🔴علامه مصباح؛ الگوی علمی و عملی اسلامیسازی علوم انسانی(۵)
🖊احمدحسین شریفی
علامه مصباح در بُعد تحولات ساختاری، جزء نخستین کسانی بود که در حوزۀ علمیۀ قم، بلکه در تاریخ حوزههای علمیه شیعه در چند سدة اخیر دورههای طولانیمدت آموزشیِ و پژوهشی در علوم انسانی را طراحی کردند. پیش از ایشان کسی چنین ساختاری تعریف نکرده بود. ایشان پیش از انقلاب شروع کردند. سال ۵۴ در بخش آموزشِ «مؤسسۀ در راه حق» و در سال ۶۶ با تأسیس «بنیاد باقرالعلوم(ع)»، دورۀ پیشرفته و تخصصی را برای فارغالتحصیلان مؤسسۀ در راه حق برگزار کردند. سپس با تجمیع این دو، مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی را بنیان نهادند.
ایشان در اول انقلاب یکی از بنیانگذاران «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» بودند که الآن به «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» تبدیل شده است. اقدامات ساختاری #علامه_مصباح مبتنی بر دو پیشفرض بود:
نخست اینکه دانشگاه و دانشگاهیان فعلی توانایی اسلامیسازی علوم انسانی را ندارند و این توقع از آنان، توقع ناصوابی است.
دوم اینکه از حوزۀ سنتی هم نمیتوان توقع انجام چنین کار بزرگی را داشت؛ زیرا تمرکز حوزه سنتی بر فقه و اصول و نهایتاً فلسفه و تفسیر است.
بنابراین ایشان معتقد بودند که به ساختارهای آموزشی موجود در حوزه و دانشگاه برای اسلامیسازی علوم انسانی نمیتوان امید بست.
این دو پیشفرض، باعث شد ایشان مؤسسهای آموزشی و پژوهشی تأسیس کند تا دانشجویان آن در هر دو حوزه تخصص داشته باشند.
همچنین ایشان تأکید داشت که ما باید بکوشیم گفتمانی نخبگانی در حوزه اسلامیسازی علوم انسانی ایجاد کنیم، وگرنه اگر بهترین متنها را هم تولید کنیم، ولی جامعۀ علمی آن را باور نداشته باشد و گفتمانسازی مناسبی صورت نگیرد، عملاً فایدهای بر آن مترتب نخواهد بود. زیرا علم، همانطور که فرهنگساز است، متأثر از فرهنگ عمومی هم هست. میفرمودند علوم غربی در راستای فرهنگ غربی است؛ یعنی این علوم هم فرهنگ غربی را شکل دادهاند و هم خودشان متأثر از فرهنگ غرب بودهاند. بنابراین، برای اسلامیسازی علوم انسانی نیز نباید از اسلامیسازی جامعه و فرهنگ غافل باشیم؛ بلکه باید جامعهای توحیدی و مبتنی بر آرمانهای اسلامی تأسیس کنیم.
به گواهی آثار و کتابهای برجای مانده، میتوان گفت ایشان همزمان به «اسلامیسازی علوم انسانی»، «اسلامیسازی کنشگران عرصه علم»، «تحول در ساختارهای آموزشی و پژوهشی» و «اسلامیسازی جامعه و فرهنگ عمومی» توجه داشتند.
🔻روحش شاد و راهش پر رهرو باد
#علوم_انسانی_اسلامی
@Ahmadhoseinsharifi
🌹
🔴علامه مصباح؛ الگوی علمی و عملی اسلامیسازی علوم انسانی(۲)
🖊 احمدحسین شریفی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔻علامه مصباح پس از اثبات «امکان و ضرورت اسلامیسازی علوم انسانی»، سه گام مهم را برای اسلامیسازی علوم انسانی برمیشمارد:
گام نخست که بسیار بر آن تأکید داشتند، «نقد علوم انسانی موجود» است. شرط لازم برای برداشتن این گام را شناخت عمیق و دقیق نسبت به علوم انسانی موجود و آخرین دستاوردها و نظریهها در علم مورد نظر میدانست.
#علامه_مصباح در روش نقد به پنج مرحله، توجه داشت:
الف) نقد دستاوردها: یعنی نقد نتایج، پیامدها و محصولات نظریههای اقتصادی، روانشناسی و جامعهشناسی و امثال آن. این نقد را میتوان با همان روشهای شناختهشده و مقبول میان اندیشمندان غربی هم انجام داد؛ یعنی با همان پیشفرضهایِ علوم انسانی و به روش تجربی و تحقیقات میدانی میتوانیم نشان دهیم که این علوم، دستاوردهای مطلوبی نداشتهاند. پارهای از اندیشمندان غربی نیز چنین نقدهایی را بر علوم انسانی رایج وارد کردهاند و در این مرحله میتوان از نقدهای آنها نیز بهره گرفت.
ب) نقد نظریهها: یعنی نظریههای خاص روانشناختی، جامعهشناختی، اقتصادی و امثال آن را با دقت، واکاوی و ارزیابی کنیم. این نقد را نیز میتوان با همان روشِ درونیِ پذیرفته شده خود غربیها به سامان رساند؛ برای مثال در روانشناسی رفتارگرا نیز خودِ روانشناسان با روش تجربی و همان پیشفرضها، تغییراتی در نگاه انسانشناسی پدید آورده، مدلهای دیگری از روانشناسی (روانشناسی انسانگرا، روانشناسی تکاملی و...) را مطرح کردهاند.
ج) نقد روششناسی: مرحله سوم نقد، نقد روششناسی علوم انسانی موجود است. روششناسی حاکم بر علوم انسانی کنونی، روش تجربی است که میتوان با مبانی معرفتشناسی و روششناسی، آن را نقد کرد. روش تجربی، مفید اما ناکافی است.
د. نقد مبانی: آیتالله مصباح تأکید بسیاری بر نقد مبانی علوم انسانی رایج داشتند. ایشان مبانی پنجگانهای را ذکر میکردند و بر فهم آنها اصرار داشتند: مبانی معرفتشناسی، مبانی هستیشناسی، مبانی انسانشناسی، مبانی الهیاتی و مبانی ارزششناسی. ایشان میفرمودند: میتوانیم این پنج مبنا را در علوم انسانی موجود نقد کنیم. علوم انسانی موجود مبتنی بر فهمی از معرفت و جهان و انسان و دیناند که آن فهم قابل نقد است.
هـ. نقد فلسفۀ رایج در علم موردنظر: پنجمین مرحله نقد، نقد فلسفه رایج در هر یک از علوم انسانی است. به عنوان مثال، برای نقد روانشناسی، لازم است فلسفه روانشناسی غربی را نقد کرد. و برای نقد جامعهشناسی باید به نقد فلسفه جامعهشناسی غربی پرداخت.
🔻ادامه دارد
#علوم_انسانی_اسلامی
@Ahmadhoseinsharifi
🌹
🔴 علامه مصباح یزدی؛ الگوی علمی و عملی اسلامیسازی علوم انسانی(۱)
✍️ احمدحسین شریفی
🔻آیتالله مصباح یزدی همچون بسیاری از اندیشمندان اسلامی و حتی پارهای از اندیشمندان غربی، به علوم انسانی موجود، نقد داشت و این علوم را نارسا و گرفتار کاستیهای بیشمار میدانست و معتقد بود علوم انسانیِ کنونی در شناخت حقایق مربوط به انسان، ناتوان است. #علامه_مصباح به مناسبتهای مختلف در اطراف نقصها و ضعفهای علوم انسانی موجود سخن میگفت:
✔️اولاً: روش حاکم بر علوم انسانی غربی را روشی نارسا در دستیابی به مراد و مقصود میدانست. توضیح آنکه روش حاکم بر علوم انسانی موجود (یعنی روش تجربیِ کمّی، روش تجربی کیفی و روش تجربی تلفیقی) را در تحلیل و تبیین بسیاری از پدیدهها و کنشهای انسانی ناکارآمد میشمرد؛ البته معتقد بود که غربیها تا حدودی حق روش تجربی را ادا کرده و تلاشهای گستردهای در بهرهگیری از این روش داشتهاند. به همین دلیل، ایشان علوم انسانی موجود را به طور کلی کنار نمیزد، ولی آن را پرنقص و نیازمند اصلاح و بلکه تغییر میدانست.
✔️ثانیاً: تأکید میکردند که علوم انسانی موجود مبتنی بر مبانی و اصول متافیزیکی نادرست است. برای نمونه، اصل «امکان تصادف» یا صدفه یکی از اصول بنیادین اندیشه داروینی است، درحالیکه بر اساس فلسفه اسلامی، بطلان اصل تصادف، امری واضح و مبرهن است. در نتیجه وقتی این اصل و پایه تفکر داروینی را از او بگیریم و باطل کنیم، شالوده نظریۀ تکامل #داروین فرو میریزد و به نتیجه نمیرسد؛ زیرا روشن است که اگر نظریهای مبتنی بر مبنایی نادرست باشد، با ابطال مبنا، آن نظریه هم باطل میشود.
✔️و ثالثاً: معتقد بودند بسیاری از توصیههای علوم انسانی کنونی با ارزشهای اسلامی، ناهمخوان، ناسازگار و در تهافتاند. توضیح آنکه ایشان علوم انسانی را به دو بخش تقسیم میکرد: «علوم انسانی توصیفی» و «علوم انسانیِ توصیهای». پارهای از مبانی علوم انسانی توصیفی را در تعارض با مبانی اسلامی میدانست و البته تعارض علوم انسانی توصیهای با ارزشهای اسلامی را بسیار بیشتر و پررنگتر میشمرد.
🔻ایشان برای اسلامیسازی علوم انسانی انجام سه کار عمده را به صورت همزمان لازم میدانست و خود نیز در حد توان به انجام آنها همت داشت:
🔸یک. در سطح معرفتی و بینشی، تبیین امکان تولید علم دینی، ضرورت آن و چگونگی آن را لازم میدانست.
🔸دو. در سطح تربیتی، بر تربیت معرفتی و اخلاقی کنشگرایان علم تأکید داشت؛ یعنی معتقد بود که تحولگرایی باید در میان استادان و دانشجویان و متون درسی و مراکز مربوط به علوم انسانی رخ دهد. ایشان برای این کار نیز برنامههایی داشت؛ هم برنامه تحول اخلاقی و معرفتی برای استادان و دانشجویان و هم برنامه تغییر و تحول در متون درسی.
🔸سه. بر ایجاد تحول در ساختارها، نظامات و برنامههای رسمی آموزشی در حوزه علوم انسانی تأکید داشت.
🔻در شمارههای بعدی درباره هر کدام از این سه برنامه تحولی علامه مصباح یزدی توضیحاتی اجمالی بیان خواهم کرد. ان شاالله
@Ahmadhoseinsharifi
🌹
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
💠 تواضع عجیب علامه مصباح یزدی
🔺از دو زانو نشستن در جلسات بزرگان تا خاطره ای عجیب از بوسیدن دست محافظ توسط آیت الله مصباح یزدی
📺 بخشی از مستند #چراغ_روشن؛ پرترهای در مورد مرحوم آیت الله محمدتقی مصباح یزدی
🕰 زمان پخش از #سیمای_نور: ۹ تا ۱۲ دیماه، ساعت ۲۰:۲۰
🆔 @pedarefetneh 🔜 #پدرفتنه
🆔 @pedarefetneh2 🔜 #پدرفتنه
🔴 چند لقمه درد و دل
🔴 حالا که خیابان خلوت شده ...
1️⃣ شاید تا قبل از این، وقتی صحبت از تفکیک #امنیت از #احساس_امنیت میکردیم برای خیلیها ملموس نبود اما الآن کاملاً قابل لمس است. امروز ظاهراً امنیت به جامعهمان بازگشته - حداقل در برخی ابعاد - اما آیا این به معنی ایجادِ احساسِ امنیت برای ماست؟ به نظر میرسد پاسخ خیر باشد!
الآن بخش بزرگی از جامعه آماده است که فردایی نگرانکنندهتر از دیروز در پیشرویش باشد! و نمیشود به کاسب، کارمند، مادر، دانشجو و بچه مدرسهای گفت که تو نباید اینجور فکر کنی، چون ما بیشتر از قبل نفت میفروشیم! و این یعنی گسترشِ احساسِ ناامنی. از قضا خیلی هم مُسری است!
چه باید کرد؟!
2️⃣ بازار ارز هم مثل شرایطِ ناآرامِ اجتماعی در ماههای گذشته، در حال آرام گرفتن است و میتوان امیدوار بود که شرایط اقتصادی تا حدی توسط دولت در حال مدیریت است، اما سوال اینجاست که آیا ما مثل روزهای ابتداییِ اغتشاشات قائل به گفتگو با جامعه هستیم؟!
همین سه ماه قبل بود که هر کسی که فکرش را هم نمیکردیم به مناظرات تلویزیونی دعوت شد و در مورد برخی از خط قرمزها صحبت کرد. افراد زیادی نیز به دانشگاهها رفتند، به کف خیابانها رفتند و با مردم و جامعه #گفتگو کردند.
امروز چه باید کرد؟!
3️⃣ در روزهایی که شرایط ناآرام بود، همه گروهها صحبت از #گفتگو با جامعه میکردند اما ظاهر امر نشان میدهد با آرام شدن فضا، بخش بزرگی از جامعه که ظاهراً امروز هم قدرت دست اوست نیازی به گفتگو احساس نمیکند، در حالی که ما هیچ راه گریزی از گفتگو نداریم و البته باید توجه کرد که گفتگو، #دیالوگ است! و دیالوگ، گفت و #شنود دارد. قرار نیست صرفاً بگوییم، صرفاً مونولوگ کنیم! از قضا ابتدا باید بایستیم و مخاطب را بشنویم.
لذا اینجاست که وقتی رییسجمهور میگفتند «دلایل گرانیها را شفاف به مردم بگویید.» به نظر راهکار درست و کاملی نمیآمد. جامعه نیاز دارد تا #کارآمدی را در عمل مشاهده کند و یا اینکه دقیقاً بنشینیم و با او گفتگو کنیم، نه سخنرانی، نه مذاکره، نه بحث، نه جدل، نه ...! که اینها هر کدام ساختار، اهداف و نتایج خود را دارند.
(در مورد اینکه گفتگو چیست و تجربه جهانی در این باره چیست، خواهم نوشت)
ما وقتی هنوز دقیقاً درد را نمیشناسیم، قرار است چه چیز را درست کنیم؟!
4️⃣ واقیعت تلخ این است که امروز جامعه خیلی مِیلی به شنیدن سخنرانیِ صرف از طرف ما ندارد! چرا؟! چون احساس میکند در خیلی از جاها خلف وعده کردهایم!
مردم تلاشِ برخی مسئولین را میبینند و این آرامشان میکند اما خلف وعدهها را یادشان نمیرود!
مثلاً؛
👈 لیست نمایندگان مجلس با طرح #شفافیت آرا نمایندگان، رأی آورد اما بعد از سه سال هنوز با آن بازی میکند! طرح را آنقدر توسعه دادند و به جاهایی بردهاند که دیگر هیچ چیز در آن جا نمیشود! در حالی که ما صرفاً میخواستیم بدانیم کسی که به او رأی دادهایم چرا به طرحی/ لایحهای رأی منفی میدهد و چرا مثبت؟!
حالا؛ آیا همین نمایندگان مجلس به عنوان نماینده حاکمیت از سوی مردم پذیرفته میشوند؟! قرار است دقیقاً درباره چه چیزی برای مردم سخنرانی کنند که پای حرفشان بنشینند؟!
👈 دولت هم با وعدهی ساخت یک میلیون مسکن در سال، سبد رأیش را پُرتَرکرد اما بعد از ۱۵ ماه که وزیر عوض شد، وزیر جدید - مهرداد بذرپاش - در جلسه رأی اعتماد، تلویحاً اصل حرف را هوا کرد که یعنی امکان ساخت این میزان مسکن را نداریم! حالا دقیقاً قرار است در مورد چه چیز صحبت و سخنرانی کنیم و مردم هم گوش کنند؟!
✅ اما چه باید کرد؟!
برای بازگرداندن #اعتماد_اجتماعی؛ یا باید خیلی خیلی خوب عمل کنیم و طعم خوش #کارآمدی را به مردم بچشانیم یا در یک فضای دو طرفه با آنها به گفتگو بنشینیم. خیال نکنیم چون خیابان خلوت شده، دیگر گفتگو ضرورتی ندارد!!
دربارهی همهی اینها باید با مردم #گفتگو کرد، یعنی ابتدا شنید و بعد گفت و دوباره شنید! در مورد #احیای_برجام هم باید گفتگو کرد. در مورد قرارداد ۲۵ ساله با #چین هم باید گفتگو کرد. در مورد آنچه، ما مردم را نگران میکند و تصمیمش به حیات و مماتمان وابسته است باید گفتگو کرد. یعنی اول بشنویم، بعد بگوییم و دوباره بشنویم ...
#حمید_کثیری 👇👇
https://eitaa.com/joinchat/2151219200Cf6cb8914a4
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
📣 تیر سوزناک به هیکل سفیر انگلیس و کشورش
🔸ایستگاه صلواتی جلوی سفارت انگلیس و نورپردازی #جانفدا روی دیوارش
#جان_فدا
https://eitaa.com/joinchat/977534976Cfaeac69e13
📣 اخبار ریزُ درشتِ استان کرمان👆
▪️این ۳ مرد امریکایی در ۲۳ سال به ۹ کشور حمله کردند، ۱۱ میلیون غیرنظامی را کشتند و هیچکس آنها را "جنایتکار جنگی" نمینامد.
🎬 ایران مدیا
https://eitaa.com/joinchat/1437008097C80f83b29b4