✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (١)
1️⃣ در دورانی ١٣۴ساله (از ٧٢٠ تا ۵٨۶ پیش از میلاد)، #خاندان_داوود بر دولت یهود حکومت می‌کرد. در این دوران، #دولت_یهود دولتی است کوچک در کنار شهر-دولت‌های فنیقی (کنعانی) و فلسطینی که سرزمین آنان در حوزهٔ اقتدار دو امپراتوری بزرگ «آشور» و «مصر» قرار دارد.
2️⃣ با مرگ آشوربانیپال، پادشاه قدرتمند آشور، این امپراتوری رو به افول نهاد. از سال ۶٢۶ق.م، #ایرانیان که دورانی طولانی از سلطهٔ خشن #آشوریان را از سر گذرانیده بودند در اتحاد با قبایل سامی کلدانی به‌رهبری نبوپولاسر، تهاجم به آشور را آغاز کردند.
3️⃣ در سال ۶٢٣ق.م شهرهای اصلی آشور به تصرف نبوپولاسر کلدانی و متحدین ایرانی‌اش درآمد. بقایای دولت آشور در سرزمین‌های شمال‌غربی بین‌النهرین استقرار یافتند؛ و به تکاپوی خود علیه کلدانی‌ها و ایرانی‌ها ادامه داده و با حمایت نظامی #نخو_دوم، فرعون مصر، تهاجم به سرزمین‌های از دست رفته را آغاز نمودند.
4️⃣ در این زمان، با ازدواج #بخت‌النصر، پسر نبوپولاسر، با امتیس، دختر هووخشتر، پادشاه ماد، جبههٔ متحد کلدانی‌ها و ایرانی‌ها تقویت شد.
5️⃣ سرانجام، در سال ۶٠۵ق.م ارتش متحد مصر و آشور در جنگی سخت با ارتش کلدانی و متحدین ایرانی‌اش، به‌فرماندهی بخت‌النصر، شکست خورد و به حیات امپراتوری مهیب آشور پایان داده شد. کمی پس از این جنگ بخت‌النصر به جای پدر پادشاه بابل شد.
✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (٣)
1️⃣ یهویاقیم و پسرش شاهانی ستمگر بودند و در #عهد_عتیق از آنان به نیکی یاد نشده است. در این زمان #نحوشطا، همسر یهویاقیم و مادر یهویاکین، چهرهٔ اصلی و مقتدر دربار یهود است. بنابراین، به‌سان سایر حکومت‌های این‌چنینی، دربار یهود را باید «دربار زنانه» و دولت یهود را «دولت حرمسرا» دانست.
2️⃣ ورود #بخت‌النصر به #اورشلیم به آرامی و بدون خونریزی انجام شد و سخنی از قتل و غارت و کشتار در میان نیست. شاه نوجوان یهود، به‌همراه مادر و درباریان و بزرگان شهر، به استقبال پادشاه بابل رفت و بخت‌النصر به شهر وارد شد.
3️⃣ مورخینِ عهد عتیق از بردن خزانهٔ دربار سلطنتی و معبد سلیمان به‌وسیلهٔ بخت‌النصر خبر می‌دهند؛ ولی این قطعاً تنها بخشی از ذخایر #دولت_یهود است که طبق روال آن زمان، و امروز، به‌عنوان «غرامت جنگی» ضبط شد؛ زیرا در زمان تهاجم دوم بخت‌النصر هنوز ثروت انبوهی را در اورشلیم می‌یابیم.
4️⃣ بخت‌النصر، یهویاکین و مادر قدرتمندش را با گروهی از بزرگان و کاهنان قبایل یهودا و بنیامین و لاویان، به‌همراه هزاران تن از غلامان و کنیزان و خوانندگان و نوازندگان ایشان، به‌همراه خود به بابل برد و عموی ٢١ساله یهویاکین به‌نام #صدقیا را در سِمَت نایب‌السلطنهٔ شاه یهود در اورشلیم منصوب کرد.
5️⃣ بخت‌النصر خاندان سلطنتی یهود را عزل نکرد و حکمرانی بیگانه بر یهودیان نگمارد. انتقال شاهان و رجال هوادار مصر به بابل و نصب حکمرانان جدید محلی که هوادار بابل یا بی‌طرف شمرده می‌شدند، سیاستی بود که بخت‌النصر در دولت‌های فلسطینی نیز اجرا کرد.
✡️ از تبعید بابلی تا تخریب معبد (۴)
1️⃣ دو سال پس از انتقال یهویاکین و مادرش به بابل، نخو درگذشت و فرعونی جدید به‌نام #پسمتیخوس_دوم به قدرت رسید و سیاستی تهاجمی را علیه اتحاد #ایران و #بابل کلدانی آغاز کرد.
2️⃣ چهار سال پس از صعود فرعون جنگ‌طلب جدید، شاهان کوچک شرق مدیترانه (دولت فنیقی صور، فلسطینی‌ها و نایب‌السلطنه یهود) بار دیگر به دست‌نشاندگان و متحدین مصر بدل شدند.
3️⃣ در ۵٨٩ق.م پسمتیخوس نیز درگذشت و فرعونی جدید به‌نام #آپریس به قدرت رسید. آپریس سیاست تهاجمی علیه اتحاد ایران و بابل را ادامه داد.
4️⃣ سرانجام، در ۵٨٧ق.م بار دیگر #بخت‌النصر به‌سوی سرزمین‌های غربی به حرکت درآمد و در کوران جنگ با ارتش مصر در تابستان ۵٨۶ق.م #اورشلیم را به تصرف درآورد؛ شهری که در آن زمان، به‌تعبیر «کتاب عزرا»، #کانون_فتنه در منطقه به‌شمار می‌رفت.
5️⃣ بخت‌النصر #معبد_سلیمان را تخریب کرد، گروهی از اشراف شورشی یهود را به قتل رسانید، صدقیا را کور کرد و به بابل برد و حکمرانی از #بنی‌اسرائیل را در رأس اتباع #دولت_یهود گمارد.
6️⃣ #سقوط_اورشلیم تنها یک تهاجم خارجی نبود؛ پیامدِ محتومِ یک دوران طولانی بحران اجتماعی در درون سرزمین یهود نیز بود که در موج جدیدی از «جنبش پیامبری» نمود یافت. از این‌رو در «عهد عتیق» گاه «سقوط اورشلیم» به خداوند نسبت داده می‌شود و بخت‌النصر ابزار اجرای کیفر الهی است.
✍️ استاد عبدالله شهبازی