✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (١)
1️⃣ در دورانی ١٣۴ساله (از ٧٢٠ تا ۵٨۶ پیش از میلاد)، #خاندان_داوود بر دولت یهود حکومت می‌کرد. در این دوران، #دولت_یهود دولتی است کوچک در کنار شهر-دولت‌های فنیقی (کنعانی) و فلسطینی که سرزمین آنان در حوزهٔ اقتدار دو امپراتوری بزرگ «آشور» و «مصر» قرار دارد.
2️⃣ با مرگ آشوربانیپال، پادشاه قدرتمند آشور، این امپراتوری رو به افول نهاد. از سال ۶٢۶ق.م، #ایرانیان که دورانی طولانی از سلطهٔ خشن #آشوریان را از سر گذرانیده بودند در اتحاد با قبایل سامی کلدانی به‌رهبری نبوپولاسر، تهاجم به آشور را آغاز کردند.
3️⃣ در سال ۶٢٣ق.م شهرهای اصلی آشور به تصرف نبوپولاسر کلدانی و متحدین ایرانی‌اش درآمد. بقایای دولت آشور در سرزمین‌های شمال‌غربی بین‌النهرین استقرار یافتند؛ و به تکاپوی خود علیه کلدانی‌ها و ایرانی‌ها ادامه داده و با حمایت نظامی #نخو_دوم، فرعون مصر، تهاجم به سرزمین‌های از دست رفته را آغاز نمودند.
4️⃣ در این زمان، با ازدواج #بخت‌النصر، پسر نبوپولاسر، با امتیس، دختر هووخشتر، پادشاه ماد، جبههٔ متحد کلدانی‌ها و ایرانی‌ها تقویت شد.
5️⃣ سرانجام، در سال ۶٠۵ق.م ارتش متحد مصر و آشور در جنگی سخت با ارتش کلدانی و متحدین ایرانی‌اش، به‌فرماندهی بخت‌النصر، شکست خورد و به حیات امپراتوری مهیب آشور پایان داده شد. کمی پس از این جنگ بخت‌النصر به جای پدر پادشاه بابل شد.
✡️ در تاریخ‌نگاری یهود، #تبعید_بابل دومین مظلومیت بزرگ یهودیان است. اما این ماجرا نیز مانند سایر مظلوم‌نمایی‌های یهودی، دروغی بزرگ بیش نیست.
✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (٢)
1️⃣ در کوران این حوادث، «شاه و اشرافیت یهود» نه در جبههٔ #ایرانیان و کلدانی‌ها، بلکه متحد فرعون مصر و دولت آشور هستند!
2️⃣ در زمان جنگِ #بخت‌النصر با ارتش فرعون مصر و متحدین آشوری‌اش (۶٠۵ق.م) #یهویاقیم شاه یهود بود. او شاه دست‌نشانده‌ای بود که #نخو وی را به قدرت رساند و متحد و خراج‌گزار فرعون بود.
3️⃣ بخت‌النصر، به‌رغم پیروزی بر ارتش مصر، به قلمرو «دولت کوچک یهود» تعرض نکرد؛ و تنها از این پس یهویاقیم خراج سالیانهٔ خود را به «دولت بابل» تقدیم می‌کرد.
4️⃣ تمکین یهویاقیم به بخت‌النصر ٣سال بیشتر دوام نیاورد و از این زمان عاصی شد! عصیان شاه یهود به‌خاطر پیوند با اتحادیهٔ جدیدی بود که در شرق مدیترانه با مشارکت ٣ دولت کوچک فلسطینیِ غزه، اشقلون و اشدود و دولت‌های صور و اورشلیم در زیر رهبری فرعون مصر شکل گرفت.
5️⃣ در نتیجه، در سال ۵٩٨ق.م بخت‌النصر به غرب لشکر کشید، حکمرانان و رجال هوادار مصر در ۵ دولت فوق را به‌عنوان #تبعیدی به بابل منتقل کرد و حکمرانان محلی موردنظر خود را منصوب نمود. یکی از این تبعیدیان #یهویاکین شاه ١٨ساله یهود است که سه ماه پیش با مرگ پدر به قدرت رسیده بود.
6️⃣ این سرآغاز ماجرایی است که در #تاریخ‌نگاری_یهود با عنوان «تبعید یهودیان به بابل» نقطهٔ عطفی در تاریخ #یهودیت به‌شمار می‌رود. در این تاریخ‌نگاری، #تبعید_بابل دومین مظلومیت بزرگ یهودیان، پس از انهدام قبایل ده‌گانهٔ شمالی به‌وسیلهٔ امپراتوری آشور است.
👈 این ماجرا نیز دروغی بزرگ بیش نیست.
✡️ اولین ورود #بخت‌النصر به اورشلیم به آرامی و بدون خونریزی انجام شد و سخنی از قتل و غارت و کشتار در میان نیست. وی حتی خاندان سلطنتی یهود را عزل نکرد.
✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (٣)
1️⃣ یهویاقیم و پسرش شاهانی ستمگر بودند و در #عهد_عتیق از آنان به نیکی یاد نشده است. در این زمان #نحوشطا، همسر یهویاقیم و مادر یهویاکین، چهرهٔ اصلی و مقتدر دربار یهود است. بنابراین، به‌سان سایر حکومت‌های این‌چنینی، دربار یهود را باید «دربار زنانه» و دولت یهود را «دولت حرمسرا» دانست.
2️⃣ ورود #بخت‌النصر به #اورشلیم به آرامی و بدون خونریزی انجام شد و سخنی از قتل و غارت و کشتار در میان نیست. شاه نوجوان یهود، به‌همراه مادر و درباریان و بزرگان شهر، به استقبال پادشاه بابل رفت و بخت‌النصر به شهر وارد شد.
3️⃣ مورخینِ عهد عتیق از بردن خزانهٔ دربار سلطنتی و معبد سلیمان به‌وسیلهٔ بخت‌النصر خبر می‌دهند؛ ولی این قطعاً تنها بخشی از ذخایر #دولت_یهود است که طبق روال آن زمان، و امروز، به‌عنوان «غرامت جنگی» ضبط شد؛ زیرا در زمان تهاجم دوم بخت‌النصر هنوز ثروت انبوهی را در اورشلیم می‌یابیم.
4️⃣ بخت‌النصر، یهویاکین و مادر قدرتمندش را با گروهی از بزرگان و کاهنان قبایل یهودا و بنیامین و لاویان، به‌همراه هزاران تن از غلامان و کنیزان و خوانندگان و نوازندگان ایشان، به‌همراه خود به بابل برد و عموی ٢١ساله یهویاکین به‌نام #صدقیا را در سِمَت نایب‌السلطنهٔ شاه یهود در اورشلیم منصوب کرد.
5️⃣ بخت‌النصر خاندان سلطنتی یهود را عزل نکرد و حکمرانی بیگانه بر یهودیان نگمارد. انتقال شاهان و رجال هوادار مصر به بابل و نصب حکمرانان جدید محلی که هوادار بابل یا بی‌طرف شمرده می‌شدند، سیاستی بود که بخت‌النصر در دولت‌های فلسطینی نیز اجرا کرد.
✡️ وقتی بخت‌النصر برای بار دوم #اورشلیم را تصرف کرد، این شهر به‌تعبیر «کتاب عزرا» #کانون_فتنه در منطقه بود! بخت‌النصر این‌بار #معبد_سلیمان را تخریب کرد.
✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (۴)
1️⃣ دو سال پس از انتقال یهویاکین و مادرش به بابل، نخو درگذشت و فرعونی جدید به‌نام #پسمتیخوس_دوم به قدرت رسید و سیاستی تهاجمی را علیه اتحاد #ایران و #بابل کلدانی آغاز کرد.
2️⃣ چهار سال پس از صعود فرعون جنگ‌طلب جدید، شاهان کوچک شرق مدیترانه (دولت فنیقی صور، فلسطینی‌ها و نایب‌السلطنه یهود) بار دیگر به دست‌نشاندگان و متحدین مصر بدل شدند.
3️⃣ در ۵٨٩ق.م پسمتیخوس نیز درگذشت و فرعونی جدید به‌نام #آپریس به قدرت رسید. آپریس سیاست تهاجمی علیه اتحاد ایران و بابل را ادامه داد.
4️⃣ سرانجام، در ۵٨٧ق.م بار دیگر #بخت‌النصر به‌سوی سرزمین‌های غربی به حرکت درآمد و در کوران جنگ با ارتش مصر در تابستان ۵٨۶ق.م #اورشلیم را به تصرف درآورد؛ شهری که در آن زمان، به‌تعبیر «کتاب عزرا»، #کانون_فتنه در منطقه به‌شمار می‌رفت.
5️⃣ بخت‌النصر #معبد_سلیمان را تخریب کرد، گروهی از اشراف شورشی یهود را به قتل رسانید، صدقیا را کور کرد و به بابل برد و حکمرانی از #بنی‌اسرائیل را در رأس اتباع #دولت_یهود گمارد.
6️⃣ #سقوط_اورشلیم تنها یک تهاجم خارجی نبود؛ پیامدِ محتومِ یک دوران طولانی بحران اجتماعی در درون سرزمین یهود نیز بود که در موج جدیدی از «جنبش پیامبری» نمود یافت. از این‌رو در «عهد عتیق» گاه «سقوط اورشلیم» به خداوند نسبت داده می‌شود و بخت‌النصر ابزار اجرای کیفر الهی است.
✍️ استاد عبدالله شهبازی
🕎 تاریخچهٔ سنت شفاهی (١)
📚 بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت چهاردهم)
1️⃣ #تلمود نام کتاب حجیمی است که برای #یهودیت_سنتی تقدّس و حجیّت دارد و در واقع دنباله و مکمل مجموعهٔ «کتاب مقدس عبرانی» یا همان #عهد_قدیم است.
2️⃣ این مجموعهٔ عظیم مشتمل بر بحث‌های فقهی، اخلاقی و عقیدتی است، که در طی چندین قرن در میان عالمان یهود در گرفته و در سده‌های بعد از میلاد مسیح مکتوب شده است.
3️⃣ به اعتقاد یهودیت سنتی محتوای این مجموعه که #شریعت_شفاهی خوانده می‌شود، مانند تورات، که #شریعت_مکتوب خوانده می‌شود، #وحیانی است و موسی (ع) آن را نیز در کوه سینا دریافت کرده است.
4️⃣ اعتقاد بر این است که عمدهٔ مطالب #تورات_شفاهی همان احکام و دستوراتی است که در درون عبارت‌های #تورات_کتبی مستتر است و در واقع تورات شفاهی آن احکام را بیرون می‌آورد و شفاف می‌سازد.
5️⃣ البته گفته می‌شود که تعدادی حکم و دستور نیز در تورات شفاهی وجود دارد که در تورات کتبی نبوده است!
6️⃣ بنابراین بنیان و اساس کتاب تلمود اعتقاد به یک سنت شفاهی است که آن نیز به موسی (ع) منسوب است و به همین جهت وحیانی است و حجیّت دارد؛ اما:
🔸این اعتقاد در چه فضایی شکل گرفته و بر چه مبنای عقلی یا نقلی استوار است؟
🔸سنت شفاهی چه سیری را طی کرده تا این‌که سرانجام مکتوب شده است؟
🔸و این‌که مجموعه‌ی تلمود چگونه تدوین شده و ساختار و محتوای آن چگونه است؟
🕎 تاریخچهٔ سنت شفاهی (٢)
📚 بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت چهاردهم)
1️⃣ دانشمندان یهود در #تلمود برای اثبات #شریعت_شفاهی در «تورات کتبی» گاهی به فقراتی استناد داده‌اند که دلالت آنها به هیچ‌وجه روشن نیست:
👈 غرض از این آیه چیست: «و خداوند به موسی فرمود، نزد من به کوه بالا بیا و آنجا باش، تا لوح‌های سنگی و قانون و احکامی را که نوشته‌ام تا ایشان را تعلیم دهی، به تو عطا کنم» (خروج، 24: 12).
👈 مقصود از «لوح‌های سنگی» ده فرمان است. «قانون» اشاره به اسفار پنج‌گانه است. «احکام» یعنی میشنا [فقه اصلی یهود]، «که نوشته‌ام» اشاره به کتاب‌های انبیا و مکتوبات می‌کند، «تا ایشان را تعلیم دهی» مقصود از آن گمارا [تکملهٔ میشنا در تلمود] است. این آیه به ما می‌آموزد که مطالب همهٔ کتاب‌های فوق، در کوه سینا به موسی تعلیم داده شده است (براخوت، 5 الف)!!!
2️⃣ بنابر فقرهٔ فوق از تورات می‌توان برداشت کرد که وحی خداوند به موسی دو بخش دارد: یکی آنچه #تورات_کتبی خوانده می‌شود و دیگری #تورات_شفاهی. در عبارت زیر به این نکته این‌گونه تصریح شده است:
👈 هنگامی که ذات قدوس متبارک در کوه سینا بر موسی آشکار شد تا تورات را به ملت اسرائیل اعطا فرماید، او آن را بدین ترتیب به موسی الهام فرمود: کتب مقدسه، میشنا، تلمود و آگادا (شموت ربا، 47: 1).
3️⃣ بدین‌ترتیب وظیفهٔ تفسیر کتاب و تبیین احکام شرعی و انطباق آنها با زمان و مکان برعهدهٔ #عالمان_یهودی گذاشته شد. این عالمان در واقع حاملان شریعت شفاهی هستند و بدین جهت سخن آنان حجیّت دارد.
4️⃣ اما جای دو سؤال باقی می‌ماند:
🔸١) چگونه خدا چیزی را به موسی (ع) وحی کرد که به ظاهر قرن‌ها پس از او به وسیله‌ی یک عالم یهودی و با اجتهاد او اظهار می‌شود؟!
🔸٢) اگر خدا همهٔ این امور را به موسی (ع) وحی کرد چرا موسی برخی را نوشت و برخی را شفاهی گذاشت؟!