💎 سفر ذوالقرنین به مطلع‌الشمس
1⃣ #ذوالقرنین به سیر خود در زمین ادامه داد و این‌بار به #مطلع‌الشمس سفر کرد و در آنجا با قومی برخورد نمود که در برابر تابش آفتاب هیچ «سِتر» و پوششی نداشتند!
2⃣ علامه طباطبایی می‌نویسد منظور از «سِتر» آن چیزی است که آدمی با آن خود را از آفتاب می‌پوشاند و پنهان می‌کند، مانند #ساختمان و #لباس. این برداشت براساس روایات امامیّه است که برخی تفاسیر عامه نیز آن را تأیید می‌کنند:
3⃣ در تفسیر عبارت: «دید خورشید بر جمعیتی طلوع می‌کند که در برابر (تابش) آن، پوششی برایشان قرار نداده بودیم»،
👈 در روایتی، امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند: آن قوم دوزَندگی را نمی‌دانستند.
👈 در روایتی دیگر امام باقر (ع) فرموده‌اند: آن قوم از صنعت ساختمان‌سازی بی‌اطلاع بودند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 سفر ذوالقرنین به ناحیهٔ بین‌السّدین
1⃣ سومین موضعی که #ذوالقرنین در سفر خود بدان رسید، ناحیه‌ای بود که قرآن با عنوان «بین‌السّدین» از آن نام برده. کلمهٔ «سدّ» به‌معنای کوه و هرچیزی است که راه را بند آوَرَد و از عبور جلوگیری کند، و گویا مراد از «دو سدّ» در آیه، دو کوه باشد.
2⃣ در آنجا ذوالقرنین با مردمی مواجه شد که از اقوام مهاجمی به‌نام #یأجوج_و_مأجوج به تنگ آمده بودند. آنان از ذوالقرنین خواستند که در مقابل اخذ هزینه، برایشان سدّی بنا کرده و آن‌ها را از غارت یأجوج و مأجوج برهاند.
3⃣ ذوالقرنین از پذیرش هزینه در قبال ساختن سدّ، خودداری نموده و اعلام کرد که مکنتی که خدا به او داده برتر و والاتر است. او با بهره‌گیری از نیروی همان قوم و با استفاده از آهن و مس، سدّی رفیع و مستحکم ساخت که از هرجهت دارای استحکام لازم جهت دفع شرّ مهاجمین بود.
4⃣ ذوالقرنین سدّ مذکور را به‌واسطهٔ آن‌که در دفع شرّ یأجوج و مأجوج کارایی داشته، رحمتی از جانب خدا دانست که تا زمان رسیدن #وعدهٔ_الهی پابرجا مانده و در آن هنگام از بین خواهد رفت. عبارت «جَعَلَهُ دَكَّاءَ» به همین معنا دلالت دارد.
5⃣ علامه طباطبایی می‌نویسد: «دکّاء» به‌معنای شدّت کوبیدن است... مقصود از «وَعْدُ رَبِّي» نیز وعده‌ای است که خداوند در خصوص آن سدّ داده که در نزدیکی‌های قیامت آن را خُرد می‌کند... یعنی: و این سدّ و این رحمت تا آمدن وعدهٔ پروردگار من باقی خواهد ماند، وقتی وعدهٔ پروردگار من آمد آن را درهم می‌کوبد و با زمین یکسان می‌کند.
6⃣ پس مراد از وعدهٔ پروردگار، همان #قیامت_کبری است و لذا #سد_ذوالقرنین و رحمت آن (یعنی: دفع شرّ یأجوج و مأجوج)، تا نزدیکی قیامت پایدار خواهد ماند. آیهٔ ۹۶ سورهٔ انبیاء و روایات باب «اشراط السّاعة» نیز گشوده‌شدن راه #یأجوج_و_مأجوج و خروج این اقوام را از نشانه‌های نزدیکی قیامت عنوان نموده‌اند.
