحلیل مساله بیعت به عنوان یک پیمان معتبر دینی بازگشت می‌کند. ایشان در سال 66 در پاسخ به سوالی می‌نویسند: «تولى امور مسلمين و تشكيل حكومت بستگى دارد به آراى اكثریت مسلمين، كه در قانون اساسى هم از آن ياد شده است، و در صدر اسلام تعبير مى ‏شده به بيعت با ولىّ مسلمين.» (صحیفه امام، ج۲۰، ص۴۵۹) 🔸بر همین اساس ایشان بر اصل دموکراسی در انتخاب حاکم و دیگر امور تاکید زیادی داشتند و آن را به عنوان یک اصل معتبر اسلامی مطرح می‌کردند. با جست و جو در کلمات امام خمینی مشخص می‌شود که اولین بار ایشان در آذر 57 به صراحت از دموکراسی سخن گفته‌اند. هرچند پیش از آن نیز از اموری مانند «رفراندوم» نیز در کلمات ایشان مطرح شده بود که به آن اشاره خواهد شد. در آذر 57 خبرنگار یک روزنامه دانمارکی از ایشان پرسید: «نظرات و درخواست‌هاى سياسى شما در ايران امروز چيست؟» ایشان در جواب گفتند: «نظر ما اين است كه دست خائنين به اين مملكت را كوتاه كنيم و درآمد مملكت را صرف محتاجان و فقراى آن و مصالح ملت كنيم و حكومت جائرانه پهلوى را بر هم زنيم و يك رژيم بر پايه عدالت و دموكراسى‏ حقيقى كه ضامن آزادى و استقلال مملكت باشد به وجود بياوريم.» یا در جواب خبرنگار تلويزيون تايمز انگلیس که از ماهیت حکومت اسلامی پرسیده بود، ایشان گفتند: «حكومت اسلامى يعنى يك حكومت مبتنى بر عدل و دموكراسى‏ و متكى بر قواعد و قوانين اسلام.» 🔹همچنین ایشان در دی ماه 57 در جواب به خبرنگار فرانسوى مجله محلى «لُ اكُو» می‌گویند: «در اسلام، دموكراسى مندرج است و مردم آزادند در اسلام، هم در بيان عقايد و هم در اعمال، مادامى كه توطئه در كار نباشد و مسائلى را عنوان نكنند كه نسل ايران را منحرف كنند.» یا در 30 بهمن 57 مساله دموکراسی اسلامی را مطرح می‌کنند و خطاب به مسئولان آموزش و پرورش و دانش آموزان می‌گویند: «هر گز اجازه ندهيد كه عده‌‏اى معدود، چون گذشته تلخ روزهاى استبداد، بر شما حكومت كنند. اصل دموكراسى‏ اسلامى را فراموش نكنيد.» و در 12 فروردین بعد از اعلام نتیجه رفراندوم در پیامی می‌گویند: «دموكراسى غربى‌‏اش فاسد است، شرقى‌‏اش هم فاسد است؛ «دموكراسى اسلامى» صحيح است و ما بعدها اگر توفيق پيدا كنيم به شرق و غرب اثبات مى‌‏كنيم كه اين دموكراسى كه ما داريم، اين دموكراسى است نه آنكه شما داريد.» و به طور کلی تاکید ایشان در موارد متعددی بر دموکراسی اسلامی تاکید کرده‌اند. و در شهریور 58 در پاسخ به این سوال که که چرا در طرح جمهوری اسلامی، واژه دموکراتیک مطرح نشده، سه دلیل ذکر می‌کنند که یکی از آنها وجود دموکراسی در اسلام است و قید دموکراتیک گذاشتن یعنی اسلام از آن تهی است. (صحیفه امام، ج10، ص44) در ادامه به ذکر برخی از مصادیق دموکراسی در کلمات ایشان اشاره خواهد شد. 🆔 @AzadFekriSchool

امام خمینی و دموکراسی (بخش دوم) در قسمت اول یادداشت به طرح کلی جایگاه دموکراسی در اندیشه امام خمینی پرداخته شد. در ادامه به اختصار به ذکر برخی از مواضع ایشان در اینباره اشاره می‌شود. 🔻رفراندوم 🔹ایشان در سال 41 در جواب به برخی از متدینین تهران در واکنش به رفراندوم انقلاب سفید می‌نویسند: «رفراندوم یا تصویب ملی در قبال اسلام ارزشی ندارد.» و سپس اشکالاتی را از حیث قانونی به آن رفراندوم طرح می‌کنند. اما این به این معنا نبود که ایشان با رفراندوم مخالف باشند. به عنوان نمونه در تیر ماه 49 در پیام به طلاب حوزه‌های علمیه می‌گویند: «وکلای مجلسین ایران (مجلس شورای ملی و مجلس سنا) چون منتخب ملت نیستند، رای آنها قانونی نیست و مخالف قانون اساسی و خواست ملّت است. در این قضایا باید با نظارت مقامات بی طرف جهانی رفراندوم شود تا خواست ملت معلوم گردد.» 🔸همچنین تظاهرات مردم علیه شاه را نوعی رفراندوم توصیف می‌کردند. به عنوان نمونه در دی 57 گفتند: «بعد از رفراندوم دو روز عاشورا و تاسوعا، ديگر براى هيچ كس ابهامى باقى نماند كه شاه بزرگترين شكست سياسى خود را خورد. ميليونها مردم سراسر ايران، براى چندمين بار، با تظاهراتى آرام ثابت كردند كه شاه را نمى‌‏خواهند.» (صحیفه امام، ج5، ص241) همچنین در پاسخ به این سوال که چرا حکومت بختیار را غاصب و غیر قانونی توصیف کرده‌اند، می‌گویند: «حكومت بختيار متكى به شاه است كه شاه سلطنتش غير قانونى است و مردم‏ او را با رفراندوم خويش عزل‏ كردند. از طرفى متكى است بر مجلسين كه مجلسين قانونيت ندارد، براى اينكه منبعث از اراده ملت نيست.» (همان، ص401) 🔻حق عزل و نصب 🔸خواست عمومی به عنوان یک اصل معتبر در بسیاری از کلمات امام خمینی دیده می‌شود. ایشان چندین بار عدم رضایت عمومی به سلطنت شاه را به عنوان یک دلیل موجه بر مردود بودن سلطنت وی بیان کردند. به عنوان نمونه در آذر 57 می‌گویند: «ما فرض مى‌كنيم كه شاه خيلى هم مرد صالحى باشد، خيلى هم آدم صحيحى باشد، خيلى هم خدمتگزار به مردم باشد، خوب وقتى مردم يك خدمتگزارى را نخواستند بايد كنار برود...» 🔹یا در 12 بهمن 57 می‌گویند: «ما فرض می‌کنیم که این سلطنت پهلوی، اول که تاسیس شد به اختیار مردم بود...چه حقی داشتند ملت در آن زمان، سرنوشت ما را در این زمان معین کنند؟! اگر چنانچه سلطنت رضاشاه فرض بکنیم که قانونی بوده، چه حقی آنها داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند هر کسی سرنوشتش با خودش است، مگر پدرهای ما ولی ما هستند؟ مگر آن اشخاصی که درصد سال پیش از این، هشتاد سال پیش از این بودند، می توانند سرنوشت یک ملتی را که بعدها وجود پیدا کنند، آنها تعیین بکنند؟ این هم یک دلیل که سلطنت محمدرضا سلطنت قانونی نیست.» 🔸این حق صرفاً در ناحیه نصب حاکم نبود بلکه در مساله عزل او نیز برای آراء عمومی نقش مهمی قائل بودند؛ به عنوان نمونه می‌گویند: «قهراً مردم وقتى آزاد هستند يك نفر صالح را انتخاب می‌كنند و آراى عمومى نمى‌شود خطا بكند. يك مملكت سى ميليونى نمى‌شود اشتباه بكند. كسى بگويد خوب لعلّ يك آدم غلطى را گذاشتند؛ اگر غلطى را گذاشتند، قدم اول را كه برداشت همين ملت عزلش مى‌كنند تمام مى‌شود.» (صحيفه امام، ج5، ص323) و به طور کلی همان طور که در بخش اول یادداشت گفته شد، امام خمینی تولی امور مسلمین را منوط به آراء اکثریت می‌دانستند و آن را تحت عنوان مساله بیعت تحلیل می‌کردند. (نک: جایگاه آراء عمومی در اندیشه شیعه، بخش چهارم) 🆔 @AzadFekriSchool

🔻 #مناظره «مشروطه و چالش تجدد» سه شنبه ساعت ۱۶ سید هاشم #قاجری | موسی #نجفی #آزادفکری_تی‌وی #رایگان 🎊🎊 #هدیه_ویژه هنگام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و سیاست» با کد covid19 مشاهده در سایت: 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #مشروطه و چالش تجدد 🔸استاد اول: سید هاشم #آقاجری #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: از امروز (۲۰ خرداد)، هر روز #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و سیاست» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #مشروطه_و_چالش_تجدد 🔸استاد اول: سید هاشم #آقاجری (جلسه دوم) #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: امروز (۲۱ خرداد)، #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و سیاست» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #مشروطه_و_چالش_تجدد 🔸استاد دوم : موسی #نجفی #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: امروز (۲۲ خرداد)، #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و سیاست» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻 #مناظره #مشروطه_و_چالش_تجدد امروز ساعت ۱۶ 🔸سید هاشم #آقاجری | موسی #نجفی #آزادفکری_تی‌وی #رایگان 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و سیاست» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🩸اسلام و مجازات فرزندکُشی 📺گفتگوی چالشی با عمادالدین باقی (فعال حقوق بشر و از شاگردان آیت‌الله منتظری) #رومینا_اشرفی 🔻آیا تبعیض میان قتلِ عمدِ فرزند و غیرفرزند با اسلام سازگار است؟ 🔻چه نقدی به آرای فقها در این زمینه وارد می‌بینید؟ 🔻چرا حامی حذف حکم اعدام و قصاص هستید؟ 📡📡پخش زنده: اینستاگرام مدرسه آزادفکری ⏰زمان: دوشنبه (۲۶ خرداد) ساعت ۱۵

🔻 یک هفته هم پای رسانه‌ها بنشینید چیزی از واقعیت اعتراضات گیرتان نمی‌آید! #اعتراضات_آمریکا 🔸 هر اعتراضی یک تاریخ و زمینه دارد که در رسانه‌ها خبری از آن نیست. 🔸خیلی‌ها می‌گویند تا قبل آغاز خشونت‌ها طرفدار اعتراضات بودند. اما خشونت فقط به گردن معترضان نیست. چرا به سراغ شروع کننده خشونت نمی‌روید؟ 💬 زیرنویس در #دیدبان_آزادفکری 📡 تولید شده در VOX 📺 کیفیت بالا و نظرات شما در اینستاگرام مدرسه 🆔 @AzadFekriSchool

🔻اسلام و #مجازات_فرزندکُشی (بخش اول) 👈🏻گفتگو با عمادالدین باقی 🔹عمادالدین باقی فعال حقوق بشر در گفتگو با مدرسه آزادفکری به تشریح دیدگاه خود پیرامون مساله قصاص پرداخت. در این جلسه آقای باقی با بیان این مطلب که پیش از اسلام، مجازات قتل عمدی منحصراً قصاص بود، گفت: «اسلام این حکم را متزلزل کرد و نوعی تخییر قائل شد.» 🔸آقای باقی با ذکر این نکته که از هر منظر نگاه کنیم این حکم باید متوقف شود، تاکید داشت: «از نگاه حقوق بشری که مساله روشن است، اما از نگاه دینی، بسیاری از فقهاء گفته‌اند که اگر اجراء حکمی باعث وهن و انزجار شود، باید متوقف شود. آیت الله منتظری درباره سنگسار همین دیدگاه را مطرح کردند.» 🔹وی با تکیه بر اعتبار بناء عقلاء، اجراء حکم قصاص را ناموجه دانست و شاهد آن را توقف این مجازات در اکثر کشورهای دنیا بیان کرد. آقای باقی با انتقاد از روشنفکرانی که فقه را از اساس زیر سوال می‌برند، جایگاه عرف را در فقه بسیار اساسی دانسته، و با طرح این نکته که ترویج قصاص باعث دامن زدن به مساله خشونت می‌شود، آن را خلاف رحمانیت دین و کرامت انسانی عنوان کرد. 🎥کلیپ کامل این گفتگو را در یوتیوب تماشا کنید 🆔 @AzadFekriSchool

📝اسلام و #مجازات_فرزندکشی (بخش دوم) 👈🏻گفتگو با عمادالدین باقی 🔹آقای باقی ضمن انتقاد از رویکرد رایج فضای استنباطات فقهی گفت: «اصول فقه قابلیت‌هایی دارد که نباید در لباس فقه منحصر شود. همان طور که اصلی مانند اصل احتیاط امروزه در دنیا به عنوان یک مبنای حقوقی معتبر مطرح است، اما در قانون مجازات‌ اسلامی این اصل به درستی رعایت نشده است.» 🔸آقای باقی ضمن طرح جایگاه عقل و نفع بشر در قرآن و لزوم توجه به آن در استنباط‌های فقهی، در پاسخ به این سوال که مرز تشخیص این امور چیست؟ و آیا این استدلال‌ها باعث ایجاد یک فقه جدید نمی‌شود؟ از تاسیس یک فقه جدید استقبال کرد و گفت: «توانایی تشخیص این را خداوند در فطرت انسان قرار داده است.» 🔹وی در پاسخ به این سوال که مساله خاتمیت قرآن اقتضاء می‌کند که احکام شریعت جاودان باشد و بناء عقلاء نیز در صورتی اعتبار دارد که ردعی از سوی شارع صورت نگرفته باشد و حال آنکه نفس تشریع این احکام، ردع از اینگونه بناءهای عقلایی است، گفت: «مساله خاتمیت به این معنا نیست و پیامبران در واقع برای شکوفایی حجت باطنی انسان‌ها مبعوث شدند.» 🎥کلیپ کامل این گفتگو را در یوتیوب تماشا کنید 🆔 @AzadFekriSchool

🔻 «دین، اخلاق و حقوق جنسی» بحثی در باب موضع فلسفه اخلاق و دین در خصوص همجنسگرایی دوشنبه ساعت ۱۶ حسین #سوزنچی | آرش #نراقی #آزادفکری_تی‌وی #رایگان 🎊🎊 #هدیه_ویژه هنگام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و اخلاق» با کد covid19 مشاهده در سایت: 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #دین_اخلاق_و_حقوق_جنسی 🔸استاد اول: حسین #سوزنچی (جلسه اول) #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: امروز (۲ تیر)، #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و اخلاق» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝اسلام و #مجازات_فرزندکشی (بخش سوم) 👈🏻گفتگو با عمادالدین باقی 🔹آقای باقی با ورود به مساله قتل رومینا اشرفی، در پاسخ به این سوال که قصاص نشدن پدر او تا چه اندازه محرّک این قتل بوده، گفت: «اینکه قصاص نشدن پدر، محرک ارتکاب جرم بوده، مبنای علمی ندارد. در بسیاری از کشورها علی رغم آنکه مجازات قصاص وجود ندارد، اما اینگونه قتل‌ها اتفاق می‌افتد. این مسائل بیشتر ریشه در فرهنگ دارد و نمی‌توان برای ادیان نقش تاسیسی در این‌باره در نظر گرفت.» 🔸وی با تاکید بر اینکه فقه، حق کشتن برای قاتل قائل نشده، بلکه مساله درباره نحوه‌ی مجازات شخص قاتل است، از لزوم تعطیل شدن حکم قصاص سخن گفت و در عین حال، «ضرورت مجازات شدید» را مطرح کرد. آقای باقی با انتقاد از کسانی که تفسیر موسعی از افساد فی الارض ارائه می‌کنند و خواسته‌اند مساله قتل رومینا اشرفی را از این راه دنبال کنند، افساد فی الارض در قرآن را همان «جنایت علیه بشریت» دانسته و در نتیجه آن را بیگانه از این مساله عنوان کرد. 🎥کلیپ کامل این گفتگو را در یوتیوب تماشا کنید 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #دین_اخلاق_و_حقوق_جنسی 🔸استاد اول: حسین #سوزنچی (جلسه دوم) #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: امروز (۳ تیر)، #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و اخلاق» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔻نمایش آنلاین درس-گفتگوی #دین_اخلاق_و_حقوق_جنسی 🔸استاد دوم : آرش #نراقی #آزادفکری_تی‌وی #رایگان ⏰برنامه پخش: امروز (۴ تیر)، #ساعت_۱۶ در سایت مدرسه 🎁🎁 #هدیه_ویژه ایام پخش: تخفیف ۷۰٪ برای ثبت نام در درس-گفتگوهای «دین و اخلاق» با کد covid19 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝اسلام و #مجازات_فرزندکشی (بخش چهارم) 👈🏻گفتگو با عمادالدین باقی 🔹آقای باقی ضمن انتقاد از کسانی که قصاص نشدن پدر را در صورت قتل فرزند، با مبنای مالکیت پدر توجیه می‌کنند، این مطلب را فاقد پشتوانه دانست و با طرح روایتی از پیامبر که شرط عمل به حدیث را «موافقت با قرآن و عقل» بیان می‌کند، روایاتی را که برای قتل پدر امتیاز قرار داده، فاقد اعتبار دانست. آقای باقی مجازات سه تا ده سال حبس برای این جرم را ناعادلانه خواند و گفت: «چنین شخصی باید حبس شود اما حبس طولانی.» 🔸وی در نهایت، نسبت به مجازات قصاص پیشنهاد داد که این قانون را متنوع کنند و علاوه بر قصاص و عفو، حبس طولانی را نیز اضافه کنند؛ چرا که گاهی قصاص به این دلیل است که خانواده مقتول نمی‌خواهند شخص به قتل برسد اما دوست ندارند او عفو شود، به همین دلیل مجبور می‌شوند قصاص را انتخاب کنند. آقای باقی با تاکید بر اینکه در قرآن عفو از قصاص برتری دارد، گفت: «قانون‌گذار ما گزینه مرجوح را به طور شدید دنبال می‌کند، اما چرا همین رویکرد را نسبت به گزینه برتر که عفو است، ندارد؟» 🎥کلیپ کامل این گفتگو را در یوتیوب تماشا کنید 🆔 @AzadFekriSchool

🔻اسلام و #مجازات_فرزندکشی 🔊صوت کامل گفتگوی عماد الدین باقی فعال حقوق بشر با مدرسه آزادفکری 👈🏻کلیپ کامل این گفتگو را در یوتیوب تماشا کنید 🆔 @AzadFekriSchool