⭕️ دولت-ملت‌سازی پس از عهدنامه ترکمنچای با انعقاد صلح #وستفالیا در 1648 میلادی و پایان‌یافتن جنگ‌های چندصدساله‌ی خونبار در اروپا، جهان در آستانه‌ی #نظم_نوین_جهانی قرار گرفت؛ علی‌رغم فرازوفرودهای فراوانی که اروپای جدید پس از این تاریخ به خود دیده است، اما هنوز هم می‌توان سیاست جهان را در امتداد این حادثه مطالعه کرد. مهم‌ترین رخ‌داد جهانی به‌تبع این قرارداد، تکثیر الگوی دولت-ملت در سرتاسر جهان بود؛ به‌نحوی‌که بدون توجه به بوم ملی و فرهنگی ملت‌های مختلف، الگوی سیاسی واحدی بر آن‌ها اعمال گردید. عنوان این پروژه‌ی جهانی، #دولت_ملت_سازی در جهان بود و #علوم_سیاسی جدید به‌عنوان پشتیبان این پروژه خود را بازسازی کرد. برای پروژه‌ی دولت-ملت‌سازی در ایران، تاریخ‌ها و موقف‌های مختلفی گمانه‌زنی شده است. برخی عصر صفویه را آغاز دولت-ملت‌سازی دانسته و برخی بر عصر ناصری تاکید داشته‌اند. اگرچه این دو نقطه‌ی زمانی درخور تامل است، اما بی‌شک یکی از نقطه‌عطف‌های تاریخی برای این پروژه، عهدنامه #ترکمنچای در پی شکست لشگر نظامی ایران از روسیه در 1206 شمسی است؛ موقفی که زخمی تاریخی بر تن ما نشست و ایران معاصر با آن آغاز شد. سنت سیاسی و الگوی زمام‌داری، پس از این حادثه است که به‌تدریج دست‌خوش تحول می‌شود و اندیشمندان، آهنگ این می‌کنند که دانش پشتیبان پیشرفت‌های غرب جدید را وارد بوم ایران کنند تا این سرزمین صاحب‌تمدن از عطایا و مواهب تمدن جدید جا نماند. این #اخذ_و_اقتباس پرنشیب و فراز در طی زمان گاهی به نقطه‌هایی می‌رسد که گروهی بر آن می‌شوند که عطای این موهبت را به لقایش ببخشند و به عهد سنتی خود بازگردند؛ گروهی دیگر نیز کلا سنت خود را انکار می‌کنند و پرستش وطن را در گرو این می‌بینند که سرتاپا فرنگی شوند. #ایران امروز در دو سر این پاره خط پیش آمده است. و امروز پرسش ما این است که سیاست ما چه باید باشد و ما بر اساس کدامین الگو باید زمام‌داری کنیم؟ آیا ما هم باید #دولت‌سازی مدرن را پیش برویم؟ دولت‌سازی در ایران کنونی ما چگونه باید باشد؟ این پرسش حتی در #انقلاب_اسلامی نیز پاسخ درخوری نیافته است. #سیاست_ما #سیاست_به_زبان_ساده https://www.instagram.com/mh.taheri1980/ https://eitaa.com/doranejadid

یک: دوئالیسم تمدنی و سردرگمی سیاسی منطقه‌ی غرب آسیا در دویست‌سال اخیر، آوردگاهی منازعه‌خیز برای تغییر در معادلات تمدنی بوده است. در این منازعات، زیست‌جهان غربی به‌دنبال بیشینه‌سازی هژمونی خود بوده و این مقصود را با تغییر در خط و خال و آب و نان و خلوت و جلوت مسلمین به‌پیش رانده است؛ درسوی‌دیگر، جغرافیای مسلمین به‌دلیل ضعف‌های درونی، بیش‌تر در وضعیت سرگیجه‌ی سیاسی به‌سر برده‌اند و در درک تمدن جدید و طرح تدبیری کارآمد برای مواجهه‌ی فعال با امواج مدرنیته سردرگم بوده‌اند. با وجود تحولات عمده‌ای هم‌چون بیداری اسلامی، این سرگیجه و سردرگمی هم‌چنان پیامدهای خودش را به مسلمانان تحمیل می‌کند. ما در این سردرگمی به یک دوئالیسم تمدنی مبتلا شده‌ایم و در نتیجه هرازچندی از مرزها تجاوز می‌کنیم. دو: گذرهای ناتمام و طرح‌های فروبسته مسلمین برای بازیابی شکوه خود، گاهی مزیت غرب را در تکنولوژی‌های جدید دیده‌اند و به‌قصد تجهیز به این فنون، نخبگان خود را عازم فرنگ کردند؛ گاهی مساله را از این عمیق‌تر یافتند و علوم جدید اروپا را خاستگاه قدرت او تلقی کردند و موج دارالفنون‌سازی را گستراندند؛ زمان که سپری شد، متوجه شدند که این قدرت یک خاستگاه سیاسی دارد و برآمده از نظام جدید سیاسی آن‌هاست، لذا به‌منظور کنستیتیوسیون به موج مشورطه‌خواهی و جریان تنظیمات روی آوردند؛ و باز گذر زمان نشان داد که این نظام سیاسی جدید، روی یک فرهنگ ملی بنا شده و بدون آن زمینه‌ها اساسا امکان گذار به دموکراسی وجود ندارد. این امر زمینه‌ساز ملت‌سازی و توجه به ناسیونالیسم در کشورهای اسلامی گردید. نتایج حاکی از آن هستند که گذار ما در مواجه با مدرنیته ناتمام بوده و طرح‌های فروبسته‌ای را دنبال کرده‌ایم. سه: خشم‌های فروخورده و تحقیرهای چگالی‌شده مسلمانان نتیجه‌ی گذارهای ناتمام و طرح‌های فروبسته، مستعمره‌شدن کشورهای اسلامی مثل هند، تجزیه‌ی امپراتوری عثمانی، تحمیل قراردادهایی هم‌چون #ترکمنچای بود که به‌تبع آن، جریان‌های بازگشت به شکوه ازدست‌رفته در میان مردم شکل گرفت. در این بازگشت، گسل‌های ناشناخته‌ای نیز وجود داشتند که در قلب و خیال مسلمین جا داشته‌اند و همانند فنری فشرده و بغضی فروخورده، مستعد رفتارهای پیش‌بینی‌نشده و خارج از معادلات سیاسی بوده‌اند. نمونه‌ی این تولدهای برون‌پارادایمی در پاسخ به تحقیرهای چگالی‌شده را می‌توان در «انقلاب تصورناپذیر ایران» مشاهده کرد. نمونه‌هایی از این دست هم‌چنان در وضعیت آستانگی قرار دارند و می‌توانند در معادلات تمدنی منطقه ایفای نقش کنند. چهار: فقدان «استیت تئوری» در نهاد علم اسلامی آن‌چه در چهار موج «فناوری‌خواهی»، «مدرسه‌خواهی»، «مشروطه‌خواهی» و «ملت‌گرایی» مورد غفلت قرار گرفته و به‌جای بازگشت به شکوه و شوکت پیشین، مسلمانان را به طفیلی غرب تبدیل کرده است، دولت‌بودن غرب است. نخبگان اسلامی کم‌تر به تئوری‌های استیت توجه کرده و دولت‌مندی را امری بدیهی و طبیعی پنداشته‌اند، غافل از آن‌که #دولت‌سازی یک امر برساختی است؛ در فرهنگ سیاسی یک ملت ریشه دارد؛ و پذیرش الگوی غیربومی آن همانند ایجاد سوراخی در انبان ملت است که قوای آن‌ها را استحاله می‌کند. آن‌چه در دهه‌های اخیر به‌تبع انقلاب اسلامی در منطقه شاهد هستیم، توجه گرگ‌ومیشی به نقش استیت در سرنوشت یک ملت است. موج استیت‌خواهی از دیگر امواج مواجهه با تجدد متمایز است. این نگارش جدید اگرچه پر از غلط املایی و انشایی است، اما نشان‌دهنده‌ی استعداد آزادکردن پتانسیل فروخورده‌ی دویست‌ساله است که تحرکات اخیر منطقه‌ای بی‌ارتباط با آن نیستند. پنجم: نمایندگان فکری دولت‌گرایی در چهاردهمین قرن هجری موج دولت‌خواهی ازسوی چهار طیف در جهان اسلام نمایندگی می‌شود: تفکر تکنوکراسی (با محوریت مالزی و اندونزی)، تفکر اخوانی (با محوریت مصر و ترکیه)، تفکر وهابی (با محوریت عربستان) و تفکر مقاومت (با محوریت ایران). تکنوکراسی اسلامی اساسا رویکرد حال‌گرا دارد و با پذیرش وضع موجود، به هضم تمدنی خود معترف است و صرفا می‌کوشد فاصله‌ی خود را با تکنولوژی‌های جدید کم کرده و مستمرا خود را به قله‌ها نزدیک کند؛ سرنوشت این جریان شبیه چین و ژاپن در نسبت با غرب خواهد بود. تفکر اخوانی و وهابی رویکرد سلفی دارند و در اندیشه‌ی بازگشت به قرن‌های طلایی یا دوران سلف صالح به‌سر می‌برند. تنوع طرح در این دو جریان بسیار زیاد است و از مدرنیته‌ی اسلامی تا داعش را دربر می‌گیرد. شاید به‌جرات بتوان مدل عدالت و توسعه‌ی اردوغان و بازیابی امپراتوری عثمانی را جدی‌ترین طرح این جریان قلمداد کرد. این امر در تحرکات اخیر به‌شدت دخیل بوده است. اما رویکرد جریان مقاومت آینده‌گراست. اسلام ایرانی در پی بازیابی شکوه گذشته نیست و به آینده‌ای می‌اندیشد که بتواند نه‌تنها گامی روبه‌جلو در تمدن‌سازی اسلامی محسوب شود، بلکه آورده‌های مدرنیته را نیز در خود هضم نماید.

🟥 قسمت دوم: نفت، شهر، فرشته 🧩 پایتخت نفتی امریکا 🔸نیمه‌ی نخست #قرن_شانزدهم، قرن توسعه‌ی #استعمار در سواحل غربی قاره‌ی آمریکاست. در سال 1542میلادی، «خوان رودریگز کابریلو» که یک اسکادران رزمی دریایی متعلق به پادشاهی #اسپانیا را رهبری می‌کرد، کشتی خود را به سواحل #لس‌آنجلس رساند و مدعی شد که این خاک به کشور متبوع او تعلق دارد. وی با بومیان این منطقه که «تونگوا» نام داشتند، درگیر شد. 🔹ما از سرنوشت قبائل تونگویی که در این منطقه در بیش از 100 روستا زندگی می‌کردند، پس از ورود اسپانیایی‌ها خبر نداریم. اسپانیایی‌ها بخشی از این مردم را «گابریلینو» و گروهی دیگر را «فرناندینو» نامیدند. این نام‌ها همان عناوین عملیات‌های #تبشیری میسیونرهایی بود که نیروهای نظامی را در اکتشافات دریایی فراقاره‌ای همراهی می‌کردند. این دو عنوان، اکنون نام دو دره‌ی سرسیز در #لس‌آنجلس است که البته این روزها با آتش دست‌وپنجه نرم می‌کند. 🔸ملاحان اسپانیایی، به‌تدریج سرزمین‌های تازه کشف‌شده‌ی غرب قاره‌ی امریکا را به یک سرزمین یک‌پارچه تبدیل کردند و آن را «اسپانیای نو» (New Spain) نامیدند. پادشاهی اسپانیای نو از سال 1519 تا 1821 میلادی، نگینی درخشان #پاسیفیک یا #اقیانوس_آرام بود. اسپانیای نوی آن‌روز، شامل مکزیک و بخش‌هایی از #کالیفرنیا امروز می‌شد. استقلال #مکزیک از امریکا در سال 1821 میلادی به تاریخ این واحد سیاسی پایان بخشید. 🔹منطقه‌ی کالیفرنیا و ازجمله لس‌آنجلس، سالیان متمادی موضوع منزاعه‌ی نظامی مکزیک تازه‌استقلال‌یافته با آمریکا بود. این کشمکش در نهایت به نفع #آمریکا به اتمام رسید و ایالت کالیفرنیا در سال 1848میلادی به‌موجب «معاهده‌ی گوادلوپ هیدالگو» (Guadalupe Hidalgo) به #ایالات_متحده ضمیمه گردید. این اتفاق درآن‌سوی اقیانوس‌ها برای ما ایرانیان در حالی رقم می‌خورد که از زمان انعقاد معاهده‌ی #ترکمنچای 20 سال سپری شده بود. توجه به این هم‌زمانی‌ها نشان می‌دهد که چگونه کره‌ی خاکی در آن دوره دست‌خوش تغییر چهره بوده و میان فاتحان دست به دست می‌شده است. 🔸گذشت زمان پرده از این راز برداشت که #نفت چه نقشی در این کشمکش‌های مرزی میان مکزیک و امریکا داشته است. سال 1892میلادی نفت کالیفرنیا، مهم‌ترین دارایی مورد طمع در این منطقه بود. استخراج نفت به سرعت پیگیری شد و کار را به جایی رساند که کالیفرنیا در سال 1923 یک چهارم تولید نفت جهان را به خود اختصاص داد و به بزرگترین تولیدکننده‌ی نفت #ایالات_متحده تبدیل گردید. 🔹اهمیت استراتژیک سواحل لس‌آنجلس موجب شد که این شهر به یکی از معابر و مقاصد و ایستگاه‌های #کریدور_ریلی ایالات متحده امریکا نیز تبدیل شود. خط ریلی راه‌آهن میان‌قاره‌ای، که از بندر نیواورلئان واقع در جنوب شرق امریکا آغاز می‌شد، در سال 1876 به لس‌آنجلس در جنوب غرب این کشور رسید. جابه‌جایی کالا با این خط ریلی باعث شد که دیگر نیازی به دورزدن کشتی‌ها در جنوب امریکا نباشد؛ کاری که اینک #کانال_پاناما آن را تسهیل نموده است. #میسیونر #میسیونرهای_مذهبی #میسیونرهای_مسیحی این متن ادامه دارد.... https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid

🔴 اول اسفند؛ ترکمنچای و گفت‌وگوهای ریاض 🔸 اول اسفند، برای ما ایرانیان یادآور انعقاد قرارداد #ترکمنچای است؛ قرارداد ننگینی که 197 سال پیش بر حکومت و ملت ما تحمیل شد و فصل تاریخی جدیدی را در تاریخمان رقم زد. ما با این عهدنامه، عهد تاریخی جدیدی را بستیم و #ایران_معاصر نام گرفتیم. تداوم تاثیرات این قرارداد، در اول اسفند، 197ساله شد. ما برای هر روزی که در ساختار مساله‌ساز این عهدنامه نفس کشیدیم، یک چوب_خط رسم کرده‌ایم. هیچ روز آن را فراموش نخواهیم کرد و برای برچیدن آن‌ها از نفس بازنخواهیم ایستاد. 🔹 اول اسفندی که از سر گذراندیم، اتفاق دیگری نیز افتاد. #روسیه و #امریکا در #عربستان نشستند و برای تقسیم #اوکراین تصمیم گرفتند. در این نشست، یکی از گرفتن خاک صحبت کرده و دیگری از دست‌رسی به آن‌‎چه زیر خاک این سرزمین مدفون است. زمان در این‌باره تصاویر دقیق‌تری در اختیارمان قرار خواهد داد. 🔸 اما آن‌چه ذهن مرا به چالش کشانده و سوالاتی را برایم برانگیخته، تقارن تاریخ قرارداد ترکمنچای با این گفت‌وگوهاست. گفت‌وگوی دولت‌های عمیق با یک‌دیگر، زبان دیگری دارد. ایما و اشاره‌ها در این میان بسیار مهم‌اند. به این فکر می‌کنم که آیا انتخاب این تاریخ از سوی روسیه، برای ما پیام خاصی داشته است؟! آیا #دولت_عمیق روسیه آستین بالازده تا در برچیدن این #ساختارهای_پرسمانی کمک‌کار ایران باشد یا ...؟! روزهای آتی در این‌باره نیز تصویرهای روشن‌تری را در اختیارمان قرار خواهد داد. تا آن روز سرتاپا چشمیم؛ سرتاپا گوشیم؛ سرتاپا نبضیم... 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid

| 🔴 مساله‌ی ایرانی؛ نسخه‌ی روسی 🔸 روس‌ها به‌عنوان #همسایه_شمالی، نقش ماما را در زایمان #ایران_معاصر داشته‌اند. #روسیه نخستین کشور آسیایی بود که از تحولات اروپای غربی اثر پذیرفت و تلاش کرد تا سر تا پا فرنگی شود. روسیه، نخستین کشور غرب‌زده‌ی آسیایی است که نتیجه‌ی تبعیت از غرب را در برابر دیدگان آسیایی‌ها قرار داد و بدین‌ترتیب ایشان را متوجه تحولات #اروپای_غربی کرد. ما نیز در اثنای #جنگهای_ایران_و_روس با تحولات روسیه و مناشی تغییرات ایشان آشنا شدیم. ازاین‌رو می‌توان انعقاد عهدنامه‌های #گلستان و #ترکمنچای را مبداء تحول میل تاریخی ملت ایران در دوران معاصر دانست. 🔹جای درنگ دارد که بپرسیم چگونه ممکن است میدان جنگ و تجربه‌ی تجاوز، به فضایی الهام‌بخش برای تحول در یک کشور تبدیل شود؟ ایرانیان در دویست سال پیش در جنگ با روس‌ها چه تحول و تغییری را مشاهده کردند که نه‌تنها هزیمت و عقب‌نشینی را پذیرفتند، بلکه به #عقب‌ماندگی خودشان نیز واقف شده و به‌تدریج به الزامات توسعه گردن نهادند؟ 🔸 هم‌چنین جای درنگ در این سوال است که بپرسیم شرایط امروزمان چه تفاوت و تمایزی با دویست سال پیش‌مان پیدا کرده است؟ چه مقدار در مسیر تغییراتی که مبداء الهام‌بخش آن تجربه‌زیسته‌ی غرب بوده، پیش رفته‌ایم؟ آیا این پیشرفت‌ها در حل مساله‌های ملی ما توانا بوده و توانسته است از عقب‌ماندگی‌ای که آن روز بدان واقف شده بودیم، خارج‌مان کند؛ یا بالعکس، این تبعیت و الگوگیری، خواه یا ناخواه، سرچشمه‌ی مشکلات جدیدی در کشورمان بوده است؟! برای پایان‌بخشیدن به ایران معاصر و آغاز #عصر_جدید چه باید کرد؟ 🔹 باری‌به‌هرجهت، گمان من این است که تبار مساله‌های امروز ایران به همان دویست سال پیش می‌رسد. ما امروز به حل مساله‌هایی می‌اندیشیم که تاریخ تولد آن‌ها به دویست سال پیش برمی‌گردد. ما در این دویست سال، نسخه‌های مختلف و متعددی را برای حل این مساله‌ها نوشته و اجرا کرده‌ایم. امروز برای پیچیدن نسخه‌ی تحول در ایران، هم تبار مساله‌ها در پیش روی ما قرار دارند و هم میزان اثربخشی و تبعات سوء نسخه‌های آزموده‌شده برای ما قابل بررسی و سنجش هستند. بازخوانی این «مساله‌ها» و «نسخه‌ها» در #روایت_ایران و تامل در ابعاد پیدا و پنهان آن‌ها می‌تواند بستر مناسب و مساعدی را برای شکل‌دادن به #گفت‌وگوی_ملی در میان نخبگان ایرانی فراهم نماید. #مساله‌ها_و_نسخه‌های_ایران_معاصر 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid

| 🔻شهروز شریعتی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس: در ۱۰۰ سال گذشته در همه قراردادهای رفع تحریم با غرب بازنده بودیم. با وجود این که تیم‌های مذاکره‌کننده ضعیف هم نبودند بنا به عوامل مختلف نتوانستیم موفق باشیم. 🆔 @NavadeEghtesadi 🔻پی‌نوشت: اضافه کنیم به این شمارش صدساله، یک‌صدسال دیگر را. درواقع از زمان قرارگرفتن ایران عزیز در چمبره‌ی #نظم_وستفالیایی که تقریبا مقارن عهدنامه‌‌های گلستان و #ترکمنچای است، این روند غالبا تکرار شده است. ‌‌‌‌ 🌐 https://eitaa.com/doranejadid 🌐 https://t.me/doranejadid