↘️ ▫️۱. شواهد زیادی وجود دارد که اصحاب در همان زمان حضور نیز دست به #اجتهاد (به‌معنای صحیح) می‌زده‌اند و بلکه همچنانکه خود نویسنده در نهایت اذعان نموده، اهل‌بیت علیهم‌السلام خود، ترویج‌گر #فقاهت و اجتهاد (طبعا نه با این نام) و #تقلید در میان اصحاب خویش بوده‌اند. (برای ملاحظه‌ی شواهد، نک. کتاب «بحث حول التقلید») البته کاملاً طبیعی است که تعداد #فقها نسبت به مجموع اصحاب و روات #حدیث کمتر باشد. همچنین، فرآیند #استنباط #حکم_شرعی برخی پیچیدگی‌ها و دقت‌های امروزین را نداشته‌است. ▫️۲. مناصبی که از سوی ائمه اطهار علیهم‌السلام به #فقهاء تفویض شده است اختصاصی به دوران غیبت ندارد، زیرا علاوه بر اطلاق ادله، ظاهر #تفویض توسط - مثلاً- امام صادق علیه‌السلام آن است که ایشان در صدد تأمین یکی از نیاز های فعلی شیعیان بوده‌اند. اساساً کسی را سراغ نداریم مناصب تفویضی به فقها را مخصوص #عصر_غیبت دانسته‌باشد اما عکس آن (اختصاص به عصر حضور یا به زمان حیات امامِ تفویض‌کننده) قائلانی دارد. ▫️۳. عدم جواز اجرای #اصول_عملیه نیز سخنی بی‌دلیل است. مدرک اصل عملی اگر #عقل باشد قطعاً اختصاصی به زمان حضور معصوم ندارد و ادله‌ی نقلی #برائت و #اصالةالحل و... همگی مطلق‌اند. بله، در زمان دسترسیِ آسان به امام، شرط جریان اصل (= #فحص و یأس از ظفر به دلیل) برقرار نیست. نصوص #ارجاء (= احتیاط تا زمان ملاقات امام) نیز محمول بر همین فرض است. (برای تقصیل نک. بحث ادله‌ی #احتیاط در علم #اصول) ▫️۴. دسترسی به امام همیشه و همه‌جا و برای همه‌کس #میسور نبوده‌است. دوریِ محل سکونت شیعیان از مکان اقامت امام علیه‌السلام، شرایط #تقیه، محدودیت اوقات امام علیه‌السلام و‌... عواملی هستند که موجب محدودیت در زیارت حضرات می‌گردیده‌است؛ برای نمونه: 🔰مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلْحَكَمِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: أَشْكُو إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَحْدَتِي وَ تَقَلْقُلِي بَيْنَ أَهْلِ اَلْمَدِينَةِ حَتَّى تَقْدَمُوا وَ أَرَاكُمْ وَ آنَسَ بِكُمْ فَلَيْتَ هَذِهِ اَلطَّاغِيَةَ أَذِنَ لِي فَأَتَّخِذَ قَصْراً فِي اَلطَّائِفِ فَسَكَنْتُهُ وَ أَسْكَنْتُكُمْ مَعِيَ وَ أَضْمَنَ لَهُ أَنْ لاَ يَجِيءَ مِنْ نَاحِيَتِنَا مَكْرُوهٌ أَبَداً. 📖 الکافي ج ۸، ص ۲۱۵ #هاشمی_شاهرودی #فقه #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 مرگ تقلید به نظر می‌رسد واکنش یا وازنشی که در روزگار کنونی نسبت به مسألۀ #تقلید از مجتهدان شاهدیم دست‌کم در برخی نمونه‌ها، مصداق و مظهری از یک پدیدۀ بزرگتر و گسترده‌تر است که نویسنده‌ای آمریکایی آن را «مرگ تخصص» نامیده. این عنوان به یک آسیب اجتماعی کم‌وبیش رایج اشاره می‌کند که در آن ورای شک معقول در آراء و نظریات متخصصان رشته‌های گوناگون (که لازمۀ خطاپذیری معرفت بشری است) نوعی بدبینی عمومی و حتی گاه نفرت و بیزاری نسبت به اصل مقولۀ تخصص‌گرایی دیده می‌شود. در این پدیده سیطرۀ متخصصان بر ساحت‌های گوناگون زندگی نامطلوب تلقی شده و احیانا برچسب فریب‌کاری و سلطه جویی می‌خورد. نویسندۀ کتاب «مرگ تخصص: چرا صدای متخصصان شنیده نمی‌شود؟» عوامل این آسیب خطرناک را در عصر مدرن عمدتاً در دو امر می‌جوید: (۱) فراگیری تحصیلات تکمیلی و تورم مدرک، (۲) فراگیری دسترسی به رسانه و اینترنت و ارتباطات مجازی با ساختار و قواعد فعلیِ حاکم بر آن. او یکی از راهکارهای ترمیم این آسیب را گفتگوی مؤثر میان متخصصان و عموم مردم می‌داند که یکی از راه‌های تسهیل آن، بازسازی نقش فعال قشر واسط میان اهل تخصص و غیرمتخصصان است. بی‌تردید، مواجهۀ سلبی عده‌ای از مردم با مقولۀ تقلید (= رجوع به متخصصان #فقه در احکام شرعی) ناشی از مؤلفه‌های پرشماری است که ممکن است واجد جنبۀ فردی یا گروهی باشد. اما پدیدۀ پیش‌گفته را نیز نباید از نظر دور داشت. #نواخباریان #معرفی_کتاب #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 تألیف فقه یا تربیت #فقیه؟ • بررسی سیاست اهل بیت (ع) در هدایت جامعۀ شیعی | بریده‌ای از یادداشت محمدباقر ملکیان ❓هرچند در کتب روائی و #رجال تألیف کتب و رسائل متعددی به ائمه (ع) نسبت داده شده است (مثل کتاب «السنن والقضایا والأحکام» که در رجال نجاشی به امیرالمؤمنین (ع) نسبت داده شده یا «رسالۀ اهوازیه» امام صادق (ع) یا رساله‌ای که بنابر گزارش کلینی امام صادق (‌ع) آن را برای اصحابشان نگاشتند و ده‌ها نمونۀ دیگر که مرحوم امین در «اعیان الشیعة» و استاد جلالی در «تدوین السنة» به تفصیل آنها را گزارش کرده‌اند) اما هیچ کدام از این نگاشته‌ها کتابی جامع در #فقه نیست. اکنون در پی آنیم تا بفهمیم چرا امامان شیعه (ع) کتابی جامع در فقه تألیف ننمودند؟ ... 💡نکتۀ آخر این که چه‌بسا تألیف یک کتاب جامع توسط ائمه (ع) نه تنها مفید نباشد، بلکه از جهاتی سبب بروز مشکلاتی دیگر شود. در توضیح این ادعاء باید بگوییم: ائمه (ع) تا پایان قرن سوم در بین شیعیانشان می‌زیسته‌اند و شیعیان تا همین زمان امکان دسترسی به امامان خویش را داشتند. اما از اواخر قرن سوم، شیعه از رؤیت امام (‌ع) محروم شد و در #غیبت امام، دچار حیرت وسردرگمی شد، امری که اگر ائمه (ع) برایش چاره اندیشی نکرده باشند با جایگاه هدایت‌گری آنها ناسازگار است؛ یعنی نمی‌توان پذیرفت ائمه (ع) شیعیانشان را در طول قرن‌های متمادی، آن هم در دنیایی که هر روز با مسألۀ جدیدی مواجه می‌شود، یکّه و تنها در حیرت و سرگردانی رها کنند. پس باید پرسید ائمه (ع) برای رفع این مشکل چه چاره‌ای اندیشیده‌اند؟ ظاهراً -و به شهادت روایات متعددی که در آنها ائمه (ع) شیعیانشان را مراجعه به #فقهاء توصیه کرده‌اند- ائمه (ع) خصوصاً از دورۀ امام باقر و امام صادق (ع) به تربیت گستردۀ فقهائی پرداختند که وظیفه آنها پاسخ‌گویی به مسائل شیعیان بر اساس مبانی شیعی است. 💡بنابراین به جای پرداختن به تألیف کتاب، که هم از جهت امکان و هم از جهت سودمندی با موانع متعددی روبه روست، فقهاء و آموزگارانی تربیت کردند که آنها می‌توانند با تألیف کتاب‌های متعدّد در هر دوره و همچنین تربیت شاگردانی در طراز جامعۀ شیعی، قافلۀ مؤمنان را در گردنه‌های هولناک پیش رو راهنمائی و راهبری کنند. این کار خصوصاً برای جامعه‌ای که ممکن است با #مسائل_مستحدثه و نوپدید زیادی دست به گریبان شود، بسیار راه‌گشاتر از تألیف یک کتاب یا کتاب‌هایی در موضوع فقه است. [برای مطالعۀ کامل یادداشت اینجا را ببینید.] #تقلید #نواخباریان #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

🌙 شب قدر واحد و آغازهای متعدد؟ (۲) | آیا اختلاف در روز اول ماه با وحدت شب قدر سازگار است؟ 🌓 ...روشن است که یکی بودن شب قدر ربطی به این نوع اخیر از اختلافات (= شبهات حکمیه) ندارد. هر یک از فقها در پی استنباط و کشف حکم شرعی نازل از سوی خداوند متعال هستند و در این مسیر ممکن است مانند هر متخصص دیگری اشتباه کنند و اشتباهشان منجر به اختلاف فتاوا می‌گردد. بنابراین در مثال بالا، تنها یکی از دو فقیه «الف» و «ب» حکم شارع را به درستی کشف کرده و دیگری برخطاست. بدیهی است که حکم خدا با اشتباه یک #فقیه تغییر نمی‌کند و چنین نیست که #شب_قدر برای مقلدان آقای «الف» با شب قدر برای مقلدان آقای «ب» متفاوت باشد. این یک مطلبِ مسلّم و البته مبرهن در میان شیعیان و بسیاری از اهل سنت است که از آن تحت عنوان «مسلک #تخطئه» یاد می‌شود. البته خطاهای احتمالی در فرمایش فقهاء، نفی‌کنندۀ «#حجت: عذرآور» بودن #تقلید و عمل به آن فتاوا در پیشگاه الهی نیست. 🌔 اما نوع دوم اختلافات یعنی #شبهات_موضوعیه، قطعاً و بی‌تردید در زمان اهل بیت (ع) نیز وجود داشته و حتی روایات متعددی حاکی از آن است که (ولو به حسب ظاهر و علم عادی) برای خود ائمه (ع) نیز در مورد شروع برخی ماه های قمری و نیز دربارۀ شب قدر شک پیدا می‌شده. برای نمونه جملۀ معروفی از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده که: «لأن أصوم یوماً من شعبان أحبّ إليَّ من أن أفطر یوماً من شهر رمضان/ اگر روزی از [آخر] شعبان را روزه بگیرم برایم محبوب تر است تا اینکه [ناخواسته و نادانسته] روزی از [ابتدای] ماه رمضان را افطار کرده باشم». (من لایحضره الفقیه۲: ۱۲۶) بنابراین اگر کسی بخواهد از نَمَدِ وحدت شب قدر برای مسلک عددی کلاهی ببافد با حجم بالایی از روایات مواجه است که باید همۀ آن ها را توجیه و تأویل کند؛ آن هم صرفاً برای دسته‌ای از روایات ضعیف السند و انگشت شمار. در هر صورت این نوع از اختلافات نیز ملازمه‌ای با تعدّد شب قدر ندارد، زیرا می‌توان گفت در برخی سال‌ها بخشی از مردم یا حتی همۀ آنها در تشخیص شب قدر اشتباه کرده‌اند و از فیض آن محروم گردیده‌اند. 🌕 همچنانکه یکی بودن شب قدر نیز هیچ ربطی به صحت و سقم روش عددی ندارد؛ زیرا این نظریه نیز در بهترین حالت فقط یکی از آراء دربارۀ معیار شروع ماه قمری است و اختلافات ناشی از تفاوت آراء در باب معیار کلی شروع ماه (شبهات حکمیه) را برطرف نمی‌سازد. نهایت فایدۀ آن رفع اختلاف در رؤیت هلال است (= شبهۀ موضوعیه) که بر پایۀ آنچه گذشت حتی در زمان حضور اهل بیت (ع) نیز وجود داشته و گویی خود ائمه و شیعیان آن دوران هم از سعادت دستیابی به برکات این نظریۀ مشعشع بی‌بهره بوده‌اند. #مغالطات #فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

🔰 تکمیل سؤالات مربوطه به مسألۀ «آغاز ماه های قمری» را می‌توان به این ترتیب فهرست کرد: ❓سؤالاتی که از منشأ اختلافات میان فقهاء در این مورد می‌پرسند. 💡این دسته در واقع مربوط به بحث #تقلید و #حجیت فتوای #فقیه است. هرچند به اختصار در دو فرستۀ بالا به آن پرداخته شد. ❓سؤالاتی که دربارۀ بهره نبردن از علم روز برای کشف زمان آغاز ماه جدید می‌پرسند. 💡این دسته در اینجا به صورت خلاصه پاسخ داده شده. ❓سؤالاتی که دربارۀ محاسبات عددی مذکور در برخی روایات و وجه بهره نبردن از آن می‌پرسند. 💡این دسته نیز موضوع اصلی دو فرستۀ بالا بود. اگر توفیقی پیدا شود ممکن است در آینده بیشتر در این زمینه مطالبی عرض شود. #فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan