#لهجه حمام قلعه #کلمات مترادف (معنی سی بیر) #شوهر*کیشی،ائر،باش ایه،چاغالری آتاسی #زن*خاتون،خانیم،آرواد،چاغالری ننه سی #باجرئت*جییرلی،باتیر،جورئتلی، اوره یلی،جیسارتلی،بئ باک، باهادور #بزرگ*کاتا،بوهوئی،آغ ساققال،اود و سودان چیخن،ائوزونو یویان،الدنگ، غلبیر تهیندن چیخان،کل،قارا #کوچک*کیچی، کیچگینه،کورپه،رئزه، #باردار*بوغاز،بوی آغیر،حامیله،ایکی جانلی، یوکلی، چاغالی،آی وگونی ایچنده(نزدیک به زایمان) #پشت_سر*دال،ایز،کئین،رد، قارالامه، سایغیره سایغیره #شتابزده*ایشتولی،تلسگن،حولکی، عجول، عجله لی،ال ایقدن چیخن #زیبا*گوءزل،قشنگ،خوشگیل،مشدی، گوءروملی،گوءرمه لی،جماللی،چره لی یاراشیقلی،ایستمه لی #ساختن*دوزلتماق،قییرتماق،ایشله ماق، تیکلتماق،قورماق #درست*دوئوزگونلی،دوئوزگون، دوئوز،دوئزه منلی،دوئروست، #سینه*گوءیس،دوءش،سینه #پا*اَیَق،قیچ،لینگ #شب*آخشام،گئجه،شام وقتی،یاتان وقتی #صبح*ئرته،صوب،دنگ،سحر،یئر آغارانده #ظهر*چاشت،گون اورته،گونی ایسیق موقه سی،ظوهور #خانه*ئوی،باش پنه،چاردوفال، مئنزیل،خنه چه،بیزی کی #خواستگاری*ائلچیلیق،جوآب آلماق، قیزایسته ماق،قیزآلماق،خواستگارلیق #لبنیات*آغاران،تاراج،قتیق قریق، سوئوت و قتیق #یادآوری در لهجه حمام قلعه،گاهی برخلاف قاعده "د"،"ت"تلفظ می شود مانند "اود" ، "اوت" و"سوئود"که "سوئوت"بیان می شود. ✍علی کوهستانی اسیق سو🌹 موزه مجازی حمام قلعه ۱۴۰۱۵/۱۴ https://t.me/hammamghaleh

#فولکلور،ائل بیلیمی،دانش عامه #گویش حمام قلعه #کلمات متروک ومهجور: به کلماتی،گفته می شوند که کاربرد خود را،از دست داده اند یاخیلی کم به کار می روند ویا اینکه، درعباراتی خاص،در معنایی دورتر،استعمال می شوند.ذیلا،به برخی ازآنها،اشاره خواهیم نمود. *چورک(نان) *سوغان(پیاز) *یرآلماسی(سیب زمینی) *قندوز(چغندر) *اریک(زردآلو) *سول(چپ،متضادساق) *یاناق(گونه،لپ) *قارشی(روبرو)امروزه"چره"به کارمیرود *باشماق(کفش)امروزه"کوءش" *آلت یا,آست (زیر،متضاد اوست)امروزه به جای آلت،از کلمه ی"تی"استفاده می شود که همان"ته"فارسی است *قاباخ با تلفظ قباق(جلو) *آشاقه(پایین) *اوشاق(بچه)چاقه به کارگرفته میشود *شامامه(شالگردن،دستار)،دراص نام میوه ای است که درفارسی دستنبو گفته می شود. *ساقدوش(ملازم داماد)به جای آن،از "قارداشلیق"استفاده می شود *ایلغار(غارت) *توقغار(گماشته) *پالتار(لباس) *کونل(قلب) *اروج(روزه) *پاپاق(کلاه)،به صورت مصدر "پاپاقلنماق"ودرمعنای مجازی"آماده شدن" به کار می رود که معنی حقیقی آن،شال وکلاه کردن است *تونیکه(شورت) *چیچی،چیچک(گل)،به معنی مجازی"آبله" استعمال می شود *چای(رود)در،برخی ترکیبها،مانند:قوری چای،چایلاق، به کار گرفته می شود *بوقا،باتلفظ بوقه(گاونر) *یال(سگسان یاگربه سان نر)هر دو در هنگام فحلی نوع ماده استفاده می شود مانند:بوقاده دی، یالده دی،به جای آنها،کلمات سیغئر و کوپی،به کار می رود *لامپا(چراغ) *شپکه (کلاه چراغ) *آپشقه (دریچه،پنجره) *آنا،با تلفظ آنه(مادر،ننه) *آتا،با تلفظ آته(پدر،بابا)،در کلمات مرکبی مانند:قینانه،قیناته به کار می رود هر چندکه قینانه را،هم گاهی قیننه تلفظ می نمایند *آغاج،با تلفظ یاغاچ (درخت،چوب)،درگویش حمام قلعه،به معنی چوب به کار می روداما در ترکیبهایی مانند: قارایاغاچ،به معنی درخت استفاده می شود *یارپاق(برگ)به جایش"شلپه"به کارمیرود *جیران(آهو) *مارال(گوزن) *اوجا(بلند) *دنجه(عدس) *بوءهوءی(بزرگ،بزرگی) *ایلش(بفرما،بنشین) *گونش (خورشید)،به جایش"گون" بکارمی رودگونش به معنی "آفتابگیر"استعمال می شود *گوزگی(آینه) *یولداش(دوست،همراه) *ایلچی(خواستگار) *ایلخیچی(اسب چران) *دنگیز یا دنیز(دریا)،بیشتر در معنی برکه،به کار گرفته می شود *بولاغ(چشمه) در، ترکیبهایی مانند:باش بولاغ،یعنی، سرچشمه *کند(روستا)درترکیبهایی مانند:باغکند، اورتکند *ار(مرد،قهرمان)ازکیشی استفاده می شود کوموش(نقره)، *قیزیل(طلا)،قیزیل(قرمز،سرخ)،مانند: قیزیل قان *باقیر با تلفظ بقئر(جگر) *بووز(یخ)،به معنی یخچال قله کوه استفاده می شود. *بوءز(پارچه ی بافته شده از نخ پنبه ای درجه۲) *کرباس(پارچه ی بافته شده از نخ پنبه ای درجه ی ۱) *پاختا،باتلفظ پخته(پنبه,مانند: قولاقینه پخته سالیپدی) *ایشتان(شلوار،در ضرب المثل:ئوزایل، ایشتان سیزگیذرم،بیله ایشتانلردن،بیزارم) *بیلرزی(النگو) *سئرقه (گوشواره)، ازگوءشبره استفاده می شود. *بویونلق،بویمینجاق(گردن بند) *بئلباق،با تلفظ بئلماق(کمربند) *قورد، باتلفظ قورت(گرگ)از"جمنده"استفاده میشود *قئلماق(انجام دادن) *سئوماق(عشق ورزیدن)در ترکیبهایی مانند:سئوگول،به معنی معشوق و سئودا،به معنی عشق وعاشق.و...    ادامه دارد. ✍علی کوهستانی اسیق سو🌹 موزه مجازی حمام قلعه ۱۴۰۲/۷/۲۶ https://t.me/hammamghaleh

#فولکلور،ائل بیلیمی،دانش عامه #کلمات درلهجه حمام قلعه #ایلبیز(حلزون) بارها سوال شده است که نام ترکی حلزون چیست ؟ حلزون جانوری نرم تن و صدف داری است که در جاهای به شدت مرطوب مانند باغات کناره جویها و رودخانه ها زندگی می کند.آن رادرحمام قلعه، #شیطان_ئششه_یئ می گویند.وجه تسمیه ی آن چندان بی مناسبت هم نیست زیرا چنانچه توجه کرده باشید حلزون از نظر شکل،دارای شاخکهای بزرگ شبیه به گوش اولاغ می باشد و کلیت صورتش نیز،به الاغ شباهت داردهمچنین دارای حرکات کندی می باشد که بی شباهت به حرکت الاغ نیست علاوه بر اینها در پشت خود،مرتب صدفش را،بارمی کشد. اما زمانی که حلزون مرده و صدفش باقی مانده باشد به صدف آن که دیگر حلزونی وجود ندارددرحمام قلعه سه نوع اسم گفته می شود نوعی از آن را،که قدری دراز است #شیطان_کوله و نوع دیگر آن را که گردتر است #شیطان_گوءزئ می گویند به طور کلی اگر مجموعه ای از صدف های مختلف در جایی قرار داشته باشند #شیطان_ئویو گفته می شودکه باز هم وجه تسمیه ها چندان بی مناسبت نیستند و با توجه به شباهت های شکلی نام گذاری شده است. #ایلبیز نام ترکی این نرم تن صدفدارمی باشد که در آذربایجان و برخی دیگر از ترکان به کار می برند جهت اطلاع شما گرامیان عرض می شود که از این نام در حمام قلعه نیز، استفاده می شود اما نه در معنای حقیقی آن که همانا حلزون می باشد بلکه در معنای مجازی آن،یعنی؛ #تردست،کسی که سریع غیب می شود. حال چه مناسبتی بین، یک فرد چالاک بایک حلزون ظاهراً تنبل وجود دارد که در لهجه ترکی حمام قلعه،در باره فردی چنین استعاره ای را،به کار می برند؟ از نظر صناعات ادبی همیشه در تشبیه چهار رکن وجود دارد: ۱-مشبه:چیزی که تشبیه می شود. ۲-مشبه به:چیزی که چیز دیگری به آن تشبیه شود. ۳-وجه شبه:شباهت بین آن دو ۴-ادات تشبیه:کلمه ای که تشبیه را برقرار می کند. حال اگر از ارکان تشبیه وجه شبه وادات تشبیه و یکی از ارکان دیگر حذف شوند تنها یک رکن مشبه یا مشبه به، باقی بماند و درسخن به جای دیگری با ملایماتش به کار گرفته شود.معنای سخن #استعاری است که نوعی مجاز است لذا کلمه درمعنی غیرحقیقی به کار گرفته می شود. حال سوال این است دراستعاره فوق، چه وجه شباهتی میان مشبه و مشبهُ به، وجود دارد؟ مسلماًدر این استعاره، سریع بودن وجه شبه میان مشبه ومشبهُ به می باشد. اما دوبار این سوال پیش می آید پارادکسی را که به ظاهر در این وجه شبه دیده می شود.چگونه قابل جمع است؟یعنی فردسریع الحرکات با حلزون به ظاهر تنبل چه شباهتی دارد؟ باکمی دقت در می یابیم فردی که به آن #ایلبیز گفته می شود فردی سریعالحرکات است که در لحظه خودش را یا چیزی را،از دید پنهان می کند یعنی تردست است.تا اینجا تردستی از ویژگی های"مشبه" است حال حلزون که "مشبهُ به" می باشد نیز،درلحظه خودش را،در صدفش غیب و از دیده پنهان می کند.بنابراین وجه شبه #تردستی و غیب شدن است اگرچه حرکات ظاهری حلزون بسیارکند می باشد. #نتیجه آن که در لهجه ترکی حمام قلعه برخی از کلمات در گذشته در معنای حقیقی خودشان به کار می رفته اند اما به مرور زمان در معنای مجازی به کار گرفته شده اند.قبلاً یاد آور شده ایم که در لهجه حمام قلعه از کنایه واستعاره به وفور استفاده شده است وبرخی از دلایل رمزآلود بودن این لهجه را،برشمرده ایم. مجاز انواع مختلفی دارد که استعاره و کنایه از پرکاربردترین آنها،در لهجه حمام قلعه می باشند.لذا در گذشته به حلزون #ایلبیز می گفته اند که با گذشت زمان معنای حقیقی اش،به فراموشی سپرده شده و معنای استعاری آن در قاموس این لهجه جای گرفته است. تعدادقابل توجهی از کلمات در لهجه حمام قلعه از این قبیلند مانند: *ایشتان= با معنی مجازی"همسر" و معنی حقیقی آن=شلوار است *بوقه=بامعنی مجازی"درفحل بودن ماده گاو" و معنی حقیقی آن = گاونر، می باشد که امروزه کلمه "سیغئر" به کار می رود. *یال=با معنی مجازی"درفحل بودن ماده سگ" و معنی حقیقی آن =سگ نر، می باشد که امروزه "کوءپی"به کار می رود. *ایلبیز=بامعنی مجازی" تردست وچالاک" و معنی حقیقی آن =حلزون می باشد. وموارد دیگر ... ✍علی کوهستانی اسیق سو🌹 موزه مجازی حمام قلعه ۱۴۰۲/۹/۲۸ https://t.me/hammamghaleh https://eitaa.com/moozehmajazi