#عمومی #اعتباریات تعریف #عقل_نظری و #عقل_عملی و #حکمت_نظری و #حکمت_عملی از نظر استاد علی امینی نژاد متن زیر تقریر بنده از درس تکملة نهایة الحکمة 30 بهمن تا 3 اسفند 1400 است همه کلام استاد است مگر آنچه در [ ] قرار دارد: عقل نظری مربوط به فهمیدن و درک انسانی است مطلقا [یعنی] چه ادراکات کلی چه جزئی؛ که تصورات کلی و تصدیقات کلی را حیوانات ندارند. ما به شناخت ساختار ها می رسیم مجموعه ها و کل ها و جایگاه ها را درک می کنیم حتی عبور از جزئیات به کلیات باز هم کار عقل نظری است تطبیق کلیات بر جزئیات نیز کار عقل نظری است نه عملی. تصور اجتماع نقیضین محال است به نحو یک کلی [یعنی] مرسل از مصادیقش مخصوص انسان است. ادراک تاریخ و جغرافیا نیز کار عقل نظری است. نسبت سنجی اشیاء به نحوی که از آن نتیجه گیری کلی شود چه در تصورات چه در تصدیقات باز کار عقل نظری است. هر جا با صدق و کذب سر و کار دارید کار عقل نظری است. ادراک حق و باطل، صواب و خطا، اگر جزئی باشند مشترک بین انسان و حیوان هستند اگر کلی باشند مخصوص انسان است. معرفت های یقینی و ظن و شک در فضای عقل نظری است بر خلاف عقل عملی که نمی توان گفت شک دارم یا جاهل ام. علوم محصول عقل نظری اند چه علوم ارتکازی و فطری مانند بدیهیات یا نحوه ی تفکر در تصورات و تصدیقات چه علوم تفصیلی و تدوین شده مانند منطق. این علوم هم حکمت نظری است هم حکمت عملی! زیرا حکمت عملی صدق و کذب پذیر است دانشی است که حق و باطل بر می دارد شک و ظن بردار است. حکمت نظری همه واقعیت های نظام تکوین است که در حوزه اختیار ما نیست فعل و کنش ما نیست که یا الهیات است یا طبیعیات است یا ریاضیات و زیر مجموعه های این سه. حکمت عملی دانستن تمام مدرکات عقل نظری است که در حوزه اختیار ماست [در حوزه ی] عمل انسانی است حال چه عمل قلبی چه عمل ظاهری. اینجا هنوز بحث صدق و کذب است بحث حسن و قبح نیست باید و نباید نیست. اخلاق و سیاست مدن تبیین یک سری روابط میان اشیاء است که حوزه عمل ما را تحت تاثیر قرار می دهد حال حکمت عملی فردی باشد یا خانوادگی باشد یا اجتماعی، همه در حوزه عقل نظری است. عقل عملی حوزه کنشی انسان است گرچه به شدت تحت تاثیر حوزه بینشی است. عقل عملی تحت تاثیر عقل نظری و تمام دانش های بر آمده از آن است و به نحو مستقیم تحت اشراف حکمت عملی است، [عقل عملی] فعالیت های انسانی را سامان می دهد برنامه ریزی اجرائی می کند طراحی می کند حرفه ها را می سازد صنعت را اختراع می کند. ممیّزه عقل عملی این است که صدق و کذب پذیر نیست کسی که چیزی اختراع کرده اختراعش صادق است یا کاذب؟ معنا ندارد شعر سروده همین طور مدیریت کرده همین طور ایثار کرده عملی اخلاقی انجام داده اینجا جای خیر و شر است جای حسن و قبح است زیبایی زشتی، درستی و نادرستی، مفید و مضر است. عقل عملی نمی فهمد می سازد انشاء می کند نه اخبار. [نظر شخصی: اگر هیچ نمی فهمید نمی توانست انشاء کند. استاد در جلسات دیگری فرمودند: بله حتی عقل عملی به اصطلاح آیت الله جوادی نیز هویت ادراکی خودش را از دست نمی دهد] کسی کار کرده است می گویند این کار زشت است، خود زشتی مربوط به حوزه عقل عملی است ولی گزارش شما از زشتی کاری اخباری است و صدق و کذب بر می دارد توسط عقل نظری و باز ممکن است بازخورد داشته باشد به فضای عقل عملی که انشاءش را اصلاح کند و بگوید این کار اندکی زشت است مثلا. تولید زشتی و زیبایی کار عقل عملی است که در آن تصور و تصدیق هیچ کدام نیست صنعت مفید می سازد [یا مضر می سازد]. حکمت نظری می گوید این گل زیباست این گل خیلی زیباتر است. حکمت عملی می گوید این فعل ایثاری زیبا بود. عقل عملی ایثار حَسن را تولید می کند ایثار می سازد. در عقل عملی جهل به معنای نادانی نداریم. علی علیه السلام : ربّ عالم قد قتله جهله. [جهالت و سفاهت داریم] شک و ظن نداریم شدت و ضعف داریم [می گوئیم] فلانی عقل عملی اش ضعیف است [سفیه است]. حوزه کنشی ای که تحت تاثیر شناخت انسانی است همان عواطف و احساسات و قوای باعثه ی حیوانی نیست عقل عملی است گرایش های انسانی نه حیوانی. عواطف خاص انسان است شهادت طلبی را حیوانات ندارند. ادامه دارد ...