اوج جوانمردی در حماسه سالار شهیدان
گفتاری از فنائی اشکوری
شجاعت و ایثار و آزادگی که از برجسته¬ترین صفات جوانمردی است در وجود امام حسین (ع) سید الشهداء و سرور آزادگان جهان به جایی رسید که فراتر از آن متصور نیست. می¬توان گفت بزرگترین حماسۀ جوانمردی که تاریخ بشر ثبت کرده حماسۀ سیدالشهداء در عاشوراست. این واقعه از جهات بسیاری از جمله عمق و گسترۀ جوانمردی و پیوندش با معنویت و عرفان بی¬نظیر است و علت نفوذش در دل¬ها نیز همین است. او برای اینکه زیر بار ذلّت بیعت با حاکم ستمگر و فاسدی همچون یزیدبن معاویه نرود همۀ داشته¬هایش را فداکرد. امام حسین از جان گرامی خود و عزیزانش گذشت اما حاضر نشد به عزتش خدشه¬ای وارد شود. او مرگ را بر ننگ بیعت با یزید ترجیح داد؛ چنانکه به ولید والی مدینه فرمود: «مثلی لایبایع مثله»؛ همچو منی با کسی همچون یزید بیعت نخواهد کرد. و در برابر توصیۀ خیرخواهانه برادرش محمد حنفیه، که امام را از مقابله با یزید منع می کرد، فرمود: «یا اخی لو لم یکن فی الدنیا ملجاء و لامأوی لما بایعت یزیدبن معاویة.» برادرم، اگر در همۀ دنیا هیچ پناهگاه و ماوایی نداشته باشم باز هم با یزید بیعت نخواهم کرد. او هراسی از مرگ ندارد تا تسلیم یزید شود. هنگامی که حرّبن یزید ریاحی راه را بر امام می بندد و به امام دربارۀ عاقبت مقاومتش هشدار می¬دهد، می¬فرماید: آیا مرا از مرگ می¬ترسانی؟ من کسی نیستم که از مرگ به هراسم. «فَقَالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیهالسلام: أَ فَبِالْمَوْتِ تُخَوِّفُنِی؟»
امام حسین شهید عزت است. او با شعار "هیهات منا الذلة" و شهادت خود و یارانش و اسارت اهل بیتش، اوج ایثار و آزادگی را به نمایش گذاشت، چنانکه دشمنانش ناجوانمردی را به نهایت رساندند. هنگامی که لشکر دشمن را تشنه یافت به آنها آب داد و حتی حیواناتشان را هم سیراب کرد، اما وقتی نوبت به دشمن رسید:
از آب هم مضایقه کردند کوفیان
خوش داشتند حرمت مهمان کربلا
یکی از جلوه¬های جوانمردی او پذیرش توبۀ حربن یزید ریاحی است. حرّ کسی بود که پیشنهادهای امام حسین را برای اجتناب از درگیری نپذیرفت و راه را بر آن حضرت بست و زمینه را برای شهادت امام حسین فراهم کرد و هنگامی از کرده اش پشیمان شد و شرمنده و سرافکنده به سوی امام حسین شتافت که توبه اش سودی برای امام حسین (ع) نداشت؛ اما امام نه تنها توبه اش را پذیرفت، بلکه همچون عزیزی او را در آغوش گرفت و دلداریش داد و در وصفش سخنانی بلند فرمود.
طبق نقلی هنگامی که در روز عاشورا ناجوانمردیِ دشمن به اوج رسید خطاب به آنها فرمود: «یا شیعة آل ابی سفیان، اِن لم یکن لکم دین و کنتم لاتخافون المعادَ کونوا احراراً فی دنیاکم.» «ای پیروان آل ابوسفیان، اگر دین ندارید و از معاد نمیترسید، در دنیایتان آزاده باشید» و بهره ای از آزادگی داشته باشید که از صفات جوانمردی است.
برترین گذشت و بالاترین مرتبۀ ایثار و جوانمردی بذل جان است که سالار شهیدان در این میدان پیشرو است. چنانکه میبدی مینویسد: «مال در راه دين بر وفق شريعت خرج كردن، كار مؤمنان است. جان در راه مشاهده ي جلال و جمال مولي از روي حقيقت بذل كردن، كار جوانمردان است.»
امام حسین در آخرین لحظات و سختترین آنات حیاتش در محضر خداوند عرض میکند: «الهی رضا بقضائک.» این سخن نشان میدهد که او از آنچه پیش آمده راضی است و از نگاه او این رنجها و مصائب برای حفظ آن ارزشهای متعالی و برتر از همۀ آنها قرب به خدا می ارزد. او نباخته و شکست نخورده، بل از این ماجرا سربلند بیرون آمده است.
#امام_حسین
#عاشورا
#جوانمردی
#حماسه
https://eitaa.com/dreshkevari
حکمت حماسۀ عاشورا و آسیب شناسی عزاداری.pdf
270.2K
حکمت حماسۀ عاشورا و آسیب شناسی عزاداری ها
در گفت و گو با دکتر محمد فنایی اشکوری
https://eitaa.com/dreshkevari
داستان راستان
وجه تسمیه عنوان کتاب "داستان راستان" شهید مطهری و ریشه احتمالی آن.
