✳️ حاجی بابا اصفهانی و تحقیر ملی ایرانیان
از جمله آثاری که در تاریخ ایران نگارش یافته و البته به وسیله خارجی ها نیز نوشته شده است، کتاب حاجی بابا اصفهانی است. مهمترین ویژگی این کتاب آن است که مبتنی بر تحقیر ملی ایرانیان نگاشته شده است:
«کتاب حاجی بابا نوشته جیمز موریه-نمایندگان انگلستان در ایران- است. روی اینکه حاجی بابا چه کسی بوده، بحث است. یکی از کسانی که خارج رفته، حاجی بابا افشار است که طبیب است و خوش نام هم نیست. در تاریخ و در اسناد و مدارک مربوط به او درج است که طبیب بوده ولی بعدا به خدمت دستگاه قاجار درآمده است. یکی از نمایندگان خارجی می نویسد که دیده است او شرب خمر می کرد. وقتی به او گفته شد که شما مسلمان هستید چرا شراب می خورید، پاسخ داد که من طبیبم و اینجا هوا سرد است؛ می خواهم بدنم گرم شود. برخی می گویند این فرد همان حاجی بابا بوده است. او خودش هم وقتی این کتاب را دید، خیلی ناراحت شد. کتاب حاجی بابا نشان از یک جریان منحط داخلی و گویای تعبیر تحقیرآمیز خارجی نسبت به ایران می باشد.»1
1- #موسی_نجفی و موسی فقیه #حقانی ، تاریخ تحولات سیاسی ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1393، چاپ نهم، ص 216-217
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ شکایت #ناصرالدین_شاه از فرآیند غربی شدن امورات مملکتی
در دوره ی حکومت قاجارها، تمامی دولتها و حتی شاهان قاجار چـاره ی توسعه و پیشرفت کشور را در همانند شدن با غرب (به عنوان غـیر) می دانستند ؛ اما همین تقلاها نـیز از آن جــا که ریشه در عمق نداشت راه به جایی نمی برد: «اولین کار در این زمینه ، آشنایی با فنـون نظامی بود. تازه در همین اواخر بود که ضرورت این امر احساس شد که پای چنـد فـن از فنون غیرجنگی و مربوط بـه زمـان صلح را نیز به ایـران بـاز کننـد. بـا بـی برنـامگی و بی هدفیِ دولت آن عهد (فتحعلی شاه )، اروپاییها درست مانند زرافه و فیل ها به این درد می خوردند که به معرض نمایش گزارده شوند! ایشان حقوق های گزاف مـی گرفتنـد امــا خـدمات آنـان بــه هـیچ وجـه مـورد اسـتفاده قـرار نمـی گرفـت. » بی نتیجگیِ اقدامات تا جایی بوده که ناصرالدین شاه نیز از آن شــکوِ ه داشـته اسـت : «مـا هزاران جور آدم را در پایتخت گرد آورده و هر چیز مـسخره ای کـه عــرب هـا، تـرکهـا، مغول ها و فرنگیها داشته اند از آنان اقتباس کرده ایم . کوچک و بزرگ ، رئیس و مرئوس ، عاقل و دیوانه را مخلوط کـرده و اسـم این معجون را حکومت اعلاء نهاده ایم »
منبع: گروته ، هوگو ، سفرنامه گروته ، محمد جلیلوند، تهران : مرکز، 1369، ص 228
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ ایران؛ لهستانی دیگر برای #شوروی؟
ایران یکی از کشورهایی بود که مرز مشترک بسیار زیادی با شوروی داشت. به همین دلیل علاوه بر آنکه می توانست بسترهای نبرد علیه حکومت شوروی باشد، می توانست در زمینه جاسوسی نیز جغرافیای خود را در اختیار آمریکا و به طور کلی جهان غرب قرار دهد:
«... در مسافرت اعلیحضرت به مسکو هم از این مقوله صحبت کرده بودند. آن قرارداد عبارت از این که ما تعهد کرده بودیم در هیچ دسته بندی ای علیه شوروی شرکت نکنیم. در آن زمان اتحاد شوروی سعی داشت قراردادهایی زیر عنوان قرارداد عدم تجاوز با همسایگان خود امضا کند. یکی از این قراردادها را شوروی با لهستان امضا کرده بود و البته وقتی منافعش اقتضاء کرد در سال 1939 آن قرارداد را نادیده گرفت و به لهستان حمله برد و قریب نصف کشور را به خودش ضمیمه کرد. اما چرا مذاکرات سال 37 به جایی نرسید؟.... دلیلش این بود که روسها همه این کارها را می کردند به امید این اینکه ما را از سنتو خارج کنند؛ ما هم ... مایل نبودیم نزدیکی مان به شوروی به قیمت تیرگی روابط مان با غرب تمام شود. به زبان خودمان، هم خدا را می خواستیم و هم خرم را.»1
1-احمد میر فندرسکی، در همسایگی خرس، تهران، گفتگو ا: احمد احرار، نشر پیکان، 1382، ص 104.
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ باند مطبوعاتی امیر عباس هویدا در حمایت از برنامه هایش
امیرعباس #هویدا ظـاهرا از اهالی قلم و مطبوعات بود و به همین سبب از ابتدای زمامداریش سعی داشت تا روابط ویژه و دوستانه ای با روزنامه نگاران ایجاد کند و از این رهگذر، خبرنگاران و جراید را در جهت اهداف و تائید برنامه های اجرایی فعال سازد. در راستای دستیابی به این هدف بود که وی بخشی از بودجه و اعتبارات محرمانه نخست وزیری را صرف جذب و جلب خبرنگاران میکرد و به بسیاری از آنان به صورت ماهانه و مستمر مبالغ قابل توجهی می پرداخت ، و به عده ای از مدیران جراید نیز کمک های مالی کلان و بلاعوض میکرد. یکی از افراد مورد حمایت دولت هویدا، محسن #دولو بود. هویدا پس از تعطیی مجله #توفیق ، یکی از کاریکاتوریستهای معروف آن ایام به نـام محسـن دولـو را تشـویق بــه تـأسیس هـفته نامه ویژه طنز کرد و دستور داد تا سریعا امتیاز مجله «کاریکاتور» را به نــام وی صـادر کنند. دولو در کار انتشار مجله کاریکـاتور، سـبک و سـیاق دلخـواه هویـدا را کـاملا رعایت میکرد به این معنی کـه مـطلقا به مسائل سیاسی کاری نداشـت . او هـر هفتـه شخصـا کاریکاتوری از چهره هویدا تـهیه مـیکرد و بر روی جلد ایـن مجلـه بـه چـاپ مــیرسـاند و صـفحات داخـل آن را از یک سلسله فکاهی های عامیانه و بدون رابطه با مـسائل سـیاسی کشور پر می کرد . این شیوه کار وحرف شنوی دولو، موجبات رضایت امیرعباس هویدا را فـراهم کـرد و بـاعث شد نام او را در لیست کاندیداهای حـزب «ایران نـوین » برای نـمایندگی مـجلـس شـورای ملی قرار دهد و وی را به مجلس بـفرستد.
منبع:اختریان، محمد، نقش امیرعباس هویدا در تحولات سیاسی اجتماعی ایران،تهران: عـلمی، ١٣٧٥، ص 76
1-احمد میر فندرسکی، در همسایگی خرس، تهران، گفتگو ا: احمد احرار، نشر پیکان، 1382، ص 104.
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ صدارت به سبک #امین_السلطان
صدارت اعظم یکی از مهمترین مقامات کشوری در ایران عصر قاجار بوده است. به عبارتی دیگر پس از شاه همه جان و مال و ناموس مردم در دست صدراعظم بود. البته میان صدراعظم های دوره قاجاری تفاوت بسیاری بود. اما قطعا میرزا علی اصغر اتابک از مردان قدرتمند روزگار بود:
میرزا علی اصغر اتابک اعظم «از صدراعظم های مطرح و قابل ذکر دوره قاجار است. او فردی باهوش، پرهمت و بااراده، چرب زبان، قدرطلب و دارای رفتاری ملایم بود که به مدت 16 سال صدراعظمی ایران را به عهده داشت. وی نشان عالی انگلیس معروف به «نشان حمام» را در سال 1306 ه. ق دولت انگلیس دریافت کرد. اتابک تا زمان قیام تنباکو، طرفدار انگلیس بود و بعد از آن به سیاست روس متمایل شد. وی سه دوره صدراعظم بود: یک دوره در زمان ناصرالدین شاه و یک دوره در زمان مظفرالدین شاه همزمان با تحولات مشروطه، در سال 1325 ه. ق، محمدعلی شاه وی را به صدرات منصوب کرد که این صدارت به وی وفا نکرد و پس از چهار ماه ترور شد.»1
1-موسی نجفی و موسی فقیه حقانی، تاریخ تحولات سیاسی ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1393، چاپ نهم، ص 189-190
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ #دربار_پهلوی با بوجه های گزاف حقوق مستخدمین خود را نمی دهد!
مکاتبات وزارت دربار پهلوی ، مجلس شورای ملی ، محمدعلی فروغی ریاست وزرا ، ... راجع به شکایت عده ای از مستخدمین دربار سابق از بلاتکلیفی و تاخیر ایصال حقوق معوقه شان ، دستور تهیه و ارسال صورت جامعی از میزان حقوق دریافتی و مستمری شخصی و شهریه هریک از آنان جهت رسیدگی به سوابق آنها تشکیل کمیسیونی به منظور رسیدگی به سوابق خدمت اجزای دربار و ابلاغ به وزارت مالیه جهت اتخاذ ترتیبی موافق ماده دوم قانون مصوبه در موضوع پرداخت کسور تقاعدی آنان ، بانضمام صورت اسامی مستخدمین دربار سابق
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
نمونه ای از کالسکه سلطنتی شش اسبی در زمان #ناصرالدین_شاه در محل میدان مشق در تهران
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ در دوره #قاجاریه طلبکاران بدهی خود را چگونه پس می گرفتند!
در این تصویر، عکس ساختگی از سر محمد کاظم ملک التجار بر تنه یک سگ توسط طلبکاران وی در دوره قاجاریه مشاهده می شود.
cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ فاجعه ای که با ورود لهستانی ها در ایران اتفاق افتاد
#جنگ_جهانی_دوم آسیب های فراوانی به جامعه ایران وارد کرد. بخشی از این آسیبها اقتصادی بود، بخش سیاسی و البته بخشی فرهنگی و اجتماعی. از جمله آسیب های اجتماعی و فرهنگی این جنگ را باید در ورود مهاجرین لهستانی به ایران جستجو کرد:
«... دولت های متفق گروهی از آوارگان لهستانی را که بیشتر آنها را زنها و کودکان یهودی تشکیل می دادند و آنها را از چنگ مقامات نازی رهانیده بودند به اردوگاهی در شمال غربی شهر تهران انتقال داده بودند... یادم هست مردم به خصوص جوانها و جویندگان کامجویی و کامرانی به این اردوگاه که با سیم خاردار احاطه شده بود، می رفتند و با کسب اجازه از مسئولان اردو، زنها یا دخترانی را برای گشت گذار در شهر با خود همراه می بردند.... بیچارگی و درماندگی این مردم بی خانمان و در به در به حدی بود که گاهی به دلیل یک وعده غذا یا یک قوطی کنسرو تن به خودفروشی می دادند و چه بسا از آنها که از این راه دچار بیماری های آمیزشی و نابسانی های دیگر از قبیل بارداری و در به دری شدند. رفته رفته بیماری تیفوس که شایع بود آنها خود آن را به ایران آورده اند در میانشان و سپس در میان مردم شهر شیوع پیدا کرد و گروه پرشماری از آنها و ایرانیان را به کام مرگ درکشید.»1
