دیروز کتاب «زندگی ۳٫۰ : انسان بودن در عصر #هوش_مصنوعی » نوشته #مکس_تگمارک، ترجمه میثم محمد امینی را خریدم. در ابتدای کتاب به این صورت خواننده را راهنمایی کرده بود. برایم جالب بود. یکی از وظایف نویسنده آن است که به مخاطب ترتیب خواندن مطالب و فصول را بگوید. 🔻پ ن: ۱. اگر شما بودید کجا می رفتید: فصل ۱ یا صفحه بعد؟ ۲. کتاب نخ مکان نمای زرد رنگ هم داشت. برایم این هم جالب بود. مدتها بود چنین چیزی را در کتابها ندیده بودم. #حسینعلی_رحمتی

💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (۱) آفت اول: ورود دیرهنگام و ناکافی ✍️حسینعلی رحمتی 👉🏾 https://eitaa.com/harahmati/383

💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (۱) آفت اول: ورود دیرهنگام و ناکافی ✍️حسینعلی رحمتی ✅مشاهده فعالیت های علمی و پژوهشی افراد و نهادهای حوزوی و دانشگاهی و غیر آنها در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات گرچه موجب امیدواری است ولی به باور نگارنده، از ضعف ها و آسیب هایی در رنج است که باید به طور جدی برای آنها چاره اندیشی شود. از این رو ضمن تقدیر از تلاش های انجام شده، در چند قسمت به برخی از مهم ترین ضعف های کارنامه اخفاپژوهی در کشورمان اشاره می شود: ✅مشکل اول: ورود دیرهنگام و ناکافی در حالی که انتظار می رود افراد و موسسات علمی و پژوهشی در جامعه ما، اعم از حوزوی و دانشگاهی، پیش از ورود کاربران به فضای مجازی و به طور خاص شبکه های اجتماعی، به این فناوری ها توجه کرده و فرصت ها و آسیب های اخلاقی آنها را شناسایی و کاربران را در این زمینه راهنمایی کنند، اما نگاهی به سیر و سامانه کارنامه اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در کشورمان بیان گر آن است که، متاسفانه، در این زمینه «به موقع» و «به اندازه» کار نشده است. موید این مدعا این که، به رغم گذشت بیش از سه دهه از دسترسی شهروندان به فضای مجازی و حضور میلیونی و رو به گسترش آنها در شبکه های اجتماعی: 🔹 1. با وجود این همه پژوهشگر و پژوهشگاه حوزوی و دانشگاهی در زمینه اخلاق، تعداد کسانی که به طور «تخصصی» و «مداوم» درباره اخلاق فناوری اطلاعات کار کنند، نه در حد «فیلسوف» اخلاق فناوری اطلاعات بلکه در حد یک «محقق» جدی و تمام وقت، به اندازه انگشتان یک دست هم نیست. به همین خاطر همواره دانشجویان برای انتخاب استاد راهنما و مشاور برای پایان نامه های مربوط به این عرصه، مجلات برای ارزیابی مقالات، و موسسات برای انجام پژوهش، یا ارایه و نقد نشست های علمی در این زمینه با کمبود نیرو مواجه اند، و در نتیجه مجبور می شوند از کسانی استفاده کنند که یا اصلا در این زمینه اطلاعات تخصصی ندارند، یا اطلاعات شان بسیار کلی و عمومی است. مشخص است که نتیجه چنین پژوهش ها و نشست ها و کرسی هایی چه می شود. 🔹 2. ده ها موضوع و مسئله اخلاقی درباره فضای مجازی و فناوری های نوین وجود دارد که درباره آنها حتی یک یادداشت چند صفحه ای هم نوشته نشده است؛ چه برسد به مقاله و کتاب و پایان نامه. 🔹 3. تعداد کتاب هایی که مسائل اخلاقی مربوط به فناوری ها را به طور جدی و تخصصی و متناسب با آموزه های دینی و ارزش های اخلاقی و فرهنگ ملی ما بررسی کرده باشند شاید به سی عنوان هم نرسد. 🔹 4. هنوز یک مجله یا چند سایت تخصصی قوی درباره اخلاق فناوری اطلاعات در جامعه ما وجود ندارد. هرچند مجلاتی چون «اخلاق در علوم و فناوری» یا «پژوهش نامه اخلاق» گه گاه در این زمینه مقالاتی داشته اند یا مجله «اخلاق»، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، ویژه نامه ای در این زمینه منتشر کرده است. 🔹 5. هنوز یک پژوهشکده یا پژوهشگاه که به طور تخصصی در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات کار کند وجود ندارد. این در حالی است که در برخی کشورها گاه برای یک موضوع مشخص، مثل مسوولیت اخلاقی ربات ها، پژوهشکده های تخصصی راه اندازی شده است. 🔹 6. هنوز در مجامع علمی ما رشته خاص اخلاق فناوری اطلاعات، به ویژه در سطح دکتری یا درس خارج حوزه های علمیه، راه اندازی نشده است؛ هرچند در این زمینه گاه به طور مقطعی دروسی ارایه شده است. 🔻با توجه به آنچه گفته شد، همه افراد، موسسات و نهادهایی که دغدغه اخلاق در فضای مجازی و استفاده درست از این فضا را دارند، پیش از هرکار، ابتدا بررسی کنند که در این باره آیا به وظایف خود عمل کرده اند. با بهره گیری از آیه 15 سوره اسراء («وَ مَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً») می توان گفت: ابتدا باید با کار ایجابی و تبیینی حجت را بر مرتبطان فضای مجازی تمام کرد آن گاه آنان را به خاطر استفاده غیراخلاقی از این فضا سرزنش نمود. 24 آذر 1401 @harahmati

💢💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (2) آفت دوم: ساده انگاری و مبتذل سازی (قسمت ۱ از ۲) https://eitaa.com/harahmati/385

💢💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (2) آفت دوم: ساده انگاري و مبتذل سازي (قسمت 1 از 2) ✍️حسینعلی رحمتی 📌الف) ساده انگاري؛ دامِ ناپيدا: گوشي موبايل امروز شما مثل گوشي هاي اوليه است؟ قطعا خير. هرچه زمان جلو می رود فناوری های اطلاعات و ارتباطات به موازات اين كه از نظر ساختار پیچیده تر و از نظر کارکرد متنوع تر مي شوند، مسائل اخلاقی مربوط به آنها هم جدی تر و عمیق تر می شود. از اين رو، كساني كه در صدد تامل و تحقيق در زمينه اخلاق فناوري اطلاعات هستند بايستي به اين نكته توجه كرده و مواظب باشند كه در دام «ساده انگاري» نيافتند. ساده انگاري يعني تصور اين كه درباره يك فناوري جديد بدون داشتن شناخت كافي و كاويدن ابعاد و جوانب آن، مي توان به راحتي حكم اخلاقي قطعي صادر كرد و «مفاهيم» و / يا «مصاديق» فضائل و رذائل اخلاقي سنتي را «خيلي راحت و سريع» بر وضعيت فناوري هاي جديد تطبيق داد. به عنوان مثال، اظهار نظر درباره قباحت دروغ گويي انسان ها در فضاي فيزيكي يا مجازي، بحثي نسبتا ساده است ولي شناخت چالش هاي اخلاقي هوش مصنوعي و ارائه راهكار براي آنها كار ساده اي نيست. از اين رو، محققي كه دومي را هم به سادگي اولي بداند دچار ساده انگاري شده است. 📌ب) زمينه ها و عوامل ساده انگاري: مواردي چون عدم آگاهي تخصصي در زمينه اخلاق يا فناوري يا هر دو، جهل مركب و توهم دانايي و همه چيز داني، حضور در فضاي خالي از نقد انديشه ها، تشويق و ترغيب هاي نا به جاي ديگران و دادن القابي چون «استاد، صاحب نظر، متخصص، و انديشمند» به كساني كه اظهارات سست و بي پايه مي كنند، همچنين انتشار گسترده نظرات آنها در فضاي مجازي و غيرمجازي، موجب مي شود كه فرد متوجه ضعف خود در ساده انگاري بحث هاي مربوط به فضاي مجازي نشود و آن را تداوم بخشد، و، از آن بدتر، به مرور زمان واقعا خود را متخصص اين عرصه بداند. 📌ج) پیامدهای ساده انگاری: 🔹 1. سطحي نگري كسي كه اظهار نظر درباره موضوعي را ساده بيانگارد طبيعتا دليل و انگيزه اي ندارد كه بخواهد براي كار جدي درباره آن وقت بگذارد و هزينه كند؛ به ويژه اگر از كساني باشد كه هر روز در يك همايش و كنفرانس و نشست علمي (معمولا با موضوعات متفاوت) سخنراني مي كند و كرسي مي گذارد. خروجي چنين وضعيتي، ارايه مطالبي است كه با واقعيت هاي بيروني درباره فناوري ها ارتباط ندارد، و از منظر دانش اخلاق هم فاقد روش و استحكام محتوايي لازم است. به عنوان مثال، انسان ساده انگار ممكن است هنگام بررسي اخلاقي ربات ها از اين نكته غافل شود كه ماشين هاي هوشمند موجب شکل گیری مباحث اخلاقی چالش برانگیز از قبیل کیستی «فاعل اخلاقی»، و تزاحم های اخلاقی فراروی حاکمیت ها شده است. 🔹 2. مبتذل سازی علم ورود غيرتخصصي به فناوري هاي جديد قباحت اين كار را نزد جوان ترها از بين مي برد و به آنان جرات مي دهد در اين وادي «غوره نشده، خود را مويز بپندارند». همچنين اظهار نظر های بی مبنا و ارایه راهکارهای سست و سخیف بخصوص اگر از سوی طلاب و روحانیون باشد به تمسخر افراد و نهادهاي مبلغ دین، و گاه خود دین، منجر می شود. 🔹 3. زيان رساندن به ديگران به فرموده پيامبر اكرم (ص) كسي كه بدون آگاهي لازم نظر دهد ضررش از منفعتش بيشتر است. ارايه مباحث سست و سطحي، نه تنها به دانش مخاطب نمي افزايد بلكه چه بسا فكر او را به بي راهه هم بكشاند. بنابراين، انسان ساده انگار از این جهت که به وظیفه اخلاقی خود مبنی بر تامل عميق و تحقیق جدي کوشش نکرده است مستوجب نکوهش است. به ويژه در مواردي كه ممكن است اظهار نظر های او موجب خطای كاربران فضاي مجازي يا مديران مرتبط با سیاستگذاری درباره اين فضا شود. مثلا كالا ندانستن «داده ها و محصولات ديجيتال» ممكن است افراد را به نقض مالكيت معنوي صاحبان اين گونه كالاها تشويق كند و به آنها ضرر و زيان هاي مادي و معنوي وارد كند. 📆2 دي 1401 ادامه دارد... 📬@harahmati

#فراخوان_مقاله 🔰دوفصلنامه مطالعات اخلاقی خانواده 🔻 محور های پذیرش مقاله: ▪️نقش اخلاق در حفظ و استحکام و تعالی خانواده ▫️خانواده اخلاق معنویت ▪️خانواده اخلاق فضای مجازی ▫️خانواده اخلاق ظهور ▪️مولفه ها و شاخص های اخلاق در خانواده ایرانی اسلامی 🏬مکان: میبد، خیابان سلمان فارسی، مرکز تخصصی عالی حضرت زهرا سلام الله علیها 🌐سامانه دریافت مقالات: Motaleate-akhlaghi@whc.ir شماره تماس: ۰۳۵۳۲۳۲۹۳۰۳ ┏━━━━━🔸🔵🔸━━━━━┓ https://eitaa.com/ethical ┗━━━━━🔸🔵🔸━━━━━┛ اخلاق پژوهان ایران

✳️💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (3) آفت دوم: ساده انگاری و مبتذل سازی، قسمت ۲ از ۲: چه باید کرد؟ https://eitaa.com/harahmati/391

♦️♦️💢آسیب شناسیِ اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (3) آفت دوم: ساده انگاري و مبتذل سازي (قسمت 2 از 2): چه باید کرد؟ ✍️حسینعلی رحمتی در قسمت قبل گفته شد که یکی از آفات اندیشه ورزی درباب اخلاق فناوری اطلاعات در کشور ما، «ساده انگاشتن» اظهار نظر در این زمینه است. همچنین گفته شد که این کار موجب آسیب های دیگری چون سطحی نگری، مبتذل سازی علم، و زیان و آسیب رساندن به دیگران می شود. https://eitaa.com/harahmati/385 اما برای حل یا کاهش این آفت چه باید کرد؟ نگارنده موارد زیر را پیشنهاد می کند: 📌 1. کسب اطلاع از منابع معتبر: همه افراد، به ویژه روحانیونی که در صدد اظهار نظر در باره فناوري هاي ارتباطاتي و اطلاع رساني هستند بایستی به منابع معتبر و افراد متخصص در این زمینه ها مراجعه کنند و به مطالعه چند مطلب ساده و اولیه (نوعا به زبان فارسي و در اينترنت) بسنده نکنند. مثلا براي اين كه بدانند آيا با رمزارزها در فضاي متاورس مي توان خريد و فروش كرد يا خير ابتدا با چند نفر از متخصصان اين فناوری مشورت كنند. البته از آنجا که امروزه اغلب منابع مربوط به ماهيت و كاركرد فناوري هاي جديد، و حتي مباحث اخلاقي در اين زمينه به زبان انگليسي است طبيعتا يا خود محققان بايد با اين زبان آشنا باشند يا از افراد زبان دان كمك بگيرند. 📌2. مراعات احتیاط در اعلام حکم قطعی: کسانی که در صدد اظهار نظر درباره فناوری های جدید هستند در مواردي كه به يافته هاي خود اعتماد كامل ندارند يا هنگام نظر دادن درباره فناوري هايي چون متاورس و نورالينك كه هنوز ماهيت و كاركردهاي شان چندان روشن نیست، از بيان حكم قطعي خودداري كرده و اما و اگرهاي آن را بيان كنند. مثلا بگويند «اگر ماشين هاي هوشمند از استقلال و ديگر شرايط يك فاعل اخلاقي به طور كامل برخوردار شوند مي شود آنها را از نظر اخلاقي در قبال كارهاي شان مسوول دانست». 📌3. تقدم «فهم» بر «نقد»: بیان نظرات علمی نسنجیده به اندازه ای قبیح است که امام سجاد (ع) از اين كه در عرصه های علمي بدون آگاهي كافي سخني بگويد به خدا پناه مي برد. («اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِن ‏... ْ نَقُولَ فِي الْعِلْمِ بِغَيْرِ عِلْم‏» (صحیفه سجادیه، 1376: 57). از اين سخن مي توان برداشت كرد كه اهل علم از كارهايي چون ساده انگاري كه موجب اظهار نظرهاي غيرعلمي مي شود بايد پرهيز كنند. بنابراين، يك محقق قبل از هرچيز بايد ابتدا بدون پيش داوري در صدد شناخت ماهيت و كاركرد و تاريخچه و زمينه هاي شكل گيري يك فناوري جديد باشد. سپس آن را از منظر دانش اخلاق به طور تخصصي بررسي و سپس اظهار نظر كند. بهتر است اين نظرات ابتدا در جمع هاي تخصصي كوچك تر (مثل حلقه هاي علمي اساتيد و دانشجويان و طلاب) يا در قالب يك نشست يا كرسي علمي مطرح شود و صيقل بخورد، و پس از آن به صورت عمومي منتشر گردد. 📌 4. فعال كردن فضاي نقد و بررسي: بهتر است هنگام مواجه شدن با گفتار يا نوشتار افراد ساده انگار، از باب امر به معروف و نهي از منكر با استفاده از ادبيات مناسب نقاط ضعف مطالب آنها را به آنها گوشزد نماييم. اگر اين افراد در كار خود صادق باشند طبيعتا نسبت به برطرف كردن ضعف هاي خود اقدام مي كنند، اگر هم نباشند به خاطر ترس از نقدهاي ديگران دست كم در آينده هنگام اظهار نظر احتياط مي كنند. 🔖 7 دي 1401 📬@harahmati

👇👇👇👇

💠📣 صوت نشست علمی "خوانشی جديد از چالش های فراروی علم اخلاق اسلامی، از منظر عامليت فضای ديجيتال" ارائه کننده: 🎤 حجت الاسلام دكتر حسينعلی رحمتی (عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث) مدیر جلسه: حجت الاسلام سبحان نقدی پور 🗓 تاریخ برگزاری : یکشنبه 20 آذر ماه 1401 @quran_hadith

شماره جدید مجله #ترجمان چند مقاله درباره چرایی و چگونگی شکل گیری گروه #کی‌پاپ دارد. با توجه به اقبال بخشی از جوانان و نوجوانان جامعه ما به این گروه، مطالعه این مقالات را به علاقمندان موضوع #تحولات_ارزشی، #تغییرات_نسلی و #فضای_مجازی پیشنهاد میکنم. حسینعلی رحمتی ۱۴ دی ۱۴۰۱

🌺 «پليس فدا» و اخلاق در شبكه هاي اجتماعي ✍️حسینعلی رحمتی ✅ 1. چرا پليس فدا؟ ايده اي كه در اين مقاله ارائه مي شود برگرفته از يك تجربه واقعي است كه اميد است طرح آن براي ديگران هم مفيد باشد. راه اندازي «پليس فدا» توسط خود اعضاي شبكه ها يكي از راه های اصلاح رفتار های نادرست در فضای مجازی است. ✅ 2. تعريف پليس فدا اين عنوان برداشتي طنازانه از «پليس فتا» است كه براي اهالي فضاي مجازي نامي آشناست. طبيعتا اين پليس كار خود را انجام مي دهد ولي «اگر هر يك از ما كار نظارت بر گفتار و رفتار خود و ديگر شهروندان شبكه هاي اجتماعي را بر عهده بگيريم نياز چنداني به دخالت پليس فتا نخواهد بود». مدتي پيش اين كار در يكي از گروه هاي شبكه هاي اجتماعي انجام شد و براي اين كه حالت دوستانه و مهربانانه اي داشته باشد آن را «پليس فدا»‌ ناميديم؛ يعني پليسي كه خود را دوست و فدايي ديگران مي داند و آنان را به مراعات اخلاق و پرهيز از رذايل اخلاقي در فضاي مجازي تشويق و ترغيب مي كند. ✅ 3. وظايف پليس فدا ايده ال آن است كه هر عضو شبكه هاي اجتماعي خود را يك پليس فدا بداند ولي اگر در هر گروه حتي چند نفر محدود هم عهده دار اين وظيفه شوند باز هم مي توانند بر روي اصلاح رفتار ديگران تاثيرگذار باشند. عضويت در اين پليس هيچ هزينه و امكاناتي نمي خواهد، و هر كس كه نسبت به مراعات اخلاق در شبكه ها احساس مسووليت كند و هم خود به اصول اخلاقي عمل كند هم ديگران را به اين كار تشويق كند در واقع عضو پليس «فدا» شده است. مهم ترين وظايف هر عضو پليس فدا از اين قرار است: 🔻1. مقيد بودن خود فرد به مراعات اخلاق هنگام ارائه محتواي متني، ‌صوتي و تصويري و هر گونه فعاليت ديگر در شبكه هاي اجتماعي 🔻 2. بي تفاوت نبودن نسبت به فعاليت هاي درست و نادرست ديگر اعضاي شبكه. 🔻 3. ترغيب ديگران به مراعات اخلاق 🔻 4. تشويق كارهاي خوب و رفتارهاي اخلاقي اعضاي شبكه 🔻5. دادن آگاهي هاي لازم به ديگران درباره پيامدهاي نقض اخلاق در شبكه ها (مثلا پيامدهاي شوخي هاي نا به جا، ارائه اطلاعات خصوصي، ايجاد روابط نامناسب، انتشار تصاوير نامناسب، لينك به سايت ها و گروه هاي غيراخلاقي و مواردي از اين قبيل) 🔻 6. دادن آموزش هاي پيشگيرانه به ديگر اعضاي شبكه براي ممانعت از افتادن آنها در دام انسان هاي اخلاق ستيز (مثلا چگونگي حفظ امنيت اطلاعات شخصي در شبكه، آموزش كودكان و نوجوانان براي پرهيز از افتادن به دام روابط غيراخلاقي، پرهيز از انتشار مطالب يا تصاوير مستهجن). 🔻7. استفاده از روش هاي خلاقانه همراه با ذوق و سليقه و‌ حتي المقدور متناسب با فضاي مجازي. مثلا مي توان عبارت «ا. پ. ف.» (اخطار پليس فدا !) كه لحني مطايبه آميز دارد را در قالب يك استيكر طراحي و در موارد لازم به عنوان علامت اخطار از آن استفاده كرد. 🔻8. بهره گيري از ادبيات و لحن مناسب و مودبانه و همراه با احترام،‌ و تا جايي كه ممكن است با استفاده از الفاظ صميمانه و ترجيحا با طنز و شوخي. 🍀نشر اولیه: بهمن 1394 بازنشر: 1401 (با تلخیص)

✅برخی متخصصان هوش مصنوعی گفته اند امکان این که در قرن حاضر «ماشینی هوشمندتر از انسان» superintelligent AI ساخته شود بسیار است، و برای این که کنترل امور از دست انسان خارج نشود باید با تشریک مساعی جهانی #کد‌‌‌‌های_اخلاقی خاصی تدوین شود. ⭕️به نظر شما: برای این که افراد و مراکز اخلاق پژوه ایرانی را آماده مشارکت در چنین فرایندی کنیم چه کارهایی باید انجام دهیم؟ #حسینعلی_رحمتی 21 دی 1401

#معرفی_کتاب مجموعه نویسندگان،اخلاق فناوری اطلاعات از آغاز تا امروز،قم: دانشگاه قم ، ۱۳۹۳، ۲۵۶ص.

♦️آسیب شناسی اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (4) آفت سوم: کمبود منابع اصلی و پژوهش های بنیادین ✍️حسینعلی رحمتی 🔻 اگر همین الان کسی از شما بخواهد یک کتاب مرجع مثل دانشنامه که مهم ترین موضوعات مربوط به «اخلاق فناوری اطلاعات»‌ را به زبان فارسی بیان کرده باشد به او معرفی کنید قطعا در پاسخ در می مانید. چرا؟ چون متاسفانه در این عرصه آن گونه که باید کار نکرده ایم، در حالی که در کشورهای دیگر در این زمینه ها گاه کتاب های چند جلدی در چند هزار صفحه نوشته شده است. 🔻 بدون وجود این منابع، کسانی که برای پژوهش های خود به اطلاعات اصلی مربوط به این رشته نیاز دارند با مشکل مواجه می شوند. مثلا طلبه یا دانشجویی که بخواهد درباره موضوع هایی چون حریم خصوصی یا تزاحم اخلاقی در فضای مجازی تحقیق کند نیازمند آن است که اولا با تعریف، تاریخچه و نظریه های مطرح در اخلاق فناوری اطلاعات آشنایی داشته باشد، ثانیا بداند روش تحقیق در این زمینه به چه صورت است، ثالثا بداند آیا در این زمینه ها قبلا کاری شده است یا خیر. همچنین استادی که می خواهد درباره اخفا تدریس کند باید یک متن درسیِ مدون داشته باشد. 🔻 مقصود از «منابع بنیادین» مجموعه ای متنوع است که از دانشنامه تخصصی گرفته، تا درسنامه، دستینه (Handbook)، درآمد و مقدمه (Introduction to…)، فهرست لغات و اصطلاحات، تاریخچه، روش شناسی و منبع شناسی را در بر می گیرد 🔻 از آنجا که نمی شود انتظار داشت هرکس قصد تحقیق در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات را دارد خودش از ابتدا این منابع پایه را هم تدوین کند، لازم است موسسات و مراکز علمی و پژوهشی در این زمینه اقدام کنند. ولی متاسفانه در کشور ما در این باره کار چندانی نشده است و ما با فقر شدید منبع مواجه ایم. برخی از معدود مواردی که نگارنده اطلاع دارد از این قرار است: 1. ابراهیمی، یاسر، منشورهای اخلاقی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، قم: دانشگاه قم، 1392. 2. ثقه الاسلامی، علیرضا، واژه نامه تخصصی اخلاق اطلاعات و رایانش، قم: دانشگاه قم، 1393. 3. چکیده مقالات برگزیده اخلاق فناوری اطلاعات، گردآوری و ترجمه: علیرضا ثقه الاسلامی، قم: دانشگاه قم، 1393. 4. رحمتی، حسینعلی، روش تحقیق و اندیشه ورزی درباره اخلاق فناوری اطلاعات (در دست انجام). 5. رحمتی، حسینعلی، ماخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات، قم: دانشگاه قم، 1392. 6. رحمتی، حسینعلی، نظام موضوعات و مسائل اخلاقی فناوری اطلاعات و ارتباطات (در دست انجام). 7. شهریاری، حمید، اخلاق فناوری اطلاعات، قم: دانشگاه قم، 1389. 8. مجموعه نویسندگان، اخلاق فناوری اطلاعات از آغاز تا امروز، قم: دانشگاه قم، 1393. 9. مجموعه نویسندگان، مسائل اخلاق فناوری اطلاعات در روایات اسلامی، قم: دانشگاه قم، 1391. 🔻 تامل در موارد فوق نشان می دهد که چه میزان کارهای دیگری باید در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات، به ویژه ازمنظر اخلاق اسلامی، انجام شود که تاکنون نشده است. برخی از مهم ترین دلایل این کم کاری را می توان این گونه برشمرد: 🔹 1. عدم احساس نیاز و ضرورت: بسیار از مراکز علمی و پژوهشی ما به اخلاق فناوری اطلاعات توجه لازم را ندارند و آن گونه که باید آن را در اولویت های پژوهشی خود قرار نداده اند. 🔹2. کمبود پژوهشگر متخصص: متاسفانه در طی چند دهه گذشته برای تربیت اخلاق پژوهان فضای مجازی کار جدی نشده است. لذا تعداد این افراد که نوعا به صورت خودجوش و فردی در این زمینه کار می کنند بسیار اندک اند. 🔹3. ضعف روحیه کار جمعی: ما نوعا اهل پژوهش های گروهی نیستیم؛ در حالی که پژوهش های بنیادین معمولا باید توسط جمعی از محققان انجام شود. 🔹4. کمبود بودجه: با توجه به این که انجام پروژه هایی چون دانشنامه های تخصصی هم زمان بر است هم بودجه خوار، ممکن است برخی مراکز هزینه کردن در این زمینه را مقرون به صرفه ندانند. که البته این تصور درستی نیست. 📆 20 دی 1401 📭@harahmati

♦️آسیب شناسی اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (4) آفت سوم: کمبود منابع اصلی و پژوهش های بنیادین https://eitaa.com/harahmati/402

♦️آسیب شناسی اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (4) آفت سوم: کمبود منابع اصلی و پژوهش های بنیادین ✍️حسینعلی رحمتی 🔻 اگر همین الان کسی از شما بخواهد یک کتاب مرجع مثل دانشنامه که مهم ترین موضوعات مربوط به «اخلاق فناوری اطلاعات»‌ را به زبان فارسی بیان کرده باشد به او معرفی کنید قطعا در پاسخ در می مانید. چرا؟ چون متاسفانه در این عرصه آن گونه که باید کار نکرده ایم، در حالی که در کشورهای دیگر در این زمینه ها گاه کتاب های چند جلدی در چند هزار صفحه نوشته شده است. 🔻 بدون وجود این منابع، کسانی که برای پژوهش های خود به اطلاعات اصلی مربوط به این رشته نیاز دارند با مشکل مواجه می شوند. مثلا طلبه یا دانشجویی که بخواهد درباره موضوع هایی چون حریم خصوصی یا تزاحم اخلاقی در فضای مجازی تحقیق کند نیازمند آن است که اولا با تعریف، تاریخچه و نظریه های مطرح در اخلاق فناوری اطلاعات آشنایی داشته باشد، ثانیا بداند روش تحقیق در این زمینه به چه صورت است، ثالثا بداند آیا در این زمینه ها قبلا کاری شده است یا خیر. همچنین استادی که می خواهد درباره اخفا تدریس کند باید یک متن درسیِ مدون داشته باشد. 🔻 مقصود از «منابع بنیادین» مجموعه ای متنوع است که از دانشنامه تخصصی گرفته، تا درسنامه، دستینه (Handbook)، درآمد و مقدمه (Introduction to…)، فهرست لغات و اصطلاحات، تاریخچه، روش شناسی و منبع شناسی را در بر می گیرد 🔻 از آنجا که نمی شود انتظار داشت هرکس قصد تحقیق در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات را دارد خودش از ابتدا این منابع پایه را هم تدوین کند، لازم است موسسات و مراکز علمی و پژوهشی در این زمینه اقدام کنند. ولی متاسفانه در کشور ما در این باره کار چندانی نشده است و ما با فقر شدید منبع مواجه ایم. برخی از معدود مواردی که نگارنده اطلاع دارد از این قرار است: 1. ابراهیمی، یاسر، منشورهای اخلاقی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، قم: دانشگاه قم، 1392. 2. ثقه الاسلامی، علیرضا، واژه نامه تخصصی اخلاق اطلاعات و رایانش، قم: دانشگاه قم، 1393. 3. چکیده مقالات برگزیده اخلاق فناوری اطلاعات، گردآوری و ترجمه: علیرضا ثقه الاسلامی، قم: دانشگاه قم، 1393. 4. رحمتی، حسینعلی، روش تحقیق و اندیشه ورزی درباره اخلاق فناوری اطلاعات (در دست انجام). 5. رحمتی، حسینعلی، ماخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات، قم: دانشگاه قم، 1392. 6. رحمتی، حسینعلی، نظام موضوعات و مسائل اخلاقی فناوری اطلاعات و ارتباطات (در دست انجام). 7. شهریاری، حمید، اخلاق فناوری اطلاعات، قم: دانشگاه قم، 1389. 8. مجموعه نویسندگان، اخلاق فناوری اطلاعات از آغاز تا امروز، قم: دانشگاه قم، 1393. 9. مجموعه نویسندگان، مسائل اخلاق فناوری اطلاعات در روایات اسلامی، قم: دانشگاه قم، 1391. 🔻 تامل در موارد فوق نشان می دهد که چه میزان کارهای دیگری باید در زمینه اخلاق فناوری اطلاعات، به ویژه ازمنظر اخلاق اسلامی، انجام شود که تاکنون نشده است. برخی از مهم ترین دلایل این کم کاری را می توان این گونه برشمرد: 🔹 1. عدم احساس نیاز و ضرورت: بسیار از مراکز علمی و پژوهشی ما به اخلاق فناوری اطلاعات توجه لازم را ندارند و آن گونه که باید آن را در اولویت های پژوهشی خود قرار نداده اند. 🔹2. کمبود پژوهشگر متخصص: متاسفانه در طی چند دهه گذشته برای تربیت اخلاق پژوهان فضای مجازی کار جدی نشده است. لذا تعداد این افراد که نوعا به صورت خودجوش و فردی در این زمینه کار می کنند بسیار اندک اند. 🔹3. ضعف روحیه کار جمعی: ما نوعا اهل پژوهش های گروهی نیستیم؛ در حالی که پژوهش های بنیادین معمولا باید توسط جمعی از محققان انجام شود. 🔹4. کمبود بودجه: با توجه به این که انجام پروژه هایی چون دانشنامه های تخصصی هم زمان بر است هم بودجه خوار، ممکن است برخی مراکز هزینه کردن در این زمینه را مقرون به صرفه ندانند. که البته این تصور درستی نیست. 📆 20 دی 1401 📭@harahmati

ورود دیرهنگام و ناکافی به اخلاق فناوری اطلاعات ✍️ حمید بُردخونی هنگام نگارش پایان‌نامه، کتاب مأخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات را خریدم. هنگام مطالعه‌ی منابع نوشتاری (مکتوب)، سه تاریخ را یادداشت کردم: ۱) منابع مکتوب قبل از ورود اینترنت به ایران ۲) منابع مکتوب بعد از ورود اینترنت تا [آغاز به کار وبلاگ‌ها یا] نقطه‌ی آغاز رسانه‌های اجتماعی (۱۳۶۸- ۱۳۸۱) ۳) منابع مکتوب بعد از ۱۳۸۱ 🔺در بازه‌ی زمانی (۱) تنها یک متن نوشتاری درباره اخلاق فناوری اطلاعات وجود دارد. و زمان آن به اسفندماه ۱۳۵۷ برمی‌گردد. اسم کتاب «انقلاب امید: در ریشه‌های عوامل اومانیستی جامعه صنعتی» است. اریک فروم در این کتاب به جامعه‌ای اشاره می‌کند که در آن انسان خوب می‌خورد، خوب می‌خوابد ولی با این حال او منفعل است. چنین انسانی کم احساس است و فردیت و خلوتش نیز در معرض تهاجم است. نویسنده معتقد است در چنین جامعه‌ای، انسان از نظر مادی دارای رشد روزافزون است؛ اما از منظر اخلاقی، عاطفی و فرهنگی و اجتماعی عقب‌گرد دارد (نقل شده در رحمتی، ۱۳۹۲: ۱۴۵) 🔺در بازه‌ی دوم، ۳۲-۳۱ منبع وجود دارد (برخی از منابع گردآوری‌اند. به عنوان نمونه خیلی از منابع سال ۱۳۷۹ از کتاب چالش‌های حقوقی، اخلاقی و اجتماعی فضای رایانه‌ای است). ویژگی بازه‌ی دوم چیست و چرا بازه‌ی دوم مهم است؟ با فراگیر شدن اینترنت در دهه ۱۹۸۰ در غرب و نیز گسترش فناوری‌های ارتباطی، فضای مجازی شکل گرفت. در ایران، اینترنت برای اولین بار سال ۱۳۶۸ و سپس به صورت عمومی سال ۱۳۷۲ برای استفاده دانشگاهی وارد ایران شد (بردخونی، ۱۳۹۹: ۱۴). همچنین اولین ارائه دهنده خدمات وبلاگ فارسی، پرشین بلاگ است که در سال ۱۳۸۱ آغاز به کار کرد (ویکی پدیا). هر چند وبلاگ هنوز با رسانه‌های اجتماعی فاصله داشت اما می‌توان آن را نقطه‌ی آغاز رسانه‌های اجتماعی دانست که شبکه‌های اجتماعی دیجیتال نسل سوم در بستر آن‌ها شکل گرفت (محسنیان‌راد، ۱۳۹۹: ۲۶۶). بنابراین نسلی از ایرانیان یادگرفتند به جای گفت‌وگوی چند نفره‌ی تاکسی، یا کافه نادری و قهوه‌خانه‌ها، در ابعادی بسیار وسیع به نام وبلاگ، درباره‌ی هر موضوعی که به آن علاقه دارند سخن بگویند و بحث کنند (محسنیان‌راد، ۱۳۹۹: ۲۶۷). بررسی منابع نوشتاریِ بازه‌‌های زمانی اول و دوم نشان می‌دهد مباحث اخلاقی فضای مجازی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. رواج اخبار جعلی، شایعه‌پراکنی، پورنوگرافی، حریم خصوصی، هک کردن، سرقت اطلاعات، اطلاعات کاذب، قمار اینترنتی، خرید و فروش، تزاحم اخلاقی و... از مباحث مهمی است که چندان مورد توجه واقع نشده است. از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۲ (بر اساس مأخذشناسی) بیش از ۴۰۰ منبع مکتوب وجود دارد. بیش از ۱۰ برابر شدن منابع مکتوب در بازه‌ی زمانی ۱۱ ساله نشان دهنده‌ی توجه به مسائل حوزه‌ی اخلاق فناوری است. توجهی که به گواه متخصصان این حوزه، چندان کافی نبوده است. ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۱ 🔺مطلب مرتبط: https://eitaa.com/harahmati/402 #کامنت_نگاری @commentnegari @harahmati

رحمتی ، حسینعلی ، ماخذشناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات (منابع فارسی)، ناشر: دانشگاه قم به سفارش شورای عالی اطلاع رسانی، چاپ اول، 1392، 312ص، قیمت: 120/000 ریال. هدف از نگارش این کتاب معرفی توصیفی حدود 500 کتاب، مقاله و پایان نامه است که به زبان فارسی درباره موضوع ها و مباحث مختلف مربوط به اخلاق فناوری اطلاعات تالیف یا ترجمه شده است. در بخش اول به معرفی منابع چاپی و در بخش دوم به معرفی برخی از آثار منتشر شده در فضای مجازی پرداخته شده است. منابع در ذیل اسامی نویسندگان معرفی شده است. برای هر منبع ابتدا اطلاعات سندی (از قبیل ناشر و نوبت و سال نشر) ذکر شده و پس از آن، گزارشی از محتوای هر اثر بیان گردیده است. در پایان نیز با ارائه فهرست اعلام و نمایه موضوعی سعی شده مخاطب را در یافتن منابع مورد نظرش یاری نماید. @harahmati

🗒 #مقاله وضعیت فلسفه اخلاق در حوزه علمیه در سده اخیر 📝 نویسنده: علیرضا آل‌بویه 🔖 تفکر عقلانی دربارۀ اخلاق از همان ابتدای نزاع‌های کلامی میان متکلمان دیده می‌شود. شاید بتوان گفت نخستین بحث جدی در این زمینه، نزاع مشهور میان اشاعره و معتزله دربارۀ حسن و قبح افعال است. 🔖 در آثار عالمان اخلاق اسلامی نیز تفکر عقلانی دربارۀ اخلاق مشاهده می‌شود و معمولاً در آغاز برخی از کتاب‌های اخلاقی، تقریری از اخلاق فضیلت ارسطو ارائه شده است. 🔖در قرن اخیر، تفکر عقلانی دربارۀ اخلاق در غرب، رشد و شکوفایی چشمگیری داشته است؛ به‌گونه‌ای‌که عنوان مستقلی به آن اختصاص داده شده و به نام فلسفۀ اخلاق مشهور شده است. 🔖با توجه به گذشت صد سال از تأسیس حوزۀ علمیۀ قم، حال این پرسش مطرح است که در سدۀ اخیر، تفکر عقلانی و به عبارتی فلسفۀ اخلاق در حوزۀ علمیه چگونه بوده و چه فرازوفرودی را پشت سر گذاشته و چه آینده‌ای در انتظار آن است. 🌐 در سایت خانه اخلاق پژوهان جوان متن کامل این مقاله را بخوانید. https://ethicshouse.ir/وضعیت-فلسفه-اخلاق-در-حوزه-علمیه-در-سده-ا/ اینجا چراغی روشن است...! به کانال خانۀ اخلاق‌پژوهان جوان بپیوندید: @EthicsHouse @harahmati

♦️آسیب شناسی اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما (5) آفت چهارم: ضعف اطلاع و تعامل با اخلاق اندیشان فناوری اطلاعات در جهان اسلام https://eitaa.com/harahmati/411

💢 آسیب شناسی اخلاق پژوهی فناوری اطلاعات در جامعه ما آفت چهارم: ضعف اطلاع و تعامل با اخلاق اندیشان فناوری اطلاعات در جهان اسلام ✍️حسینعلی رحمتی 🔻الف) بی اطلاعی به مثابه یک معضل: نگاهی آماری به آثار ترجمه شده به فارسی درباره اخلاق فناوری اطلاعات نشان گر آن است که عمده توجه اندیشوران جامعه ما در این زمینه به متفکران غربی بوده است و نسبت به آنها، به پژوهش ها و پژوهشگران اسلامی در جهان اسلام و غیر آن توجه چندانی نداشته اند؛ به گونه ای که پژوهشگران کشور ما عمدتا اطلاع ندارند که در دیگر کشورهای اسلامی چه اندازه به مباحث اخلاق فناوری اطلاعات توجه می شود، شیوه مواجهه آنها با این شاخه از دانش اخلاق چگونه است، چه موضوعاتی برای آنها جذابیت دارد، و متفکران شاخص آنها در این عرصه (اگر وجود دارد) چه کسانی هستند. هرچند ما از پژوهش های اخفایی در ادیان دیگر، به ویژه مسیحیت و یهودیت هم اطلاع چندانی نداریم، ولی با توجه به اشتراکات دینی و فرهنگی فراوان کشور ما با دیگر کشورهای اسلامی، بی خبری از جهان اسلام ضعف جدی تری برای مراکز پژوهشی ما محسوب می شود. 🔻ب) پیامدها: این بی اطلاعی موجب عدم بهره گیری از یافته های پژوهشی آنها از سوی محققان کشور ما، همچنین محروم شدن آنها از نتایج پژوهش های محققان ما می شود. همچنین مانع از تعامل و هم اندیشی با متفکران اسلامی کشورهای دیگر درباره مسائل اخلاقی فناوری های جدید، و عدم مشارکت در رخدادهای جهانی از قبیل همایش های علمی و انجام تحقیقات مشترک می شود. یکی از دلایل این که در بسیاری از دانشنامه ها و مجموعه مقالات منتشر شده به زبان های دیگر، به ویژه انگلیسی،‌ یا اصلا مدخلی درباره اسلام وجود ندارد یا مدخل هایی هم که وجود دارد بسیار ضعیف است، همین بی اطلاعی و عدم تعامل مناسب بین محققان جوامع اسلامی است. 🔻ج) عوامل و زمینه ها: برای این ضعف اطلاع و تعامل می توان دلایل مختلفی را بر شمرد، از جمله: اختلافات مذهبی و سیاسی با دیگر جوامع اسلامی (که بر روی مراودات علمی هم طبیعتا تاثیر گذاشته است)، عدم آشنایی محققان کشور ما با زبان عربی امروزی، قلت منابع تولیدی در جوامع اسلامی درباره اخلاق فناوری اطلاعات (در مقایسه با فراوانی آثار انگیسی زبان)، اطلاع رسانی ضعیف آن کشورها، و ضعف جست وجو و پیگیری از سوی محققان ما. 🔻د) چه باید کرد؟ برای یافتن افق های مشترک با اندیشوران اسلامی درباره اخلاق فناوری اطلاعات مجموعه ای از فعالیت ها باید انجام شود،‌که به عنوان نمونه می توان به این موارد اشاره کرد: 1. برگزاری نشست ها و کنفرانس های علمی مشترک 2. انتشار مجلات بین المللی با مشارکت اخفاپژوهان همه کشورهای اسلامی 3. انجام پژوهش های مشترک، به ویژه آثار بنیادین پژوهشی مثل دانشنامه و مجموعه مقالات، و ترجمه آنها به زبان های مختلف 4. ایجاد بانک اطلاعات پژوهش ها و پژوهشگران اخلاق فناوری اطلاعات 5. ترجمه آثار از فارسی به زبان های عمده جهان اسلام (به ویژه عربی و انگلیسی)، و ترجمه آثار آنها به زبان فارسی 6. سوق دادن برخی از پایان نامه ها و رساله های دکتری به سوی معرفی اندیشوران اسلامی و نقد و بررسی آثار و اندیشه های آنان درباره اخلاق فناوری اطلاعات 7. دیدار متقابل محققان کشور ما و دیگر کشورها از مراکز علمی و پژوهشی یکدیگر 8. تهیه درسگفتارهای صوتی و تصویری با حضور محققان اخفااندیش کشورمان به زبان های دیگر یا ترجمه آنها به این زبان ها قطعا به فهرست بالا مواردی دیگری را هم می توان افزود، ولی مقدم بر همه آنها این است که پژوهشگران و موسسات پژوهشی ما (و دیگر کشورهای اسلامی) این ضعف اطلاع و تعامل را باور کنند و انگیزه لازم را برای رفع آن داشته باشند. 📆 29 دی ماه 1401 📭@harahmati

یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ ای که برای هر خیری به او امید دارم #ماه_رجب #در_حق_هم_دعا_کنیم