🔸️زبان و تعامل فرم و محتوا 📚از یادداشت‌های انجمن شعر یاس ✍ حامد محمدجانی 🔸بخش اول 📌 ظرفیت‌های مغفول فرم و ساختار ▪️این‌که یک قالب‌ شعری، ظرفیت بازنمایی برخی مضامین را نداشته‌باشد، و اینکه برخی مضامین فقط در یک قالب و ساختار خاص هویدا شوند، دو روی یک سکه‌است. فارغ از اینکه مثلا #شعر_نو و آموز‌های اومانیسمی یا #سبک_هندی و آموزه‌های عرفانی چه مناسباتی با هم دارند، چینش و ترکیب متفاوت کلمات در یک مصرع نیز می‌تواند معانی بدیع  و متفاوتی را منعکس کند.  ◾️مثلا علی‌رغم یکی‌بودن واژگان در این دو بیت، تفاوت در ساختار و چنینش کلمات، منجر به پررنگ تر شدن بعد #تعلیمی بیت اول، و #حماسی تر شدن بیت دوم شده است. ۱- خدا کشتی آنجا که خواهد برد ـ اگر ناخدا جامه بر تن درد ۲- برد کشتی آنجا که خواهد خدای ـ اگر جامه بر تن درد ناخدای ▪️ظاهر بحث فریبنده و اغواگر است اما به هیچ وجه منظورم "امکان" یا "قابلیت" چیدمان و ساختار برای اکتساب و سپس انعکاس معانی نیست، هر #ترکیبی می‌تواند و پذیرنده و آبستن معنایی شود و این از روز روشن‌تر است.  ▪️ایده‌ای که فهمیدنش آسان نیست، مشارکت دوسویه ( #لفظ و #معنا) یا همان (#فرم و #محتوا) یا ( #مضمون و #ساختار) در ابداع معانی و مضامین است. یعنی علاوه بر معانی، خود ساختار یا صورت های زبانی نیز مثل قالب‌های شعری، معانی جدیدی را به کلام اضافه‌میکنند که پیش از ترکیب و این صورت‌بندی خاص در کار نبوده است.  به عبارتی #قالب و #ساختار هم به هستی چیز بدیعی می‌افزاید و هم به انسان. (ساحت انتولوژیک و ایپستمولوژیک) ▪️«زبان فارسی، خصوصیتش ترکیب‌پذیری است و میتواند بینهایت مفهوم را در خودش جای بدهد. گمان میکنم که هیچ زبانی مثل زبان فارسی نیست که بشود راحت دو یا سه کلمه را با هم ترکیب کرد و مثلاً چیزی مثل «شترگاو پلنگ» درآورد. واقعاً شترگاو پلنگ یک حیوان است؛ اما موجودی که هم شتر، هم گاو و هم پلنگ باشد، در عالم خارج وجود ندارد؛ درعین‌حال شما قشنگ میتوانید شترگاو پلنگ را در ذهنتان ترسیم کنید». (رهبری معظم در دیدار با شعرا) ------------------------ ▪️پ.ن١:  منظورم از 'زبان' معنای خاص آن و مترادف 'کلام' است، خواه مکتوب، خواه مصوت 🔴 ادامه دارد ... #زبان_شناسی #هایدگر #نیچه #نقد #بیدل_دهلوی #غزلیات_بیدل #پساساختارگرایی #نقد_ادبی _______________________________________________________ ✍️برشی از یادداشت های انجمن شعر یاس 🌐 @hamed_mohamadjani _______________________________________________________

🔸 زبان و تعامل فرم و محتوا ✍ بخش دوم 📌 مقدمه 🔸برای فردی که از پشت شیشه‌ی #عینک به درختی چشم دوخته، جواب سوال “به چی نگاه می‌کنی؟” “درخت” است، نه شیشهٔ عینک! تراژدی نگاه #ابزاری به #زبان همینجاست.  🔸 انتقال مفاهیم و تسهیل ارتباط با دیگران، یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های #زبان است، اما فروکاهش #زبان به #ابزار ارتباط و انتقال نه تنها دقیق نیست بلکه ایده‌ای کهنه‌ و منسوخ شده‌ است. احتمالا بین بیدل بزرگ با آن اندیشه‌ی والا و نگاه #ابزاری صرف به زبان نیز نسبتی نیست و فهم بیدل و اشعارش جز در سایه فهم #وحدت_وجود ممکن نیست این تفکر که دریشه در سنت ارسطویی دارد، #زبان را تنها کاشف حقیقت و ابزاری برای حکایت‌گری می‌داند. در واقع الفاظ و کلمات هم مثل شیشه‌عینک در معانی رنگ می‌بازد و #لفظ هر بار فدای #معنی می‌شود. (مبحث وضع و استعمال در دانش #اصول_فقه  و #منطق_سینوی) 🔸 اولین جرقه‌ها در اروپا برای بازپس‌گیری حق #لفظ بین مردمانی که به هنر دوستی مشهور‌اند قابل رصد است. راه باریکی که جامباتیستا #ویکو ایتالیایی باز کرد توسط #نیچه #سوسور #هایدگر #گادامر #دریدا #لکان و … ادامه پیدا کرد. علی‌رغم تمام تفاوت‌ها، تاکید بر هویت فلسفی و جایگاه‌بنیادین #زبان در جهان هستی فصل مشترک تمام مخالفان نگاه فروکاهنده به زبان است.  📌هویت زبان پس از عصر روشنگری: 1️⃣ نیچه: زبان نه ابزاری برای بیان اندیشه، که خود اندیشه است. اندیشه زبان‌مند است. واقعیت و حقیقت بر‌ساخته انسان است، انسان گرفتار و محدود به زبان است.  2️⃣هایدگر: این زبان است که خود را به واسطه‌ی انسان آشکار میکند. انسان دارای زبان نیست، این زبان است که دارنده‌ی انسان است.(اول زبان بوده بعدا دست و پا درآروده) و انسان هرگز نمی‌تواند از زبان فراتر رود.  3️⃣ سوسور: زبان نه ابزار است و نه واسطه، بلکه نشانه معناست. وی مبدع #نشانه_شناسی است. 4️⃣ گادامر: زبان واسطه ی فهم است. هستی که قابل فهم است زبان است. تجربه ما از جهان زبانی است. فهم پدیده‌ای زبان‌مند است.  📌 اما نتیجه‌ای که  مهم است: 🔸الفاظ و کلمات(چه مکتوب چه شفاهی) علاوه بر بازنمایی و حکایت‌گری، جایگاه‌والاتری همچون اندیشه‌پردازی و معنا‌سازی دارد. صورت، ساختار، قالب و هر ترکیبی خود مبدع معنایی منحصربفرد است که علاوه بر معانی شخصی اجزا و مفردات, معنای تازه‌ای به مخاطب می‌افزاید. ریشه‌های این بحث در گذشته ذیل آرای فرقه “ #حروفیه “ و اکنون ضمن نظریه “#روح_معنا” به نحو تکامل یافته، قابل رصد و پیگیری است. #نیچه #گادامر #هنر #ارسطو #تراژدی #نگاه_ابزاری #زبان #ادبیات # بیدل_دهلوی ___________________________________________________ ✍️ زبان و تعامل فرم و محتوا 📚برشی از یادداشت های انجمن شعر یاس 🌐 @hamed_mohamadjani ___________________________________________________