‌ بحثی در مباحثِ ألفاظ در اصول‌فقه، و هکذا میان فیلسوفان و ادیبان غرب، مطرح است با این عنوان که آیا «اراده» شرطِ دلالت است؟ و به تعبیرِ پاتنم: آیا قصد، دخیل در بازنمایی است؟ جواب او به این سؤال، مثبت است؛ بی قصد، دلالتی نیست. منتخب مقالات فلسفیِ هیلری پاتنم تدوین کاوه لاجوردی صفحه‌ی ۳۴

‌ بدر، از بیماریِ منّت هلالی گشته است از فروغِ عاریَت تا می‌توانی دور باش‌ صائب‌

پیام دوست و استاد عزیزم شیخ سجاد دین‌پرست (زید عزه) سلام و ارادت مسئله تبعیت دلالت از اراده زمانی به خوبی درک می‌شود که برای تحلیلش از ظرفیت دانش هرمنوتیک استفاده کنیم. هرمنوتیست‌ها #معنا را از منظر مبانی و قواعد بررسی می‌کنند و توجه ویژه‌ای به مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی دارند. از منظر هستی‌شناسانه، دلالت الفاظ بر معنا معلول اراده‌ی ماتن است، اما در مسئله‌ی معرفت‌شناسانه، فهم معنا از متن، توسط مخاطب، متوقف بر اراده متکلم نیست، بلکه تنها معلول دو امر در نفس مخاطب/مفسر است: ۱. اطلاع بر پدیدآمدن متن ۲. علم به مدلول وضعی یا تکوینی یعنی همینکه مخاطب بداند که دود بدون آتش پدید نمی‌آید، با دیدن دود در خارج می‌فهمد آنجا آتشی برپا شده است. همانطور که اگر قراردادهای زبان فارسی را بشناسد، همینکه ابرهای آسمان را به شکل لفظ خاصی (مثلا سبد) ببیند، ذهنش منتقل به معنای آن می‌شود؛ با اینکه به‌حسب ظاهر، باد (به مثابه‌ی ماتن و کاتب ابرها)، قصد و اراده‌ای در تنظیم ابرها ندارد. ‌

. با تشکر از جناب‌شان، اگر حاشیه‌ای غیر از تأیید فرمایش‌شان داشته باشم، عرض خواهم کرد. ‌

‌ . مجددا و مجددا فرمایش‌شان را مطالعه کردم. عجالةً به‌ نظرِ فاترم چنین می‌رسد که اگر دلالت را چیزی جز رهنمون‌شدن ندانیم، (و نه راهنمایی. یعنی معنای لازم و مطاوعه‌ای را مدنظر بگیریم، و نه معنای متعدی‌اش را) فرمایش ایشان (که من حیث المجموع و با در نظرگرفتن دو جهتی که فرمودند، نباید دلالت را مشروط به اراده بدانیم) فرمایشی متین است. از ذره‌پروری و توجه ایشان تشکر می‌کنم، و امیدوارم از محضرشان بیشتر و بیشتر بیاموزم.

‌ تَرکِ عُجب و کبر کن تا قبله‌ی عالَم شوی سیرتِ ابلیس را بگذار تا آدم شوی ‌

‌ ما چه‌بسا اگر امکانات و موقعیت‌اش را داشتیم، روی فرعون را هم سفید می‌کردیم؛ او گفت أنا ربّکم الأعلی: من‌ام خدای برترِ شما. از همه‌ی خداها بالاتر هستم. رب‌الأرباب هستم. ولی ما، با ظنّی ساییده به یقین، ادعای توحید می‌کردیم. می‌گفتیم لا إله إلا أنا فٱعبدون: خدایی جز من وجود ندارد، پس فقط مرا بندگی کنید. از مشی و سلوک و سبکِ‌زندگیِ فعلی‌مان پیدا است که چنین می‌کردیم. ‌ ‌

بله آقای عین‌صاد، بله؛ جناب صائب هم با شما موافق است: نمی‌دانند از کودک‌مزاجیْ کوته‌اندیشان که تلخی‌های عالَمْ شکّرستان است دل‌ها را ‌ ‌

. و اما آنچه همیشه خوش است، ذکر دوست است: هم‌چو اوراقِ خزانْ بالِ ملائکْ ریخته‌ است هرکجا پا می‌نهی در روضه‌ی آن شهریار آن که باشد یک طوافِ مرقدش هفتاد حج فکرِ #صائب چون تواند کرد فضل‌اش را شمار؟ ‌‌

.. مولای من، فرزند برومند شما، جناب بحر الحقائقْ مولای به‌حقْ‌ناطقْ حضرت امام صادق علیك‌وعلیه‌السلام، فرموده است إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِکَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَیْنَکُمَا: هرگاه مردی را دوست داشتی، پس باخبر کن او را از این محبت، چون پایدارتَر می‌کند محبّتی را که بینِ شما است. این هم مصدرش: الکافی، ج‏لد۲، صفحه ۶۴۴ این سگ بی‌مقدار نیز شما را باخبر می‌کنم از محبت و بندگی و غلامی‌ام به درگاه همایونی‌تان. یا أبا عبدالله، من شما را خیلی دوست دارم. خیلی آقا هستید. خیلی خواستنی هستید. دوست‌تان دارم آقا. حتماً وعده و خبرِ فرزندِ صادق‌القول‌تان سرِ جای‌اش هست؛ امیدوارم این محبت بیشتر و ثابت‌تر شود. ‌

‌. دلالة الألفاظ علی تلک المعانی النفس‌الأمریّة مرهونة بإرادة المتکلّم *‏لأنّ باب الدلالة باب الهدایة*، و هدایة المتکلّم المخاطب إنّما تتحقّق إذا أراد المتکلّم معنی‏‎ ‎‏اللّفظ، و إلاّ لو صدر منه کلام سهواً أو فی حال النوم، لا یقال إنّه أهدی المخاطبَ إلی‏‎ ‎‏واقع ذلک الکلام جواهر الأصول، تقریرات أبحاث الإمام‌الخمینی(ره) ‌

‌ حاخام حکیم نور محمود نهورای، مشهور به نور الحکماء، طبیب یهودیِ عصرِ ناصری [پوشاک دوره قاجار، سهیلا شهشهانی]