باسمه تبارک و تعالی (۶۰۲) داروی معنوی به نام: «ثم یکونُ حُطاماً» «ماجرای ماشینی لب پرتگاه» 🔹تا کنون توفیق بوده برخی داروها و چرک خشک کن های دینی و معنوی را برای مداوای امراض خطرناک معرفی کنم. یکبار از «عشق درمانی ۲۲۲» و حبّ الحسین صحبت کردیم و بار دیگر از «حمد درمانی ۲۹۳» و در موضع دیگر از یک چرک خشک کن قوی معنوی به نام «هادم اللذات ۴۰۳» صحبت کردیم و جایی هم از «هیئت درمانی ۴۶۶» گفتیم و در موضع دیگر از داروی معنوی مهمی به نام «خلوت ۴۸۶» و «عاقبت اندیشی ۵۸۷» سخن گفتیم. 🔸یکی از داروهای بسیار قوی معنوی برای بیرون آمدن از وسوسه های شیطان و دل کندن از محبّت دنیا که موجب خطاهای ریز و درشت بسیاری در زندگی ما میشود دارویی به نام: «ثم یکونُ حُطاماً» است. چند بار آن را زمزمه کنیم تا یادمان نرود! ولی کی ها خوب است؟ 👈وقتی به صحنه های وسوسه کننده میرسیم مانند حسرت از زندگی دیگران، خانه، ماشین، باغ، سلامتی و ... باید بدانیم در موضع خطر ویروس ناشکری و فراموشی مسیر و مقصد قرار گرفته ایم! یک مزاحمی آمده که میخواهد ما را از مسیر سعادتمان منحرف کند! 👈باید سریع آن را کنار بزنیم. ولی مگر به این سادگی هاست! شیطان آنقدر این صحنه ها را زینت میدهد که دلها را با خودش میبرد! وقتی دل را دزدید مگر دیگر به این سادگی ها میتوان آن را پیدا کرد؟! 👈گاهی سالهای سال انسان این مسافر بیچاره ی مسیر ابدیت بی دل میشود! دیگر دلی ندارد تا با آن سالک الی اللّه و مسافر قلّه ی نور و عوالم بهجت و سرور شود. اینها همه برای فریب دادن انسان از مسیر و دزدیدن دل اوست. ⬇

👈همان دلی که قرار بود حرمُ الله باشد. همان دلی که همه ی راز و رمزها در او بود. همان که قرار بود از درون او حرکت به سمت عوالم نور و خروج از ظلمتها آغاز شود. چه بسیار انسانها بودند که دلهایشان را این دنیای پست دزدید و دیگر آن را نیافتند! 👈در اطرافمان وقتی نگاه کنیم میبینیم! روز و شب در حال تلاش است برای رسیدن به یک لذّت موهومی! یک خانه و ماشین و ثروت و مقام و... و دلش را فراموش کرده. گویا سحر شده! انگار در این عالم هیچ خبری نیست مگر اینکه او به این قلّه های وهمی برسد. ✋وقتی هم میرسد میبیند این آنی که دنبالش بود نبود ولی دیگر وقت را از دست داده و دوباره طور دیگری دلش دزدیده میشود. ✋آیا به نظرتان یکی از خطرناک ترین بیماری های انسان نیست؟! آیا سرمایه ی اصلی انسان که دل اوست را بیمار نمیکند؟! از سرطان بد تر نیست؟! 👈حالا ما که همه قرار است از این دنیا برویم. ولی این بیماری ها مثل سرطان گاهی آدم را سر عقل می آورد. او را از توهّم ها بیرون آورده و به مرگ توجّه میدهد. ولی این بیماری اصلا همه اش غرور است و غرور است و غرور! 👈عمر انسان که سرمایه ی تحصیل سعادت ابدی او بود را به بهانه ی یافتن یک کالای قلابی تباه میکند! همین است که به حق «متاعُ الغرور» نامیده شده است. 🔹حالا این بیماری خطرناک که اکثر قریب به اتّفاق انسانها را مبتلا کرده دارویی هم دارد؟ آری متخصّصان عالم معنا یک سری داروهایی برایش آورده اند. یکی از آنها که قرآن کریم برای مداوای این بیماری مهلک آورده اسمش «ثمَّ یکونُ حُطاماً» است. طریقه ی استفاده از آن هم اینطور است که وقتی این صحنه های دل فریب را میبینیم که دلمان را میلرزاند سریع از جیب ذهنمان این کپسول معنوی را در بیاوریم و بخوریم! 👈اینکه به یاد بیاوریم بابا فریبت ندهد! آخرش را ببین! آخرش هیچ است و هیچ است و هیچ! کاهی بیش از آن نخواهد ماند! فریب زیبایی فریبنده ی الانش را نخور! آخرش چه؟! عاقبت بین باش. آری این دارو یکی از داروهای شرکت داروسازی عاقبت بینی است ⚪جایی که زندگی میکنم منطقه ای است که تازه اجازه ی ساخت و ساز به آن گویا داده اند. نوع خانه های ویلایی به شکل زیبایی ساخته شده و در حال ساخته شدن هستند. خیلی نو و شیک و تمیز. منزل ما هم در یک مجتمع بزرگ هست. گاهی که به خانه می آیم این خانه های زیبا و مناسب ویلایی را میبینم. واقعا مناسب حال ما هستند. 💭گاهی به ذهنم آمده بود یکی از اینها برایمان مناسب است. حیاطش برای بازی بچه ها و یک طبقه اش برای کتابخانه و کارهای علمی خودم و طبقه ای هم برای اهل منزل ! 💭گاهی هم مثلا به ذهنم آمده این ماشینم کوچک است! آن ماشین را ببین برای تو مناسبتر است! بچه ها پشتش راحتتر بودند! خودت راحتتر بود و... 📛همین حالت اگر مقداری بیشتر در ذهن آدم برود آدم را بیمار میکند. ممکن است آدم را از چیزی که دارد ناشکر و ناراحت و ناراضی کند! آدم را به کارهایی بکشاند تا به این دارایی ها برساند و عمرش را در این مسیر به تباهی بکشاند و شاید آخرش هم نرسد! ... 👈سعی میکنم رویم اثر نکند. به خودم میگویم: «ثمَّ یکونُ حطاماً» گولش را نخوری ها! باقی نیست! فانی است. کاهی بیش نیست. فریبت ندهد! سرت در کار خودت باشد: بس سرای پُر ز جمع و انبُهی پیش چشم عاقبت بینان تُهی 👈چه بسیار قارونها و فرعونها بودند! چه کاخها و باغهایی بودند! آخرش چه شد؟! «ثُمَّ یکونُ حطاماً» آخرش خاک شد! کاه بود! دیگران به ارث بردند و آنها هم رفتند که رفتند! 📖«كَمْ‏ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ وَ نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِينَ فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِين‏» 🔹تعبیر قرآن کریم وقتی این دارو را میخواهد معرّفی کند خیلی جالب است. میفرماید بدانید! این زندگی شما زندگی پایینتر و پست شماست! زندگی بالاتر بعد از آن است. بدانید در این زندگی دنیّ شما مبتلا به بیماری میشوید. بیماری بازی و سرمستی و فریب زیبایی ها را خوردن و پُز دادنها و تفاخرات و مال پرستی و تعلّقات خانوادگی و... . اینها همه خطرهایی است که شما را در مسیر آن حیات برتر بیمار میکند. 👈هر چند خیلی از آنها لذّت ببرید و به تعجّب بیافتید! ولی بدانید آخرش کاهی بیش نیست! خیلی بی ارزش است. خیلی! «ثمَّ یکون حطاماً» مثلش میدانید چگونه است؟! مانند آن زمانی است که بارانی باریده و زمین خشک پر از سبزی و طراوت میشود. 👈طوری میشود که انسان میگوید عجب منظره ای! چقدر زیباست! ولی اندکی نمیگذرد که فصل پاییز فرا میرسد. این سبزی ها رو به خشک و خشکتر شدن می آورد. تا آنجا که جز کاهی از این همه صحنه های دلفریب باقی نمی ماند. همه اش متاعُ الغرور بود. نکند اینها که کاهی بیش نیست و برای امتحان شما بود شما را از مسابقه آسمانی برای رسیدن به درجات بهشت و مغفرت الهی باز دارد! ⬇⬇

📖«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَ‏ يَكُونُ‏ حُطاماً وَ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ. 📖سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ‏» ⚪بنده خدایی که در ذهنش دنیایی از این آرزوهای زیبا و فریبنده داشت در حال رانندگی بود! در همان زمانی بود که باران زندگی باریده بود و این صحنه های سبز و خرّم را جلوی چشمانش جلوه داده بود. یادش رفته بود که اینها همه متاعُ الغرور است. یادش رفته بود اینها مسابقه و حسرت ندارد! مسابقه و حسرت باید در آن مقامات نوری معنوی باشد. 💭در ذهنش درگیر ثروت و مقام و زن و فرزند و ماشین و... بود. همینکه میرفت و میرفت و میرفت ناگهان فرمان ماشین از دستش خارج شد! ماشین به سمت پرتگاه حرکت میکرد. خدایا! چه دارد رخ میدهد؟! مرگ و نزدیکی آن را به چشمش دید! تا اینکه با رحمت الهی در لب پرتگاه ماشین متوقّف شد. 👈این بنده خدا نقل کرده بود که وقتی ماشین ایستاد به گونه ای به تعبیر بنده حقیقت عظیم این آیه ی شریفه «ثمَّ یکونُ حطاماً» برایش معنا شده بود. خدای من! واقعا دنیا همین بود؟! این همه ماجراها که عمرمان را برایش گذاشتیم داشت با همین چند ثانیه انحراف ماشین از بین میرفت و کاه کاه کاه میشد؟! ✋اینقدر این زندگی دنیایی بی معنا بود؟! اینقدر بی ارزش بود؟! اینقدر تا عدم فاصله اش کم بود؟! اف بر تو ای دنیا! خاک بر سرت ای دنیا! الله اکبر از این آیات قرآن. اشاره اش کافی است که فرمود: أخذوا من مکان قریب! 👈رفقا این حالتی که این بنده خدا تجربه کرده بود را گاهی به یاد بیاوریم! یاد آن لحظه ای بیافتیم که ماشین زندگی ما روزی به درّه ی مرگ نزدیک میشود و همه ی اینها با همه ی زیبایی اش رنگ میبازد. میفهمیم کاهی بیش نبود. 👈وقتی چنین است همین حال با چنین بصیرتی زندگی کنیم. این حقیقت را یادمان نرود. این همان است که داروی معنوی «ثمَّ یکون حطاماً» به ما میدهد. وقتی حسرت مال و ثروت دیگران را میخوریم! وقتی مقام و منصب برخی را میبینیم! وقتی مظاهر شهوت را میبینیم. وقتی میگوییم خوردند و بردند و ما عقب ماندیم! 👈این وقتها که شیطان مدام در گوشمان میخواند و ما را به ناشکری و تن دادن به کارهای ناشایست میکشاند! سریع به خودمان بیاییم و بگوییم: «ثمَّ یکونُ حطاماً»

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۳) «مقایسه ای بین توالت ایرانی و توالت فرنگی» «پرهیز از سطحی بینی و سهل اندیشی در مقایسه میان برون دادهای تمدّنی» 🔹جایی صحبتهایی پیرامون فوائد توالت فرنگی مطرح شد. یکی از عزیزان از یکی از بزرگان نقل کرد که در مورد توالت فرنگی گفته بود که خیلی چیز خوبی است! اگر زودتر با آن آشنا شده بودیم اینقدر اذیت نمیشدیم. گویا استفاده نکردن از توالت فرنگی را به شکلی نماد تحجّر دانسته بودند. 👈البته این صحیح است که گاهی اصرار بر برخی تفاوتها از نوعی تحجّر و یا تعصب به فرهنگ خودی نشأت میگیرد. ولی آیا واقعا توالت فرنگی چیز بهتری است؟! 💡به ذهنم خطور کرد خیلی اوقات ما دچار نوعی خام اندیشی، سهل اندیشی و سطحی اندیشی میشویم. مخصوصا در آن مواردی که از آن بوی اختلافات تمدنی به مشام میرسد. مخصوصا زمانی که در مقابل بیگانه احساس ضعف میکنیم. 👈 نمونه ی خوبی است که مقداری آن را باز کنیم ببینیم در درون این مقایسه چه خبر است! آیا مسأله به همین سادگی است؟! آیا پیشینیان ما عقلشان نمیرسیده که میتوانند با تدبیری به شکل نشسته تخلیه کنند؟! 🔸گاهی اینطور استدلال میکنند که به خاطر همین خوبی توالت فرنگی است که در غرب زانو درد خیلی کمتر از کشور ماست. در میان ما به دلیل هم فشار آمدن به زانو و مفاصل در توالت ایرانی به مرور در سنین بالا زانو درد شایع است. لذا مخصوصا پیر مردها که دیگر وقتی درد زانو گرفته اند و برایشان عادات چندان اهمیتی در برابر این درد را ندارد توالت فرنگی را ترجیح میدهند. ⬇

👈پاسخ این استدلال را خوب است در همان فضای طبّی خودش داد. اخیرا یکی از برادران مطّلعمان در پیاده روی اربعین مطلب جالبی برایم نقل کرد. 👈ایشان میگفتند اتّفاقا به دلیل استفاده از همین توالت فرنگی در غرب عضلات لگن به خوبی تقویت نشده و یکی از مشکلات رایج در غرب همین مشکلات مربوط به لگن و شکستگی آن در سنین بالاتر است! ✋اگر زانو درد را به رخ ما میکشند این طرفش را هم خوب است به رخ آنها کشید! از همین جهت است که یکی از نرمشهای رایج در غرب نشستن خاصی (وضعیت اسکات) به همان شکل نشستن در توالت ایرانی است. همان نرمشی که برای ما به گونه ای بی معناست. 👈اگر آنجا برای درمان این نقیصه در دنیای کنونی چنین نرمشهایی را طرّاحی میکنند ما هم میتوانیم برای پیشگیری از برخی مشکلات مربوط به زانو در دنیای کنونی برخی نرمشهای مناسب را طرّاحی کنیم. 🔹برخی تفاوتهای طبی دیگر این دو نوع توالت را هم مرور کنیم. نوع نشستن چمباتمه در توالت ایرانی به گونه ای است که ران به سمت شکم فشار وارد میکند. همین فشار باعث میشود مجاری تخلیه بازتر شده و دفع راحتتر رخ دهد. دفع راحتتر باعث دفع کاملتر شده و ابتلا به یبوست را هم کمتر میکند. حتّی بنا بر برخی نظرات ابتلا به سرطان روده را هم کمتر میکند. 👈در توالت ایرانی بر خلاف توالت فرنگی برای دفع نیاز به فشار زیادی نیست و همین امر آسیبهای احتمالی به لگن و بواسیر را کمتر میکند. بواسیر معمولا با فشار زیاد ملتهب میشود. 👈به خاطر همین گاهی برای کمتر کردن این عیب یک چهار پایه ی کوچک پایین توالت فرنگی استفاده میکنند تا پا مقداری بالاتر آمده و به حالت چمباتمه نزدیکتر شده و از حالت نشستن ۹۰ درجه ای دورتر شود! 👈به دلیل همین راحتتر شدن دفع در توالت ایرانی زمان ماندن در دستشویی تا حدودی کمتر از توالت فرنگی میشود. همینطور به دلیل اینکه پوست برخلاف توالت فرنگی نیازی به تماس با سطح خارجی ندارد بیماری های پوستی و قارچی و مانند آن را نخواهد داشت. 👈مخصوصا در مکانهای عمومی و یا زمانی که سطح توالت فرنگی خیس یا سرد است تجربه ی نشستن روی آن اصلا خوش آیند نیست!😣 🔹ولی مسأله عمق مهمتری هم دارد. این تفاوت میان این دو نوع توالت در واقع برون دادی از نوع نگاه های باطنی تر پیرامون طرح تمدّنی در زمینه طهارت و پاکی است. این نوع توالت ایرانی پشتوانه ها و امتدادهای فراوانی هم دارد که نباید به راحتی از آنها چشم پوشید. 👈در نگاه دین اسلام مسأله ی پاکی و طهارت خیلی مورد تأکید قرار گرفته است. در تفکّرهای انسانی منقطع از وحی این درجه بر طهارت تأکید نشده که در دین تأکید شده است. گویا خودش انسان را میخواهد از یک فرهنگی بریده و وارد فضای دیگری کند. 👈از همان ابتدا کتب فقهی با بحث از طهارت با صورت خاصی شروع شده و بسیاری از امور دیگر مشروط به چنین طهارتی شده است. یک میخ محکمی در اینجا به زمین کوبیده میشود که منشأ بسیاری از امتدادهای بعدی و خط کشی های فرهنگی است. 👈در ادامه احکام این طهارت و نجاست آنقدر امتداد پیدا میکند که معانی عمیق تمدّنی پیدا نموده و سر از مرزکشی های جالب عقیدتی و تحکیم عقیده در می آورد. ⚪حالا بحثمان ناظر به آن حیثیات نیست ولی در همین امور ظاهری و بهداشتی از دیرباز و حتّی در زمان خودمان همواره کشورهای اسلامی در نگاه جوامع غربی از این جهت به صفت پاکیزگی و بهداشت شناخته شده بودند. یک تمیزی خاصی در محیطهای اسلامی و دینی حاکم است. امروزه نیز با رشد بشر و پیشرفت بهداشت در جوامع غربی و اهمیت دادن آنها به تمیزی باز آشنایان با فرهنگ غربی میدانند که یکی از نقاط بسیار زننده در این جوامع ضعف در پاکی و تمیزی شخصی آنها نسبت به جوامع اسلامی است. 👈معمولا به دلیل نداشتن طهارت شرعی که معلول نوع خاص توالت آنها از جهتی و نداشتن احکام طهارت شرعی از طرف دیگر است بوی بد مدفوع از آنها در اجتماعاتشان گاهی به مشام میرسد😣 (البته این را از آشنایان با این فضا شنیده ام). 👈در شریعت اسلامی باید با آب طهارت گرفت ولی در آنجا که چنین تشریعی نیست معمولا به پاک کردن سطحی به وسیله ی دستمال کاغذی و مانند آن اکتفا میشود. 👈همچنین عادت به توالت فرنگی و عدم استفاده از آب زمینه را برای عافیت طلبی و راحتی در زمینه تخلیه بیشتر میکند. انسانها را نسبت به آداب تخلیه متسامح بار می آورد. گاهی به راحتی در حاشیه ی خیابان و اماکن عمومی قضا حاجت کرده و ضمن کثیف و بد بو کردن شهر جلوه ای نامناسب به آن میدهند. 👈همین کثیفی های فردی و اجتماعی است که باعث شده استفاده از عطر و ادکلن در جوامع آنها شیوع بیشتری داشته و میانگین استفاده آنها از حمام بسیار بیشتر شود. 👈همچنین این طرز نگاه حیوانی نسبت به مسأله ی طهارت و پاکی خودش باعث شده در این زمینه سهل انگاری خاصی پیدا نموده و عادات پسندیده در این زمینه که منجر به برخورد پاکیزه تر و عفیفانه ای با این امر میشود در میان آنها شایع نشود. ⬇⬇

🔹بر همگان روشن است که توالت فرنگی طوری است که مناسب طهارت شرعی نیست. معمولا در کنار چنین توالتهایی شیر آب جداگانه نیز استفاده نشده و آب از داخل خود توالت فرنگی آزاد میشود. یکی از دوستانمان که به ترکیه که کشوری اسلامی است رفته بود میگفت توالتهای آنها به تقلید از غربی ها فرنگی است و در کنار آن هم شلنگ آب جداگانه وجود نداشته و گرفتن طهارت شرعی یک دشواری خاصی برایش ایجاد کرده بود. 👈البته در کشور ما برای اینکه فرهنگ طهارت یک فرهنگ دینی و ریشه دار است از یک شیر آب جداگانه هم استفاده میشود ولی باز هم دشواری های طهارت شرعی با توالت فرنگی چیزی نیست که قابل کتمان باشد. 👈انسان به خوبی درک میکند که چنین پدیده ای با آن دستورات طهارت در دین مبین اسلام جور در نمی آید. منسجم نیست. این سبک نمیتواند امتداد مناسبی برای طهارت دینی باشد. همچنین نوع نشستن در توالت ایرانی طوری است که باعث تخلیه ی کامل و استبراء حد اکثری که مطلوبیت دینی دارد میشود. 👈امری که در توالت فرنگی به این صورت معمولا امکان پذیر نیست. البته اینکه گاهی کنار دستشویی ایرانی برای افرادی که زانو درد دارند یا مشکلی دارند توالت فرنگی هم استفاده شود حرف دیگری است. موضع بحث ما اینها نبود. 👈بحثمان در مقایسه ی میان توالت ایرانی و توالت فرنگی به شکل کلّی بود. این بود که توالت ایرانی امتدادی از طهارت دینی رایج در جوامع ماست و طهارت دینی یکی از برجستگی های خیره کننده ی تمدّنی ما نسبت به تمدّنهای غربی است. هر کسی اهل انصاف باشد این سنّت پسندیده ی اسلامی برایش بسیار جذّاب است. 👈میفهمد اینجا یک طهارت دیگری حاکم است. هر چقدر هم غرب زده باشد نمیتواند این مطلب را نادیده بگیرد. انسان مؤمن ایرانی به برکت دین مبین اسلام و اصالت فرهنگی که دارد در مسأله ی بهداشت شخصی و طهارت بسیار پیشرفته تر از جوامع به اصطلاح مترقّی غربی است.

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۴) «قُتِلَ أصحابُ الأخدودِ» «تسلّی با یاد شهدای کربلا برای آیینی که قرار است عالمگیر شود» 🔹یکی از دوستان نامه ی یعقوب سَروجی به حمیَریان که اخیرا از سریانی ترجمه شده را برایم ارسال کرد. یعقوب سَروجی از بزرگان مسیحی زمان جاهلیّت است که تقریبا نیم قرن قبل از میلاد رسول اکرم صلی الله علیه و آله در عام الفیل مرده است. در زمان او جریان اصحاب الاخدود رخ داده است. 🔸ماجرا هم همانطور که در تواریخ و همینطور تفسیر قمّی آمده اینگونه بوده که تخت پادشاهی عرب در قبیله ی بزرگ حمیر یمن به شخصی به نام ذو نُواس رسیده و در ادامه با دسیسه ی یهود او و بسیاری از حمیریان در برابر حکومت حبشه که مسیحی بودند یهودی میشوند. در ادامه ذو نُواس مسیحیان شهر نجران را مجبور میکند که دینشان را رها کرده و یهودی شوند. 👈مسیحیان این منطقه نیز مقاومتی تاریخی از خود نشان داده و به هیچ روی حاضر به این کار نشدند. کار به آنجا رسید که به دستور ذو نواس یهودی که خود را یوسف نامیده بود گودالهایی پر از هیزم کنده شده و آتشی بزرگ در آن افروخته شد. 👈مسیحیان مظلوم این شهر نیز به رهبری بعضی از بزرگان نیک سرشتشان گوهر ایمانشان را در برابر زبانه های آتش ترک نکردند. حادثه ی بزرگی در تاریخ عرب بود. اینکه عدّه ای از عرب اینگونه در یک مقاومت دینی و معنوی حاضر شده بود برای حفظ ایمان آتش را به جان بخرد! در حافظه ی تاریخی شبهه جزیره اثر گذاشته بود. 👈حالا عدد مؤمنین شهید شده در این صحنه ی عجیب تاریخ ادیان که از خباثتهای بزرگ یهود بود روشن نیست. در نقل تفسیر قمّی ۲۰ هزار نفر ذکر شده است. الله اعلم! ⬇

👈در همین زمان یکی از بزرگان مسیحیت به نام یعقوب سروجی در حوالی سال ۵۲۰ میلادی نامه ای به زبان سریانی در ۵۹ بند به حمیَریان نوشته و آنها را دعوت به صبر و استقامت میکند. مایه دعوت یعقوب سروجی برای صبر و تسلّی مؤمنین مسیحی نیز ذکر آخرت و معاد و یاد آوری پستی زندگی دنیا و عظمت آخرت و در ادامه و از همه مهمتر روضه خوانی و ذکر مصائب مسیح است. 👈مرور این نامه ی نسبتا طولانی حاوی نکات تاریخی بسیاری در زمینه وضعیت دینی در آن زمان است. یکی از اسناد مهم تاریخی است. در بند ۵۳ این نامه میگوید: 📖«نترسید از دیدنِ جسدی که کشیده و تکه تکه میشود زیرا مسیحیِ راستین و مؤمن حتّی در صورت آزار و اذیت ایمانِ خود را در روحِ خود حفظ میکند و بدنِ خود را در برابر ضربه های دشمنان تسلیم میکند و به جفا گرانش میگوید: من ایمانِ خود را از آسیب حفظ میکنم اما بدن را به دستانِ شما میسپارم هر قدر بدن را پاره کنید من ایمانم را پاره نمیکنم و نیز هر قدر جسم را تکه تکه کنید من اعتراف به حقیقت را تکه تکه نمیکنم» 👈سخن گفتن از جایگاه یعقوب سَروجی در میان مسیحیان و همچنین مختصّات این نامه ی مهم که اخیرا از زبان سریانی ترجمه شده است بحث مستقلی میطلبد. دلالتها و اشارات بسیاری در این نامه و امثال آن وجود دارد. ⚪وقتی این نامه را که از اعماق تاریخ سالم به دست ما رسیده میخواندم داستان اصحاب اخدود که در سوره ی مبارکه ی بروج به آن اشاره شده است بهتر برایم قابل درک میشد. قرآن کریم در این آیات که در زمان حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مکّه مکرّمه نازل شده مؤمنین را که مورد انواع اذیّت و آزار توسّط مشرکین قرار گرفته اند را تسلّی داده و آنها را دعوت به صبر و استقامت میکند. 👈با چه؟! با یادآوری یکی از خاطرات بزرگ عرب در زمینه ی استقامت دینی! همانکه هنوز از خاطره ی آنها محو نشده است! اصحاب الاخدود! همان مؤمنین نیک سیرتی که آن مقاومت بزرگ را تا دل آتش از خود به یادگار گذاشتند. مایه تسلّی مؤمنین بعد از خود شدند. همانها که خدای مهربانشان خاطره ی مجاهدت عظیمشان را تا ابد در قرآن حکیمش برای همه ثبت نمود. 👈همانها که هیچ جرمی جز ایمان به خداوند متعال نداشتند. همانها که با این ایمان و عمل صالحشان به فوز کبیر و بهشتهای برین رسیدند. 📖«قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ * النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ * إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ * وَ هُمْ عَلى‏ ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنينَ شُهُودٌ * وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزيزِ الْحَميدِ * الَّذي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ شَهيدٌ * 📖إِنَّ الَّذينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَريقِ * إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْكَبيرُ» 💡چند نکته به ذهنم خطور کرد. یکی اینکه درک شأن نزولها چقدر در فهم آیات و عمق توجّهات نهفته در آن میتواند مؤثّر باشد. هر چقدر شناخت بافت نزول کاملتر باشد درک عمیقتری از قرآن کریم میتوانیم داشته باشیم. 👈لذاست که قرآن کریم گاهی درک کاملتر و عمیقتر برخی مرادهای خود را برای اهل الذکر میداند. یعنی گاهی اگر از افق ادیان آسمانی سابق به من بنگرید بهتر میفهمید دارم چه میگویم! 💡همینطور به ذهنم خطور کرد چطور صحابه در آن زمان سخت که هنوز الگوهای مجاهدت و تسلّی دم دستی نداشتند با خاطره ی یکی از خاطرات دینی نزدیکترشان تسلّی داده شدند. این تسلّی دادن خودش مسأله ای است. گاهی هم وقتی سختی ها در راه ایمان به ما هجوم می آورد خوب است خاطره ی اصحاب الاخدود این مومنین نیک سرشت را فراموش نکنیم. 🔹ولی به مرور این تسلّی ها و خاطره های مجاهدت و صبر در راه ایمان کاملتر و نزدیکتر شده و مصادیق جدیدتری به خود گرفته است. خودش مسأله ای قابل بررسی است. تسلّی مسیحیان در نگاه یعقوب سَروجی با یاد مصائب مسیح بوده است. یکی از اموری که قدرت صبر و تحمّل بسیار زیادی به مسیحیان داد همین تسلّی بود. با خواندن این نامه بهتر عمق این تسلّی را در فضای فرهنگ مسیحی میتوان درک کرد. هر چند در نگاه قرآن کریم امر به آنها مشتبه شده بود. 👈در ادامه در فضای اسلامی این تسلّی با یاد و خاطره ی مجاهدات صحابه و شهدای در رکاب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مصداق پیدا کرد. ✔در ادامه در فضای فرهنگ شیعی بزرگترین تسلّی تاریخ بشر یعنی تسلّی به یاد مصائب امام حسین و شهدای کربلا واقع شد. تسلّی در این مقیاس برای انسان آگاه نشان دهنده ی قدرت مقاومت بسیار بالایی است که در این آیین پاک به ودیعه نهاده شده و صبر و تسلی در این مقیاس تناسب با فرهنگی دارد که قرار است عالمگیر شود.

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۵) «رانندگی با ماشین بدون بیمه» «کسی که توکّل ندارد آرامش ندارد» 🔹بیمه ی ماشین تمام شد! یک دلهره ای هنگام رانندگی داشتم. شاید هم نباید اصلا ماشین را بیرون می آوردم. گفتم بابا الآن چندین سال است رانندگی میکنی! مشکلی نداشتی! حالا مگر چقدر احتمال دارد که امروز و فردا تا ماشین بیمه اش درست شود مشکلی پیش بیاید؟! شاید یک در چند هزار است! آیا عقلا به این اعتناء میکنند؟! 🔸ولی باز دیدم آن طمأنینه و وقار سابق را نمیتوانم در رانندگی داشته باشم. رانندگی سخت شده بود. هر لحظه میترسیدم نکند تصادف کنم! نکند به این شخصی که می آید بخورم! نکند ... . گفتم نخیر! این ترس خیلی هم عقلایی است. چون هر چند احتمالش کم است ولی محتمَلش زیاد است. ✋ولی اگر اینطور است پس چرا این همه ماه و سال بدون اینکه چنین دلهره ای داشته باشم با خیال راحت رانندگی میکردم؟! این نیروی بیمه بود که اینقدر خیال را راحت کرده بود. 👈اینکه احساس میکنی پشتت گرم است! اگر مشکلی پیش آمد کسی هست. بیمه هم مثل طبیب است که: «يُطَيِّبُ بِذَلِكَ أَنْفُسَهُم‏» 💡به ذهنم خطور کرد در رانندگی زندگی هم کسی که توکّل به خدا ندارد نمیتواند آن آرامش عمیق و واقعی را تجربه کند! اصلا نمیداند چنین اعماق عمیقی از آرامش هم هست! همین است که در دنیا همه اش در اضطراب و دلهره ایم! 🌸حالا فهمیدی چرا اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون اند؟! چون بیمه و ضمانتی تکوینی و حقیقی دارند! خیالشان تخت تخت است! 💡آنهایی که خدا را در عقیده یا عمل نمیشناسند و خودشان را بیمه نکرده اند حیاتی سراسر خوف و حزن را تجربه میکنند. نمیتوانی درکشان کنی!

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۶) «چرا برخی منکر کرامات اولیاء الله هستند؟!» «تفاوت کرامت، معجزه، معونه و استدراج» «نقدی از ملاصدرا بر هیوم در انکار باور پذیری معجزات» 🔹مشهَد سوّم از مفتاح چهاردهم از کتاب مفاتیح الغیب مرحوم ملاصدرا را میخواندم. یکی از لذّت بخش ترین مطالعه ها برایم همواره مطالعه ی آثار صدر المتألّهین بوده است. قدر این مرد بزرگ هنوز برای بشر یا لااقل مسلمین و یا حتّی شیعیان دانسته نشده است. 👈زمانی ظهور کرد که مصادف با آغاز دوران مدرن و تغییر گفتمان حاکم بر علوم بشری بود و الا اگر همان دنیای تعالی گرای سنّتی ادامه پیدا میکرد ملاصدرا به احتمال زیاد امروزه در شرق و غرب عالم معروفترین یا یکی از معروفترین دانشمندان بشریت محسوب میشد. 🔸کتاب مفاتیح الغیب ملاصدرا در زمان اوج پختگی علمی ایشان نگاشته شده و در آن سعی کرده مقدّمه ای برای شروع به تفسیر قرآن کریم فراهم بیاورد. واقعا خواندنی است. یکی از غنی ترین نمونه های تلاش در راستای نشان دادن تلائم قرآن، برهان و عرفان در آثار اندیشمندان اسلامی است. 👈این کتاب مشتمل بر ۲۰ مفتاح است و مفتاح چهاردهم آن در زمینه سلوک به سوی خداوند متعال است که ۶ مشهد یا همان فصل دارد. مشهد سوّم آن در زمینه ولایت است. یک گزارشی از این فصل بیان میکنم. 📚ایشان ابتدا میگویند کلمه ی ولایت از ولی به معنای قرب و نزدیکی گرفته شده است. به خاطر همین به کسی که مورد علاقه و محبوب است ولیّ گفته میشود چون نزدیک انسان است. ولی ولایت در اصطلاح تنها به قرب انسان به خداوند متعال اطلاق میشود. چنین ولایتی به دو قسم عامه و خاصه تقسیم میشود. ⬇️

📚ولایت عامّه و شروع به وادی سلوک و تقرّب به سرچشمه ی هستی و خروج از ظلمتها به سوی نور با ایمان و عمل صالح آغاز میشود. ولی ولایت خاصّه برای مؤمنین عالی مرتبه ای است که به مرتبه ی فناء ذاتی و صفتی و فعلی رسیده اند. فانی فی الله شده اند. 📚ولایت خاصّه یا موهبتی است و یا اکتسابی. ولایت خاصه عطائی یا موهبتی برای آنانی است که یک دفعه گویا به سمت حضرت حقّ جذب شده و بدون اینکه سلوک و مجاهده ی خاصی داشته باشند به درجات نهایی قرب و فنا میرسند. به این انسانهای که جذبه ی آنها قبل از مجاهده ی آنهاست محبوب میگویند زیرا گویا مورد محبّت خداوند قرار گرفته و خود خدا آنها را به سمت خود خوانده! 📚ولایت اکتسابی برای آن دسته از مؤمنینی است که تنها به ایمان و عمل صالح ابتدای اکتفا نکرده و مدام بر مراقبه و جهاد با نفس افزوده اند تا اینکه به تدریج پلکان محبّت بالا رفته و به مقام قرب نهایی رسیده اند. به اینها که گویا با پای خود به بارگاه حضرت حق و آن محبوب ازل و ابد راهی شده اند محبّ گفته میشود. ✋✋البته اینها هم با پای خود نخواهند رسید بلکه بعد از مدّتی مجاهدت جذبه ی الهی شامل آنها شده و آنها را با خود به وادی فنا میبرد: «إذ لولاه لما أمكن لأحد أن يخرج من حظوظ نفسه» ولی چون ابتدای راه با تلاش و مجاهدت آنهاست آن را اکتسابی میدانند. در نگاه صدرا محبوبین کاملتر از محبین اند. 📚انسانی که به مقام ولیّ الله بودن میرسد در نگاه صدرا انسانی است که به خدا و آخرت معرفت عمیق پیدا کرده و در رفتارش هم یک مواظبت ویژه ای بر طاعات و عبادات و دوری از گناهان و پرهیز از لذات دنیا دارد طوری که به گونه ای به درجه ی عصمت از جهل و حتّی خطا رسیده است. 📚در اینجا یک سلسله مباحثی مطرح میشود. مثل اینکه آیا یک انسانی که به ولایت خاصه رسیده و به او ولیّ الله گفته میشود آیا خودش را به این صفت میشناسد؟ برخی میگویند هر چند به این مقام میرسد ولی هیچ گاه خودش هم نمیفهمد! چرا؟! چون انسان ولی خودش را با چشم کوچکی در برابر خداوند متعال میبیند و اگر کراماتی از او صادر شود میترسد مکر باشد و تا آخر خوف از دل او زائل نمیشود و میترسد عاقبت به خیر نشود! 👈پیش فرض این دیدگاه آن است که وصول به مقام ولایت ملازمه ای با ضمانت و وفاء به عاقبت ندارد. نظر خود ملاصدرا این است که اینطور نیست زیرا ولایت از سنخ علم به خدا و صفات و... است و کسی که علمی شهودی یا برهانی به این حقائق دارد چنین علمی قابلیت زوال و فراموشی ندارد. 🔹همه ی اینها مقدّمه ی این نکته بود. یک بحثی از دیرباز بین متکلّمین و علمای اسلامی مطرح بوده است. اینکه آیا وقتی انسان به مراتب بالای ولایت میرسد باید حتما کرامتی از او سر بزند؟! نظر خود ملاصدرا این است که تلازمی بین اینها وجود ندارد. ممکن است انسانی به مقام ولایة اللهی برسد ولی اهل کرامت نباشد و بالعکس انسانی به این مقام نرسد بلکه منحرف هم باشد ولی خوارق عادات داشته باشد. 🔸اقسام چهارگانه خوارق عادات🔸 از همینجاست که خوارق عادات به چهار قسم تقسیم میشود. یکی همان معجزات است که توسّط انبیاء با تحدّی برای اثبات نبوّتشان می آید. دیگر کرامات است که مخصوص اولیاء است. فرقش با معجزه یکی در این است که ولیّ الله ادّعای نبوّت و همینطور تحدّی ندارد و ثانیا ولیّ الله است یعنی اعتقاد صحیح و عمل صالح و متابعت با شریعت الهی را دارد. 📚اگر چنین امری از شخصی صادر شد ولی در فضایی بود که چنین متابعتی از شریعت در او دیده نمیشود ممکن است اساسا هر چند خارق عادت است ولی کرامت نبوده و نوعی استدراج باشد. یعنی چیزی که به وسیله ی آن قرار است بد بخت شود! اعاذنا الله! 📛گاهی ما که گاهی کارهای عبادی انجام میدهیم دلمان میخواهد کرامتی ببینیم! نمیدانیم گاهی اینها موجب استدراج و بدبختی ماست. به مصلحت ماست که به ما ندهند! 📚نوع سوّم خوارق عادات را معونة میگویند. گاهی از مؤمنین عادی که اهل سختی کشیدن و اخلاص هستند چیزهایی از این قبیل سر میزند. اینها را نباید با کرامت اشتباه گرفت و مرید آنها شد! اینها معونة است و خدا گاهی مزد برخی امورشان را با این حالات به آنها میدهد. هر کسی از این حالات و خوارق داشت معنایش این نیست که ولیّ الله است. تشخیص تفاوت میان کرامت و معونه لطافت دارد. 📚چهارمین مورد هم اهانت است! یعنی خوارقی که نوعی استدراج در آنها هست. یا از همان قبیل که گذشت و یا اینکه دعایی میکند و برعکسش مستجاب میشود تا خودش یا مردم بفهمند که چقدر نزد خداوند متعال بی مقدار است. مثلا مسیلمه ی کذّاب یک انسانی که یک چشمش کور بود را دعا کرد که بینا شود آن چشم سالمش هم کور شد! 🔹در اینجا یک بحثی بین متکلّمین و علمای اسلامی در گرفته است. و آن هم این است که آیا اساسا کرامت برای اولیاء الهی امکان دارد؟! بحث جالبی است! عدّه ای از ریشه با یک سری دلائل وجود کرامت را برای اولیاء جائز ندانسته اند. ⬇⬇

👈البته اینها چون مسلمان بوده اند معجزه را قبول داشته اند. کاری به ادلّه ی آنها و نقدشان ندارم. به اکثر معتزله نسبت میدهند که منکر کرامات بوده اند. 👈مرحوم ملاصدرا ورای نقل و نقد ادلّه ی آنها یک نقد بنیانی تری در مورد آنها می آورد که وقتی آن را میخواندم یاد ادلّه ی دیوید هیوم فیلسوف انگلیسی برای انکار معجزات افتادم. دیدم پاسخ جالبی برای او هم میتواند باشد. 🔸«نقد هیوم بر معجزه و پاسخ صدرا در تبارشناسی روان شناسانه اینگونه شبهات»🔸 هیوم کتابی به نام «تحقیق در زمینه قدرت فاهمه انسان» دارد و در آن ضمن تعریف معجزه باور به آن را امری غیر عقلانی میداند. تعریف او از معجزه در این کتاب اینگونه است: 📖«معجزه نقض قوانین طبیعت است ... هر چیزی که طبق روال عادی طبیعی خود اتفاق بیافتد نمیتواند معجزه خطاب گیرد. مرگ ناگهانی یک انسان که به نظر سالم می آید معجزه به نظر نمیرسد چرا که چنین مرگی اگر عجیب به نظر می آید پیش از این نیز چندین بار مشاهده شده است که اتفاق افتاده است. اما زنده شدن یک مرده یک معجزه است چرا که پیش از این هیچ گاه در هیچ کجا چنین چیزی مشاهده نشده است» 🔹هیوم در نقد معجزات میگوید اساسا معجزه قابل باور نیست زیرا شبهات جدّی تاریخی پیرامون آن وجود دارد. افراد کافی و واجد شرایط این معجزات را نقل نکرده اند تا بتوان به آن تصدیق نمود. لذاست که در کتب تاریخی چنین چیزهایی گزارش نشده و بیشتر در میان ملّتهای جاهل و وحشی گزارش میشود. 👈چرا؟ چون انسان در طبیعتش گرایش زیادی به امور عجیب و غریب دارد. اگر چنین میل طبیعی با گرایش دینی آمیخته شود دیگر عقل انسان گویا زائل شده و تن به تصدیق عجایب و غرائب میدهد. چنین عقلی متّهم است و نباید شهادتش را قبول کرد. باید با سوء ظنّ به کلام او نگریست. 👈از طرفی ادیان مختلفی وجود دارند و هر کدام برای صحّت خودشان به معجزه استدلال کرده اند و چنین تعارضی باز وقوع این معجزات را تضعیف و باطل میکند. 👈هیوم در اینجا عمدتا به نقد دلالت اعجاز برای اثبات خدا نمیرود که البته آن هم قابل بحث است و عمدتا اشکالاتش در ثبوت تاریخی چنین معجزاتی است. شاید سر چنین رویکردی آن باشد که خودش منکر علیت شده است لذا معجزه برایشان امتناع عقلی برخاسته از نقض علیت نمیتواند داشته باشد. ولی آیا واقعا دریا برای موسی شکافته شده؟! آیا واقعا مردگان با دم عیسی زنده شدند؟! 🔹حالا برگردیم به کلام ملاصدرا. ایشان همین شبهه را در مقیاس کرامات اولیاء مطرح میکند. روشن است اگر کسی کرامات اولیاء را دیده یا پذیرفته باشد به راحتی معجزات انبیاء برایش باور پذیر میشود. صدرا یک بیان جالبی در روان شناسی منکرین کرامات بیان میکند که به درد نقد امثال هیوم و ملحدین معاصر هم میخورد. 👈به عقیده ی ملاصدرا انکار این کرامات یک گزافه گویی روشن است زیرا خبرها در مورد وقوع این کرامات به حدّ تواتر رسیده است. ولی با این وجود به تعبیر صدرا تعّجبی نیست که اهل بدعت و متابعت از هوای نفس نتوانند با این تواترها به وقوع اینها باور کنند. 👈ولی چرا؟! چون مشکل از خودشان است! مانع جدّی پیدا کرده اند. اینها وقتی در خودشان مینگرند و اثری از معرفت و معنویّت و کرامت در خود نمیبینند و از آن طرف در آنهایی که آنان را رئیس و رهبر فرقه و اندیشه ی خود میدانند نیز چنین چیزهایی نمیبینند بلکه رهبران آنها هم هیچ گاه چنین ادّعاهایی برایشان نکرده اند این امور برایشان باور پذیر نیست! 👈مخصوصا زمانی که خودشان و رهبرانشان را هم انسانهایی مانند بقیه بدانند که در اخلاقیات و عرفیّات اهل رعایت و اجتناب از زشتی ها هستند! از اینجاست که به جای آنکه در خودشان و نحله شان و رهبرانشان شک کنند در اولیاء الله شک میکنند زیرا به دلیل استکبارشان باور به آنها به معنای زیر سؤال رفتن خود آنهاست. 👈از همینجاست که اولیاء الله را در هر زمانی به شکلی متّهم میکنند. زمانی میگویند دیوانه و مجنون اند و زمانی میگویند صوفی و دروغگو هستند و زمانی ... . ولی اینها نمیدانند که مطلب بالاتر از این حرفهاست. تا دریچه های عوالم پاکی و طهارت به روی آنها با صفاء عقیده و پاکی سریره و پیروی راستین گشوده نشود جرقه های غیبی و بدایات ظهور سلطان آخرت را مشاهده نخواهند کرد: 📖«لا يخفى أن إنكار كرامات الأولياء مكابرة محضة لبلوغ الخبر عنها حد التواتر و إنكارها كإنكار معجزات الأنبياء ليس بعجب من أهل البدع و الأهواء إذ لم يشاهدوا ذلك من أنفسهم قط و لم يسمعوا من رؤسائهم الذين اعتقدوا فيهم أنهم على شي‏ء في أمر الدين و الديانة و الاجتناب عن المعصية 📖فوقعوا في أولياء الله أصحاب كرامات يمزقون أديمهم و يمضغون لحومهم لا يسمونهم إلا باسم الجهلة المتصوفة و لا يعدونهم إلا في عدد آحاد المبتدعة و المتفلسفة و لم يعرفوا أن بناء هذا الأمر على صفاء العقيدة و نقاء السريرة و اقتفاء الطريقة و اصطفاء الحقيقة»

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۷) «یا بُنَیَّ الجارَ ثمَّ الدّارَ» «یکی از راههای استجابت دعا، دعا برای دیگران است» 🔹مرحوم شیخ صدوق در کتاب علل الشرائع روایتی را با سندی از امام حسن علیه السلام در مورد مادرشان حضرت صدّیقه ی طاهره نقل میکنند. در ادامه سند دیگری نیز برای تأیید آن می آورند. امام حسن علیه السلام یکی از خاطرات کودکی خودشان را که از مادرشان به یاد داشته اند در این نقل بیان میکنند. 🔸میفرمایند مادرم فاطمه سلام الله علیها را میدیدم که شبهای جمعه در محرابی که برای عبادت داشت می ایستاد و تا صبح در حال رکوع و سجود بود! 🌸ای به فدای تو سرور بانوان دو عالم! ای جانها به قربان تو که از نور عظمت پر‌وردگارت آفریده شدی! ای به قربان آن قلب مهربانت! ای به فدای آن پهلوی شکسته ات! 🔸امام حسن علیه السلام میفرماید میشنیدم که مادرم مدام برای مؤمنین و مؤمنات دعا میکرد و به این هم بسنده نکرده و تک تک نام آنها را میبرد و یکبار هم دعا نمیکرد بلکه با نوعی تقاضای جدّی خیلی برایشان دعا میکرد. در کمال تعجّب میدیدم اصلا برای خودشان دعا نمیکنند. 🔸به مادرم گفتم مادرم! چرا همانطور که برای دیگران دعا میکنی برای خودت دعا نمیکنی؟! اینجا بود که بانوی عالمیان آن جمله ی معروف را فرمود که فرزند عزیزم! اوّل دیگران سپس خودمان! اوّل همسایه سپس خانه! «یا بُنَیَّ الجارَ ثمَّ الدّارَ» ⬇

🔹مرحوم شیخ صدوق عنوانی که در علل الشرایع برای این روایت انتخاب کرده این است که این بابی است که سبب این را بیان میکند که چرا فاطمه سلام الله علیها برای دیگران دعا میکرد و برای خودشان دعا نمیکرد. 👈ولی با مقداری دقّت روشن میشود که در این روایت علّت این امر روشن نمیشود. صرفا تأکید میشود که این یک سنّت پسندیده است. اینگونه باشید. ولی سرّ این کار بانوی عالمیان چه بود؟! 👈راستش روی آن چندان تأمّل نکرده بودم. اینکه چرا مهم است که در دعاهایمان به شکل جمعی دعا کنیم. بلکه بالاتر از آن در دعاهایمان همانطور که بانویمان یادمان میدهد گاهی اصلا برای دیگران دعا کنیم و برای خودمان نه! ⚪️چند روز پیش برایم مسأله حلّ شد. دیدم عجب ادب مهمّی است! تا کنون از آن غافل بودم. یکی از آداب استجابت دعا را به خوبی یاد نگرفته بودم. ولی سرّ این امر و علّت واقعی حالت «الجارّ ثمَّ الدّار» در چیست؟! در فلسفه ی دعاست. راستی ما برای چه چیزی دعا میکنیم؟! 👈برای آن که ضعف و نقصی در خودمان میبینیم و از خداوند متعال میخواهیم آن را برطرف کند. تا مشکلمان حل شود. تا درد و اندوهمان برود. تا رشد کنیم. تا حرکت کنیم. تا به چیزی برسیم. تا برخی بیماری ها جسمی یا روحیمان درمان شود. تا ... . 👈دعای حقیقی تر هم آن است که دوری خودمان را با خدا دیده و بخواهیم خدایا ما را به خودت نزدیک کن! ما را ببخش! دستمان را بگیر! میخواهیم با دعاهایمان کاملتر شویم. ✋ولی یک نکته ی ظریفی اینجا رخ میدهد. آن هم این است که در دعاهایمان خودمان را میبینیم. خودخواه هستیم. انانیّت داریم. 👈آیا این مشکل و این بیماری و این گرفتاری که تو داری و برایش دعا میکنی را دیگران ندارند؟! فقط تو داری؟! آیا آنها نیاز ندارند که خدا دستشان را در آن زمینه بگیرد؟! چرا فقط خودت را میبینی؟! چرا همه اش غرق خودت هستی؟! 🔹راستی مگر دنبال پاکی نیستی؟! دنبال زلالی و نور نیستی؟! مگر دنبال عروج و صعود و تقرّب نیستی؟! نمیدانی تا پاک و پاکتر، زلال و زلالتر نشوی جایی در عوالم عمیقتر طهارت و بی رنگی نداری؟! میدانی چطور میتوانی وارد آن عوالم شوی؟! اینکه طهارت و پاکی مناسب آن مراتب را پیدا کنی. 👈ولی چگونه این طهارت را پیدا میکنی؟! اینگونه که این خودیت و انانیّتت در سطح آن مرتبه از میان برود. چگونه از میان میرود؟! اینطور که طوری شوی که در دلت بخواهی خدا همه را به این مرتبه برساند. حسادت نداشته باشی! بی تفاوتی نداشته باشی! نصح محض باشی! خیرخواه مطلق باشی! 👈اینگونه که شدی بالا می آیی! عالم پاکی عالم نصیحت است. نمیشود با غرق در خود شدن بالا آمد. 🔻میدانی وقتی برای دیگران دعا میکنی چه میشود؟! خود را نمیبینی! خودت را حذف میکنی! دعایت خالصتر میشود. از خدا میخواهی شبیه همان مشکلی که تو هم داری را در دیگری خدا حل کند! خدا دیگری را بیامرزد! وقتی اینگونه شدی رنگ خودخواهی کنار میرود. واقعا پاکی را خواسته ای و طلب صادقانه ای داری نه اینکه پاکی را با خودت و انانیتت آلوده کرده باشی! اگر عیب عیب است دیگر در تو و در او ندارد! وقتی برای همسایه دعا میکنی در واقع برای خودت دعا کرده ای به شکل خالصانه تری!🔺 ⚪️از یکی از پاکان و خوبان مطلبی شنیدم که نقلش جالب است. ایشان میفرمود برایم مجرّب است که هر وقتی میخواهم دعایم مستجاب شود شخصی را پیدا کنم که شبیه آن مشکلی که من دارم را داشته باشد. سپس خالصانه و با اصرار از درگاه الهی بخواهم مشکل او را حل کند. این باعث میشود مشکل خودم خیلی زودتر حل شود. 👈البته گاهی انسان آنقدر درگیر خودش میشود که احساس میکند باید به شکل ویژه برای خودش و بیچارگی اش هم دعا کند. این منافاتی با آن مطلب بالا ندارد. در ادعیه هم گاهی دعای شخصی وجود دارد. ولی نباید طوری شود که دیگران فراموش شوند. 👈مسأله آنقدر لطیف و لطیفتر میشود که بانوی عالمیان در شب جمعه تا صبح دعا کردند و برای همه تک تک اسم بردند و برای خودشان دعایی نکردند. درس بزرگی به ما آموختند. 🔸حالا نکات دیگری هم این امر دارد. مثل اینکه انسان را به یاد دیگران می اندازد. الفت و مودّت اجتماعی ایجاد میکند. دل انسان را نسبت به دیگران مهربان میکند. انسان را نسبت به دیگران خوش بین میکند. او را از تنگنای نفس بیرون آورده و لذّت رهایی میدهد. گاهی با دیدن مشکلات شدیدتر دیگران او را به یاد نعمتهای خود انداخته و احساس شکرگزاری را در او تقویت میکند و...

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۸) «چالشی به نام اشرافیت رفتاری در حوزه های علمیّه» «آسیبی به نام آداب زدگی» 🔹با یکی از اساتید صحبت میکردیم. به ایشان گفتم فلانی! الآن چند سال است تقریبا هر روز در این اتاق جلسه علمی داریم. طبقه پایین ما دفتر یکی از مشاهیر و مدیران برجسته حوزوی است. یک گله ای دارم! چرا تا حالا یکبار بالا نیامده ببیند ما داریم چه میکنیم؟! مسئول همه ی ماها و دیگر جاهاست دیگر! خدا قوّت بگوید! ارتباطی بگیرد. حرفی بزنیم. بنده که شخصا هیچگاه ایشان را مقابل خودم ندیدم. 🔸جالب اینجاست که دری که از آن وارد میشدیم هم چند سالی مشترک بود! بعد از مدّتی دیدم آن را برای ما مسدود کردند و گفتند بروید دور این مدرسه را بزنید و از درب آن سوی حیاط بیایید تا از راهرو مشترک استفاده نکنید. چرا؟! چون برای ما مشکل حفاظتی دارد! 👈دیگر ما الآن حدود دو سال است مجبور میشویم طی یک عملیات سفیهانه😊 یک راه عجیبی را دور بزنیم تا به طبقه ی بالای آنجا برسیم! بعد از مدّتی برای ایشان یک درب اختصاصی قرار دادند که با خودرو مستقیم آنجا بیاید و پیاده شود تا مشکلی برای ایشان رخ ندهد! 👈یکی از اساتید بزرگوار به این مدیر محترم پیام دادند و تذکّری در این زمینه بیان نمودند. ایشان هم در پاسخ زیّ ساده ی خود و مبری بودنشان از اینگونه گمانهای سوء را بیان کرده بودند. راست هم میگفت. بنده ذرّه ای گمان بد به ایشان ندارم. 👈ایشان را انسانی پر تلاش و خدوم میدانم که به دنبال جاه طلبی نیست. اهل تجمّل نیست. واقعا انسان سالمی است. اهل تکبر و فخر فروشی و اشرافیت نیست. لااقل از بسیاری از عزیزان دیگر بهتر است. پس مشکل کار کجاست؟! ⬇

🔹انصافا هم ایشان برای بنده موضوعیّت ندارد. میخواهم در قالب تحلیل این امر یکی از آسیبهای حوزه های علمیّه را پیدا کنیم. تقریبا بیشتر فضلای معروف آن ارتباط و حمایت عاطفی و نشست و برخاست را با شاگردان و طلاب دیگر ندارند. درسشان را میدهند و میروند. تحقیقشان را میکنند و میروند! 👈و خدا میداند چه اثر بدی این امر بر طلاب گذاشته است. به شکلی اسوه هایشان را دیگر کمتر میبینند. تنها شده اند. رهبرانشان را شریک غم و دردها و مشکلات خودشان نمیبینند. از فضل و تقوای آنها در نشست و برخاستها کمتر بهره مند میشوند. به ایشان عرض کردم به نظرم یک مغالطه ای برای این بزرگواران رخ داده است. آن هم اینکه 🔻گمان کرده اند اشرافیّت صرفا در تجمّل و امور اقتصادی است. گمان میکنند همینکه زاهدانه زندگی میکنند کافی است. این بزرگوار را دیده ام با خودرو پراید حمل و نقل میکند. احتمالا گمان میکند همینها یعنی اشرافی نیست. ولی مطلبی که این بزرگواران شاید از آن غفلت کرده اند آن است که گرفتار نوعی نقاب دار از اشرافیت به نام «اشرافیت رفتاری» شده اند. یعنی نظام رفتارهایشان طوری است که باعث میشود یک اختلاف طبقاتی سنگین و یک دوری از بدنه ی طلاب پیدا کنند. به این سادگی در فضاهای صمیمی و بدون تکلّف طلبگی حاضر نشوند. به ما فقیر فقرا سری نزنند. گویا در طبقه ی آنها نیستیم. گویا کارهای مهمتر و تجارتهای پر سودتری دارند که عقلایی نیست وقتشان را با ما تلف کنند🔺 👈گویا مانند آن پدرانی فکر میکنند که میگویند من که دارم روز و شب برای خانواده میدوم تا پول دربیاورم؛ دیگر وظیفه ام را انجام داده ام! گویا نیاز خانواده به او فقط در پول در آوردن و برنامه ریختن است! 🔹آنچه به این وضعیت دامن زد امنیتی شدن پیرامون نخبگان و علمای معروف حوزوی بعد از انقلاب بود. متأسّفانه این حفاظتها هم مدام در جوّ این امر دمیدند و بر تلقین ضروری بودن این رفتارها اصرار نمودند. 💭یادش بخیر! در نوجوانی گاهی مرحوم آیت الله بهجت را میدیدم که پیاده به طرف منزلشان میرفتند. چطور طلبه ها و مردم دورشان را حلقه میزدند. پمپاژ معنویت و صمیمیت بود. یا برخی دیگر از عزیزان هم همینطور. ✋بقیه را الآن مگر میشود به این سادگی ها دید! باید با دفترشان هماهنگ کرد! از چند متری با محافظینشان طرف شد! سریع سوار ماشین میشوند و از جای ویژه ای میروند! با شیشه هایی دودی! 👈اینها به فضای حوزه ی ما ضربه های سنگینی زده است. اشرافیت رفتاری باعث عدم انس و ارتباط طرفینی میشود. خود این بزرگواران هم گویا بعضا باورشان شده که خطری تهدیدشان میکند! تا یک حادثه ی امنیتی رخ میدهد بسان برهان قاطعی برای تحکیم این حفاظتهای بی محتوا به خورد ذهنهای میدهند! خب شهید شدند که شدند! طوبی لهم! گاهی برکتش هم بیشتر است. وا لّا به خدا! 👈با امام جمعه و نماینده ی ولی ّ فقیه یکی از استانها اربعین مشرّف شده بودم. شکر خدا مبتلا به این اشرافیت رفتاری نبود. بدون هیچ محافظ یا تشریفاتی. هم داخل استان و هم در پیاده روی اربعین! ولی افراد در عداد ایشان گاهی نمیشود به سادگی اصلا دیدشان! چه رسد که نزدیک شد یا انس گرفت. چه کسی فکری برای این بلیّه میکند؟! 👈همچنین اداری شدن فضای حوزه ها که باز لطمه ی دیگری به این ارتباط بین طلاب و بزرگانشان زد. حالا به دنبال شرح عوامل و بسترهای شکل گیری این اشرافیت رفتاری نیستم. 👈مرادم هم این نیست که یک امر آگاهانه ای است که آن را قصد میکنند. نه! اینها با تواضع و زهد ظاهری ایشان هم قابل جمع است. نوعی از اشرافیّت است که خودش را مانند اختاپوس به روی آنها می اندازد. طبیعت امور اینگونه رقم خورده که اینگونه باشند. 👈مگر اینکه خودآگاه شده و خودشان را از دام این اختاپوس نجات دهند. درست است که احتمال ترور و مسائل امنیتی مخصوصا در زمانی وجود داشت. ولی در کلّ وقتی محاسبه میکنیم اگر چند نفر هم شهید میشدند آنقدر اثر بدی نمیگذاشت که تبدیل شدن این امر به یک فرهنگ به ما ضربه زده است. 🔻اشرافیت رفتاری گاهی تبدیل به یک فرهنگ بین علمای ما شده است. آن ویژگی مهمّ ایمانی کم رنگ شده است. مؤمن طوری است که سنگین بار از عناوین و اشرافیتها نیست. خیلی سبک قدم گردش میکند. طبیبی دوّار است. به بهانه ی مدیریت و تحقیق و... یکجا نشین نیست. به تعبیر روایت معروف: «حَسَنُ الْمَعُونَةِ، خَفِيفُ‏ الْمَؤُونَة» است🔺 ⬇⬇

🔸آداب زدگی🔸 یکی دیگر از اموری که به این اشرافیت رفتاری گاهی دامن زده «آداب زدگی» رایج بین برخی از حوزویان است. این آداب ظرفهایی نیکویی است که اعمال در آن ریخته میشود. ولی نباید انسان دچار آداب زدگی شود. یک بار گرانی از آداب گفتاری و رفتاری با خودش به دوش بکشد که وقتی انسان با او مواجه میشود احساس عدم مجانست کند. احساس سنگینی کند! خود شخص هم نتواند به راحتی با دیگران انس بگیرد. نتواند وارد حیطه های شخصی تر آنها شده و افراد با او احساس صمیمیت و نزدیکی کنند. 👈خود بنده که سالهاست در این فضا هستم ارتباط برقرار کردن با بسیاری از فضلای مسن تر و مشاهیر برایم دشوار است. از خیرش میگذرم. احساس سنگینی میکنم. گاهی خیلی این آداب را جدّی میگیریم. مخصوصا در فضایی که این آداب به دلیل تحوّلات اجتماعی دیگر چندان آداب فراگیری هم نیست. 👈اصرار بر آنها باعث نوعی دوری میشود. باز به شکلی اشرافیت رفتاری ایجاد میکند. هر چند اینگونه افراد فاصله ای با انسان نداشته باشد ولی گویا فاصله ی زیادی دارد. استفاده از آنها را محدود میکند. 👈یکی از اساتید محترم میگفت در محفلی برای مشورت پیرامون مسأله ای در یکی از مدارس بودم که بزرگان و معمّرین هم حضور داشتند. میگفت این فضا آنقدر سنگین بود که خودم احساس میکردم اینجا جای من نیست! آنقدر مشحون از آداب بود که آدم احساس خفگی میکرد! اصلا جرأت نداشتم حرفی بزنم. از طرفی گاهی همین آداب زدگی ها باعث نوعی سوء ظنّ هم میشود. 🔹به دو تن از بزرگواران که پدرانشان هم روحانیون قابل توجّهی هم در فضای حوزه ها بودند گفتم میدانید؟! برخی رفتارهای من برای شما خیلی عجیب و زننده ممکن است جلوه کند. مثلا الآن جوراب نپوشیده ام. یا اینکه راحت حرفم را میزنم و مدام آداب عجیبی که شما رعایت میکنید را توجّهی ندارم. ولی این عجیب و زننده بودن این رفتارهایم به خاطر ذات رفتارهایم نیست. بلکه به دلیل انس شما به آدابی است که بنده به آنها انس ندارم. در محیط دیگری رشد کرده ام. ولی اگر شما حواستان نباشد اینها را بسان گناهانی کبیره تلقّی کرده و دیدی منفی نسبت به بنده پیدا میکنید. حواستان به این مقوله هست؟! دیدم قبول کردند. 👈میدانید مسأله چیست؟! وقتی انسان به خاطر مسئولیتهایی که پیدا میکند و یا به خاطر برخی آداب زدگی ها دچار نوعی اشرافیت رفتاری میشود خودش هم در ناخودآگاهش این را درک میکند. 👈به خاطر همین دیگر در ناخودآگاهش چندان خودش را مانند دیگران نمیداند! از همین رو از حضور در میان طلاب و سرکشی به احوال آنها و رفتن به منزل و محفل آنها و مانند آن لذّت نمیبرد. کشش و گرایشی در خود به این امور نمیبیند. 👈به مرور مزاج اینها هم عوض میشود. واقعا فکر میکنند مشکلات طلبه ها را میدانند و لمس میکنند ولی واقعا نه میدانند و نه لمس میکنند! دچار نوعی توهّم زدگی میشوند! 👈وقتی به اینگونه مسؤولین و یا علمای اشرافیت زده در رفتار مواجه میشوم احساس میکنم نسبتم با آنها مانند نسبت یک ثروتمند متکبّر با یک فقیر است. نه مانند نسبت یک معلّم و متعلّم یا مربّی و متربّی یا پدر و فرزند و یا دو مؤمن! گویا آدم بعد المشرقین را میان خودش با آنها احساس میکند. 🔹وقتی اینها را انسان میبیند یاد روایت مرحوم کلینی در کافی می افتد که امام صادق علیه السلام با ناراحتی و چهره ی غضبناک به اسحاق بن عمّار نگریستند. اسحاق گفت مگر چیزی شده؟ چرا رفتارتان با من تغییر کرده؟! حضرت فرمود به خاطر همان تغییری که در رفتار تو با برادران ایمانی ات رخ داده! شنیده ام یک مسؤول دفتری را در جلوی درب منزلت گذاشته ای تا شیعیان فقیر دستشان به تو نرسد!: 📖«بَلَغَنِي يَا إِسْحَاقُ أَنَّكَ أَقْعَدْتَ بِبَابِكَ‏ بَوَّاباً يَرُدُّ عَنْكَ فُقَرَاءَ الشِّيعَةِ» 👈اسحاق شروع کرد به توجیه کردن و واقعا هم توجیه بدی نبود. ولی حضرت فرمود درست است ولی در مقام تزاحم باز هم مصلحت ملاقات مستقیم تو با مؤمنین بیشتر بود. اگر تو از شهرت ترسیدی از بلا نترسیدی؟! 📖«أَ وَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْمُؤْمِنَيْنِ إِذَا الْتَقَيَا فَتَصَافَحَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الرَّحْمَةَ عَلَيْهِمَا فَكَانَتْ تِسْعَةٌ وَ تِسْعُونَ‏ لِأَشَدِّهِمَا حُبّاً لِصَاحِبِهِ فَإِذَا تَوَافَقَا غَمَرَتْهُمَا الرَّحْمَةُ فَإِذَا قَعَدَا يَتَحَدَّثَانِ قَالَ الْحَفَظَةُ بَعْضُهَا لِبَعْضٍ اعْتَزِلُوا بِنَا فَلَعَلَّ لَهُمَا سِرّاً وَ قَدْ سَتَرَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا»

باسمه تبارک و تعالی (۶۰۹) «از کباب ترکی تا زلزله زدگان افغانستانی» «طَهِّرُوا نُفُوسَكُمْ مِنْ دَنَسِ‏ الشَّهَوَات» 🔹شب جمعه بچه ها را پیش پدر بزرگ و مادربزرگشان بردم. به خانواده گفتم ما هم برویم حرم حضرت معصومه سلام الله علیها. مدّتی هم هست بیرون چیزی با هم نخوریدم! زیارت کردیم و سوار شدیم که برویم برای غذا! گفتند برویم خانه غذا میخوریم!😐 🔸عجیب بود. گفتم نه برویم یک دلی از عزا در بیاوریم! اگر برای پول است روزی با خداست. یک کباب ترکی بزنیم! خیلی سال است نخوردم. نیت کردم برویم بخوریم. گفتند نه! من حرم نیّت کردم مقدار این پولی که میخواهیم غذا بخوریم را به حساب زلزله زدگان افغانستان واریز کنیم. 🌸گفتم احسنت! بارک اللّه! حالا که نیّت کردی همین الآن پول را واریز کن چون در کار خیر باید سرعت و سبقت داشت. 🔹در دل گفتم خدایا! در درون انسان چه کشاکش پر رمز و رازی قرار دادی! یک سویش درکات نفس و لذّتهای دنیا و کشش به سوی آنهاست. سوی دیگرش درجات فطرت و لذّتهای معنوی و دعوت به عوالم بالاست. 🔸خدایا آن آسمانها چخبر است؟ آن کشش غیبی که اینگونه نفس ما را مهار میکند ریشه در چه نور و چه حقیقتی دارد؟! راستی که هر چه هست خیلی زیباست. خیلی بهجت آفرین است. آنقدر پاک و صاف و زلال است که از دل آن گویا جنّاتی 🌴در دل شکوفا میشود که تجری تحتها الانهار 🌷... 🔹لذّت کباب ترکی و کوبیده کجا و لذّت این دعوت فطرت به عوالم بالا و ایثار کجا! کنار هم که قرار میگیرند آدم احساس میکند لذّتهای دنیایی نوعی آلودگی است. و چه زیبا فرمود: 📖«طَهِّرُوا نُفُوسَكُمْ مِنْ دَنَسِ‏ الشَّهَوَاتِ‏ تُدْرِكُوا رَفِيعَ الدَّرَجَاتِ»

باسمه تبارک و تعالی (۶۱۰) «عَلَى الدُّنْيَا بَعْدَكَ الْعَفَاء» 🔹در حال خوابیدن بودم. صدای دخترم را شنیدم. توجهم به او جلب شد. طوری رفتار میکرد که دقیقا شبیه مادرم بود. اخلاقی که خودم آن را نداشتم. از این همه شباهت به شگفتی آمدم. آخر چقدر ممکن است دو نفر شبیه باشند! 🔸گویا در این سنّ کودکی روح مادرم در او حلول کرده! در همان حالت خواب و بیداری به فکر فرو رفتم که وراثت چه شگفت انگیز است! در وجود من یک اخلاقی از یکی از اجداد یا والدینم به صورت یک قوّه وجود دارد که هر چند در خودم ظاهر نشده ولی در نسل من ظاهر میشود. 🔹من یک واسطه ای گویا بوده ام که چنین روحیه ای از مادرم بدون اینکه به خود من برسد به فرزندم رسیده. وقتی این دخترم را مخصوصا در اینگونه رفتارهایش میبینم انگار مادرم برایم مجسّم میشود 💡در همین حال به دلم افتاد حال فهمیدی مولایت حسین علیه السلام وقتی فرزند برومندش علی اکبر اجازه ی میدان خواست چه حالی داشت؟!علی آینه ی رسول خدا بود. گویا پیامبر دوباره در قالب علی زنده شده بود. 🔸نگاهی مأیوسانه به علی کرد و چشمانش را به زیر انداخته و شروع به گریه کرد. ای جانها به فدای آن دل غمگینت!😭 طوری شد که دیگر با خدای خودش شروع به مناجات کرد! خدایا تو شاهد باش فرزندی را برای تو قربانی میکنم که از او شبیهتر به رسولت کسی نبود. طوری بود که هر وقت دلمان برای جدّمان رسول خدا تنگ میشد او را نگاه میکردیم. 📖بَرَزَ إِلَيْهِمْ غُلَامٌ أَشْبَهُ‏ النَّاسِ‏ خَلْقاً وَ خُلُقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِكَ ص وَ كُنَّا إِذَا اشْتَقْنَا إِلَى نَبِيِّكَ نَظَرْنَا إِلَيْه

باسمه تبارک و تعالی (۶۱۱) «ماجرای پایی بر دم گربه»! «خوش بُوَد گر مَحَکِ تجربه آید به میان» 🔹یکی از عزیزان میگفت جلوی مدرسه از ماشین خواستم پیاده شوم که ناگهان بدون اینکه متوجّه شوم پایم رفت روی دم یک گربه! روز بد نبینید! وحشی شد و برگشت و آنچنان دهانش را باز کرده و پایم را گاز گرفت که شلوار پاره شده و تا هفته ها پایم درد داشت! 👈هر چه میکردم رها نمیکرد! این را که گفت به یاد کلام یکی دیگر از عزیزان افتادم. در یکی از جلسات میگفت به این تواضعهای بی محتوا نگاه نکن! تواضع وقتی تواضع است که طرف را عصبانی کنی و آزار بدهی و باز ببینی متواضعانه رفتار میکند! 👈آری حکایت ادب و کمالات نفسانی بسیاری حکایت ملوس بودن آن گربه ای است که تنها تا زمانی که پا روی دمشان نگذاشته باشیم اینقدر مظلوم و قابل ترحّم و دوست داشتنی اند. 👈همینکه ولو ناخواسته و بدون عمد پا بر دمشان بگذاریم میبینیم بابا این یک دیوی بود برای خودش! چطور تا حالا کنار این دیو زندگی کرده بودیم و خبر نداشتیم! بابا این چقدر خطرناک بود! خود خطر بود!💣 💡به ذهنم خطور کرد با دیگران کاری نداشته باش! انسانها گاهی خودشان را هم نمیشناسند! یکی از جاهایی که خود واقعی ات را میشناسی وقتی است که پا روی دُمَت میگذارند. 👈اینکه آیا از عدالت خارج میشوی. بالاتر از آن! ببخشی! بالاتر از آن! بروی و مشکلت را با او حل کنی و مسأله را گردن بگیری! اگر قطع کرد تو وصل کنی! اگر محروم کرد تو عطا کنی! ⬇

🔹با یکی از عزیزان صحبت میکردم. انسان اخلاقی و پاکی است. به ایشان عرض کردم انسان گاهی در توهّمش خوب است. در خیالش خوب است. چون آنجا کسی پا روی دُمَش نمیگذارد! میتواند هی برای خودش فضائل ببافد! 👈حتّی در برخورد با دیگران هم گمان کند خیلی خوب است. از توهماتش بیرون نیاید. ولی وقتی واقعیت خوبی و عیار آن عیان میشود که پا روی دُمِ آدم بگذارند. به او ظلم کنند! خوش بُوَد گر مَحَکِ تجربه آید به میان تا سِیَه روی شود هر که در او غَش باشد. 👈خدا عالم واقعیّت و خارج و نه ذهن و خواب را برای رشد انسان قرار داده! آنجایی که نه مقامی برایت قائل شوند و نه فضیلتی و نه شخصیتی و نه ...! آنجا چگونه ای؟! نکند با خیال خوب بودن گمان کنیم واقعا هم خوبیم! ویحَکم لا تغتَرّوا! به یاد کلامی از مرحوم آیت الله حائری شیرازی افتادم که جایی فرموده بودند: 📖«خدای تعالی، عالَم بیرون را برای پرورش انسان قرار داده است نه عالم تصور و تخیل را. تمام معتادها در عالم خودشان خوش هستند؛ نشئه هستند؛ وقتی هم به آنها می‌گویید که حیف است عمرت را اینطور بگذرانی، به تو می‌گوید: ما در پیاله عکس رخ یار دیده‌ایم ای بی‌خبر ز لذت شرب مدام ما! 🔸مرحوم صدوق در ثواب الاعمال حدیثی با سندی از امام باقر علیه السلام نقل میکند که روزی حضرت به فرزندشان امام صادق علیه السلام فرمودند من در خانه چیزی از این غلامان و فرزندان و از همسر میکشم و طوری صبر میکنم که از خوردن حنظل تلخ هم بر کامم تلخ تر است! 👈ولی یکبار گمان نکنی اینها همه بیهوده است؟! میخواهی جا خالی کنی؟! هرگز! کسی که چنین صبری کند مانند کسی است که همواره روزها روزه و شبها در حالت نماز و عبادت است. 👈بالاتر از آن! مانند کسی است که در برابر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به جهاد پرداخته و شمشیر بزند و در همان حال به شهادت برسد! 📖«إِنِّي لَأَصْبِرُ مِنْ غُلَامِي هَذَا وَ مِنْ أَهْلِي عَلَى مَا هُوَ أَمَرُّ مِنَ الْحَنْظَلِ‏ إِنَّهُ مَنْ صَبَرَ نَالَ بِصَبْرِهِ دَرَجَةَ الصَّائِمِ الْقَائِمِ وَ دَرَجَةَ الشَّهِيدِ الَّذِي قَدْ ضَرَبَ بِسَيْفِهِ قُدَّامَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله» 🔹یکی از بهترین جاهایی که انسان میتواند خودش را بشناسد در خانه است. چون در خانه اعتبارات و تعارفات کنار میرود. نه برایشان پست و مقام مهم است و نه فضیلت و نه شخصیت و...! اینجاست که زمینه برای اینکه پا روی دُمِ آدم بگذارند زیاد میشود. اینکه ظلم کنند! بی وفایی کنند! کم احترامی کنند! 👈اینجاست که انسان خودش را میسازد و اینجاست که انسان خود واقعی اش آشکار میشود. آیا صِل من قطعَک است؟! آیا واعفُ عمَّن ظلمَک است؟! آیا اعطِ من حرمَک است؟! 👈اگر چنین بود سجده شکر به جای بیاورد و بداند گویا در حال عبادت دائمی است. در حال شهادت و جهاد دائمی است. بداند خدا حسابش را آسان میگیرد چون او بر خود و دیگران آسان گرفت: «ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ حَاسَبَهُ‏ اللَّهُ‏ حِسَاباً يَسِيراً وَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِه‏»؛ 🔹آری محیط خانه گاهی بهترین محیط خودسازی است. بهترین محیط به خاک مالیدن بینی این نفس چموش است! همان نفسی که ذرّه ای رحم و مروّت ندارد! اگر پایش بیافتد به عزیزترین عزیزانش هم رحم نمیکند. تاریکی و ظلمت محض است. دیگر در خانه آدم با توهّمش زندگی نمیکند. ✋از آن طرف آنهایی مثل من که خدا برایشان عافیت خواسته و در خانه راحتند مغرور نشوند! قدر همسرانشان را بدانند که پا روی دمشان نمیگذارند! آن اژدهای درونشان را به آفتاب گرم بغداد نمی آورند! و الا از همه شاید بدتر بودند. 🔹این دُم در اینجا کنایه از آنجایی است که انسان دردش میگیرد! برای برخی آبرو است. برای دیگری پول است و دیگری مقام و دیگری احترام و دیگری تعلّقات و ... . در دُم رگهای عصبی طوری است که وقتی پا رویش میگذارند دردش باعث میشود که حیوان گاهی از عصبانیّت به مرز جنون برسد! 👈خداوند متعال از روی حکمتش نظام عالم را طوری قرار داده که در هر حالی کسی یا چیزی پیدا شود تا پا روی دممان بگذارد. تا با خود واقعیمان مواجه شویم و با نفسمان کشتی بگیریم. تا صدق و اخلاصمان را ظهور دهیم. اگر در جزیره ای از جزایر دریاها هم برویم بر اساس روایات خداوند چیزی را میفرستد تا اذیتمان کند. پا روی دممان بگذارد. فرار نکنیم. گله نکنیم. ⚪حالا این حیوان که دوستمان پا روی دمش گذاشته بود گربه بود! فکر کنید شیر بود چه میشد؟! یاد مالک اشتر آن یار با وفای مولایمان افتادم! چطور در بازار آن شخص پا روی شخصیتش گذاشت و جلوی همه مسخره اش کرد! بازی که چه عرض کنم پا روی دُم شیر سپاه مولایمان گذاشت! 👈ولی مالک چه کرد؟! بدون اینکه چیزی بگوید رفت و در مسجد شروع کرد برای او استغفار کردن! ای به فدای آن آیین پاکی که مالکهایی تربیت میکند که اینگونه مالک نفسشان اند. وقت خشم و وقت شهوت مرد کو در پی مردی چنینم کو به کو

باسمه تبارک و تعالی (۶۱۲) «دیدن درمانی» «فلما عاين ما صنعوا ألقى الألواح» 🔹فیلمی دیدم که مادر جوان فلسطینی پیکر دو فرزند خردسالش را نوازش میداد. یکی را بغل گرفته بود و میگفت پاشو شیر بخور! دل آدم را کباب میکرد. گریه کردم و خیلی حالم خراب شد. وجودم پر از کینه از این طاغیان یهود شد. 💡به ذهنم خطور کرد تو که میدانستی دارند جنایت میکنند. چرا دلت اینقدر پر از کینه نمیشد؟! این همان است که در حدیث نبوی صلی الله علیه و آله آمده: «لیس الخبر کالمعاینة»؛ 🔸موسی علیه السلام وقتی خبر گوساله پرست شدن بنی اسرائیل را شنید الواح از دستش نیافتاد ولی وقتی با چشمانش صحنه را دید از درک شدت واقعه الواح از دستش افتاد و شکست: 📖قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ليس الخبر كالمعاينة ان الله عز وجل أخبر موسى بما صنع قومه في العجل فلم يلق الألواح فلما عاين ما صنعوا ألقى الألواح فانكسرت 🔸شنیدن کی بود مانند دیدن! گاهی باید دید! شنیدن فایده ندارد! به همین قیاس گاهی باید چشید! دانستن فایده ندارد! مسئولان میگویند ما مشکلات مردم را میدانیم! خبر داریم! باید به آنها گفت باید ببینید و بچشید! خودتان هم این ماشینها و این خانه ها و این یخچالهای خالی و این خجالت در برابر زن و فرزند را بچشید. ✋نه صرفا برای آنکه تجمّلی نباشید! نه! برای اینکه باورمان بشود واقعا مشکل مردم را میدانید. نه اینکه صرفا میدانید. خیلی ها در توهّم فهم اند نه خود فهم. 🔹گاهی اثر واقعی و مطلوب از چیزی بر دیدن و چشیدنش بار میشود نه بر شنیدن و دانستنش. همین است که گاهی چاره در دیدن درمانی و چشیدن درمانی است! باید توری گذاشت بروند ببینند و بچشند!

باسمه تبارک و تعالی (۶۱۳) «ماجرای رفتن به طبّ سوزنی» «نگاه به نماز از زاویه طبّ فیزیکی» «ضرورت پرداختن به فلسفه احکام» 🔹چند وقتی بود پایین کمرم درد میگرفت. در مشّایه اربعین دیگر این درد زیاد شد و با یک دشواری غریبی همراه شد. دستم را بر کمر میگرفتم و آرام راه میرفتم. ابتدا فکر کردیم گرفتگی عضلانی است! بعدش احتمال دیسک کمر و سپس تنگی کانال دادیم. 🔸به معرّفی برخی دوستان به متخصّص طب فیزیکی و توان بخشی مراجعه کردم. ایشان تشخیصشان چیز دیگری بود. مقداری بر کمرم فشار آورد سبکتر شد. اندکی قرص داد و سه جلسه طب سوزنی برایم نوشت. 👈متخصص طب سوزنی شخصی بود که پزشک تیمهای ورزشی و به قول خودش تیم ملّی بود و در کشور مطرح بود. ورزشهایی به من داد و طب سوزنی کرد. 👈او از فیزیک بدن میگفت و من هم اشاراتی به متافیزیک داشتم. دیدم برایش جالب بود. میگفت باورها به متافیزیک کم شده. حالا این شرحش جداست. 🔹گفتم من وقتی رکوع میروم درد کمرم کم میشود. شاید در تشخیص بهتر کمکتان کند. گفت نه! در حالت رکوع نباید دردش کمتر شود! بعد رکوع رفت و قوز کرد و گفت اتّفاقا این حالت از منظر طبّ فیزیکی مضرّ است. ⬇

🔹گفتم منظورم که این نبود! این دیگر چه رکوعی است میروی! گفت خب همه اینطوری رکوع میروند! گفتم منظورم از رکوع همان چیزی است که سنّت و مستحب است. زانو را عقب داده و کمر را آنقدر صاف صاف کرده و گردن را میکشیم که اگر قطره ی آبی روی کمر باشد تکان نخورد! گفتم رکوع ائمه علیهم السلام اینگونه بوده! 🔸دیدم چشمانش یک دفعه گرد شد! انگار یک معجزه ی علمی شنیده! مانند کسی که به وجد آمده باشد گفت این خیلی جالب و علمی است. اصطلاحات انگلیسی آن را بیان کرد و من نفهمیدم. درخواست کرد سند این گفته ام را برایش ببرم. 👈این سری که دوباره برای طبّ سوزنی رفتم دو نقل از این مضمون را از مرحوم کلینی در کافی برایش بردم. یکی شرح نماز امام صادق علیه السلام در روایت معروف حمّاد بن عیسی بود. امام صادق علیه السلام وقتی دید حمّاد با آداب مناسب نماز نمیخواند فرمودند چقدر زشت است که بر شما عمری بگذرد و یک نماز درست نخواند! 👈بعد خودشان شروع کردند به نماز خواندن و در انتها فرمودند اینگونه نماز بخوانید! «يَا حَمَّادُ هَكَذَا صَلِّ» حمّاد در شرح رکوع حضرت همان بیانی را دارد که بالا اشاره کردم. کمرشان را صاف صاف کردند: 📖«ثُمَّ رَكَعَ وَ مَلَأَ كَفَّيْهِ مِنْ رُكْبَتَيْهِ مُنْفَرِجَاتٍ وَ رَدَّ رُكْبَتَيْهِ إِلَى خَلْفِهِ حَتَّى اسْتَوَى ظَهْرُهُ حَتَّى لَوْ صُبَّ عَلَيْهِ قَطْرَةٌ مِنْ مَاءٍ أَوْ دُهْنٍ لَمْ تَزُلْ لِاسْتِوَاءِ ظَهْرِهِ وَ مَدَّ عُنُقَهُ وَ غَمَّضَ عَيْنَيْهِ ثُمَّ سَبَّحَ ثَلَاثاً بِتَرْتِيلٍ فَقَالَ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» 👈روایت دوّمی که برایش نقل کردم روایت ابن بزیع بود که مرحوم کلینی نقل کرده که تا کنون کسی را مانند امام رضا علیه السلام در رکوع ندیده ام! هیچ کس را ندیدم به اندازه ی ایشان کمرشان را پایین بیاورند. 📖«رَأَيْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَرْكَعُ رُكُوعاً أَخْفَضَ‏ مِنْ رُكُوعِ كُلِّ مَنْ رَأَيْتُهُ يَرْكَعُ وَ كَانَ إِذَا رَكَعَ جَنَّحَ بِيَدَيْهِ» 👈روایت دیگری هم از امام جواد علیه السلام هست که کسی رکوعش را کامل به جا بیاورد دچار وحشت قبر نمیشود. راستش این را دیگر برایش نقل نکردم. چون گفتم شاید ربطش برایش دشوار باشد. حالا هر چیزی جایی دارد. 🔹وقتی روایات را برایش بردم گفت من اهل دین و این چیزها چندان نیستم. دوستان من همگی ملحد و آتئیست هستند. منظورش هم رشته ای هایش بود. میگویند این خرافات چیست! میگفت میخواهم این روایات را به صورت آنها بکوبم! 👈حالا خود ایشان هم واقعا در ظاهر اهل دیانت نبود. ولی گویا به یک برهانی دست پیدا کرده بود. گفتم حالا شاید دنبال حقیقت نیستند. گفت نه واقعا اگر متقاعد شوند قبول میکنند. گفتم خب هر جور صلاح میدانی. 💡به ذهنم خطور کرد شاید اگر یک دور کتاب براهین اثبات خدا را برای اینها میگفتم اینقدر اثر نمیگذاشت که این روایت در ادب رکوع برای اینها اثر گذار است. 👈چون در این زمینه اهل علم و دانش هستند گویا یک برداشت عمیقی از مسأله دارند که من آن را نمیفهمم! اهمیتش را مثل او درک نمیکردم. اهل اشارت آن را درک میکنند! 👈همانطور که اشارات عرفانی نماز را در کتبی مانند اسرار الصلاة میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و سرّ الصلاة امام خمینی میتوان فرا گرفت اشارات سیاسی، اجتماعی، روانی، و... هم دارد. از جمله این اشارات هم اشارات طبّ فیزیکی است که اهلش آن را میفهمند. 💡به ذهنم خطور کرد چقدر پرداختن به فلسفه احکام اهمیت دارد. واقعا بسیاری از شبهات را نه در عقاید بلکه در فلسفه احکام میتوان پاسخ داد و یا حتّی از دین دفاع کرد و آن را برای بسیاری اثبات نمود. برای تبلیغ مخصوصا ناظر به مخاطبین خاص خیلی مفید است. 👈به قول مرحوم علّامه طباطبایی در آیات شریفه قرآن در مورد فروعاتی مانند صوم و صلاة و مانند آن هم امر به تدبّر داده شده است. متأسّفانه در این زمینه خیلی ضعیفیم. ✋حالا مقصودم بحث از ضرورت پرداختن به فلسفه احکام و فوائد گوناگون آن نیست. 💡باز به ذهنم خطور کرد میتوان از منظرهای مختلف بر امور دینی نگریست و بر آن شرح نوشت. یکی از این منظرها بررسی نماز از منظر طبّ فیزیکی است. 👈مثلا ما شبانه روز در نمازهای یومیّه هفده بار تمرین حالت رکوع داریم. اگر اهل نوافل باشیم که این عدد بالاتر هم میرود. آیا نمیشود اینها را از منظر رابطه ی بدن و سلامتی عضلانی و طبّ فیزیکی هم بررسی نمود؟ موضوع جالبی است.