1-حسین شهید زاده، راه بی بازگشت، تهران، انتشارات اطلاعات، 1390، ص 234-235
cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ سلام و احوال پرسی ایرانی ها به روایت خارجی ها
سلام و احوالپرسی در عهد #قاجار سبک و سیاق خاصی داشت و اغلب با الفاظ و تشریفات خاصی همراه بود. این القاب عمدتاً توسط مسلمان و در رابطه با آنان به کار گرفته می‌شد. آداب احوالپرسی در میان زیردستان و رؤسا هم با رسوم خاص خود همراه بود:
«سلام کردن بین همه مسلمانان به یک نهج است. کسی که وارد می‌شود می‌گوید؛ «سلام علیکم» که در جواب آن می‌گویند و علیکم السلام و رحمت الله». به هنگام خداحافظی صاحبخانه می‌گوید: «خوش آمدی، صفا آوردی، مشرف، مزین. و کسی که می‌خواهد از خانه خارج شود می‌گوید: «لطف عالی کم نشود» یا «سایه شما کم نشود.» معمولاً این عبارات سلام و علیک را برای غیرمسلمانان بکار نمی‌برند، زیرا فکر می‌کنند که آثاری از مسلمانی در این عبارات نهفته است. پس در نتیجه با آنها با مشتی از کلمات و عبارات تعارف آمیز و پرسشهائی که متوجه حال مزاجی طرف صحبت است روبرو می‌شوند. زیردستان رؤسای خود را با حرکت دست از زانو به طرف قوزک پا به علامت عبودیت و فرمانبرداری سلام می‌گویند. در بسیاری از مناطق به جای سلام کردن به هم می‌گویند: اوغور باشد. حرص و ولع برای به کار بردن تعارفات و القاب در خطاب حد و حصری ندارد. به یکدیگر شریف، سرکار و جناب می‌گویند. حتی دو مستخدم که در خانه اعیان به کار مشغولند وقتی بهم می‌رسند از به کار بردن لفظ سرکار در حق یکدیگر دریغ نمی ورزند.»
1-یاکوب ادوارد پولاک، سفرنامه پولاک: ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، انتشارات خوارزمی، 1368، چاپ دوم، ص 23
cafetarikh.com
@cafetarikh
تاریخچه تاسیس اولین موزه در ایران
اولین #موزه ایران در سال 1293هـ.ق و پس از بـازگشت #ناصرالدین_شاه از سفر فرنگ در عمارت گلستان تأسیس شد که هنوز با نام «موزه کاخ گلستان» فعال است. صنیع الدوله در روزنامه ایران در سال 1293 ق دعوت عامی از مردم کرد تا جواهر گرانبها، اشـیای نـفیس و قدیمه خود را جهت اتاق موزه‌ی همایونی،به قیمت عادلانه در اختیار دار الطباعه قرار دهند. دو سال بعد در سال 1295ق در یکی از اتـاق‌های بـزرگ عمارت قدیم معارف، در قسمت شمال مدرسه دار الفنون محلی به نام موزه معارف یا«موزه ملی» تأسیس و شروع به کار کرد. مدتی بعد و همزمان بـا تـوسعه فعالیتهای باستان‌شناسی توسط اروپائیـان(در سـال 1297 ه.ق دولت ایران واحدی به نام «اداره عتیقات» تأسیس کرد. تا این زمان کسی به ارزش آثار تاریخی در تعیین هویت ملی ایرانیان و تعیین قدمت فرهنگ و تمدن ایرانی کمترین توجهی نشان نمی‌داد. اما تـأسیس ایـن اداره و اقدامات متعدد دیگری هم که بعدا انجام شد نتوانست جلوی غارت آثار تاریخی با ارزش ایران را بگیرد. این تاراج به قدری وسیع بوده که امروز موزه کوچک یا بزرگی در جـهان وجـود ندارد کـه در آن یک یا چند اثر از میراث ملی ما در آنها به چشم نخورد. همین وضع در مورد بسیاری از کلکسیون‌های خـصوصی نیز مصداق دارد.
منبع:حسن شهرزاد، مافیای قاچاق آثار فرهنگی و تاریخی ایران ، گزارش اردیبهشت 1373 ، شماره 39 ، ص 50
cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ پارلمان انگلیس «مشروطه» را از مظفرالدین شاه مطالبه کرد!
در زمانی که سخن از مفهوم #مشروطه در میان 14 هزار ایرانی حاضر در #سفارت_انگلستان مطرح می شد، قدرت و نفوذ روسیه در ایران بیشتر از انگلیسی ها بود. انگلستان از حربه طرح ایده مشروطه بهره گرفت تا بتواند بتواند وزنه خود را در سیاست و حکومت ایران بر علیه منافع روسیه بیشتر کند و البته در آن برهه کسی این مسئله را درنیافت:
«در همان روزهای آغاز پناهندگی در سفارت انگلیس، به پناهندگان چنین تلقین شد که مشروطه بخواهند، چند حقوقدان و دبیر سفارت که زبان فارسی را به خوبی می دانست، در سخنرانی های خود مزایای حکومت مشروطه و قانون را برای پناهندگان توضیح می دادند، پناهندگان به وسیله تلگرافی هم به ادوارد هفتم پادشاه انگلستان مخابره نموده برای استقرار عدالت در ایران از او یاری خواستند، پادشاه انگلیس آن تلگراف را به پارمان انگلیس ارجاع نمود و به وسیله سفارت انگلیس در تهران به پناهندگان پاسخ داد و ابراز همدردی کرد، پارلمان انگلیس هم انجام درخواست پناهندگان را از مظفرالدین شاه خواستار شد.»1
1-ابراهیم صفایی، مظفرالدین شاه؛ کودک سالخورده، تهران، نشر قطر، 1383، ص 63
cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ رضایت آمریکا؛ شرط ارتباط با دیگر کشورها
وابستگی سیاسی شاه به آمریکا تا جایی بود که معمولاً ارتباط با سایر کشورها نیز در گروه رضایتمندی و یا اجازه آمریکا قرار داشت. بر این اساس در صورتی که بدون اطلاع آمریکا ارتباطاتی برقرار می‌شد، شاه با بهانه‌تراشی تلاش میکرد آن را توجیه نماید تا مورد شماتت آمریکا قرار نگیرد:
«{شاه} باز از سیاست آمریکا گله فرمودند که این گله‌ها را یک جوری به اطلاع سفیر آمریکا برسان. من می‌دانم شاهنشاه فوق‌العاده با فتانت و مدبر است. قبلاً این گله‌ها را می‌کنند تا اگر با روسها زیاد جلو برویم به آمریکاییان بفرمایند که قبلاً (آنها) را آگاه کرده بودند که اقدامات (آنها) جوابگوی تقاضاها و احتیاجات ما نیست. چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار! عرض کردم با همه این تفصیل رادیوهای اقمار شوروی دائماً به ما فحش می‌دهند. فرمودند چاره‌ای ندارند. به علاوه برای ما خوب است؛ زیرا می‌فهمیم برای ما چه در نظر دارند... من این نکته را به همه سفرا اقمار شوروی که پیش من می‌آیند من باب شوخی می‌گویم که شاید منعکس کنند، ولی نتیجه‌ای نمی‌دهد.»1
1-امیر #اسدالله_علم ، گفت‌و‌گوهای من با شاه، خاطرات محرمانه امیراسدالله علم، تهران، طرح نو، 1371، ج 2، ص 8
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ دزدی و اختلاس بدنه حکومت در عصر #قاجار
در ایران عصر قاجار فساد در راس قدرت وجود داشت. نمونه بارز این مسئله رشوه هایی است که بابت انعقاد یک قراردادها دریافت می شد؛ وقتی در راس حکومت وضعیت بدین منوال است می توان حدس زد در بدنه جامعه و میانه حکومت اوضاع به چه شکلی است:
«دکتر یاکوب ادوارد پولاک پزشک مخصوص ناصرالدین شاه که برای اولین بار، تخم چغندرقند را به ایران آورد، سفرنامه ی دقیق و مفصلی از خود بر جای گذاشته است. در لابه لای سفرنامه ی وی به گوشه ای از علل کاهش ارزش پول ایران پی می بریم. وی می نویسد «سکه ی تومان که تازه از ضرابخانه آمده باشد هجده نخود (سه چهارم مثقال) وزن دارد. منتها کناره ی سکه ها از طرف تحویل داران سلطنتی و کارمندان عالی رتبه به هنگام پرداخت حقوق ها، مستمری ها و مزدها چندان ساییده و بریده می شود که هشت سکه از آنها هم وزن هفت سکه ی اصلی می شود. هیچ اعتراضی هم به این مطلب به جایی نمی رسد. پولاک در این جا تلویحا به یکی از مفاسد رژیم خودکامگی اشاره کرده است و آن سوء استفاده ی ماموران حکومتی و اختلاس کارگزاران به عناوین مختلف می باشد.»1
1-مجید پورشافعی، اقتصاد کوچه، تهران، گام نو، 1384، ص 79
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ نقش #فرح در سیاستگذاری ها
شاه، فرح را در امور سیاسی و اقتصادی مورد مشورت قرار نمی‌داد و در مواردی نسبت به یکه تازی و یا کارهای خودسرانه او اعتراض میکرد. با این حال فرح در بسیاری از تصمیمگیریهای سیاسی و اقتصادی نقش داشت و در حیطه قدرت و اختیارات خود، دست به اقدامات فراوانی زد:
«گرچه نشانه‌ای دال بر اعمال نفوذ فرح بر اقدامات یا طرز فکر محمدرضاشاه نسبت به مسائل حائز اهمیت سیاسی و اقتصادی در دست نیست، با توجه به واقعیتهای موجود می‌توان حدس زد که او نقش مؤثری در روند تصمیمگیریهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دربار داشته است. اولاً او به عنوان همسر شاه از معدود کسانی بود که مرتب به شاه دسترسی داشت و می‌توانست بی‌پرده با او به گفتگو بپردازد؛ ثانیاً او مادر ولیعهد بود و از این بابت شأن و مقام استثنائی در دربار داشت؛ ثالثاً در شهریور 1346 مجلس مؤسسان با اصلاح اصل 38 قانون اساسی مقام نیابت سلطنت را به او واگذار کرد. در این اصل آمده است که: «ولیعهد وقتی می‌تواند شخصاً امور سلطنت را متصدی شود که دارای بیست سال تمام شمسی باشد. اگر به این سن نرسیده باشد شهبانو مادر ولیعهد بلافاصله امور نیابت سلطنت را به عهده خواهد گرفت.»1
1-علیرضا ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، 1320- 1357، تهران، سمت، 1384، چاپ سوم، ص 245
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ گله شاه از #اشرف
دربار پهلوی و نخبگان سیاسی فاقد معیارهای اخلاقی بودند و با چاپلوسی و تملق به ساخت حکومت خودکامه کمک نمودند. این فرهنگ بتدریج باعث شد تا تملق، روابط و نزدیکی به دربار جای شایستگی، ضوابط و تخصص را بگیرد. شاه که حتی قدرت شنیدن این انتقاد را نیز داشت، همواره خود را دموکراتیک و طرفدار مردم می‌پنداشت:
«والا حضرت اشرف در شرفیابی چند روز پیش خود به شاه عرض کرده بود، اطراف شما را یک عده متملق و چاپلوس گرفته‌اند. شاهنشاه خیلی برآشفته بودند و بعد به من هم گله کردند که خواهرم چنین گفت. من با آن که خودم هم از متملقین هستم، عرض کردم بالاخره از خواهر خودتان، آن هم خواهر تنی و دوقلوی خودتان، گله نفرمایید. شاید هم گاهی راست بگوید.»1
1-امیراسدالله علم، گفت‌و‌گوهای من با شاه، خاطرات محرمانه امیراسدالله علم، تهران، طرح نو، 1371، ج 2، ص 145
www.cafetarikh.com
@cafetarikh
✳️ برای مرور #تاریخ #پهلوی به کانالی که معرفی می شود مراجعه کرده و صدها تصویر و سند دیده نشده که در این کانال به اشتراک گذاشته شده است را مشاهده کنید.
https://eitaa.com/iichs_ir