شهید مطهری در مقدمه کتاب داستان راستان درباره این عنوان چنین می نویسند:
نام این کتاب را به اعتبار اینکه غالب قهرمانان این داستانها کسانی هستند که راست رو و بر صراط مستقیم می باشند و در زبان قرآن کریم «صدّیقین» نامیده شده اند «داستان راستان» گذاشته ایم. البته از آن جهت هم که معمولا طالبان و خوانندگان این گونه داستانها افرادی هستند که می خواهند راست گام بردارند و این کتاب برای آنها و به خاطر آنهاست، ما این داستانها را می توانیم «داستان راستان» بدانیم.
گذشته از همه ی اینها، چون این داستانها ساخته ی وهم و خیال نیست، بلکه قضایایی است که در دنیا واقع شده و در متون کتبی که عنایت بوده قضایای حقیقی در آن کتب با کمال صداقت و راستی و امانت ضبط شود ضبط شده و این داستانها «داستانهای راست» است، از این رو مناسب بود که ماده ی «راستی» را در جزء نام این کتاب قرار دهیم.
شاید جالب باشد بدانیم عین این عنوان بطور مکرر در ابیات شاهنامه فردوسی آمده است. از باب نمونه:
ز من "داستان" خواهی از باستان
ز گفتار و کردار آن "راستان"
همچنین:
یکی نامه دیدم پر از داستان
سخنهای آن برمنش راستان
و ایضا:
چنین داد پاسخ که این داستان
شنیدم بسی از لب راستان
و نیز:
کنون داستان گوی در داستان
از آن یک دل و یک زبان راستان
همینطور:
کهن گشته این نامه باستان
ز گفتار و کردار آن راستان
قطعا همانطور که شهید مطهری نوشته اند ایشان این عنوان را با تأمل در ماهیت کتاب ابداع کرده و وجه آن را نیز بیان کرده اند و آگاهانه از جایی اقتباس نکرده اند، اما ممکن است به صورت ناخودآگاه از بایگانی حافظه که مستقیم یا غیر مستقیم ریشه در ابیات مزبور داشته برآمده باشد. البته این فقط یک حدس است، چرا که ممکن است کاملا این عنوان بدون هیچ سابقه ذهنی به ذهن ایشان رسیده باشد و بطور اتفاقی هماهنگ با شاهنامه است که گاه از آن تعبیر به توارد می کنند.
https://eitaa.com/dreshkevari
عرفان امام حسین(ع) عرفان گوشهنشینی نیست/ قیام حسینی(ع) جهانشمول است
استاد فلسفه و عرفان گفت: دفاع امام از ارزشهای اسلامی آمیخته با عنصر معنویت است، این دفاع سکولار از ارزشهای انسانی نیست، به همین دلیل قیام امام بعد عرفانی هم دارد.
محمد فنایی اشکوری استاد فلسفه و عرفان درباره اهمیت فلسفه قیام عاشورا و نکاتی که در آن برای ما باقی مانده، به خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس گفت: مهمترین نکته این است که امام حسین برای احیای ارزشهای انسانی قیام کرد، ارزشهایی که امام (ع) برایشان قیام کرد قومی، منطقهای، ملی و حتی مذهبی صرف نبودند. این ارزشها عام و جهان شمول و انسانی هستند به طور مثال عدالت، مبارزه با ظلم و بیدادگری، عزت خواهی و شرافت طلبی، زیر بار ذلت نرفتن و اصلاح جامعه.
فنایی اشکوری با تأکید بر اینکه امام حسین (ع) شهید راه انسانیت است و قیام او قیام جهانی است، یادآور شد: اگر جهانیان با قیام امام حسین (ع) و فلسفه او آشنا شوند، به او عشق خواهند ورزید. امام تنها متعلق به شیعیان و مسلمانان نیست، بلکه متعلق به همه انسانهاست، چرا که اهداف مقدسش جهان شمول و بشری و حتی فرا تاریخی است.
وی اظهار داشت: شکی نیست که امام اهداف و آرمانهای اسلامی هم داشتند که میفرمودند، فلسفه قیام من احیای سنت پیغمبر و امر به معروف و نهی از منکر و اقامه نماز و احکام دین است که اهدافی اسلامی هستند. اما اهداف امام منحصر به آموزه های اختصاصی اسلامی نیست. منافاتی هم در اینجا نیست. بسیاری از ارزش های اسلامی ارزشهای عام است و اختصاصی به مسلمانان ندارد.
فنایی اشکوری در پاسخ به این سؤال که با وجود اینکه افراد مختلفی در طول تاریخ قیام کرده اند، چرا نام و یاد امام حسین (ع) باید اینگونه زنده باقی بماند، گفت: یک دلیلش همین است که گفتیم. ارزشهایی که امام برای دفاع از آنها قیام کرد ارزشهای مربوط به دوره تاریخی و قوم خاصی نیست، بلکه فراتاریخی و فراملی است و هرچه زمان میگذرد این ارزشها بیشتر درک میشود. امام حسین (ع) صرفاً برای رسیدن به قدرت قیام نکرد که بگوییم دعوای چند شخص برای قدرت بود و یا نزاع قبیلهای و ملی بود. این نزاع ادامه نزاع بین حق و باطل در طول تاریخ است. بین کسی است که مدافع حق و ارزشهای انسانی و کسی است که پایمال کننده این ارزشها است.
وی با بیان اینکه دفاع امام از ارزشهای اسلامی همراه و آمیخته با عنصر معنویت است گفت، دفاع امام دفاع سکولار از ارزشهای انسانی نیست؛ بلکه دفاع معنوی و روحانی از ارزشهاست. به همین دلیل قیام امام (ع) بعد عرفانی نیز دارد که با نام خدا آغاز و به نام او ادامه پیدا میکند و با نیایش و دعا در درگاه الهی به پایان میرسد و سراسر آکنده از عرفان و معنویتی است که از ابعاد اجتماعی، حیات و زندگی این جهانی جدا نیست.
فنایی در پایان اظهار داشت: عرفان امام حسین (ع) عرفان انزوا و گوشهنشینی و خلوتگزینی نیست، چنانکه سیاست او هم سیاست بدون دیانت و معنویت نیست، بلکه این عناصر با هم آمیخته است و این همان آموزه اصلی اسلام و تشیع است، یعنی کنار هم داشتن معنویت و زندگی دنیوی.
https://eitaa.com/dreshkevari
جامعه حسینی باید جامعه ای آزادی خواه، ستم ستیز و عزتمند باشد
سؤال: شما در مناسبت های گوناگون درباره بعد معنوی و عرفانی امام حسین سخن گفته اید. به نظر شما آیا نهضت حسینی بعد سیاسی و اجتماعی هم دارد؟
پاسخ: بله. یکی از ابعاد مهم شخصیت امام حسین(ع) و حادثه عاشورا بعد سیاسی و اجتماعی آن است. بحث از این بُعد، خود حکایتی مفصل است که باید مستقلا به آن پرداخته شود، اما اشاره به آن در اینجا ضروری است تا گمان نشود که شخصیت سالار شهیدان و حماسه عظیمش فقط از بعد عرفانی دارای اهمیت است. تفاوت انسان کامل با دیگر انسانهای برجسته تاریخ در این است که انسان کامل یک بعدی و تک ساحتی نیست. انسان کامل فقط یک اندیشمند، یک اصلاحگر، یک قهرمان، یا یک عارف اهل باطن نیست؛ بلکه در همه ابعاد انسانی در کمال است.
از این رو یک بعد برجسته حماسه عاشورا بعد سیاسی و اجتماعی آن است. اما بعد عرفانی اساس و باطن آن است. ما نباید تنها امام حسین(ع) را در بعد عرفانی خلاصه کنیم و بعد سیاسی و اجتماعی حرکت آن حضرت(ع) را کمرنگ ببینیم. بُعد عدالتخواهی و آزادگی و عزت طلبی و ظلم ستیزی امام حسین (ع) بسیار برجسته و درخشان است، اما زیربنا و باطن آن، بعد عرفانی حرکت امام حسین (ع) است. این ذوابعاد بودن ویژگی عرفان عاشورایی است که همان عرفان راستین اسلامی است. این عرفان فقط درون گرا، فردی و باطنی نیست، بلکه عرفانی است که در عین درون گرا و فردی و باطنی بودن ابعاد عظیم اجتماعی و سیاسی دارد. عرفانی است که با زندگی و جامعه، با سیاست و تمدن و اصلاح گری و عدالتخواهی و آزادگی ارتباط تنگاتنگ دارد و از آنها جدایی ناپذیر است.
امام حسین(ع) برای اصلاح امت، محو ستم و بیداد و استقرار سنت نبوی و عدالت علوی قیام کرد. بنابر این، جامعه حسینی باید جامعه ای معنوی، آزادی خواه، عدالت طلب، ستم ستیز و عزتمند باشد و یاد و بزرگداشت حادثه کربلا باید این ارزشها را در جامعه تقویت کند.
امام حسین(ع) برای اصلاح امت، محو ستم و بیداد و استقرار سنت نبوی و عدالت علوی قیام کرد. بنابراین، جامعه حسینی باید جامعه ای معنوی، آزادی خواه، عدالت طلب، ستم ستیز و عزتمند باشد. پیرو امام حسین نه خود اهل ستم و ظلم است، نه زیربار ستم می رود، و نه ستم بر هیچکسی را می پذیرد.
به عبارت دیگر او با ستم مخالف است و با ظلم می جنگد و می کوشد مانع تحق ظلم شود، نه از خود، نه برخود و نه بر دیگران؛ نه از سوی فرد، وه از سوی جمع، نه از سوی نهاد؛ نه از افراد عادی، نه از حاکمان و کارگزاران حکومت، نه بر فرد، نه بر افراد، نه بر گروه ها، نه بر جامعه خود، نه بر جوامع دیگر و نه اساسا بر بشریت؛ نه بر خودی، نه بر بیگانه. او بدون تبعیض با هر نوع ظلمی مخالف است. او حتی ظلم بر دشمن خود را نیز نمی پسندد و با آن مقابله می کند. این یکی از شاخصه های انسان تربیت یافته در مکتب عاشورا است.
آیا ما که خود را پیرو سالار شهیدان می دانیم و در عزای او سوگواری می کنیم، از این شاخصه بهره ای داریم؟ یاد و بزرگداشت حادثه کربلا و حماسه حسینی باید این ارزشها را در فرد و جامعه تقویت کند. چه خوش سرود خوشدل تهرانی:
بزرگ فلسفه قتل شاه دین حسین این است
که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین مظهر ازادگی و ازادی است
خوشا کسی که چنینش مرام وایین است
نه ظلم کن به کسی ونه به زیر ظلم برو
که این مرام حسین است ومنطق دین است
همین نه گریه بر ان شاه تشنه لب کافیست
اگرچه گریه بر الام قلب تسکین است
ببین که مقصد عالی وی چه بود ای دوست
که درک ان سبب عز وجاه و تمکین است
ز خاک مردم ازاده بوی خون اید
نشان شیعه و اثار پیروی این است
زخون سرخ شهیدان کربلا خوشدل
دهان غنچه و دامان لاله رنگین است
https://eitaa.com/dreshkevari
🔹امام حسین (ع) در قرآن و سنت
برخی مفسرین شیعه بعضی از آیات قرآن را مرتبط با امام حسین دانسته اند. آیا به نظر شما این تفسیر صحیح است؟
پاسخ
حضرات معصوم و در رأس آنها رسول الله(ص) خود قرآن ناطق و مجسمند. انسان کامل تجسم عینی قرآن است. از این رو عجیب نیست که آیات قرآن بر آن حضرات تطبیق کند یا در شأن آنها نازل شود. به همین جهت است که ذبح عظیم در آیه «وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» بر امام حسین(ع) تطبیق شده است. شکی نیست که مصداق برجسته و برترین آن امام حسین(ع) است. همین طور آیۀ کریمۀ «یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ*ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَهً مَّرْضِیَّهً» گرچه خطابش عام است، ولی یک مصداق بارز و آشکار این خطاب امام حسین(ع) است. او بود که عاشقانه با نفس مطمئنه به سوی پروردگارش شتافت در حالی که هم او از قضای الهی راضی بود و هم خدا از او راضی.
