فرهنگ لغات نیاکان(7) اشاره:اسامی و کلماتی در پیشینه شهر به کار برده می شد که ممکن است عده ای با آن آشنا نباشند. این گونه لغات با عنوان (فرهنگ لغات نیاکان) از طریق دانشنام به تدریج نشر می شود. امید است همراهان عزیز هم با فرستادن لغات محل خود همراهی بفرمایند. گالش: نوعی کفش، محفضه‏ای لوله‏ای شکل با دسته که استکان در آن گذاشته می شود. گالوار:؟ گذر: مکانهای‏ مناسب از یک منطقه که مراسم عزاداری امام حسین(ع) و تعزیه درآن برپا می‏شود و آماده سازی محل و مخارج آنرا مردم همان محل به عهده دارند. گل سفید: از غار می آوردند برای شستشو چوبه: مثل چوب بود می کوبیند و با گل سفید برای شستشو گیرونه: چوب‏های بسیار نازک برای روشن کردن آتش لته: زمین کشاورزی کُوری کردن: منظور حداقل کردن شعله در اجاق و بخاری وچراغ است. لُوده: سبده بافته شده از ترکه‏های چوب جهت حمل میوه لُوچی: لُوده‏چی، نوع‏کوچک لُوده مِجری: صندوقچه کوچک مُبصر: نماینده کلاس مجمعه: سینی بزرگ دایره‏ای کنگره دار که بر روی کرسی می‏گذاشتند و یا به عنوان سفره ازآن استفاده می کردند. مشربه: ظرفی بزرگ و غالباً مسین برای حمل آب و غیره مچ‏مچ: صدا کردن دهان در موقع خوردن غذا. ملیچی: میان وعده که کارگران حدود ده صبح می‏خورند. موسوره: سمور https://eitaa.com/danehnameh

برخی رخدادهای مردادماه در پیشینه شهر 3 مرداد 1358 انتصاب آیت‏اله جبل‏العاملی به سمت قاضی شرع 4 مرداد 1390 افتتاح مرکز دوم موسسه محمودیه 5 مرداد 1286 (1325ه.ق) تجمع مشروطه خواهان در چشمه منظر 9 مرداد 1366 شهادت 8 نفر از حجاج زن خمینی‌شهری در مکه 9مرداد 1390 تصویب تبدیل روستای اصغرآباد به شهر ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی 13 مرداد 1346 انتخابات دوره 22 مجلس شورای ملی، نماینده منتخب، مهندس محمود پریشانی 14 مرداد 1361 تذکر نماینده شهرستان، حجت الاسلام احمدی در مجلس به وزیر راه در باره احداث جاده کمربندی 17مرداد 1389 تجلیل از خبرنگاران شهرستان برای اولین بار 18 مرداد 1363 انتخابات میاندوره‏ای دوره دوم مجلس شورای اسلامی، نماینده منتخب محمدجعفر سعیدیان‏فر 18 مرداد1381 برگزاری اولین نماز جمعه در کوشک 19 مرداد 1394 ثبت موسسه خیریه همیاران بهزیستی 20 مرداد 1358 صدور حکم اولین امام جمعه بعد از انقلاب همایون‏شهر 22 مرداد 1357 اعلام حکومت نظامی در همایون‏شهر 25 مرداد 1325 راه اندازی حزب دمکرات در سده 26 مرداد 1358 تغییر نام ورزشگاه اصلی شهر به ورزشگاه قدس 26 مرداد 1358 برپایی اولین نماز جمعه خمینی‌شهر پس از انقلاب 26 مرداد 1369 آغاز بازگشت 370 آزاده خمینی‌شهری همزمان با سراسر کشور به زادگاه 28 مرداد 1392 انتشار ماهنامه فرهنگی اجتماعی کهندژ 29 مرداد 1358:راه اندازی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همایون‏شهر 31 مرداد 1318:پایان احداث راه اصفهان به نجف‏آباد (جاده آتشگاه) 31 مرداد 1325:درگیری بین افراد حزب توده و دمکرات 31 مرداد 1384: تاسیس سازمان تاکسیرانی خمینی‏شهر https://eitaa.com

در جستجوی دانش آموز برای دبیرستان سده اولین کلاس دبیرستان تشکیل شد .تعدادی از دانش آموزان کلاس هفتم به دلایل مختلف به کلاس هشتم نرفتندوکلاس نهم اساسا به آن شکل پا نگرفت وبه این ترتیب دبیرستان نوپا دوام نیافت.سالها طول کشید تا دوباره تلاش های عده ای برای تاسیس دبیرستان به ثمر رسید ودر اوایل دهه 1330این بار خانه ای درخیابان ورنوسفادران(امام شمالی فعلی) متعلق به خانواده بختیاریها اجاره ودبیرستان درآن شکل گرفت .گرچه از میزان تبلیغات علیه درس خواندن واتکای خانواده ها به کار فرزندان 30 سال پس از تاسیس اولین مدرسه به سبک جدید کاسته شده بود ولی با این وجود هنوز داوطلب برای ثبت نام در دبیرستان کم بود.در چنین شرایطی تعدادی ازمعتمدین محلی به دنبال دانش آموزانی می گشتند که دوره دبستان را طی کرده اند تا آنها را به ادامه تحصیل در دبیرستان تشویق کنند. درآن زمان 10 تومان برای شهریه،دوسه تومان برای پول کتاب ومبلغی هم برای شیر وخورشید از دانش آموزان دریافت می شد.چند سال بعد دبیرستان پسرانه عماد ساخته شد وبه این ترتیب به تدریج تحصیل در دبیرستان رونق گرفت. https://eitaa.com/danehnameh

تعداد صفحات:.88، رقعی سال انتشار: 1402 پس از پیروزی انقلاب اسلامی در پایان سال 1357 تا اواخر سال 1369 کشور و به پیوست آن بخش ماربین به مرکزیت همایونشهر، شاهد تحولات متعددی بود. تشکیل نهادهای انقلابی ، فعالیت بی سابقه گروه‏ها ، تشکیل شهرستان خمینی شهر و پیوستن تدریجی آبادی‏ها به شهر، رشد جمعیت و مهاجرت به منطقه، توسعه ساخت و سازها و گسترش شهر حتی به قیمت از دست رفتن بخشی از اراضی کشاورزی، شرکت گسترده اهالی در دفاع مقدس، کمبود کالاها، شکل گیری تعاونیها و شوراهای محلی، وارد شدن مهاجران جنگی به منطقه، تغییر در ساختار سنتی ماربین، برگزاری چندین انتخابات، از جمله آنها بودند. مجموعه این تحولات پرشتاب، تاریخ پر فراز و نشیب این مقطع از پیشینه شهر را شکل داده است. با گفتگوهای انجام شده در این جلد از راویان، سعی شده ابعادی از رویدادهای 12 سال بعد پیروزی انقلاب اسلامی مستند شود. https://eitaa.com/danehnameh

ریشه نام ماربین درباره ریشه نام ماربین چند نظریه وجود دارد ذر این متن نظر دوتن از اصفهان شناسان آوره شده است نظر محمد مهریار وی در کتاب خود می نویسد:« مطابق شعری که منسوب است به ابوالحسن علی بن حسین حسنی درباره زاینده رود که تمام آن در کتاب محاسن نقل شده عبارت چنین است: «و لقعله فی ماربین تریک تحتک خبه من حیث بیت النار.» بنابراین مارفانان قلعه نیست دیهی هم نیست بلکه دهستان وسیع ماربین را مارفانان=ماربانان=مهربانان می خواندند». به نظر استاد مهریار، ماربین از دو جزء (مار + بین) ترکیب شده است. جزء اول (مار) همان حیوان زهرناک گزنده نیست. بسیاری نام واژه های کهن با نام مار شروع می شده است و سخت شگفت است که بیندیشیم آریایی نام محلی را که به زحمت فراوان ساخته است و زیستگاه خود نموده مار بنهد بلکه در اینجا مار تخفیف یافته کلمه مهر است و در همان روزگاران عهد کهن ساسانیان نیز این تطور روی داده است. روایت لطف اله هنر فر لطف‌الله هنرفر (۱۲۹۸−۱۳۸۵ اصفهان) ماربین را تصحیف نام مهربین می داند که در زبان پهلوی به این شکل در آمده است. هنرفر مهر را به معنی خورشید در زبان اوستایی، میداند که این کلمه در دوره ساسانی مار خوانده می شود. نتیجه اینکه نام منطقه قبل از اسلام مهرین و مهربین بوده که ماربین تصحیف آن در فرهنگ پهلوی عصر ساسانی است و کم کم جایگزین مهربین شده است. نقل از کتاب نام‏ها و نشانه ها، نگارش محمدعلی شاهین https://eitaa.com/danehnameh

آبادیهای ماربین منطقه ماربین روزگاری متشکل از حداقل 58 آبادی بود. امروزه حدود نصف این آبادیها به نواحی شهرداریهای اصفهان پیوسته و مابقی شهرستان خمینی شهر با اضافه شدن محلات جدید را به وجود آورده اند. به تدریج و به ترتیب حروف الفبا پیشینه آنها معرفی می شود. البته در کتاب نام ها و نشانه ها، نگارش محمدعلی شاهین وسایت دانشنامه خمینی شهر به طور مفصل به این موضوعات پرداخته شده است. {{{{{{ درباغ مهیار در باغ مهیار ده کوچکی است از دهستان ماربین بخش سده شهرستان اصفهان، واقع در 4 هزارگزی جنوب خاوری سده و 5 هزارگزی راه شوسه نجف آباد به اصفهان. آب آن از زاینده رود و راه آن فرعی است. (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10). این منطقه در تقسیمات کشوری بعد از انقلاب به شهر اصفهان ملحق شد و در حوزه شهرداری ناحیه 9 قرار دارد. در جاده اصفهان به شهرضا منطقه ای به نام مهیار وجود دارد. نامی از نام های مردان بوده و کاتب فارسی دیلمی شاعر مشهور، متوفی در 428 ه.ق، معاصر سید رضی مهیار ابن مرزویه، نام داشته است. ریشه نام مهیار مهیار از دو قسمت (مه +یار) ترکیب یافته است (مه) تخفیف یافته نام ماه است و (یار) به معنی دوست و معشوق است پس مهیار معنی دوست و معشوق ماه را می دهد. نقل از کتاب نام ها و نشانه ها محمدعلی شاهین https://eitaa.com/danehnameh

سابقه سکونت در اطراف قلعه مهرین(آتشگاه) بر پایه برخی متون در پایین قلعه مذکور حداقل یک آبادی بوده است که محل زندگی بومی ها بوده است. بر اساس برخی نظریه ها حدود دو تا چهار هزار سال پیش از میلاد آریایی ها به فلات ایران مهاجرت کردند و هر کدام از اقوام در محلی ساکن شدند. مادها در نواحی شمال غربی و بخشی از کوه های زاگرس شمالی و بخشی در نواحی جنوبی تر. در این بین گروهی که در تاریخ به نام پاری تاکنها (پری تاکنها) ملقب بودند در نواحی ماربین، برخوار و جرقویه، اردستان و نطنز ساکن و اولین مساکن حصار دار و قلعه ای خندق دار را با حفر اولین قنوات به وجود آوردند. مهاجرین به کشاورزی و دام پروری مشغول شدند. طبق نظر استرابون مورخ و جغرافی دان یونانی اولین یک جا نشین ها توسط آریایی ها در نواحی مرکزی ایران رخ داده که ماربین نیز جزو آن است. نواحی برخوار، ماربین، گرکویه (جرقویه) و اردستان زنجیره ای از تمدن های کهن آریایی را در خود داشته و در مراحلی از تاریخ جزو مناطق مهم اداری، مذهبی و نظامی حکومت های قبل از دوره اسلام بوده اند. زبان مشترک مناطق مرکزی ایران خود دلیلی براین ادعاست. نقل از کتاب نام ها و نشانه ها، محمدعلی شاهین https://eitaa.com/danehnameh

فرهنگ لغات نیاکان(8) اشاره:اسامی و کلماتی در پیشینه شهر به کار برده می شد که ممکن است عده ای با آن آشنا نباشند. این گونه لغات با عنوان (فرهنگ لغات نیاکان) از طریق دانشنام به تدریج نشر می شود. امید است همراهان عزیز هم با فرستادن لغات محل خود همراهی بفرمایند. ناراگی: ناسازگاری، گریه کردن نوشکری، نان شکری: بیسکویت، شیرینی نوشکری گلی: نان گلی نخودآب: گوشت و نخود واز یا باز: وسیله‏ای ابتدایی که با جاسازی تعدادی میخ در چوب مسطح درست می‏شود و برای شخم زدن زمین استفاده می‏گردد. ورکردن: انتقال غذا از ظرف اصلی به ظروف مصرف کننده. از آن استفاده می‏‏شد و اهل خانه گرد آن غذا می‏‏خوردند. ونگ: وسیله‏ای چوبی با سر گرد و دسته بلند برای خارج کردن دانه‏ها مثلا گندم از غلاف با کوبیدن بر آنها. هُونج: لفظی که برای راه انداختن الاغ به کار می رود. هشتی: ورودی خانه‏های قدیمی که به چند بخش از خانه باز میشد. هولَر: نوعی گیاه که مصرف علوفه‏ای دارد و در دورانی که اغلب خانه‏ها گاو و گوسفند داشتند کشت می‏شد. هندشتی: زیر‏اندازی ضخیم و کوچک که زیر پای کودکان برای جوگیری از نفوذ ادرار آنها به فرش می انداختند. هیار: افرادی که با بیل زمین‏های کشاورزی را می‏کنند به آنها بیلدار هم می‏گویند. شاید همیار باشد به دلیل اینکه آنها با همدیگر و هماهنگ کار کندن زمین را انجام می دادند و هیار گویش محاوره‏ای باشد. یاد: زن برادر شوهر، جاری. یانه: مخزنی سنگی برای کوبیدن مواد غذایی، هاونگ یه پسا: یک وقت https://eitaa.com/danehnameh

آبادیهای ماربین منطقه ماربین روزگاری متشکل از حداقل 58 آبادی بود. امروزه حدود نصف این آبادیها به نواحی شهرداریهای اصفهان پیوسته و مابقی شهرستان خمینی شهر با اضافه شدن محلات جدید را به وجود آورده اند. به تدریج و به ترتیب حروف الفبا پیشینه آنها معرفی می شود. البته در کتاب نام ها و نشانه ها، نگارش محمدعلی شاهین وسایت دانشنامه خمینی شهر به طور مفصل به این موضوعات پرداخته شده است. {{{{{{ درباغشاه پیشینه و موقعیت جغرافیایی در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 باغشاه را چنین معرفی کرده است: «دهی است از دهستان ماربین بخش سده شهرستان اصفهان، واقع در 9هزارگزی( حدود 9کیلومتر) جنوب خاوری سده و یک هزارگزی(حدود یک کیلومتر) راه شوسه اصفهان به تهران، با 339 تن سکنه. آب آن از زاینده رود و راه آن ماشین رو است ». همان، ص ۹۹. این منطقه اکنون در حاشیه اتوبان امام خمینی اصفهان و از محلات شهرداری ناحیه 2 اصفهان است دیگر محلات این ناحیه عبارتند از: بختياردشت، دهنو، رسالت، بابوكان، مشكين، ولدان، برزان، آفاران و جاوان که بیشتر آنها از آبادی های شمالی و شمال شرقی ماربین بوده اند و تا اواسط دهه 1360 از حوزه فرمانداری خمینی شهر محسوب می شده اند. ریشه نام ریشه نام آن از پیچیدگی خاصی برخوردار نیست و منظور منطقه ای است که در مجاور باغ شاه می باشد.نقل از کتاب نام ها و نشانه ها محمدعلی شاهین https://eitaa.com/danehnameh

26 مرداد 1369 آغاز بازگشت 370 آزاده خمینی‌شهری همزمان با سراسر کشور در روز 26 مرداد 1369 اولين گروه آزادگان ايرانی پس از تحمل سال‌ها اسارت در زندان‌های رژيم بعث عراق با ورود به کشور به جمع خانواده‌های خود بازگشتند. اين رويداد دو هفته پس از اشغال نظامی کويت توسط ارتش صدام و دو روز پس از آن که صدام در نامه‌ای به‌هاشمی رفسنجانی ریيس جمهور وقت ايران بار ديگر عهدنامه 1975 الجزيره را پذيرفت و به شرايط ايران برای پايان جنگ تسليم شد، صورت گرفت. در جریان آزادی اسرا، آزادگان خمینی شهری هم وارد میهن و شهرستان شده و مردم با شور و شعف بسیار از آنها استقبال کردند به نحوی که شهرحالت تعطیل به خود گرفت. بیشتر ازhttp://daneshnam.ir / https://eitaa.com/danehnameh

مرداد 1318 پایان احداث جاده اصفهان به نجف آباد ......... در دهه 1310 راه ارتباطی مناسب از اصفهان به شهرهای اطراف ونیز تهران وجود نداشت به همین دلیل تصمیم گرفته شد اینگونه راه ها از جمله اصفهان به تهران و اصفهان به نجف آباد کشیده شود که هر دوی آنها به سده هم مربوط می شد. ابتدا قرار شد راه اصفهان به تهران از سده عبور کند که اینگونه نشد و جاده انوشیروان در دستورکار قرار گرفت. جاده دیگر از اصفهان به نجفآباد بود. اولین گام‏ها برای احداث جاده‏ای از اصفهان به منار‏جنبان و آتشگاه و نجف‏آباد در سال‏های اولیه قرن 14 برداشته شد و اعتبار احداث آن در شهریور 1314 تامین و نهایتا در مرداد سال 1318 به پایان ‏رسید. در همان سال‏ها سده از طریق خیابان جنوبی آن به این مسیر اتصال پیدا کرد و عملا راه رفت و آمد اصلی بین سده و اصفهان از این مسیر ممکن شد. مدتی بعد راه سده، شوسه شد. https://eitaa.com/danehnameh

پدید آورنده: محمدعلی شاهین تعداد صفحات: 267 رقعی سال انتشار: سال 1400 موضوع: کتاب شامل 64 نوشتار در خصوص تاریخ منطقه می باشد. اولین نوشتار آن مروری بر وقایع مهم منطقه از دوران صفوی تا تحریم تنباکو را در برمی‏گیرد و از آن به بعد تاریخچه ‏های مختلف از جمله شکل ‏گیری مدارس نوین، تاسیس بلدیه سده، متحدالشکل کردن البسه، تاسیس مریضخانه سده، مبارزات ملی کردن نفت، سفرنخست وزیر وقت به سده، انتخابات مجالس، تاسیس سنگبریها، پدیده مهاجرت و روز شمار دوران انقلاب چاپ شده است. کتاب حاضر، مرور سلسله ‏وار بر تاریخ منطقه از مقطع مشروطه تا پیروزی انقلاب است و برای استفاده عموم نگارش یافته تا خواننده یک برداشت کلی از پیشینه شهر حداقل در این دوران کسب کند. https://eitaa.com/danehnameh

آفتابه دزدی در سال 1320 از پست سده سندی از 4 اسفند 1320 وجود دارد که نشان می دهد در تاریخ مذکور از اداره پست سده واقع در درب محکمه دزدی شده است. در این دزدی 6 قلم اثاثیه دزدی شده. عناوین این اقلام و قیمت هر کدام در شکایت مدیر دفتر پست سده آمده است. مدیر دفتر فردی به نام سهیلی پور بوده است و شکایت توسط وی به عنوان ریاست پاسگاه امنیه سده تنظیم شده است. اجناس دزدیده شده عبارتند از: آفتابه مسی یک عدد به بهای 49 ریال کماجدان بدون درب یک عدد به بهای 45 ریال جام مسی بزرگ یک عدد به بهای 30 ریال جام مسی آبگوشت خوری یک عدد به بهای 20 ریال بشقاب مسی یک عدد به بهای 15 ریال قاشق مسی یک عدد به بهای 2 ریال جالب اینکه اجناس مذکور به غیر از آفتابه که متعلق به اداره بوده بقیه از اموال مدیر پست بوده است. البته دراین سرقت قاشق چوبی و گوشت کوب در مسیر افتاده بودند و برای صاحب اموال باقی مانده ‏‏اند. سند مذکور در مرکز اسناد ملی ایران نگهداری می شود. https://eitaa.com/danehnameh

تاریخچه عکاسی از سده تا رواج عکاسی در همایونشهر از شخصی به نام حیدر امینی علویجه به عنوان اولین عکاسی حرفه ای در سده نام برده شده است. وی در اوایل دهه 30 به صورت سیار با دوربین بسیار بزرگ قدیمی که عملیات ظهور و چاپ در داخل دوربین انجام می شد، در نزدیکی مراکز اداری و انتظامی شهر در کنار پیاده رو ها پرده ای به دیوار می آویخت و از مشتریان خود عکس می گرفت. آقایان نورالله کریمیان و غلامحسین لطفی حسینعلی کریمیان از پیشکسوتان این حرفه بودند چند نفر از اهالی این شهر دوربین به دست گرفته و بعنوان عکاسان سیار در اماکن تاریخی اصفهان مانند میدان نقش جهان ، چهلستون ، سی و سه پل ، منارجنبان از گردشگران و جهانگردان عکس فوری می گرفتند. آقایان احمد حاجی هاشمی ، غلامرضا زمانی و مرحوم حسین نعمتی از جمله آنها بودند. اولين زن عكاس حرفه ای در همایون شهر همسر یکی از عکاسان شهر خانم محترم مجيدی است. اولین عکاسخانه شهر در سال 1337 به نام عکاسخانه زیبا در خیابان امام جنوبی، شترگلو توسط نورالله کریمیان دایر شد. در سال 1340 عکاسی جهان توسط غلامحسین لطفی تاسیس گردید . درسال 1340 عکاسی همایون توسط نورالله کریمیان و حسینعلی کریمیان در ابتدای خیابان ولی عصر فعلی افتتاح شد. مدتی بعد عکاسخانه همایون نیز تعطیل گردید. در همان سالها یک عکاسی نیز مقابل دبیرستان عماد برای مدتی دایر شد. در سال 1347 عکاسخانه نوربخش توسط نورالله کریمیان تاسیس شد .