7⃣ در نتیجه اصلی‌ترین مشخّصات سدّ ذوالقرنین چنین است:
👈 اولاً: این سدّ تا نزدیکی #قیامت پابرجا مانده و فروپاشی آن از اشراط الساعة است.
👈 ثانیاً: دفع شرّ یأجوج و مأجوج نیز تا زمان فروپاشی سدّ ادامه یافته و قوم مذکور تا زمان رسیدن #وعدهٔ_الهی پشت سدّ محبوس خواهند ماند.
8⃣ این ویژگی‌ها نقشی کلیدی در تطبیق‌دادنِ برخی از بناهای تاریخی هم‌چون #سد_داریال و #سد_دربند با سد ذوالقرنین داشته و می‌توان میزان صحتِ آراء مفسّرین در خصوص سدّ ذوالقرنین را با استناد به همین ویژگی‌ها ارزیابی نمود. به بیان دیگر: در صورتی‌که ثابت شود هریک از اَبنیهٔ مذکور فاقد این مشخصات هستند، نمی‌توان آن‌ها را معادل با سدّ ذوالقرنین دانست.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
📚 همراهانی که قصد دارند اطلاعات کامل و مستند در مورد #ذوالقرنین پیدا کنند، در خواندن متن کامل مقالات در سایت کوتاهی نکنند.
👈 متن کامل قسمت اول از مقالهٔ «بررسی نظریه کوروش ذوالقرنین» را در آدرس زیر بخوانید:
👉http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12278
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
📆 تقویم روزانه
🌺 امروز : یکشنبه
🌞 ۴ آبان ۱۳۹٩ هجری‌شمسی
☪️ ٨ ربیع‌الاول ۱۴۴٢ هجری‌قمری
✝️ ٢۵ اکتبر ۲۰٢٠ میلادی
🕎 ٧ حشوان ۵۷۸١ عبری
🌍 مناسبت‌های قمری
✍🌹 شهادت امام عسکری علیه‌السلام (٢۶٠ق)
🌍 مناسبت‌های میلادی
✍ #انقلاب_اکتبر در روسیه - بُلشِویک‌ها به‌رهبری #ولادیمیر_لنین قدرت را در روسیه به‌دست گرفتند. (١٩١٧ میلادی - بر اساس تقویم جولیایی)
📚 بیشتر بدانیم:
📖 یهودیان و هولوکاست بلشویکی
👉 http://jscenter.ir/jewish-methods/jews-and-politics/8017
🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ خلاصه‌ای از تاریخ حیات کوروش
✍ بررسی نظریه کوروش ذوالقرنین (قسمت دوم)
1⃣ گزارش‌های تاریخی مربوط به دوران #حیات_کوروش را می‌توان به دو دستهٔ کلّی تقسیم کرد:
2⃣ دستهٔ نخست، اسنادی هستند که از حفریّات کاوشگران به‌دست آمده است. از میان این اسناد می‌توان به #سالنامه_نبونید پادشاه بابل و نیز #استوانه_کوروش که بیانیهٔ کوروش حین فتح بابل است، اشاره نمود.
3⃣ دستهٔ دوم، منابع کلاسیک و یا نوشته‌های یونانی-رومی مورّخین قدیم هستند که شاخص‌ترین آنان عبارتند از #هرودوت، #گزنفون و #کتزیاس.
4⃣ البته مورّخین دیگری نیز به بیان #تاریخ_کوروش پرداخته‌اند، لکن اهمیت مطالب به‌دست آمده از این سه مورّخ از مابقی مورّخین بیشتر است.
5⃣ گفتنی‌است تاریخ زندگانی #کوروش در ابتدا از نوشته‌های مورّخین متقدّم به‌دست می‌آمد، اما با اسنادی که از حفریّات بابل و دیگر نقاط یافت شد، نکته‌های جدیدی در رابطه با این دوره از تاریخ حاصل گردید که گاه مؤیّد منابع کلاسیک بوده و گاه #تناقضاتی با آن داشته است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ کودکی کوروش تا غلبه بر پادشاه ماد
1⃣ بنابر نقل هرودوت، #آستیاگ، شاه ماد در خواب دید که از شکم دختر او #ماندانا، تاکی رویید که تمام آسیا را فراگرفت. شاه، مغ‌ها را جمع کرده تعبیر این خواب را خواست و آن‌ها گفتند دختر شاه پسری زاید که تمام آسیا را تسخیر نماید.
2⃣ آستیاگ از این تعبیر در فکر شد و بالاخره صلاح دید دختر خود را به شخصی دهد که هوس طغیان در سر نداشته باشد. با این خیال #کمبوجیه پادشاه پارس را که دست‌نشاندهٔ ماد بود اختیار کرد و همین‌که دخترش پسری آورد او را به وزیرش #هارپاگ سپرد و امر به کُشتن وی کرد. وزیر هم اجرای این امر را از شبان خود خواست و چون اتفاقاً در همان اوان زن چوپان طفلی زایید که مرده به‌دنیا آمده بود، زن مانع از کُشتن کوروش شده او را به فرزندی اختیار کرد....
3⃣ #کوروش در ولایت خود به آموختن اسب‌سواری و تیراندازی پرداخت تا به رشد رسید و طوایف پارس را متحد کرده، بر شاه ماد قیام نمود. در وهلهٔ اول کوروش شکست خورد، لکن مأیوس نشده بر تلاش خود افزود تا آن‌که شاه ماد لشکری برای دفع کوروش فرستاد و نهایتاً طیّ جنگ سختی که در نزدیکی پاسارگاد روی داد، کوروش فاتح گردید.
4⃣ نوشته‌های #نبونید پادشاه بابل واقعه را چنین شرح داده: او (شاه ماد) قشونی جمع کرده به جنگ کوروش رفت ولیکن لشکر او یاغی شد و آستیاگ را گرفته تسلیم کوروش نمود. پس از آن کوروش همدان را تسخیر کرد، طلا و نقره و ثروت زیاد به تصرّف او درآمد و تمام این غنائم را به انشان برد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ کوروش و تسخیر لیدیه
1⃣ پس از تسخیر همدان، امپراتوری ماد تحت تسلّط #کوروش درآمد و بزرگ‌شدنِ پارس باعث تشویش سه دولت نامی آن زمان یعنی لیدیه، بابل و مصر گردید. پس این دولت‌ها وارد مذاکره شدند تا در مقابل کوروش اتحادی تشکیل دهند.
2⃣ #کرزوس پادشاه لیدی همسایهٔ غربی کوروش، اندیشناک شد که آیا باید به جنگ دفاعی اکتفا نماید یا به ایران حمله برد. بالاخره لیدیه بنای حمله را گذارد و با اسپارت وارد مذاکره شده آن را به طرف خود جلب کرد. بابل و مصر هم با دولت لیدی متحد شدند و پس از آن کرزوس عزیمت ایران نمود و جنگ سختی بین لشکر لیدی و پارسی روی داد که به‌دلیل مقاومت لیدی‌ها بی‌نتیجه ماند.
3⃣ چون زمستان فرا رسید، پادشاه لیدی به‌زعم آن‌که پارسی‌ها پس از مشاهدهٔ مقاومت شدید لشکر او جرأت نخواهند نمود در زمستان به خاک لیدیه تجاوز نمایند، قشون خود را مرخّص کرد. لکن کوروش فوراً با دولت بابل داخل مذاکره شده، قرارداد صلحی با #نبونید بست و بعد به قصد #سارد (پایتخت لیدیه) عزیمت نمود.
4⃣ کرزوس مجبور شد با عجله قشونی جمع کرده در نزدیکی پایتخت با لشکر کوروش جنگ کند. پادشاه لیدی اوّل سواره‌نظام خود را که ممتاز بود به جنگ کوروش فرستاد، اما شترهایی که کوروش در پیش صفوف خود واداشته بود موجب وحشت اسب‌ها گردیدند و پس از آن جنگ به غلبه پارسی‌ها و تسخیر سارد خاتمه یافت.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ کوروش و تسخیر ممالک شرقی
1⃣ سرعت عملیات جنگی #کوروش در لیدیه مجالی به بابل و مصر برای تجهیزات نداده و حالا هرکدام منتظر بودند که مورد حملهٔ کوروش واقع شوند. لکن کوروش فوراً توجّهی به بابل نکرده به ممالکی که در مشرق پارس و ماد واقع بود عزیمت نمود.
2⃣ کیفیّت جنگ‌های او در آن حدود مشخص نیست، اما همین‌قدر معلوم است که در مدت ۸سال مشغول لشکرکشی و جهانگیری در طرف مشرق و شمال ایران بود و از طرف شمال تا رود سیحون پیش رفت و در کنار آن رود شهری به اسم خود بنا کرد.
3⃣ از طرف مشرق نیز تقریباً تا رود سند پیش رفت و پس از آن‌که حکومت خود را در مشرق و مغرب محکم نمود، به طرف بابل متوجه گردید. با این حال بعضی از محقّقین بر این عقیده‌اند که لشکرکشی‌های کوروش به‌طرف مشرق و شمال‌شرق بعد از #تسخیر_بابل بوده است.
4⃣ به‌زعم پیرنیا، ظنّ قوی این است که کوروش ابتدا به ممالک شرقی و سپس به بابل یورش برده است، زیرا شخصی مانند کوروش، تا از پشت سر خود مطمئن نمی‌شد، قصد بابل را نمی‌کرد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ کوروش و تسخیر بابل
1⃣ #تسخیر_بابل کار بسیار مشکلی به‌نظر می‌آمد، زیرا استحکام برج و باروهای این شهر شهرهٔ آفاق بود. با وجود این، کوروش قصد تسخیر آن را نمود و در بهار ۵۳۹ ق.م. لشکر ایران از دجله عبور کرد. در بابل بعد از #بخت‌النّصر در مدت ۶سال ٣نفر پادشاهی کردند و در ۵۵۵ ق.م. روحانیون بابل تاجری به‌نام #نبونید را بر تخت نشاندند. این شخص آدمی نبود که بتواند دولت بابل را در چنین موقعیت مهمّی حفظ کند.
2⃣ راجع به تسخیر بابل به‌دست کوروش اطلاعاتی از منابع جدید و کلاسیک حاصل شده است؛ براساس متون یونانی، واقعهٔ تسخیر بابل از این قرار بود که پادشاه بابل در نزدیکی آن شهر با پارسی‌ها جنگ کرده، شکست خورد و با سپاهیان خود به بابل پناه برد... گرفتن شهر با حمله محال بود و با محاصره هم خیلی طول می‌کشید... بنابراین به امر کوروش #رود_فرات را برگردانیدند و پس از آن‌که در مجرای قدیم، آب کم شد، قشون ایران از آن راه وارد بابل گردید.
3⃣ بنابر آن‌چه از منابع جدید یا #الواح_بابلی به‌دست آمده، ارتش کوروش بدون جنگ وارد بابل شد و پس از تسخیر بابل، در معبد بزرگ بابل «موافق مراسم مذهبی بابلی‌ها» #تاج‌گذاری کرد و «احترام زیادی به #مذهب و #معتقدات اهالی نمود»!
4⃣ کوروش به #یهودیان که از زمان بخت‌النصر در اسارت بودند هم مهربانی و ملاطفت ابراز نمود. ظروف طلا و نقره را که بخت‌النصر از #بیت‌المقدس آورده بود به آن‌ها بازگرداند و اجازه داد به فلسطین مراجعت کرده در بیت‌المقدس معابد قدیم را که آشوری‌ها خراب کرده بودند تعمیر نمایند و #معبد جدیدی بنا کنند!!
5⃣ بعد از تسخیر بابل سرزمین‌هایی که مطیع آن بودند از جمله فلسطین و فینیقیه به اطاعت کوروش درآمدند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ لشکرکشی به شمال‌شرق ایران و مرگ کوروش
1⃣ از تمام روایات غیر از روایت گزنفون چنین استنباط می‌شود که #کوروش پس از تسخیر بابل، در شمال و شرق ایران به #سکاها پرداخته و حدود ایران را به سیحون رسانید، ولی در باب سرنوشت او، گفته‌های مورّخین مذکور مختلف است.
2⃣ عده‌ای بر این باورند که کوروش در این جنگ فاتح شده و گروهی نیز معتقدند که کوروش در این جنگ شکست خورده و کشته شده است.
3⃣ #گزنفون اما واقعه را کاملاً متفاوت نقل نموده است. به بیان او، کوروش در پارس و به مرگ طبیعی درگذشته است!! تردیدی نیست، که گزنفون روایتی را اتخاذ کرده که با ستایش او نسبت به کوروش موافقت داشته باشد.
4⃣ اما #هرودوت این‌طور عنوان نموده که روایات در باب مرگ کوروش مختلف بوده و او چیزی را که به حقیقت نزدیک‌تر می‌دانسته، نوشته است.
📖 پیرامون مرگ کوروش و مقبرهٔ او:
👉 http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/3841
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✍ آن‌چه خواندید خلاصه‌ای بود از دومین قسمت از سلسله مقالات «بررسی نظریه کوروش ذوالقرنین» با عنوان: «خلاصه‌ای از تاریخ حیات کوروش». متن کامل این مقاله را در آدرس زیر مطالعه کنید:
👉 http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12302
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 مقدمه:
1⃣ در قسمت اول از سلسله مقالات «بررسی نظریهٔ کوروش ذوالقرنین»، به‌عنوان مقدمه به «شرح اجمالی آیات ذوالقرنین» از قرآن کریم پرداختیم:
👉 http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12278
2⃣ در قسمت دوم نیز به‌عنوان مقدمه‌ای دیگر، به ذکرِ «خلاصه‌ای از تاریخ حیات کوروش» پرداختیم:
👉 http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12302
3⃣ اکنون و در قسمت سوم، ابتدا به‌عنوان سومین و آخرین مقدمه به «معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد» و «پایه‌های آن» خواهیم پرداخت تا در ادامه و در روزهای بعد به نقد و بررسی این نظریه بپردازیم. برای مطالعهٔ آخرین مقدمه، با ما همراه شوید:
✡ معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد (١)
1⃣ این نظریه، اول بار از سوی سِر #سید_احمدخان_هندی طرح شده و #ابوالکلام_آزاد وزیر فرهنگ هند نیز آن را بسط داده، به توضیح جوانب آن پرداخت. آراء ابوالکلام آزاد در قالب کتابی با عنوان #کوروش_کبیر تدوین شده و جناب آقای باستانی پاریزی به ترجمهٔ آن همّت گماشتند که در ادامه شرحی اجمالی از آن ارائه می‌گردد.
2⃣ از آیات ۹۸-۸۳ سورهٔ کهف برمی‌آید که از حضرت رسول (ص) در رابطه با #ذوالقرنین سؤال شده و ایشان آیات فوق‌الذکر را در پاسخ به سؤال مزبور تلاوت فرموده‌اند. مراجعه به احادیثی که در ذیل این آیات وارد شده معلوم می‌دارد که سؤال‌کنندگان از #قوم_یهود بوده‌اند.
3⃣ لذا به اعتقاد جناب ابوالکلام، طریقِ صحیح در یافتنِ حقیقتِ احوالِ ذوالقرنین، مراجعه به #اسفار_یهود است؛ زیرا پرسش #یهود از بابِ آزمایشِ میزان علم پیامبر بوده و آن‌ها از شخصیتی سؤال نموده‌اند که خود به احوالش آگاه‌اند و از آنجا که علوم و معارف #یهود در کتب مقدّسش تجلّی نموده است، بررسی اسفار یهود می‌تواند در یافتن مصداقی برای ذوالقرنین راه‌گشا باشد.
4⃣ ابوالکلام آزاد در ادامه به بخش‌های مختلفی از اسفار یهود استناد کرده و مدعی است که با مراجعه به اسفار یهود می‌توان #کوروش_هخامنشی را مابازاء تاریخی ذوالقرنین دانست. او در ادامه به وجود تندیسی منتسب به #کوروش اشاره نموده که در نزدیکی استخر، در #مشهد_مرغاب کشف شده و دارای دو شاخ و دو بال و تداعی‌کنندهٔ لقب ذوالقرنین است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد (٢)
1⃣ ادامهٔ کتابِ #کوروش_کبیر به بیان احوال کوروش و شرحی از زندگانی و کشورگشایی‌های او مشتمل بر حمله به لیدیه، نواحی شرقی، بابل و نواحی شمالی (قفقاز) اختصاص یافته است. به عقیدهٔ ابوالکلام، حملهٔ #کوروش به لیدیه، نواحی شرقی و نواحی شمالی به‌ترتیب معادل با سیر ذوالقرنین در #مغرب‌الشمس، #مطلع‌الشمس و #بین‌السّدین است.
2⃣ ایشان معتقدند که کوروش طیّ سفری که به نواحی شمالی ایران (ارمنستان) داشته، با اقوامی ملاقات نموده و آن‌ها از او خواسته‌اند تا سدّی را برای جلوگیری از حملات #اقوام_مهاجم بنا نماید. کوروش نیز خواست این قوم را اجابت نموده و سدّ آهنین #داریال را به‌گونه‌ای ساخته که حملات مهاجمین را پایان بخشد. از دیدگاه ایشان سدّ مذکور، همان سدّی است که قرآن کریم، ساختن آن را به #ذوالقرنین نسبت داده است.
3⃣ بخش دیگری از نظریه ایشان، به بیان #مذهب و #ویژگی‌های_اخلاقی کوروش اختصاص یافته و در آنجا ذکر شده که گزارش‌های تاریخی فراوانی از حُسن سلوک کوروش با ملل و پادشاهان مغلوب وجود دارد که این #فضایل_اخلاقی با مشخصاتی که قرآن کریم در ارتباط با ذوالقرنین ذکر نموده، مطابقت دارد.
4⃣ ضمناً ایشان ادعا نموده‌اند که کوروش پیرو #مذهب_زردشت و #یکتاپرست بوده و به‌رغم اذعان به «عدم وجود مدرک تاریخی» برای این امر، قرائنی را برای اثبات #زردشتی بودن کوروش طرح نموده‌اند!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ پایه‌های نظریهٔ ابوالکلام آزاد
✍ با عنایت به توضیحات ارائه شده، می‌توان شاخص‌ترین ادلّه‌ای که ابوالکلام برای اثبات نظریهٔ خود از آن بهره جسته و به بیان دیگر، پایه‌های نظریهٔ او را در قالب موارد ذیل بیان نمود:
1⃣ سد ذوالقرنین:
👈 بنا بر آیات قرآن، #ذوالقرنین سدّی از آهن و مس بنا نمود و سد آهنین #داریال که به‌زعم جناب ابوالکلام توسط #کوروش ساخته شده، دارای همان ویژگی‌هایی است که قرآن برای #سد_ذوالقرنین ذکر نموده است.
2⃣ مذهب و معتقدات کوروش:
👈 به اعتقاد ابوالکلام، #کوروش_کبیر یکتاپرست و پیرو دین #زردشت بوده و خصایل اخلاقی او در میان پادشاهان هم‌عصرش نظیر نداشته است. این امر نشان از مطابقت دین و منش کوروش با #ذوالقرنین_قرآن دارد.
3⃣ سفرهای سه‌گانه ذوالقرنین:
👈 سفرهای سه‌گانه‌ای که در قرآن برای ذوالقرنین بیان شده، با #جنگ‌های_کوروش در مشرق، مغرب و شمال قابل تطبیق است.
4⃣ قرائن و شواهد دیگر:
👈 در کنار مواردی که ذکر گردید، قرائن و شواهدی از #اسفار_یهود، احادیث #اهل_سنت و تندیسی که در #مشهد_مرغاب یافته شده نیز در جهت پیشبرد نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد مورد استفاده قرار گرفته است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter