#فقه_تربیت #درس_خارج 📝 قاعده احسان به دیگران(۱۲)/ بررسی دلالت سیره بر قاعده احسان 📌 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت»، تصریح کرد؛ 📚 دلیل دیگر بر #قاعده_احسان، تمسک به سیره است که آیا سیره عقلا یا متشرعه‌ای برای اثبات لزوم احسان داریم یا نه؟ 📚 در این جا اگر صغرای سیره عقلا ثابت شود که در میان آنها این رفتار و بنا در عمل وجود دارد که به دیگران نیکی و احسان می‌کنند و این عمل را با رفتار خود تصدیق می‌کنند و می‌پسندند، و اتصال این سیره نیز به زمان معصوم(ع) ثابت گردد، این سیره حجت بوده و مبنای مشروعیت عمل می‌باشد. 📚 اما با اثبات عقلائی بودن سیره، دیگر اثبات صغرای سیره متشرعه در این امر عقلائی مشکل می‌شود. 📚 در مورد صغری بر لزوم احسان به صورت مطلق و در همه موارد، سیره‌ای نداریم که عُقلا بگویند مطلق احسان و همه مصادیق آن لازم و به آن ملتزم باشند. 📚 حداکثر بر رحجان و مطلوبیت و انجام اختیاری آن در موارد و مصادیق آن سیره وجود دارد. لذا باید مورد به مورد و در مصادیق آن در پی سیره عقلا بود تا ثابت شود. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی 📚 قاعده احسان به دیگران(۱۳)/ قلمرو قاعده احسان در تربیت 📌 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت»، تصریح کرد؛ 🔻 بنابر ادله مذکور دال بر مطلوبیت و استحباب احسان به غیر، قلمرو مطلوبیت احسان در سه حوزه باید تبیین شود: 🔹 مربی: این تکلیف متوجه چه کسانی است؟ از آنجاکه در ادله قاعده خصوصیتی برای مکلف به این تکلیف(احسان به‌غیر) ذکر نشده بود، این تکلیف شامل همه مؤمنین می‌شود و همه انواع مربیان در احسانِ به‌غیر تکلیف استحبابی دارند. 🔹 متربی: بنابر ادله مذکور کسی که مورد احسان قرار می‌گیرد، عموم مردم بوده و قیدی برای آن ذکر نشده است. البته در بعضی موارد مانند والدین یا برادران دینی توصیه به احسان، بیشتر است ولی همان‌گونه که گذشت؛ ادله احسان مطلق‌اند و شامل بالغ و غیربالغین حتی شامل کفار هم می‌شوند، که فقها مانند آقای حکیم به این امر تصریح دارند. 🔹 متعلق احسان: با توجه به عمومیت معنای احسان و اطلاق ادله، احسان معنای عامی داشته که شامل همه افعال خیر اعم از امور مادی و معنوی شده و همه ساحات تربیتی از قبیل؛ تربیت جسمی، اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... را شامل می‌شود. ✅ همچنین احسان به غیر، منحصر در امور ایجابی نیست، بلکه شامل امور سلبی هم می‌شود، مثلاً منع از محرمات الهی که در روایت مذکور اشاره شده و از بالاترین برّ و احسان شمرده شده است. 🆔 @iictchannel

#تبلیغ 🔰سلسه نشست‌های علمی نقد و نظر ✅ نشست "ماهیت و قلمرو #فقه_تربیت " 🎙 ارائه دهنده: حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی 📆 چهارشنبه 19 آذرماه/ ساعت 15 تا 17 —————————————————————— ✅ نشست "تعیین مسئولیت اشتراک در قتل " 🎙 ارائه دهنده: حجت الاسلام والمسلمین #علی_محمدی_جورکویه 🔺 داورعلمی : آیت‌الله #ابوالقاسم_علیدوست 📆 پنجشنبه 27 آذرماه/ ساعت 10 تا 12 📡 آدرس اینترنتی وبینار: 🌐 www.class.mfos.ir/webinar 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #درس_خارج 📚 در فقه تربیت بحث از مکلفِ به فعل تربیت و عوامل تربیتی از مباحث مهم و آغازین است 📌 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت»، تصریح کرد؛ 📝 از جمله مباحث مهم و آغازین در فقه تربیت بحث از مکلفِ به فعل تربیت و عوامل تربیتی است. 📝 مبحث عوامل تربیتی به دو صورت قابل طرح هست: 1- نهادهای تربیتی مانند نهاد خانواده، حکومت 2- افراد حقیقی و حقوقی. 📝 برخی از اساتید در قالب نهاد تربیتی خانواده و در سه بخش:1- کلیات و مفاهیم 2- وظایف عام والدین از قبیل ارشاد، احسان، اعانه بر برّ... 3- وظایف خاص والدین در ساحتهای مختلف تربیتی، این مبحث را سامان داده‌اند. 📝 این ساختار، هرچند منطبق بر فضای مرسوم علوم تربیتی است و افراد بیشتری با آن ارتباط برقرار می‌کنند، اما در بررسی فقهی با مشکلاتی مواجه می‌شود که مطرح خواهد شد. 📝 در ساختار مبتنی بر عناوین مأخوذ در ادله از (اب، جد، ام، وصی، معلم، حاکم، عدول مؤمنان و...) از قلمرو وظایف تکلیفی هر یک از عناوینی که در لسان دلیل مطرح شد به تفکیک از وظایف الزامی و غیر الزامی و بحث از ولایت و یا حق بودن آن بحث می‌شود. 📝 در جستجو از عوامل تربیتی در فقه بیش از 16 عنوان یافت شد که برای آن به صورت مستقل یا به نیابت و وکالت از دیگری، وظیفه تربیتی تعریف شده است. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی 🔸 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت»، تصریح کرد؛ 📚 عوامل تربیت، اشخاص یا مقوله‌هایی هستند که در تحقق اهداف تعلیم و تربیت اگر چه با وسطه، مؤثراند. نقطه مقابل، موانع تربیتی که از تحقق اهداف تعلیم و تربیتی جلوگیری می‌کنند. 📚 عوامل تربیت اعم از اشخاص، محیط و فضای آموزشی و ابزارهای آموزشی دانسته شده است. 📚 در #علوم_تربیتی، عوامل اعم از انسانی و غیر انسانی؛ درونی و بیرونی؛ مادی و غیر مادی از محیط و غیر آن ... وجود دارد. بر این اساس وراثت و فطرت را از عوامل دورنی دانسته‌اند. 📚 برخی محققان، عوامل تربیتی را تحت عنوان جامع(محیط) قرار داده‌اند. این وحدت عنوان در فقه ثمره‌ای ندارد، زیرا ملاک معنون کردن به عنوان در هر تکلیفی، باید بر اساس اثر واحد و حکمی باشد که بر آن عنوان مترتب می‌شود و با وجود موارد مختلف و آثار و حکم متفاوت آن عناوینی که تحت عنوان محیط قرار گرفته‌اند، باید در بحث فقهی این موارد به صورت جداگانه بررسی شوند و احکام و وظایف مترتب بر هر یک ذکر شود. 📚 دربحث تأثیر فطرت و دیگر موارد مانند آن در ایجاد تغییر و تحول در نفس انسان، از مسائل #فقه_اخلاق است نه فقه تربیت. ولی اگر مراد ایجاد تغییر و تحول بر دیگری از طریق زنده کردن فطرت باشد می‌توان آن را در فقه تربیت و روش‌های آن بحث کرد. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی 🔸 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت»، تصریح کرد؛ 🔹 نکته ضروری دیگر در آغاز مبحث عوامل تربیتی این است که آیا وظیفه تربیتی از سنخ حق است یا حکم؟ و در حکم، تکالیف تربیتی و غیر آن چیست؟ کدام یک از عوامل، از ولایت بر تربیت برخوردارند؟ 🔹 در فقه تربیت، وظایف تربیتی اعم از احکام وضعی و تکلیفی است و در هر مسأله تربیتی همه احکام وضعی و تکلیفی مرتبط با آن باید بررسی گردد، به این معنا که کدام وظیفه تربیتی از باب ولایت است، کدام وظیفه تربیتی از باب حکم تکلیفی و کدام وظیفه تربیتی از باب حق است. 🔹 در نتیجه وظایف تربیتی بر اقسامی است: 1- تکلیفی؛ 2- وضعی؛ که خود بر دو قسم است: ولایت که غیر قابل اسقاط و انتقال است. و دوم حق که نوعا قابل اسقاط و انتقال است. 🔹 ثمره مهم بحث در آنجاست که اگر وظیفه تربیتی از سنخ حکم یا ولایت باشد، قابل اسقاط نیست ولی اگر از سنخ حق باشد، قابل اسقاط است. 🔹 همچنین این امر باید توجه شود که همه وظایف تربیتی از یک سنخ نیستند و همه عوامل و مربیان نیز از ولایت بر تربیت برخوردار نیستند، بلکه تنها تکلیف الزامی و یا غیر الزامی بر تربیت دارند. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی 💢 فقه تربیت از عوامل انسانی تأثیرگذار در تربیت سخن به میان می‌آورد 📝 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت» عنوان کرد؛ 📚 از جمله مباحث مهم و آغازین در فقه تربیت بحث از مکلفِ به فعل تربیت و عوامل تربیت است. 📚 نکته‌ای که باید مورد توجه باشد این است که در فقه بحث از تکلیف و مکلَّف است و تنها آن بخش از عوامل تربیتی که قابلیت اِعمال تکلیف و پذیرش تکلیف دارند و به نوعی با فعل مکلف در ارتباط قرار می گیرند، مورد بحث قرار می‌گیرند. 📚 در نتیجه در عوامل تربیتی محور مباحث پیرامون انسان مکلف و افعال و روش‌های به کار گرفته شده از سوی او است. از این فرد به عنوان مربی یاد می‌شود. 📚 مربی عبارت است از عامل انسانی که در تحقق فعالیت تربیتی تأثیرگذار است و تنها اختصاص به مربی پرورشی و یا معلم آموزشگاه در نظام آموزش و پرورش رسمی ندارد، بلکه شامل هر نیروی انسانی تأثیرگذار در فرایند تربیت، اعم از مربیان پرورشی، معلمان، والدین، حاکم و مانند این‌ها می‌گردد. 📚 در فقه از عوامل انسانی متعددی که به نحوی در فرآیند تربیت تأثیرگذار است سخن به میان آمده است. این افراد به صورت مستقل و بالاصالة و یا به صورت تفویض از دیگری عهدار فعل تربیتی می‌باشند. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی ✅ در بررسی نهاد خانواده باید وظایف تربیتی همه اعضا نسبت به یک‌دیگر بحث شود 🔻 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت» مطرح کرد؛ 🔹 از جمله مباحث مهم و آغازین در فقه تربیت بحث از مکلفِ به فعل تربیت و عوامل تربیت است. 🔹 در بررسی بحث شیوه با محوریت نهاد و نهاد تربیتی خانواده و طرح وظایف عام والدین از قبیل ارشاد، احسان، و وظایف خاص والدین در ساحت‌های مختلف تربیتی، نکات ذیل لازم به توجه است؛ 🔹 عدم انطباق با عناوین موجود در ادله و عدم تفکیک وظایف هر یک از والدین با دیگری و وظایف الزامی و غیر الزامی. خانواده یک عنوان انتزاعی است و آنچه در ادله، موضوع احکام قرار گرفته، افراد یعنی پدر، مادر، جد و... است. از این رو در بررسی مجددا مجبور به طرح مسایل ذیل عنوان پدر و مادر(والدین) شده‌اند. 🔹 وظیفه‌مندی والدین از پدر و مادر، در ماهیت از حق و یا حکم بودن، ولایت و عدم آن و قلمرو تکالیف، با هم تفاوت دارد. 🔹 در بررسی نهاد خانواده باید وظایف تربیتی همه اعضای خانواده نسبت به هم بحث شود: از وظایف تربیتی زن و شوهر نسبت به یکدیگر؛ وظایف تربیتی آن‌ها نسبت به فرزندان از وظایف مشترک و ویژه هر یک؛ وظایف تربیتی فرزندان نسبت به یک‌دیگر مانند برادر در برابر خواهر! و وظایف تربیتی فرزندان نسبت به پدر و مادر؛ 🔹 از این رو بحث بر اساس عناوین مطرح در ادله از پدر، جد، مادر، وصی تا حاکم و... ترجیح داده می‌شود. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی ✅ تربیت حق است یا حکم؟/ مبنای حق در کتب حقوقی عرف و در اسلام اعتبار شارع است 🔻 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت» تصریح کرد؛ 📚 برای مشخص شدن تربیت که آیا حق است یا حکم، باید حقیقت و ماهیت حق و حکم روشن شود. 📝 تعاریف متعددی برای حق مطرح شده که در سه دسته ذیل قابل تقسیم هستند؛ 1️⃣ تعریف به لوازم: حق آن چیزی است که قابل اسقاط و انتقال به غیر است به خلاف حکم. 2️⃣ تعریف اول ماهوی: طبق نظر مشهور فقها، حق نوعی سلطنت یا مرتبه ضعیفی از سلطنت است. 3️⃣ تعریف دوم ماهوی: حق نوعی از ملکیت و رابطه بین صاحب حق و متعلق آن است. 📚 البته برخی مانند مرحوم نایینی(ره) هر دو تعبیر سلطنت و ملکیت را در کنار هم به کار برده است. 📚 تعاریف حکم هم متفاوت است. برخی مانند امام خمینی(ره) و مرحوم خوئی رحمهما الله قائل هستند که حکم امری اعتباری است و برخی مانند آخوند خراسانی و شهید صدر رحمهما الله حکم را امری واقعی و اراده و یا مانند محقق عراقی(ره) آن را اراده مبرزه می‌دانند. 📚 نکته مشترک در تعاریف مختلف این است که حکم امری غیر قابل اسقاط و انتقال است. 📚 مبنای حق در کتب حقوقی، عرف و بنای عقلاء است، ولی در اسلام مبنای جعل و مشروعیت حق، اراده و اعتبار شارع است. 🆔 @iictchannel

#فقه_تربیت #علوم_تربیتی ❇️ تربیت از سنخ حق است یا حکم؟/ حق نوعی سلطنت و ملکیت است 🔻 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج «فقه تربیت» تأکید کرد؛ 📚 در بحث ماهیت شناسی وظایف تربیتی، باید دید این وظایف از سنخ حق است یا حکم؟ در بحث قبل، اشاره شد که حقیقت حق نوعی سلطنت و ملکیت است و این دو نیز از احکام وضعی هستند. در نتیجه باید گفت دو حکم وضعی حقی و غیر حقی وجود دارد که دارای شاخصه‌هایی می‌باشد: 1️⃣ انتقال‌پذیری: حق قابلیت انتقال به دیگری دارد، یا انتقال اختیاری مثل معامله یا قهری مانند ارث، با عوض یا بدون عوض. 🔹 البته برخی از حقوق مانند حق شفعه، حق رهان، غیر قابل انتقال هستند. که گفته شده این موارد خلاف قاعده و استثناء بوده و در این موارد انتقال‌پذیری معنا ندارد. 2️⃣ اسقاط‌پذیری: نظر مشهور این است که اسقاط‌پذیری از لوازم ماهیت حق است. با اسقاط، موضوع از بین می‌رود و رابطه ذی الحق با حق قطع می‌شود. 🔹 اما می‌تواند ماهیت حق، نوعی سلطنت و ملکیت باشد که از لوازم تحقق آن، انتقال‌پذیری و اسقاط پذیری است، نه جز ذات حق و از لوازم ذات آن تا غیر قابل انفکاک باشد. 🆔 @iictchannel

#فرهنگ #درس_خارج ❇️ ولایت پدر بر نفس فرزند 📝 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی رئیس پژوهشکده #دانشنامه_نگاری دینی پژوهشگاه در درس خارج #فقه_تربیت مطرح کرد؛ 🔻 شؤون مختلف ولایت پدر، ولایت بر نفس ولد 🔸 ولایت بر نفس فرزند شامل حضانت، ازدواج، طلاق، تربیت و... می‌شود. 🔹 الف) ولایت بر حضانت: در مورد ماهیت حضانت اختلاف وجود دارد. طبق برخی از تعاریف ماهیت تربیتی دارد و اگر به معنای مضیق آن باشد فقط به معنای تربیت جسمی است ولی در معنای عام شامل تربیت جسمی و تربیت اصطلاحی می‌شود. 🔸 حضانت به معنای خاص مربوط به مراقبت‌ها و نگهداری از کودک در دوران طفولیت است که طبق ضوابطی و تا سنی در دختر و پسر، حق تقدم با مادر است. 🔹 ب) ولایت بر ازدواج: در صورتی که فرزند صغیر باشد پدر در تزویج او ولایت دارد، همچنین است در ازدواج مجنون. البته اگر دختر باکره، بالغه و رشیده باشد در مورد ولایت پدر در تزویج او اختلاف وجود دارد. برخی معتقدند: در این صورت، پدر ولایت ندارد و امر ازداج او به خودش است ولی در مقابل، بیشتر معتقدند: حتی در صورتی که باکره رشیده باشد، پدر بر ازدواج او ولایت دارد. 🔹 ج) ولایت بر طلاق: در صورتی که فرزند مجنون باشد و ازدواج کرده باشد، پدر در طلاق او ولایت دارد ولی نسبت به صغیر این ولایت ثابت نیست و پدر نمی‌تواند همسر فرزند خود را طلاق دهد. 🆔 @iictchannel

▫️ تمسک به مجموع ادله برای ولایت پدر بر تربیت فرزند 🔰 حجت‌الاسلام والمسلمین #ابوالقاسم_مقیمی_حاجی در درس خارج فقه تربیت بیان داشت؛ 🔹 اگر از یکایک ادله نتوان ولایت پدر بر تربیت فرزند را اثبات کرد، ولی از مجموع ادله و روایات موجود در موارد متعدد که به نوعی اجازه تصرف به پدر در شأنی از شئون مختلف فرزند داده شده، می‌توان استفاده کرد که پدر نسبت به فرزند از جمله امور تربیتی فرزند به معنای عام تربیت، ولایت دارد. 🔹 ولایت به معنای تصدی و عهده داری امر و سرپرستی بوده که با توجه به چندین دسته از روایات در تصرف در شئون مختلف فرزند از بدو تولد تا بعد از بلوغ این ولایت قابل اثبات است. 🔹 اموری مانند عهده‌داری و جواز تصرف در فرزند در بدو تولد در اشراب دوا به مولود، حلق رأس، ختان الولد، سوراخ کردن گوش، ولایت بر رضاع، تکفل پدر نسبت به تأدیب و تربیت وضرب فرزند، تعلیم الولد، تعلیم و وادار کردن بر نماز و روزه و قرآن، ولایت بر نماز بر جنازه فرزند، ولایت در تزویج و مال فرزند، و استیفای برخی از حقوق متعلق به فرزند. 🔹 موارد فوق اثبات ولایت پدر بر فرزند را نموده و به ویژه ناظر به ولایت بر تربیت به معنای عام تربیت می‌باشد زیرا این موارد از مصادیق تربیت جسمی، تربیت عبادی و دینی، تربیت اجتماعی می‌باشند. #فقه_تربیت #درس_خارج 🆔 @iictchannel