درنگی در سخنان یکی از اساتید فقه و اصول درباره معاد جسمانی صدرایی (1) ✍️ مهدی عبداللهی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آموزه معاد یکی از اعتقادات بنیادین دین اسلام است که قرآن کریم به صراحت بارها از آن سخن گفته است و اندیشمندان مختلف علوم اسلامی در خلال قرنها از ویژگیها و کیفیات آن بحث کرده اند. اغلب متفکران اسلامی معتقد به «معاد روحانی و جسمانی» هستند، اما در تبیین حقیقت جسمانیت بدن اخروی میان ایشان اختلاف‌نظر وجود دارد. این اختلاف‌نظر ریشه در سه امر بنیادی‌تر دارد: 1) اختلاف دیدگاه اندیشمندان و مکاتب مختلف در مسائلی چون حقیقت انسان، نحوه تجرد نفس و چگونگی نسبت نفس با بدن؛ 2) نحوه مواجهه با پرسشها و شبهات مربوط به معاد جسمانی؛ 3) مفاد آیات قرآنی ناظر به معاد جسمانی. روشن است که هر یک از این مباحث، نیازمند بحثهای تفصیلی است، اما آنچه در این مختصر می‌توان بدان اشارت داشت، این است که عینیت شخصی جسم اخروی و دنیوی امری نیست که به راحتی بتوان از آن دفاع کرد، بلکه آن را با قطعیت به قرآن کریم نسبت داد. بسیاری از فیلسوفان و متکلمان در عینیت جسم اخروی و دنیوی تردید دارند. یکی از مشکلات نظریه عینیت در کلام سنتی «شبهه آکل و مأکول» است. بر اساس این شبهه، اگر انسانی پس از مرگ و تبدیل اجزای بدنش به گیاه یا حیوان، غذای انسانی دیگر شود، آیا اجزای مأکول (خورده شده) در معاد، در بدن آکِل (فردی که اجزای بدن دیگری را خورده) باز می‌گردد یا در بدن مَأْکول؟ در هر صورت، بدن یکی از آن دو به صورت کامل در روز رستاخیز محشور نخواهد شد. این اشکال برخی از متکلمان مانند علامه حلی را بر آن داشت برای هر بدنی اجزای اصلی و غیراصلی قائل شوند. اجزای اصلی بدن هر شخص از ابتدا تا آخر عمر باقی می‌ماند و به جزء اصلیِ بدنِ فرد دیگر تبدیل نمی‌شود. در معاد نیز تنها همین اجزای اصلی بازگردانده می‌شوند. از سوی دیگر، در کنار آیاتی که ظهور در عینیت بدن اخروی با جسمانی دارند، برخی آیات مثلیت این دو بدن را مطرح میکنند: نَحن قَدَّرۡنَا بَینكُمُ ٱلمَوۡتَ وَ مَا نَحن بِمَسبُوقِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّبَدِّلَ أَمثالَكُمۡ وَنُنشِئَكُمۡ فِي مَا لَاتَعلَمُونَ (الواقعه، 60-61) أَوَ لَیسَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلأَرۡضَ بِقَٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يَخلُقَ مِثلَهُمۚ بَلَىٰ وَهُوَ ٱلخَلَّـاقُ ٱلعَلِيمُ (یس، 81) بر این اساس، دیدگاه عینیت شخصی بدن اخروی با بدن دنیوی مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از آن دفاع کرد، بلکه آن را با قطعیت به قرآن کریم و دین اسلام نسبت داد، چه رسد به اینکه دیدگاه طرفداران نظریه جسم مثالی را «مخالف نص قرآن» و «کلمات منحرف» بخوانیم. معارف بلند عقیدتی نیز نه‌تنها همچون مسائل دو دانش فقه و اصول نیازمند واکاوی و دقت‌نظرند، بلکه صرف استظهار عرفی از متون دینی برای دستیابی به نظریه دینی کفایت نمی‌کند، اصول فقه برای فهم معارف توحید و معاد کافی نیست. + ادامه دارد... ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ 🆔 @MAbdullahi

درنگی در سخنان یکی از اساتید فقه و اصول درباره معاد جسمانی صدرایی (2) ✍️ مهدی عبداللهی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ در ادامه این بحث، نظر خوانندگان گرامی که به سخن دو تن از اندیشمندان بزرگ معاصر اشاره می‌کنیم که افزون بر فلسفه، در تفسیر و فقه و اصول نیز از قله‌های دانش به شمار می‌روند. علامه طباطبایی قدّس سرّه الشریف در تفسیر آیه 81 سوره یس این گونه فرموده است: أن الإنسان مركب من نفس و بدن، و البدن في هذه النشأة في معرض التحلل و التبدل دائما فهو لا يزال يتغير أجزاؤه و المركب ينتفي بانتفاء أحد أجزائه فهو في كل آن غيره في الآن السابق بشخصه و شخصية الإنسان محفوظة بنفسه- روحه- المجردة المنزهة عن المادة و التغيرات الطارئة من قبلها المأمونة من الموت و الفساد. و المتحصل من كلامه تعالى أن النفس لاتموت بموت البدن و أنها محفوظة حتى ترجع‏ إلى الله سبحانه... فالبدن اللاحق من الإنسان إذا اعتبر بالقياس إلى البدن السابق منه كان مثله لا عينه لكن الإنسان ذا البدن اللاحق إذا قيس إلى الإنسان ذي البدن السابق كان عينه لا مثله لأن الشخصية بالنفس و هي واحدة بعينها. (الميزان في تفسير القرآن، ج‏17، ص113-114) حضرت امام خمینی رحمة الله علیه نیز در خصوص معاد جسمانی این گونه فرموده است: «معاد آن نيست كه در همين نشئۀ طبيعت باشد؛ زيرا اين انكار معاد و انكار رجوع الى اللّٰه و تثبيت عالم طبيعت و تخليد آن است و مثل فساد و خاك شدن شجره و دوباره به صورت شجره درآمدن همان اجزاء به مرور دهور و تحولات و انقلابات طبيعت است. و البته اين برگشتن به نشئۀ ديگرى نمى‌باشد، در صورتى كه ضرورت تمام شرايع اين است كه معاد، نشئۀ ديگر و فوق طبيعت است و در معاد، عودت الى اللّٰه است به جهت قربى كه آن نشئه به عالم الوهيت دارد، و رجعتى كه در اكثر آيات هست، به همين مناسبت است: «إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَيْهِ رٰاجِعُونَ». و الحاصل: تسميۀ معاد به جهت همان معنى است كه فرمود: «كَمٰا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ». و بالجمله: از حيث تمسك به ظهور لفظ معاد و تطبيق آن بر معاد طبيعت، دغدغه‌اى نيست، بلكه به معاونت معنايى كه در آيات رجعت است، معاد را به آن اعتبار معنى مى‌كنيم. و اما آياتى مثل قضيه عُزَير كه مى‌فرمايد: «أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلىٰ قَرْيَةٍ وَ هِيَ خٰاوِيَةٌ عَلىٰ عُرُوشِهٰا قٰالَ أَنّٰى يُحْيِي هٰذِهِ اللّٰهُ بَعْدَ مَوْتِهٰا فَأَمٰاتَهُ اللّٰهُ مِائَةَ عٰامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قٰالَ كَمْ لَبِثْتَ قٰالَ لَبِثْتُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قٰالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عٰامٍ فَانْظُرْ إِلىٰ طَعٰامِكَ وَ شَرٰابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ وَ انْظُرْ إِلىٰ حِمٰارِكَ وَ لِنَجْعَلَكَ آيَةً لِلنّٰاسِ وَ انْظُرْ إِلَى الْعِظٰامِ كَيْفَ نُنْشِزُهٰا ثُمَّ نَكْسُوهٰا لَحْماً فَلَمّٰا تَبَيَّنَ لَهُ قٰالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللّٰهَ عَلىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ». و مثل قضيۀ حضرت ابراهيم عليه السلام كه مى‌فرمايد: «وَ إِذْ قٰالَ إِبْرٰاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتىٰ قٰالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قٰالَ بَلىٰ وَ لٰكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قٰالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اِجْعَلْ عَلىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً وَ اعْلَمْ أَنَّ اللّٰهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» بعد از آنكه با برهان امتن، به آن طورى كه گفتيم و طبق ظهور آيات و احاديث و نصوص متواتره و طوايف مختلفه از آيات و اخبارى كه در وصف جنات و نار و موجودات و كيفيات آنها مى‌باشد، معاد و ضرورت نشئۀ اخرى ثابت شد و استحالۀ انحاء ادعائيۀ ديگر از معاد اثبات گرديد، اگر در مقابل اين همه ادلۀ عقليه و شرعيه در اثبات يك معنى و استحالۀ غير آن، ادعا شود كه ظهور چند آيه برخلاف آن دلالت مى‌كند، بايد بعد از ذكر اقسام احتمالات متصورۀ احياء، متعمّقين را به قضاوت عقولشان واگذار نماييم. (امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج3، ص589-590) #معاد_جسمانی #معارف_قرآن ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ 🆔 @MAbdullahi

🗣 درس‌گفتارهای مهدی عبداللهی 📚الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة جلسه پانزدهم: اوایل الإشراق الثامن، «و لا حاجة إلی ارتکاب عروض» (ص30، س5) تا «تفریع تحصیلی» (ص31) 1. پاسخ محق دوانی به اشکال اندراج صورت ذهنی تحت دو مقوله جوهر و کیف: صورت ذهنی کیف نیست 2. پاسخ ابن‌سینا به اشکال اندراج صورت ذهنی تحت دو مقوله جوهر و کیف: طبق تعریف، جوهر اگر در خارج موجود شود، لا فی موضوع است 3. اشکال ملاصدرا به دو پاسخ پیشین 4. پاسخ ملاصدرا به اشکال: صورت عقلی جوهر، به حمل شایع کیف است و به حمل اولی جوهر. قم، مرکز تخصصی فلسفه اسلامی 1403/09/10 #حکمت_متعالیه #شواهد #تدریس_من ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

🗣 درس‌گفتارهای مهدی عبداللهی 📚الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة جلسه شانزدهم: «تفریع تحصیلی» (ص31، س2) تا «لاعجب فی أن‌یکون المفهوم المشتق» (ص32، س15) 1. تعمیم حمل اولی بودن صورت ذهنی جوهر به صور عقلی سایر مقولات 2. اشکال: جوهر و سایر مقولات در تعریف افراد خود اخذ می‌شوند، پس چگونه می‌توان گفت انسان جوهر نیست؟ 3. پاسخ اشکال: جوهری که در تعریف انسان اخذ می‌شود، جوهر به حمل اولی است، نه شایع. 4. اشراق نهم: پاسخ صدرایی به اشکال اندراج تحت دو مقوله 5. مشاهده حضوری ذوات عقلی در ادراک صور عقلی انواع جوهری 6. اشتراک ادراک عقلی به جهت ضعف مشاهده 7. صدق مفهوم منتزع از مجرد عقلی بر معلولهای مادی آن «به حمل حقیقت و رقیقت» قم، مرکز تخصصی فلسفه اسلامی 1403/09/17 #حکمت_متعالیه #شواهد #تدریس_من ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

🗣 درس‌گفتارهای مهدی عبداللهی 📚الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة جلسه هفدهم: و لاعجب فی أن‌یکون المفهوم المشتق (ص32، س15) تا فکذلک الحال فی الموجود الذهنی (ص34، سطر آخر) 1. تشبیه «حمل مفهوم کلی منتزع از مجرد عقلی بر معلولهای آن» به حمل مفهوم ناطق و حساس بر افراد انسان و حیوان 2. مسافرت وجودی نفس از محسوس به متخیل سپس به معقول 3. اشراق دهم: پاسخی دیگر بر اساس مبانی قوم به اشکال اندراج صورت ذهنی تحت دو مقوله متباین جوهر و کیف قم، مرکز تخصصی فلسفه اسلامی 1403/09/19 #حکمت_متعالیه #شواهد #تدریس_من ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

🗣 درس‌گفتارهای مهدی عبداللهی 📚الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة جلسه هجدهم: فکذلک الحال فی الموجود الذهنی (ص34، سطر آخر) تا فالأول نحلله إلی عدم سابق و... (ص35، 3 سطر مانده به آخر) 1. ادامه پاسخ به اشکال اجتماع جوهر و کیف در صورت ذهنی 2. اشکال استاد به پاسخ: عرض و جوهر موجود خارجی دو وجود مغایر اما متحدند که یکی مصداق جوهر و دیگر مصداق ماهیات عرضی است، اما موجود ذهنی واحد است. 3. تقسیم موجود به وابسته و غیروابسته 4. دیدگاه‌ها در مناط احتیاج به علت قم، مرکز تخصصی فلسفه اسلامی 1403/09/24 #حکمت_متعالیه #شواهد #تدریس_من ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

✅ کرسی علمی ترویجی معرفت‌شناسی قرآن‌بنیان 🔰 مجمع پژوهشگاه های علوم انسانی اسلامی با همکاری معاونت پژوهشی وزارت علوم، گروه منطق فهم دین #پژوهشگاه_فرهنگ_و_اندیشه_اسلامی برگزار می‌کند: 🔻 به مناسبت هفته پژوهش 🎙 با حضور: عبدالحمید واسطی مهدی عبداللهی حسن عبدی ✍️ دبیرعلمی: قاسم_بابایی 📅 سه شنبه ۲۷ آذر ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۰ 🏢 قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 📡 حضور مجازی از طریق: 🌐 skyroom.online/ch/iict/naghd #کرسی #هفته_پژوهش ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

✅ #بشارتهای_امیدبخش همه شما زوال دشمنان بشریت، یعنی همین تمدن آمریکایی منحط و زوال اسرائیل را به لطف الهی خواهید دید. 🔸️اگر صدتا از این حوادث هم شما مشاهده می‌کنید ناامید نشید. این اون توصیه قطعی و اصلی منه. همه چیز امیدبخشه برای ما. ما یک ملتی هستیم که عوامل مژده دهنده در پیرامون ما و در درون ما به‌مراتب بیشتر از عوامل مأیوس کننده و ناامیدکننده است. عوامل مژده دهنده را ببینید، پیدا کنید، به آنها دلگرم باشید. به خدا توکل کنید و قصد و نیتتان را خالص کنید و بدانید که خدای متعال شما را کمک خواهد کرد و مدد خواهد کرد... ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

آنهایی که یک لگد به گربه نزده‌اند نگران خون شهدای مدافع حرم شده‌اند! ▪️امیر حسین حاجی نصیری - جانباز مدافع حرم: به دکتر معالجم گفتم پاهایم را برای بشار اسد ندادم، بلکه برای شما دادم که امروز در امنیت و در اتاق عمل، جراحی انجام بدهی. خیلی‌ها برای جذب فالوئر دارند می‌گویند خون شهدای مدافع حرم هدر رفت و حتی با گریه از حرم حضرت زینب(س) فیلم منتشر می‌کنند در حالیکه اگر کسی بخواهد طلبکار باشد من و رفقایم هستیم. ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi

⭕️ #فیلم | دکتر سعید جلیلی: علی‌رغم تجربه‌ی برجام، باز از توافق جدید سخن می‌گویند / این یک کار خطاست دکتر جلیلی در جمع دانشجویان دانشگاه سمنان: 🔹تصویری که در سال ۹۴ و زمان تصویب برجام ارائه می‌شد، این بود که همه‌ی تحریم‌ها بالمره رفع می‌شوند و همه‌ی تحریم‌ها برداشته می‌شوند. 🔸در آن زمان وقتی افرادی، بیان می‌کردند که اینگونه نیست، یک هجمه‌ی رسانه‌ای شدید علیه آن‌ها ایجاد می‌شد؛ اما از محیط‌های دانشگاهی انتظار می‌رفت که این توافق را بخوانند و بررسی کنند. 🔹بند ۳۷ برجام، بیان می‌کند که صرف شکایت ایران نسبت به انجام تعهدات طرف مقابل، تمام تحریم‌ها بلافاصله برمی‌گردد. یعنی در تمام این سال‌ها، ما حتی حق شکایت نداشتیم. 🔸برجام باید سند طلبکاری ملت ایران باشد. دشمن باید با ملتی هوشیار مواجه شود تا جرات مکر و اقدام علیه ما را نداشته باشد. 🔹امروز گفته می‌شود که خب اگر برجام موفق نشد، توافق جدیدی بکنیم! این سخن بسیار خطاست. کسی مخالف مذاکره نیست اما طرف مقابل ۱۵ بار نسبت به انجام تعهدات ما اعتراف کرد اما نهایتا از برجام خارج شد. حال امروز برخی حرف از توافق جدید می‌زنند! 🔸طبق برجام، کشورهای اروپایی موظف بودند که در سال هشتم برجام، که مصادف با ۲۶ مهر سال گذشته بود، نسبت به رفع تحریم‌های تسلیحاتی کشورمان اقدام کنند اما در همان روز اطلاعیه دادند و اعلام کردند که به تعهد خود عمل نخواهند کرد! ✅ @saeedjalily

رؤیایی که اسرائیلی‌ها با تمام وجود به دنبالش هستند. سخنان دیده‌نشده یاسر عرفات در مورد نقشه اسرائیل بزرگ! ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi