🌍گشت و گذاری در تاریخ صدر اسلام (۲۴) ✍️محمدجوادکریمی ✅ فقه الحدیث ❇️ ۱- سندیت حدیث صاحبان #صحاح اهل سنت؛ #بخاری، ذیل غزوه تبوک؛ ج ۶, ص ۳۰۹, #مسلم، ذیل فضائل علی؛ ج۷, ص ۱۲۰, #ابن ماجه ،ذیل فضائل اصحاب النبی؛ج۲,ص۵۵, #امام احمد در موارد متعدد از مسند خود مثل ج ۱,ص۱۷۳ و ۱۷۵ و ۱۷۷نقل کرده است. #امام احمد حنبل در مسند خویش این حدیث را از «ابن عباس» و از «اسماء بنت عمیس» و از«ابوسعیدخدری» و از «معاویة بن ابوسفیان» نقل کرده است(۱). #ابن عبدالبر در کتاب« استیعاب» می گوید: #این حدیث، یکی از #متقن ترین و صحیح ترین اخبار و احادیث است که سعدبن ابی وقاص از پیامبر خدا(ص) آن را روایت کرده است (۲). خلاصه اینکه حدیث منزلت، به اجماع مسلمین با هر مذهب و مشربی، تردیدی در ثبوت آن نیست. ❇️ ۲- دلالت حدیث اضافه شدن کلمه« منزلة» - که اسم جنس است- به «هارون»، دلالت بر عموم دارد. پس این روایت دلیل بر این است که هر مقام و منصبی که برای هارون ثابت بود- مگر منصب نبوت که در این حدیث استثناء شده - همه آنها برای علی(ع) ثابت است. و همین استثناء کردن منصب نبوت هم نشانه دیگری بر عمومیت است والّا وجهی برای استثناء کردن آن وجود نداشت؛ و هرچند مورد و جهت صدور حدیث؛ جانشینی بر اهل و خانواده پیامبر است ، امّا دلالت بر اختصاص به همان مورد ندارد. زیرا -همان گونه که در علم اصول فقه ثابت شده است- مورد، مخصص عموم نیست؛ چنانکه اگر شخص جنبی را مشاهده کنی که آیه آیةالکرسی را مسّ می کند و شما به او بگویی: شخص جنب نباید آیات قرآن را مسّ کند، این کلام شما دلیل بر حرمت مسّ قرآن به صورت مطلق است و بر حرمت مسّ آیة الکرسی تنها دلالت نمی کند. 🔰 مناصب و مقامات هارون: و امّا برای تبیین منزلت حضرت هارون نسبت به حضرت موسی (ع) کافی است به سخن حضرت موسی(ع) در قرآن کریم مراجعه کنیم: 🔸۱- وزارت و شراکت در امر تبلیغ واجعل لی وزیراً من اهلی هارون اخی أشدُد به أزری و أشرکه فی أمری(۳) وزیری از خاندانم برای من قرار ده؛ برادرم هارون را، با او پشتم را محکم کن؛ و او را در کارم شریک گردان. وجمیع آنچه را که موسی (ع) از خدا خواسته بود به وی عطا شد، چنانکه قرآن می فرماید: قال قداوتیت سؤلک یاموسی(۴) ؛ ای موسی! آنچه را خواستی به تو داده شد.! 🔸۲- خلافت و جانشینی موسی حضرت موسی(ع) برادرش هارون را در وقت رفتن به میقات پروردگار به همراه جمعی از قومش جانشین خویش در میان بنی اسرائیل قرار داد, چنانکه خداوند می فرماید: و قال موسی لاخیه هارون اخلفنی فی قومی و اصلح ولاتتبع سبیل الامفسدین(۵) و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش،و (آنها) را اصلاح کن و از روش مفسدان پیروی مکن. واین استخلاف و جانشینی هرچند در مورد واقعه و وقت خاص بود امّا لفظ، مطلق است و مورد مخصص نمی باشد. به همین جهت اگر حضرت موسی(ع) بار دیگر می خواست از میان قوم خویش غیبت کند و مجددا به جانشینی هارون تصریح نمی کرد، بدون اشکال و شبهه ای حضرت هارون جانشین و خلیفه بود. و هارون هرچند در امر نبوت شریک موسی(ع) بود(۶). 🔰بنابراین #علی(ع) طبق این حدیث،#خلیفه پیامبر در میان قومش، #وزیر او در بین اهلش، #شریک او در کارش- بر سبیل خلافت از او - #افضل امتش، #سزاوارتر از همه آنها به پیامبر در زندگی و مرگ می باشد. 🔰هرکس حدیث «منزلت» را بشنود، تمام این مقام ها به ذهنش تبادر می کند و شکی در اراده آنها از این سخن نمی کند. و پیامبر خود این مطلب را آشکارا در همانجا با این جمله از فرمایشش که: 🔰 «سزاوار نیست من بروم مگر اینکه تو خلیفه من باشی», روشن ساخت. این نصّ صریح بر خلافت اوست بلکه نص روشنی است بر اینکه اگر برود و او را خلیفه خود نسازد, کاری را که سزاوار نبوده انجام داده است. و این نیست جز اینکه او از ناحیه خداوند مامور قرار دادن وی به جای خود بوده است(۷).-————————————— ۱- المراجعات، سیدشرف الدین جبل عاملی، ص ۲۰۹ به نقل ار مسند احمدبن حنبل،ج ۳,ص ۳۲. ۲- همان، ص ۲۱۰. ۳- سوره طاها،آیات ۳۲-۲۹. ۴-سوره طاها،آیه۳۶. ۵- اعراف، آیه ۱۴۲. ۶- محاضرات فی الالهیات، آیت الله جعفر سبحانی، ص ۳۳۴. ۷-المراجعات، سیدشرف الدین جبل عاملی، ص ۲۰۵ @mohammadjavad_karimi