#عصرِ_ترانه‌های_چهار_پاره خشکیده‌تر شدم ای‌ماه عکست توی کدوم چشمه‌س این‌جا که هـرچی می‌بـینم دالـون تنـگ و تـاریـکه این‌جا که هر چی می‌بـینم راهـی به سرپنـاهی نیس روحِ بـــزرگِ مـن دیـدی دنیـا چقـدر کـوچیـکه؟ حسین صفا  بله! حرف شما را کاملاً قبول دارم؛ هر دوره‌ای یک قالب، قالبِ غالب است و اکثریت آثار آن دوره در آن قالب خلق می‌شوند. ولی این را هم قبول دارم که هنرمندانِ یک عصر، اتفاقی به یک قالب متمایل نمی‌شوند. باید دلیلی داشته‌باشد که ترانه‌های این روزگار عمدتاً چارپاره است و آن هم فقط یک نوع از انواع چارپاره. بگذارید با هم امکانات چارپاره را مرور کنیم. چارپاره قالبی است که از چند بندِ چهار مصرعی تشکیل شده و در هر بند دو مصرع حتماً هم‌قافیه‌اند. رایج‌ترین حالتِ قرارگیری قافیه‌ها، هم‌قافیه شدنِ مصرع‌های زوج در هر بند است. این را هم یادمان هست که تجربه‌هایی در کوتاه و بلند کردن مصرع‌های چارپاره صورت گرفته اما گویی این تجربه‌ها راهی به دهی باز نکرده‌اند. چارپاره در اوج رواج خود، پُلی بود میان شعر کلاسیک و نو. چرا که از میان تمامی قوالب کلاسیک قید کم‌تری به قافیه داشت و میدان وسیع‌تری برای بیان اندیشه‌ها و حرف‌های زمانه به شُعرا می‌داد. چارپاره این امکان را داشت که شُعرا مانند مثنوی بتوانند تا هرکجا که می‌خواهند حرف بزنند و بی‌آنکه مانند مثنوی در هر بیت اسیر الزام قافیه بشوند به روانی داستانی را بگویند. از طرفی بند بند بودن آن این امکان را می‌داد که هرکجا سخن می‌طلبد فضا را تغییر دهند یا دیالوگ بیاورند. اما با پذیرفته شدن شعر نو محاسن چارپاره رنگ باخت و معایبش بیش‌تر به چشم شعرا آمد. چرا که به هر حال الزام وزن و قافیه را به قوت دیگر قوالب کلاسیک داشت. همچنین دور بودن قافیه‌ها از هم، از موسیقی شعر کم می‌کرد بی‌آنکه جایگزینی برای رفع این کمبود داشته باشد. در چارپاره شعرا مجبور می‌شدند در یک بند یک موضوع را کش بدهند و این ضرب آهنگ کلام را کند و در نتیجه شعر را کسالت بار ‌می‌کرد.از این رو هرچه در تاریخ جلو می‌آییم شُعرا تمایلشان به چارپاره کم می‌شود.  آن‌زمان که امثال فروغ و سپهری و سیمین به تمامی دست از چارپاره می‌شویند، توجه ترانة نوین به چارپاره جلب می‌شود. یعنی دهه چهل.  در دوران اوج جولان چارپاره در شعر، متن غالب موسیقی تصنیف بود. تصنیف از نظر کوتاه و بلندی مصرع‌ها و قرارگیری قافیه به تمامی تابع موسیقی‌است چرا که اکثریت تصنیف‌ها بر روی آهنگ گذاشته می‌شدند. با روی کار آمدن نسل جوان که دغدغه‌های به روزتری ذهنشان را درگیر کرده بود، ترانة نوین کم کم جریان اصلی را در دست گرفت. دوران ظهور ترانة نوین دوران رواج آهنگ گذاشتن بر ترانه است. ترانه سُرایان نوین برای انتخاب قالب با آنکه دست به آزمون و خطاهای بسیار زدند اما انگار به دام چارپاره‌ای افتادند که از دهه‌های پیش، در شعر رو به افول گذاشته بود. چارپاره امکان روایت داستان را داشت و ساختار بند بند داشتنش اجازه می‌داد ترانه‌سرایان آن دوره که به ترانه‌های دیگر کشورها بی‌توجه نبودند ساختاری شبیه ترانه‌های اروپایی انتخاب کنند. اما به هر روی با انقلاب وقفه‌ای طولانی در این جریان افتاد. این وقفه با آمدن ترانه‌سرایان جوان داخلی و باز شدن نسبی فضای موسیقی جریانی دگر گونه را دنبال کرد و به افراط کشیده شد. به طوری که می توان ساختار اکثر ترانه‌های دهة اخیر را بدون گوش دادن یا خواندن حدس زد: چارپاره‌ای با تقریباً شش بند که دو بند آن‌ها به عنوان ترجیع تکرار می‌شود. شاید علت این کلیشه اقبالی ست که با جان گرفتن دوباره ترانه‌سرایی در داخل کشور اواخر دهه هفتاد نصیب این کلیشه شد. یعنی با موفقیت چشم‌گیر چندین ترانه با این اسلوب خیل عظیمی از آهنگسازان و ترانه سرایانی که جسارت کم‌تری برای انتخاب قالب‌ها و فرم‌های متنوع موجود دارند، دست به تولید سرسام آور آثاری با این کلیشه زدند. حجم بالای استفاده از این چارچوبِ از پیش تعیین شده ترانه سرایان تازه وارد را مجبور به تبعیت می‌کند. چرا که ترانه‌سرایان مجبورند کاری را ارائه دهند که ذهن مسموم شدة آهنگسازان و خوانندگان خریدارش باشد. این سیکل معیوب سالهاست که به همین کیفیت دامن‌گیر ترانه ماست و آهنگسازان و خوانندگان به سختی ترانه‌ای که از ساختاری دیگرگونه پیروی می‌کند را قبول می‌کنند. اما این ساختار کلیشه خالی از هنری هم نیست. ساختار شش بندی با مدت زمان سه چهار دقیقه‌ای آهنگ‌ها هم‌خوانی دارد و ترانه‌سرا با ایجاز هرچه تمام‌تر و کاری کم‌تر می تواند در انتظار موفقیت احتمالی ترانه‌اش بنشیند. چارپاره تقید کم‌تری به قافیه دارد و پیدا کردن دو قافیة مناسب برای چهار مصرع به مراتب کار ساده‌تری ست تا یافتن قافیه برای قالب‌هایی چون غزل و حتی مثنوی. دور بودن قافیه‌ها از هم میدان بیشتری به ترانه سرا می‌دهد. اما نقصی هم دارد. قافیه زنگ کلام است و... 👇👇👇

☝️☝️☝️ ...فاصله ی این زنگ ها نباید به قدری زیاد باشد که ذهن را متوجه زیبایی خود نکند. به نظر می‌آید این نقص به گونۀ دیگری در ترانه پوشش داده می‌شود.  اگر بپذیریم وزن شعر فارسی نوعی ریتم محسوب می‌شود، وجود و عدم وجود قافیه در چارپاره ریتمی مضاعف به ترانه می‌دهد. اگر ما قافیه را زنگ کلام یا یه عبارتی حرکت به حساب بیاوریم عدم وجود قافیه در پایان یک مصرع به نوعی تعلیق یا سکوت به حساب می‌آید. در چارپارة مرسوم، ترتیب قرار گیری این ریتم مضاعف به صورت «سکوت-حرکت-سکوت-حرکت» خواهد بود. و این ریتم در طول بدنه چارپاره چنان تکراری می‌یابد که به گوش خوش‌آیند است. از طرفی کوتاهی این ساختار شش بندی مانع از کسالت این ریتم پنهان می‌شود. شاید بتوان گفت همین ریتم پنهان یکی از عوامل مأثر در کسالت‌باری نثرهای مسجعی‌ست که بی‌هیچ سکوتی، سجع‌ها-حرکت‌ها- بی‌وقفه پشت سر هم ردیف می‌شوند بی‌آنکه عامل زیباشناختی دیگری چون وزن، چنان که در مثنوی می‌بینیم، از کسالتِ کار بکاهد. به نظر می‌رسد ترانه‌سرایان و منتقدان این روزها هر چه بیشتر به تکراری شدن این اسلوب واقف شده‌اند و راه به راه در نقدها سخنان کوبنده‌ای در ردّ چارپاره می‌شنویم. و ترانه‌سرایان هم کم و بیش به دنبال جای‌گزینی برای چارپاره هستند. برخی از ترانه‌سرایان به طبع آزمایی در دیگر قوالب کلاسیک پرداخته‌اند. و بیشتر مثنوی. اما مثنوی هم خود به گونه‌ای هم‌ذات چهار پاره به نظر می‌رسد و هیچ بی راه نیست که عده‌ای از صاحب نظران چهارپاره را مثنوی عمودی دانسته‌اند. شمار دیگری از ترانه‌سرایان در خود چارپاره دخل و تصرفاتی انجام داده‌اند که برخی از آنها با موفقیت‌هایی هم همراه بوده. برای نمونه این ترانه از حسین صفا قابل تأمل است. صفا هر بیت را با سه مصرع آورده که در شعر مثال‌هایی دارد. اما برای آنکه از فقر موسیقی کناری کم کند، با هوشمندی دو قافیه برای یک بند آورده و قافیه‌ها را چنان طبیعی انتخاب کرده که به چشم نیایید: این جنگل چوب خورده تو نعره‌های ضعیفش شیر لگد خورده داره دریاست دریای تابوت رو شونه‌های نحیفش مرغابی مرده داره به خوبی پیداست که این نوآوری‌ها نیاز به جسارت و خلاقیتی دارد که مرز ترانه‌سرا و آهنگساز خوب و متوسط است. این تلاش‌ها اما هنوز بخش کوچکی از فضای موسیقی را تشکیل می‌دهد و هنوز به نظر می‌رسد چه به دلیل ریسک پذیر نبودن ترانه‌سرایان و اهالی موسیقی و چه به دلیل امکانات چهارپاره، اقبال این قالب هنوز به قوت خود باقی است. انگار عصر موسیقی ما عصر چارپاره‌سرایی‌ست اما این عصر آیا به شب رسیده؟ آیا اگر شب است و ما عصر می‌پنداریم صبحی در ادامه خواهیم داشت؟ یا این شب دراز خواهد ماند؟ برای هر گونه پیش داوری قدری زود به نظر می‌رسد. پس منتظر می‌مانیم. #علی_جوان_‌نژاد #ترانه #نقد پاره‌ای از کتاب‌های مورد رجوع: روزنه-محمد کاظم کاظمی-انتشارات سپیده باوران انواع ادبی-دکتر شمیسا-انتشارات میترا چارپاره-سید اکبر میرجعفری-سوره مهر مبانی ترانه-محمد کریمی-فصل پنجم بنیاد ترانه-سید مهدی موسوی کلایی-انتشارات نیماژ @ghalamhaye_bidar

میلاد #امام_رئوف مبارک #غزل_ترانه_ای_برای_شهید_محسن_حججی: قالب و موضوع سومین کنگره سراسری شعر #قلم_های_بیدار در بخش رقابتی متن کامل فراخوان فردا منتشر می گردد @ghalamhaye_bidar

بسم الله الرّحمن الرّحیم #فراخوان_سومین_کنگره_سراسری_شعر_قلم_های_بیدار إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّه... وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ(توبه،۱۱۱) خدای متعال امروز البته شهید حججی را مثل یک حجتی در مقابل چشم همه گرفت(رهبر حکیم انقلاب) سال گذشته در چنین ایامی بار دیگر خداوند مهربان بر ما منّت نهاد و عرصه ای گشود که شهادت برایمان به وسعت یک ملت با هویّت ایرانی-اسلامی معنا شد. شهید حججی استعاره ای شد از سرهای روی نی و خیمه های سوخته و غربت اسارت و نمادی شد برای شهادت. شهید حججی نشانی شد از روبرو شدن با عمیق ترین پوچی ها که خود را در لباس مقدّس ترین افراد بشر نشان می دهند. توجه به او، ما را به حقیقت حضورمان در این جهان می بَرد و سرودی که او سرود بار دیگر پیوند ما را به یکدیگر نشان می‌دهد. هنر بهترین ابزاری است که می تواند عالی ترین مفاهیم را با زبانی لطیف و گویا برای همه‌ی اقشار جامعه، تبلیغ و تبیین کند. و در میان هنرها شعر، که هنر اوّل ایرانیان است و در میان قوالب شعری ترانه و سرود، جایگاه محبوب و ویژه‌ای در میان پارسی زبانان دارد. به همین منظور، کنگره سراسری شعر قلم‌های بیدار، برخاسته از انجمن شعر نارنج اصفهان با همکاری مؤسسه‌ی شهرستان ادب، سوّمین فراخوان خود را با موضوع و قالب #غزل_ترانه_ای_برای_شهید_محسن_حججی در دو بخش کارگاهی و رقابتی با ۱۸ برگزیده اعلام می دارد. بخش #کارگاهی: ۱-کارگاه های معرفتی با موضوع #تأمّلی_در_حقیقت_و_معنای_شهادت از زمان اعلام فراخوان تا پایان مهلت ارسال آثار، بصورت دو هفته یک بار و با حضور اساتید مجرّب، به میزبانی سرای هنر و اندیشه‌ی اصفهان(سُها) برگزار می شود.(زمان و مکان کارگاه‌ها متعاقباً اعلام خواهد شد)  ۲-تعداد جلسات کارگاهی حدود ۶ جلسه و #رایگان در نظر گرفته شده است. ۳-در طول جلسات، کتاب و #نرم_افزارهای لازم در اختیار شرکت کنندگان قرار داده می شود.  ۴-در پایان از شرکت کنندگانی که بطور منظم در کارگاه‌ها شرکت کرده باشند، #امتحانی به عمل خواهد آمد. ۵-به #هشت_نفر که بیشترین امتیاز را کسب کرده باشند طی مراسمی جایزه‌ی دو و نیم ملیون ریالی اهدا خواهد شد. 6-شاعران و دوست داران شعر و ادب و #علاقه_مندان به مباحث معرفتی می توانند در این کارگاه ها شرکت کنند و برگزیده باشند. ۷-حدّاقل یکی از کارگاه‌ها بر سر #مزار_شهید بزرگوار حججی برگزار خواهد شد و تسهیلات لازم برای رفت و آمد شرکت‌‌کنندگان فراهم خواهد بود.  ۸-شرکت در بخش کارگاهی #محدودیت_سنّی ندارد. 🌹🌹🌹🌹🌹🌹 بخش #رقابتی: ۹-از #ده_برگزیده‌ی بخش رقابتی هفت نفر جایزه‌ی سه ملیون ریالی و نفرات اوّل تا سوم به ترتیب جایزه‌ی شش، پنج و چهار ملیون ریالی دریافت خواهند کرد. ۱۰-در بخش رقابتی تنها اشعار در قالب #غزل_ترانه(غزلی که به زبان محاوره و با ویژگی‌های ترانه گفته شده باشد) پذیرفته می شود. ۱۱-از میان غزل ترانه های رسیده تنها #یک_اثر به مرحله‌ی نهایی راه پیدا خواهد کرد. ۱۲- #داوری ۱۰ برگزیده‌ی بخش رقابتی همانند دوره‌ی دوم کنگره، بر عهده‌ی خود راه‌یافتگان به مرحله‌ی نهایی است. ۱۳-به یُمن #سال_تولد شهید حججی، متولدین سال ۱۳۷۰ به بعد می توانند برای بخش رقابتی شعر ارسال نمایند. ۱۴-برگزیدگان زیر ۲۷ سال بخش کارگاهی می توانند در بخش رقابتی هم شعر فرستاده و برگزیده باشند. ۱۵-نام و نام خانوادگی، سال تولد، شهر محل سکونت، شماره‌ی تلفن همراه و شماره‌ی فعّال در فضای مجازی، به همراه تصویر اسکن شده‌ی عکس ۴*۳ و تصویر اسکن شده‌ی کارت ملی حتماً #بطور_کامل و بصورت جداگانه ارسال گردد. ۱۶-برای پرهیز از کلیشه‌های رایج شده در جشنواره‌ها، اختتامیه‌ی کنگره به صورت شب شعر نخواهد بود و از منتخبین نهایی #دعوت به عمل می‌آید تا پایان سال ۹۷ با حضور در یکی از جلسات هفتگی انجمن نارنج، شعر خود را قرائت و جایزه‌ی خود را دریافت نمایند. ۱۷- #حضور برگزیدگان برای دریافت جایزه، الزامی و البته مایه‌ی افتخاراست. ۱۸-اشعار رسیده به مرحله‌ی نهایی در فضای مجازی و نیز بصورت #کتاب مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ۱۹-تلاش می‌شود ترانه‌های برگزیده به #آهنگسازان حرفه‌ای و متعهّد معرفی گردد. ۲۰-تدارک یک شب #اسکان در اصفهان و هزینه‌ی رفت و برگشت با اتوبوس برای برگزیدگان غیر اصفهانی بر عهده‌ی دبیرخانه است. ۲۱- #مهلت_ارسال اشعار در بخش رقابتی تا ۸ آبان ماه ۱۳۹۷ (مصادف با اربعین حسینی) می باشد. ۲۲-آثار تنها از طریق پیام رسان ایتا به شماره‌ی ۰۹۰۱۰۹۲۸۰۶۳ به نام کاربری @ghalamhayebidar قابل دریافت است. ۲۳-اخبار کنگره و همچنین سرفصل‌های معرفتی ارائه شده در کارگاه‌ها و نیز مباحث مطرح شده در انجمن نارنج پیرامون شعر و ترانه، در کانال قلم‌های بیدار در پیام رسان ایتا eitaa.com/ghalamhaye_bidar منتشر خواهد شد.

#اینفوگراف ویژگی-های برجسته شخصیتی شهید مدافع حریم اسلام #محسن_حججی @ghalamhaye_bidar

📽 نظرات متفاوت مردم درباره #شهید_حججی در آستانه مراسم تشییع وی @ghalamhaye_bidar

🚩انجمن #شعر_و_ترانه نارنج 🌻سه‌شنبه‌های یک هفته در میان ⏰ امروز 9 مرداد ماه 1397 از ساعت 7 عصر تا 8:30 🏠 خیابان کاوه، جنب پایانه بابلدشت، کوچه شهید مقارزاده، نبش کوچه شهید جلوخانیان، پلاک 18 سرای هنر و اندیشه #سها @ghalamhaye_bidar

سومین کنگره سراسری شعر #قلم_های_بیدار با 18 برگزیده در دو بخش: کارگاهی(ویژه عموم) و رقابتی(ویژه شاعران جوان) با موضوع #شهید_محسن_حججی فراخوان کامل در پیام رسان ایتا👇👇 eitaa.com/ghalamhaye_bidar

حضور اعضای #انجمن_شعر_نارنج اصفهان آقایان #علی_سلیمیان و #صادق_میرصالحیان در اولین اردوی هفتمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی #شهرستان_ادب تهران مجتمع آدینه @ghalamhaye_bidar

▪️با نهایت تأسف با خبر شدیم، جانباز سرافراز حاج «قاسم ملکیان»، پدر آقای محمدحسین ملکیان -از شاعران جوان و توان‌مند انقلاب- پس از سال‌ها جانبازی و تحمل عوارض شیمیایی به شهادت رسیدند. @ghalamhaye_bidar