در سخنان پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و دیگر معصومان نیز بیانات زیبایی درباره امام حسین(ع) آمده است که توجه به آن بیانات می تواند ابعادی از شخصیت و جایگاه معنوی امام حسین(ع) را بر ما آشکار کند.
پیامبر اکرم (ص) امام حسین(ع) را از خود و خود را از او می داند «حسین منی و أنا من حسین». در بیانی دیگر آمده است: حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.
شهرت این جملات گاهی موجب می شود ما با سرعت از آنها می گذریم و تعمق کافی در آنها نمی کنیم.
از این کلمات نباید به آسانی عبور کرد. تأمل در این بیانات می تواند شناخت ما را از امام حسین(ع) تعمیق بخشد.
شاه شمشاد قدان خسرو شیرین دهنان
که به مژکان شکند قلب همه صف شکنان
با صبا در چمن لاله سحر می گفتم که شهیدان کهاند این همه خونین کفنان
گفت حافظ من و تو محرم این راز نه ایم
از می لعل حکایت کن و شیرن دهنان
دینآنلاین به نقل از خبرگزاری مهر ۱۸ آبان ۱۳۹۲.
https://eitaa.com/dreshkevari
ظهور عرفان حسینی در واقعه عاشورا
عرفان حسینی هم در سخنان امام حسین تجلی دارد هم در رفتار او. عرفان امام حسین(ع) فقط در سخنان او و در مناجات و گفتگو با خدا نمایان نشده است.
بهترین جایی که این عرفان تجلی و ظهور عینی پیدا کرده
است حادثه عظیم عاشوراست که امام حسین(ع) آفرید. عرفان عاشورایی در اینجا شناخته می شود. بعد عرفانی و الهی وجود امام حسین (ع) در تک تک جملاتی که در سفر از مدینه و مکه به کربلا فرموده و گفتگوهایی که با دشمن و یاران خود داشته آمده است.
اما بالاتر از اینها آن چیزی است که در عینیت خارجی و در عمل نشان داده است. بدون توجه به بعد عرفانی شخصیت امام حسین (ع) نمی توان حماسه خونین کربلا را فهمید. اگر کسی به بعد معنوی و عرفانی وجود و شخصیت امام حسین(ع) بی توجه باشد ابدا نمی تواند حقیقت حادثه عاشورا را بفهمد.
واقعه کربلا بدون بعد معنوی آن قابل تبیین نیست. روح این حادثه عرفان است. چگونه می توان فهمید که انسانی با خانواده و جمع اندک و محدودی از فرزندان و یاران در مقابل سپاه مجهز و با جمعیت چند ده هزار نفری قرار می گیرد و تسلیم نمی شود و تا آخرین قطره خون خود و یارانش مقاومت می کند و می جنگد و اسارت فرزندان و خانواده اش را می پذیرد؟
این حرکت جز با معرفت الهی و عشق الهی به هیچ شکل دیگری قابل تفسیر معقول نیست؛ یعنی به تنهایی با تحلیل سیاسی و اجتماعی و هیچ رویکرد دیگری نمی توان این حادثه را فهمید. همه اینها وقتی معنا دارد که باطن و روح و جان واقعه عاشورا و شخصیت امام حسین(ع) که همان بعد عرفانی و عشق به خدا و ذوب در خدا بودن و فانی بودن در خداوند است شناخته شود.
بدون توجه به این بعد نمی توان این حادثه را درک کرد. حُبی که امام حسین(ع) در مناجات عرفه بیان می کند در حادثه کربلا به نمایش می گذارد و بندگی و دلبردگی را به اوج خود می رساند. توکل به خدا و تسلیم در مقابل اراده و مشیت پروردگار را به زیباترین شکل و در اوج خود در صحنه عاشورا به نمایش گذاشته است. راضی بودن به قضای الهی در عمل امام حسین(ع) و همینطور در سخنانش در آخرین لحظات می درخشد، آنجا که می گوید: «الهی رضی بقضاءک تسلیما لامرک لامعبود سواک». امام حسین(ع) عاشقانه با نفس مطمئنه به سوی پروردگارش شتافت. با توجه به این حقایق است که عرفان شیعی بسیار رنگ حسینی دارد.
عرفای شیعه در کنار مدرسه عرفه و عاشورا توجه خاصی به زیارت مرقد امام حسین(ع) و گریه و سوگواری در عزای حضرت اباعبدا… دارند. این زیارت و سوگ خود مدرسه عاشق پروری است که مختص مکتب اهل بیت است.
#عرفان_حسینی
#عرفان_عاشورایی
#عرفان_شیعی
https://eitaa.com/dreshkevari
امام حسین(ع) شهید عشق الهی
امام حسین(ع) بنده ای است که عاشق لقای خداست و خدا هم چنین بنده ای را دوست دارد. این حُب دوطرفه است. همان طور که در قرآن هم آمده است «یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ»؛ هم خداوند بندگان شایسته اش را دوست دارد و هم بندگان شایسته خدا را دوست دارند.
در حدیثی قدسی نقل شده است که: «هرکس مرا طلب می کند می یابد مرا، و کسیکه مرا یافت می شناسد مرا، و کسی که مرا دوست داشت، عاشقم می شود و کسی که عاشق من می شود، من عاشق او می شوم و کسی که من عاشق او شوم، او را می کشم و کسی که من او را بکشم، خون بهایش بر من واجب است، پس خون بهای او من هستم.»
امام حسین(ع) شهید حب خدا و کشته عشق الهی است و خونخواه او خداست. ازاین رو طبق یک تفسیر و برداشت به آن حضرت ثارا… می گویند.
این محبت نتیجه و لازمه معرفت است. هرکس معرفتش بیشتر باشد محبتش بیشتر است. و چون خداشناسی اولیای خدا همچون سید الشهدا بسی بیش از دیگران است و قابل مقایسه با خداشناسی دیگران نیست، محبت آنها به خدا نیز در اوج است این درجه از محبت است که آن حماسه و ایثار را می آفریند و برای چنین عاشقی، جانبازی و در خون غلطیدن، عشقبازی با محبوب است و از اینجاست که شهادت احلی من العسل می شود.
#شهید_عشق_الهی
https://eitaa.com/dreshkevari
هدف و کارکرد اصلی عزاداری بر سید الشهدا چیست؟
هدف و کارکرد اصلی عزاداری بر سید الشهدا و توسل به آن حضرت در فقره زیر از زیارت عاشورا به صورت دعا بیان شده است:
اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَماتى مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
خداوندا زندگی ما را همچون زندگی محمد و خاندانش قرار بده و مرگ ما را همچون مرگ آنان قرار بده.
طبق این فقره از دعا در زیارت عاشورا از خدا می خواهیم حسینی زیستن و حسینی مردن را.
ویژگی این نحو زندگی و مرگ این است که خدا محور است: زیستن آن گونه که خدا می خواهد و مردن آن گونه که او می پسندد.
#زیست_حسینی
https://eitaa.com/dreshkevari
انتشار مقاله ای جدید از محمد فنائی اشکوری
اخلاق و معنويت در آيين فتوت
ماهنامه معرفت، شماره 306، خرداد 1402، ص 21، (ویژه علوم تربیتی)
چکيده مقاله
آيين جوانمردي يا فتوت سنتي ديرپا در فرهنگ ايراني و اسلامي است. هدف اين مقاله که با روش توصيفي ـ تحليلي به بعد اخلاقي و معنوي آيين جوانمردي ميپردازد، برداشتن گامي در راه احياي سنت جوانمردي بهمنظور بسط و تعيمق اخلاق و معنويت است. براي اين منظور برخي از منابع و متون متعلق به آيين فتوت استفاده و بررسي شده و بهشيوۀ تحليلي اصول و خطوط کلي اخلاق جوانمردي استخراج و تبيين شده است. پس از ذکر پيشينۀ جوانمردي، ارتباط آن با اسلام، اخلاق و معنويت اسلامي بيان شده است. آنگاه راههاي بسط و گسترش جوانمردي در عرصههاي فردي، اجتماعي و جهاني به اختصار ذکر شده است.
كليدواژهها: جوانمردي، فتوت، اخلاق، معنويت، شجاعت، ايثار، وفا.
https://eitaa.com/dreshkevari
آیین جوانمردی، میراث اخلاقی-معنوی فرهنگ ایرانی-اسلامی
آیین جوانمردی پیشینه ای بلند در تاریخ ایران و اسلام دارد. جوانمردی در اصل جریانی اخلاقی و اجتماعی با گرایش انسان دوستانه و عدالت خواهانه و دفاع و حمایت از ضعیفان و ایستادگی در برابر ستمگران است.
این جریان با پیوندش با اسلام صبغۀ دینی یافت و پیشوایان دینی را به عنوان پیشگامان فتوت و نمونه های اعلای آن معرفی کرد. با آمیزش فتوت با تصوف و عرفان اسلامی از سویی بُعد الهی و معنوی این آیین پررنگ تر شد، و از سوی دیگر جهت گیری اجتماعی و انسان دوستانۀ عرفان و تصوف تقویت گردید، چنانکه این امر به ویژه در میان عارفان ایرانی مکتب خراسان برجسته است.
آیین فتوت با تأکید بر معنویت و دگردوستی از سویی از اخلاق مادیِ بیگانه با معنویت، و نظام اجتماعی صرفاً مبتنی بر مناسبات سودجویانه مادی و دنیامدار فاصله میگیرد و از سوی دیگر دینداری و زهدِ زندگی ستیز و تصوف عزلت گرا و جامعه گریز را کنار می نهد.
این جریان در پی آن است که بین نیازهای مادی و معنوی فردی و همچنین بین کمال فردی و پیشرفت و سعادت جامعه تعادل و توازن برقرار کند.
آیین فتوت اسلامی مذهب یا فرقه ای جدید و متمایز از اسلام و مذاهب اسلامی نیست؛ بلکه جنبشی است در درون امت اسلام برای فرادید آوردن و تأکید ورزیدنِ آن بخش از آموزه های اساسی دین که در مواردی و از سوی کسان بسیاری مغفول مانده و یا به حاشیه رانده شده است.
تأکید آیین جوانمردی بر فضایلی همچون عدل و احسان و ایثار با پشتوانۀ آگاهی و ایمان و توحید می تواند نقشی بی بدیل در تربیت انسان های متخلق به فضایل اخلاقی و معنوی ایفا کند و زمینه را برای شکل گیری جامعه ای اخلاقی و معنوی و کمال گرا فراهم سازد.
از آنجا که آیین جوانمردی هم بعد اخلاقی و معنوی فردی دارد و هم از ظرفیتی نیرومند برای اصلاح و تعالی اجتماعی برخوردار است، بازشناسی و احیای آن میتواند زمینه ساز بازگشت انسان امروز به اخلاق و معنویت و نویدبخش استقرار عدالت و اخوت در جامعۀ بشری باشد.
برگرفته از مقاله: اخلاق و معنويت در آيين فتوت
نوشته محمد فنائی اشکوری
(ماهنامه معرفت، شماره 306، خرداد 1402، ص 21)
#فتوت
#جوانمردانی
#اخلاق
#معنویت
🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷
https://eitaa.com/dreshkevari
فهرست مقاله " اخلاق و معنویت در آیین فتوت":
نوشته محمد فنائی اشکوری
منتشر شده در: ماهنامه معرفت، شماره 306، خرداد 1402)
چکیده
مقدمه
معنای جوانمردی
تاریخ و جغرافیای جوانمردی
سنت اسلامی جوانمردی
جوانمردی در معارف و ادبیات اسلامی-ایرانی
نسبت جوانمردی با اخلاق
جوانمردی و معنویت و عرفان
چرا باید جوانمرد بود؟
نهادهای جوانمردی
جامعۀ جوانمردی
دولت جوانمردی
سازمانهای بین المللی جوانمردی
منشور جوانمردی
نتیجه
فهرست منابع
https://eitaa.com/dreshkevari
هدایت شده از نظم نوین|جلال الدین فنائی
| بازی قدرت در غرب آسیا
تحولات زیادی در منطقه ما در حال وقوع است. پس از معاهده پکن، که همان عادی سازی روابط ایران و عربستان باشد، مقامات ارشد آمریکا بیش از سه بار به عربستان سفر کردند، که آخرینش هفته پیش بود که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا با مقامات عربستان نشستی برگزار کرد. بدیهی است که این سفرها برای منصرف کردن عربستان از نزدیک شدن به ایران و ترغیب عربستان برای ادامه راه گذشته اش که عادی سازی یا بهتر بگوییم علنی سازی روابط با اسرائیل و ایجاد ائتلاف برای پیشبرد اهداف غرب در این منطفه است.
با کنار هم قرار دادن قطعات جورچین می توان به یک تصویر کلی از آنچه در اطراف ما می گذرد دست یافت:
🔸جنگ عربستان با یمن دچار تحول اساسی نشده است و این امر نشاندهنده آن است که عربستان هنوز منتظر رضایت آمریکا برای پایان دادن به بمباران یمن است.
🔸عربستان بازسازی ساختمان سفارت خود در دمشق را تعطیل و آن را رها کرده است.
🔸سرعت عادی سازی روابط با ایران را کاهش داده، به نسبت سرعتی که در علنی سازی روابط خود با اسرائیل داشته است.
🔸آمریکا مواضع خود را در سوریه مستحکم کرده و نیرو های تحت امر خود در سوریه همچون قسد را با سلاح هایی کارآمدتر مجهز کرده است.
🔸آمریکا جنگنده های مختلفی از قبیل اف 35 به منطقه خلیج فارس گسیل کرده و تعهد داده که در تنگه هرمز حضور داشته باشد و کشتی های مورد نظر خود را اسکورت خواهد کرد.
از این قرائن می توان نتیجه گرفت که ظاهراً بایدن نمی خواهد به عنوان فردی که باعث نزدیکی ایران و عربستان شده و عامل تباه شدن سالها سرمایه گذاری برای تشکیل جبهه ضد ایرانی شده شناخته شود. بایدن تقریبا مطمئن شده که روسیه در اوکراین پیروز می شود و اوکراین تمام مرز خود با دریای سیاه را از دست می دهد. او همچنین می داند که توانایی مقابله مؤثر با چین را هم ندارد. کره شمالی هم کشوری نیست که بتوان مانور زیادی روی آن داد چون، کره دیگر کشوری هستهای و قدرتمند با قابلیت سوار کردن کلاهک هسته ای روی موشک هست. افزون بر اینها آمریکا در حال مقابله با بحرانهای سیاسی و اجتماعی داخلی است که مشکلات اقتصادی موجود در جامعه را تشدید کرده. بنابراین، بایدن دنبال چیزی است که به عنوان موفقیت بتواند برای خود ثبت کند. او دنبال کشور ضعیف تری هست که بتواند در مقابلش خودی نشان دهد، و ظاهرا در حال فکر کردن به ایران است.
ایران باید در این مقطع بسیار مقتدر ظاهر شود و برخلاف رویه همیشگی خود در این مقطع نباید صبر استراتژیک کند، چون دقیقا این همان چیزی است که بایدن در پی آن است.
چیزی که در این مقطع زمانی بسیار مهم است، آن است که ایران به دقت تحرکات نیروهای آمریکایی را رصد نماید و آمادگی خود را در حد یک رویارویی محدود و کنترل شده با آمریکا نگاه دارد. نکته مهم دیگر، سرعت در واکنش هست که در این وضعیت فعلی اهمیت فوق العاده ای دارد. در این مقطع که بایدن به ایران طمع کرده، صبر استراتژیک و حوصله به خرج دادن ایران، به این معنا خواهد بود که بایدن جای درستی را برای خلق موفقیتی برای خود انتخاب کرده است.
در نهایت، برخورد اقتدارآمیز ایران با آمریکا در این مقطع، دودلی ها و تردیدهای عربستان را مرتفع می کند و عربستان را متقاعد کند که کت تن ایران است و برای امور منطقه دخیل بستن به هر جایی جز ایران، تلف کردن وقت و پول است. همچنین هزینه عادی سازی روابط با ایران برای عربستان کمتر می شود، چون افکار عمومی این کشور هم با دیدن اقتدار و موفقیت ایران، راه را برای دولتمردان عربستان برای نزدیک شدن به ایران خواهد گشود.
@JalaleddinFanaei
دولت جوانمردی
اوج فعالیت جوانمردانه و گسترش فرهنگ جوانمردی تشکیل دولت جوانمردی است. هنگامی که مردم در انتخاب هایشان قدرت و منصب را به جوانمردان بسپارند می توان انتظار دگرگونی های اساسی و بنیادی در بهبود بخش های گوناگون جامعه را داشت.
با امکانات، اختیارات و توانایی هایی که دولت ها در اختیار دارند به خوبی می توانند ارزش های جوانمردی را تحقق بخشند. اگر قدرت و منصب دست کسانی باشد که اهل علم و ایمان و تقوا باشند و انگیزه و آمادگی برای خدمت گذاری، بسط عدالت و تقلیل آلام انسان ها و فراهم کردن زمینه برای رشد و کمال آنها را داشته باشند، می توان تحقق جامعه مطلوب را انتظار داشت.
اما متاسفانه اغلب حکومت ها یا استبدادی هستند که از راه توارث یا زور بر اریکه قدرت تکیه می زنند و یا اگر دموکرات هستند و با انتخابات به قدرت می رسند، کسانی هستند که به پشتوانۀ ثروت خود یا مافیای ثروت و قدرت و با استخدام رسانه ها و بکارگیری انواع روش های فریب و اغفال مردم به قدرت می رسند. هنگامی هم که به قدرت می رسند مسئله و دغدغۀ اصلی آنها برخورداری حداکثری از تمتعات و فراهم کردن زندگی اشرافی و تجملی برای خود و اطرافیانشان با استفاده از موقعیت و امکاناتی است که دراختیار دارند.
از این جهت است که تحقق بخشیدن به آرمان ایجاد دولت جوانمردی آسان نیست و حرکت به سمت آن به تعلیم و تربیت کارآمد، تدبیر، آگاهی بخشی، فعالیت حساب شده و سازمان یافته جدی نیازمند است.
دولت آرمانی دولت جوانمردان است. دولتمرد جوانمرد کسی است که جز خدمت عاشقانه و جهادی هیچ غرض دیگری از رسیدن به قدرت و منصب ندارد.و هنگامی که منصب و مسئولیتی را می پذیرد از آسایش و آرامش و رفاهش کاسته می شود و کوشش و دغدغه مندی و غمخواری و احساس مسئولیتش افزوده می شود. پست و مقام برای او فرصتی است برای خدمتگذاری، نه موقعیتی برای سروری و مخدومی. از این رو بر فروتنی و خاکساری و فرمانبری و قناعت و امساکش افزوده می شود، نه بر عجب و کبر و تبختر و مطالبه گری و اشتهایش.
کسی مرد تمام است کز تمامی
کند با خواجگی کار غلامی
در کوی عشق شوکت شاهی نمی خرند
اقرار بندگی کن و اظهار چاکری
#جوانمردی
#خدمت
#دولت_آرمانی
https://eitaa.com/dreshkevari
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
ترکیه فقط آنتالیا نیست و....
علویان ترکیه را ببینید👆
ببینیم اجتماع وعزاداری زنان مسلمان ترکیه در ایام اسارت حضرت زینب سلام الله علیها
یا حسین شهید
https://eitaa.com/dreshkevari
چرا باید جوانمرد بود؟
پرسش عامتر این است که اساسا چرا باید اخلاقی بود و اخلاقی زیست.
انسان بطور طبیعی حب ذات دارد و در پی تأمین منافع و لذایذ خویش است. چه بسیار رخ می دهد که آدمی برای تأمین نیاز و استیفای حقش با دیگران می جنگد.
با توجه به این امر این پرسش پیش می آید که چرا باید جوانمرد بود. چرا باید از حق خود گذشت و به فراتر از تکلیف عمل کرد و دیگران را بر خود مقدم داشت؟ چرا باید ایثار کرد و از حق خود بخاطر افراد و اهداف دیگر صرف نظر نمود؟
البته "باید" در اینجا به معنای الزام نیست، چرا که کسی ملزم نیست رفتار جوانمردانه و ایثارگرانه داشته باشد. البته انسان خود می تواند خویشتن را ملزم به رفتار جوانمردانه کند؛ اما چرا چنین می کند؟
بر اساس مبانی گوناگون پاسخ های متفاوتی می توان به پرسش فوق داد. جوانمردی باید کرد چون خوب است. نفس خوبیِ چیزی علت تامه برای التزام به آن است. پاسخ دیگر این است که جوانمردی مقتضای عواطف انسانی است. بر اساس دیدگاهی، دیگران هم من هستند و بین افراد جدایی ذاتی وجود ندارد و نفس فردی توهم و غیر اصیل است. با شکستن مرزهای تفرد و تکثر، خیرخواهی برای هرکسی و هرچیزی درواقع خیرخواهی برای خود است. چون خود را دوست دارم و کمال خود را می طلبم دیگران را هم دوست دارم، چراکه آنها هم من هستند و من آنها هستم. پاسخ دیگر این است که ایثار و دگردوستی اجر و پاداش الهی و اخروی دارد. سخن دیگر این است که ایثار و دگردوستی مقتضای عشق به خدا است. چون محبوب مطلق خداست و دیگران جلوه های اسمای او هستند، به آنها نیز عشق می ورزم. یا چون به خداعشق می ورزم و خدا ایثار و خیرخواهی را دوست دارد، پس ایثار می کنم. و بالأخره بیان دیگر این است که انسان طالب کمال خود است و ایثار و خیرخواهی و رفتار جوانمردانه انسان را به کمال برتر می رساند.
گرچه می توان مبانی برخی از این دیدگاه ها را نقد کرد، اما جوهر و روح بسیاری از این پاسخ ها یکی است و منشأ و انگیزۀ اصلی جوانمردی رهیدن و فرارفتن از ظلمت نفسانیت و سودجویی نازلِ خودخواهانه و دیدن نور حقیقت، خیر و زیبایی و پرکشیدن به سوی آن است.
#جوانمردی
#فتوت
#دگردوستی
#ایثار
https://eitaa.com/dreshkevari
عرفان تطبیقی
نوشته محمد فنایی اشکوری
در مقدمه این کتاب آمده است:
آشنایی با دیگر سنت های عرفانی و مطالعۀ تطبیقی این سنت ها افزون بر اینکه فی نفسه مطلوب و مفید است، در شناخت عمیق تر هرکس از سنت عرفانی که به آن تعلق دارد نیز سودمند است.
افزون بر این، مطالعۀ تطبیقی می تواند زمینه را برای گفت وگوی سودمند و سازندۀ پیروان سنت های گوناگون عرفانی فراهم کند، گفت وگویی که می تواند سوءتفاهم ها را تا حدی رفع کند و از تنشها بکاهد.
در این اثر در پنج فصل پنج سنت بزرگ عرفانی معرفی و بررسی شده است: عرفان هندو، عرفان بودایی، عرفان یهودی، عرفان مسیحی و عرفان اسلامی. فصل ششم به بررسی اجمالی عرفان واره های جدید اختصاص دارد.
در این کتاب ضمن معرفی آموزه¬های اساسی سنت های عرفانی گوناگون، به نقد آنها نیز پرداخته شده است.
این کتاب در تابستان 1401 شمسی از سوی انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی منتشر گردید.
#عرفان_تطبیقی
#مطالعه_تطبیقی
#عرفان_واره_ها
#سنتهای_عرفانی
https://eitaa.com/dreshkevari
عرفان اسلامی در متون عالمان شیعی
چنانکه از عنوان اثر پیداست، این کتاب برای نخستین بار موضوعات گوناگون عرفان اسلامی را به قلم عارفان برجستۀ شیعه به صورت یک متن درسی عرضه میکند.
کتاب مشتمل بر بیست فصل است. فصل اول حاوی مباحث مقدماتی در معرفی عرفان شیعی است. سایر فصول متونی هستند برگرفته از آثار عرفا و حکمای شیعه از دورههای گوناگون، همچون سید حیدر آملی، ملاصدرا شیرازی، فیض کاشانی، امام خمینی و علامه طباطبایی.
هر فصل مشتمل است بر مقدمهاي از نگارنده و متنی برگزیده از یک اثر عرفانی. چیستی عرفان، هستی شناسی عرفانی، الاهیات عرفانی، انسان شناسی عرفانی، سیر و سلوک و عرفان عملی از مباحث طرح شده در این اثر است.
در انتخاب متون برگزیده کتاب فاضل محترم آقای دکتر اصغر نوروزی کمک کارم بود.
این کتاب در سال 1396 از سوی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی منتشر گردید.
به نظر نگارنده این کتاب برای تدریس یک دوره جامع از عرفان اسلامی و آشنایی با متون مختلف عرفانی و دیدگاههای عارفان شیعی مناسب است.
#عرفان_شیعی
https://eitaa.com/dreshkevari
بحران معرفت: نقد عقلانیت و معنویت تجددگرا
بحران معرفت کتابی است در نقد دیدگاههای آقای مصطفی ملکیان. ایشان طی گفتارها و مقالاتی که در کتاب راهی به رهایی گردآوری شده است، دیدگاهایشان را در بسیاری از مباحث جاری در فضای فکری ایران ارائه کردهاند.
آقای ملکیان از موضع تجددگرایی و سکولاریسم، تفکر سنتی اسلامی را نقد ميکنند. کتاب بحران معرفت نقد برخی از مطالبی است که ایشان در کتابشان طرح کردهاند.
این کتاب در سال 1384 توسط انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی منتشر شد.
شایان ذکر است که این کتاب نقد همۀ اندیشه های آقای ملکیان نیست، بلکه تنها نقد مطالبی است که در کتاب راهی به رهایی آمده است. مباحثی که پس از آن از ایشان منتشر شده است نیازمند به بررسی و نقد جدی است.
#تجدد_گرایی
#ملکیان
#معرفت
https://eitaa.com/dreshkevari