📌ساخت معنایی #واقعیت_اجتماعی براساس حکمت متعالیه 🖊بخش اول: 🔸انسان موجود "معنا یاب" و "معنا ساز" است و براساس اصل فلسفی "اتحاد علم و عالم و معلوم" با معانی اتصال وجودی برقرار می کند و براساس اصل فلسفي "حرکت جوهری"، آن به آن از طریق معانی و اصطلاحات که معلول شناخت حقايق است خود را می شناسد و می سازد. انسان بواسطه انس به آن معانی و شوق به لوازم آن، مطلوبهایی را انتخاب و اختیار می کند و بدین واسطه گوهر ذات خود را تعالی می دهد و به همین اعتبار، دارای نظم عقلانی شده و در ساخت فرهنگ عمومی و جهان اجتماعی مشارکت می کند. از این جهت او سازنده جهان معنایی پیرامون خود است که در آن زندگی می کند. بنابراین زیرساخت جامعه همان نظم عقلانی، نظام معانی و اصطلاحات مستقر در فرهنگ عمومی و جا افتاده در نهادهای علمی همان جامعه به عنوان نظام معنایی متمایز و متشخص است که از طریق خواص علمی، هنری و اجتماعی تولید و در عرصه عمومی تکثیر و به کار گرفته می شود. 🔹بنابراین جهان اجتماعی، ساخته عقلانیت و نظام معانی و شبکه مفهومی از اصطلاحات علمی و فرهنگی مستقر در فرهنگ عمومی است که از عقبه نظری و معرفتی ریشه دار در تاریخ برخوردار است. عقبه تاریخی تعیّن بخش هویت معانی و اصطلاحات علمی و فرهنگی است چرا که این معانی خلق الساعه نیستند بلکه در یک فرایند تدریجی دراز مدت در ذهنیت کنشگرانی شکل گرفته و پس از مدتی وارد فرهنگ عمومی شده و با بحث و گفت و گو علمی و همچنین نقد و بررسی نظری از اعتبار معرفتی و کارآمدی عملی برخوردار گشته است و پس از آن با اقبال عمومی مواجه شده و به یک امر بینا اذهانی، علمی و فرهنگی ثبوت یافته ی در نهادهای علمی و فرهنگی مبدّل شده است. بنابراین کاربست آن معانی در جهان امروز در نتیجه ی تعیّن یافتگی آنها در بستر تاریخی و در قالب دانش ها و علوم بشری تنقیح شده است. 🔸گاه این معانی و اصطلاحات مستقر در فرهنگ و جامعه، ادامه سنت فکری و عقبه نظری ریشه دار در تاریخ همان جامعه است، به این معنا که دانش ها و تلقی های ساخته و پرداخته عالمان و متفکران همان جامعه، امتداد یافته و معانی امروز و اصطلاحات زندگی اکنون جامعه را معنا و هویت داده اند که در این صورت، جهان اجتماعی امروز ادامه همان هویت علمی و جهان معنایی ریشه دار در تاریخ آن اجتماع است. 🔹اما گاه معانی و اصطلاحات مستقر در فرهنگ عمومی و نهاد علمی، منقطع از گذشته و برگرفته از جهان اجتماعی دیگر و نهادهای علمی آن است که به عاریت گرفته شده و صورتی جدید برای اجتماع و هویتی متفاوت برای روابط انسانی ساخته است، در این صورت جهان اجتماعی امروز از صورت معنایی و هویت تاریخی گذشته خود گسسته و به دیگری پیوسته است و ادامه تاریخ آن دیگری و در غفلت از هویت خودي است. در چنین جامعه ای، تراث علمی و میراث فرهنگی، از منظری جدید بازخوانی و فهم می شود و از آنها برای صاف کردن ذهنیت عمومی برای انتشار و بسط معانی و اصطلاحات جدید و عاریتی، بهره گرفته می شود. 🔸 در چنین جامعه ای که خود را در ادامه تاریخ دیگری صورتبندی و معنا کرده است و معانی و اصطلاحات علمی و فرهنگی آن دیگری در فرهنگ عمومی و نهادهای علمی آن مستقر شده است اگر معنا و اصطلاحی هم از تاریخ و تراث خود را استفاده کند در همان چارچوب ذهنی و نظام معنایی دیگری است و سعی می شود که به گونه تعریف و به کار گرفته شود که تعارضی با نظام معنایی أخذ شده نداشته باشد. حتی جریان‌هایی هم که ادعای تضاد با دیگری و تاسیس علم و فرهنگ می کنند نوعا سعی می کنند همان دیگری را در قالبی دیگر و مستند به منابع گذشته خود بازتولید کنند. سخن این افراد این است که "اگر دیگری علمی دارد و یا صنعتی ساخته است و بر ما غلبه کرده است، ما هم در رقابت و تضاد با دیگری، باید بدیل آن علم و صنعت را به نحو تاسیسی بسازیم تا بر آن دیگری غلبه کنیم." در این جریان نیز، دیگری به نحو معکوس، الگو و مشخص کننده مسیر آینده است‌. 🔹 اما براساس اصول حکمت متعالیه و مکتب فکری انقلاب اسلامی، راه خروج از فروبستگی‌های برآمده از غلبه فکری و فرهنگی دیگری، تضاد و ستیز و تقلید و تحجّر نیست، همچنین نفی میراث فرهنگی و تراث علمی و ادعای تاسیس و مهندسی معکوس(چه به نحو سلبی و چه ایجابی) نیست. بلکه ورد حکیمانه از طریق فهم عمیق تاریخی و اجتماعی خودی و دیگری میسر است. از یک سو لازم است هویت و فرهنگ خودي که سازنده جهان اجتماعی تاریخی ماست به درستی شناخته شود و از معانی نهفته در آن و شبکه مفهومی اصطلاحات علمی و فرهنگی سازنده آن و عقبه فکری و دانشی آن به نحو عمیق مطلع شد. از سوی دیگر بایسته است دیگری را شناخت و از نظام معنایی و بسترهای تاریخی و عقبه فکری و دانشی آن پرسش کرد و در چرايي و چگونگی ورود آن به جامعه ما و استقرار آن در فرهنگ عمومی تأمل و تدبّر کرد. ادامه دارد .... سید مهدی موسوی #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121/679

📌ساخت معنایی #واقعیت_اجتماعی براساس حکمت متعالیه بخش دوم: نقش فلسفه 🔸 بر اساس آنچه گفته شد #فلسفه رسالتی محوری در ساخت واقعیت اجتماعي دارد چرا که شناخت معانی که در کانون عقلانیت اجتماعی و جامعه برآمده از آن است اموری انتزاعی و ذهنی است وجز ازطریق عقل انتزاعی ومتافیزیکی ممکن نیست. 🔹 بر مبنای قویم حکمت متعالیه، معنا همان محکی ومطابَق معرفت است که امر حقیقی در مصداق واقعی است. نفس آدمي بواسطه مفاهيم ازمعنا وحقیقت مصداق حکایت می کند وبدین واسطه طراحی از واقعیت ارائه و براساس همان طرح با واقعیات و اشیا ارتباط برقرار می کند. بنابراین حیث وجودی هر معنایی هماهنگ با نفس الامر مصداق آن است، اگر ظرف ثبوت مصداق، خارج از ذهن باشد حقیقت معنا نیز خارجی است و اگر نفس الامر معنا عالم ذهن و ثبوت ذهنی باشد حقیقت معنا نیز ذهنی و دارای ثبوت ذهنی است وآثار ولوازم آن رادر پی خواهد داشت. بنابراین انتخاب معنا ومحکی معرفت ازطریق التفات به معلوم امری ارادی است اما پس از اراده و درک معانی، لوازم و پیامدهای آنها انتخابی و تفکیک پذیر نیست و همواره با آمدن هر معنایی، لوازم و پیامدهای آن به عنوان عرض ذاتی با آن خواهند آمد. 🔸براساس حکمت متعالیه، انسان (فاعل شناسا) هنگام مواجهه با اشیا، حالتی در او محقق می شود که به نحو ذاتی و بالفعل، نشان دهنده آن اشیا است و حقيقتي از آن شئ در نفس او شکل می گیرد که بدان معنا گفته می شود. پس معنا علاوه بر حضور در نفس ادمی، در موطن مصداق و فرد هم تحقق دارد و با آن موجود است. البته در مصداق حیثیت های مختلف معنایی به نحو بسیط و واحد وجود دارد اما ذهن می تواند معانی موجود در مصداق را تجزیه و تحلیل کرده و به نحو مستقل ومتمایز درک کند. يعنی ذهن معانی موجود در مصداق را کشف و در عالم ذهن از یکدیگر تفکیک و تجزیه می کند. این معانی گاه آشکار و ظاهر است و با مشاهده تجربی قابل ادراک است، گاه در یک واقعیت و در میان چند واقعیت پنهان است و به چنگ حواس در نمی آید در این صورت عقل با گذار از ظاهر به باطن، معانی نهفته را کشف و آشکار می سازد. 🔹بنابراین هر انسانی و هر جامعه ای با دو دسته معانی و حقايق سروکار دارد و هر کدام بخشی از نظام معنایی و شبکه مفهومی او را می سازند و از این طریق زندگی را ممکن و معنادارو ارتباط با سایر موجودات را سهل الوصول و جهتدار می کند. با نگاه دقیق، روشن می‌شود که هیچ انسان و جامعه ای نمی تواند بدون این دو دسته مفاهيم به حیات خود ادامه دهد و روابطی با خود و پیرامون خود برقرار کند. 🔸معانی محسوس، قابل مشاهده و آزمون پذیر از طریق #علم_تجربی قابل تجزیه و تحلیل است و ازطریق علوم تجربی وارد فرهنگ عمومی می شود. اما معانی غیر محسوس که مشاهده پذیر نیستند از طریق علم تجربی قابل شناخت و تجزیه و تحلیل نیست و به دانشی دیگر با ابزاری متفاوت از حس و تجربه نیاز است تا آن معانی شناخته شود. نکته جالب توجه این استکه حتی معانی محسوس نیز برای شناخته شدن و علوم تجربی برای سامان یافتن نیازمند معانی غیر محسوس و کلی هستند. اين معانی که زیرساخت علوم تجربی هستند نه از طریق علوم تجربی ادراک و اثبات می شوند و نه از این طریق به فرهنگ عمومی منتقل می شوند. بلکه درصورت ادعای حصر علم به علم تجربی، سرنوشت معانی کلی از دو حال خارج نیست. ۱. یا در دایره موهومات و خرافات و غیر علمی و غیر عقلانی تعریف می شوند و از فرهنگ عمومی حذف می شوند. در این صورت فرهنگ عمومی سالم، فرهنگ خالی از معانی کلی و امور غیر محسوس می شود. ۲. یا اینکه یک درجه بالاتر می آیند و در دایره احساسات و پدیده های انسانی صورتبندی می شوند و هرگونه سنجش وارزیابی منطقی وعقلانی نسبت به آنها غیرممکن می شود امااز آنجا که هیچ جامعه ای نمی تواندبدون معانی کلی وغیرمحسوس به حیات خودادامه دهد این معانی ازدایره احساسات وامور شخصی خارج نمی شود امادیگر عقل وعلم سازنده آنها نیست بلکه وهم وخیال عهده دار ساخت آنهاست که دراین صورت اسطوره‌ها نماینده معانی کلی و سازنده نظام معنایی و جهان اجتماعی خواهندبود. 🔸 آنچه می تواند این معانی را درک و به مجموع آن، سامان علمی و منطقی دهد #عقل انتزاعی و دانش #فلسفه به عنوان علم کلی و مابعدالطبیعه است. بدون فلسفه و علمِ به حقیقت هستی و شناخت معانی کلی، جهان اجتماعی یا از معانی کلی و غیرمحسوس تهی می شود وبه یک جامعه خشکِ ماشینی تبدیل می شود که نتیجه قهری آن نهیلیسم وبحران معناست. يادست به دامن اسطوره ها، موهومات وبرساخته‌های تاریخی بشر می شود تا بحران معنا راحل کند و محیطی آرام برای گذراندن زندگی بی دردسر در همین جهان رافراهم سازد. 🔸 عقل انتزاعی بااستفاده ازادراکات جزئی ومحسوسات میتواند به لایه های زیرین وپنهان حقیقت موجودات پی ببرد و باساخت معقولات اولي ومعقولات ثانیه ترسیمی ازنظام هستی ارائه می دهد. ادامه دارد سید مهدی موسوی https://eitaa.com/hekmat121/680