ترسم که صَرفه ای نبرد روز بازخواست نان حلال شیخ ز آب حرام ما ┈┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ ترسیدن ] یقین داشتن، مطمئن بودن [ صرفه بردن ] نفع بردن، سود بردن، پیش افتادن، پیشی گرفتن، سبقت جستن که در همین معنا آمده است: هر که دانسته رَوَد صَرفه ز اَعدا ببرد یعنی هر کسی آگاهانه حرکت و زندگی کند، حتی از دشمنان خودش هم می تواند سود و بهره ببرد [ روز بازخواست ] روز قیامت، روزی که مورد سوال و پرسش قرار می گیرند [ نان حلال شیخ ] یک تعبیر طنزآمیزی است؛ یعنی آن نانی که جناب شیخ ریاکار و متظاهر از راه زهد فروشی بدست می آورد [ آب حرام ] شراب نجس ┈┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ پیاز را چه در زیر خاک بکارید که دیده نمی شود و چه در سبد آشپزخانه قرار بدهید که دیده می شود که در هر دو جا سبز می شود و رشد می کند؛ با این تفاوت پیازی که در زیر خاک است و دور از نظر و چشم ها است، هر چه بیشتر رشد کند، وزین تر و سنگین تر و قیمتی تر می شود؛ اما پیازی که در سبد آشپزخانه برابر چشم دیگران رشد می کند و سبز می شود، پیوسته و مدام از درون پوچ و تهی و سبک و سبک تر می شود و مصرف آن هم البته گاهی زیانبار است. آدم هایی که اهل خلوص و اخلاص اند و طالب دیده شدن نیستند، مثل همان پیاز های مزرعه هستند که سبز می شوند و رشد می کنند و هر چقدر هم بیشتر سبز می شوند، بیشتر قیمت پیدا می کنند و سنگین تر و وزین تر می شوند؛ اما آدم های ریا کار مثل پیاز سبد آشپزخانه اند که روز به روز از درون تهی و پوک می شوند و به همین خاطر حافظ همیشه در برابر ریا و ریا کاری موضع های سخت دارد و برای اینکه پلیدی و پلشتی ریا و ریا کاری را خوب به تصویر بکشد، معمولا آن را با می و باده و آب انگور نجس مقایسه می کند؛ یعنی می گوید: عبادتی که از سَر ریا و ریا کاری و تظاهر باشد، به مراتب از می و باده خواری شنیع تر و پلید تر و کثیف است و به همین مقصود در یک جایی می گوید: باده نوشی که در او روی و ریایی نَبُوَد بهتر از زهدفروشی، که در او روی و ریاست یا در جای دیگری می گوید: مِی خور که صد گناه ز اغیار در حجاب بهتر ز طاعتی که به روی و ریا کنند در این بیت مورد بحث هم که در حقیقت یک بیت رندانه است، به همین حقیقت اشاره دارد و می گوید: مطمئن هستم که نان حلال جناب شیخ بر آن آب حرام ما پیشی نخواهد گرفت چون اینها معتقد هستند که ما وقتی می و باده و شراب می گوییم، منظور ما همان آب انگور نجس است که به فرض اینگونه باشد، قطعا روز قیامت آن نانی که آنها برای خود حلال و طیب و طاهر می دانند، از این آب حرامی که آنها معتقدند ما می نوشیم، قطعا جلو نخواهد افتاد و سبقت نخواهد گرفت و رجحان و ترجیحی بر این آب حرام ما نخواهد داشت چون بار ها گفتیم که این باده و می و شراب را هر که بنوشد به خودش آسیب می رساند؛ اما زهدی که از روی ریا و تظاهر باشد، آسیبش هم به خود و هم به دیگران و مهم تر به دین خدا خواهد زد و دین خدا را از سکه و رواج و رونق خواهد انداخت. حافظ می گوید: می ترسم روز قیامت که درباره ی نیک و بد اعمال ما قضاوت می شود، درباره ی آب ما و نان حلال جناب شیخ یکسان قضاوت بشود؛ یعنی شیخ را بر ما رجحان ندهند و بگویند: چون شیخ کار حلال می کرد، حلال او ریشه در حرام ها داشت، پس هر دو مرتکب حرام بودید؛ منتهی یکی روی حرام، پوسته حلال قرار داده بود و یکی هم این کار را انجام نداده؛ یعنی به نفاق آلوده نشده بود و تازه شما باید چوب نفاق را هم بخورید. #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah ________

🔶 ارزش و مــنـــزلـــت انـــســـان در درگــاه الـــهــی امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «کسی که دوست دارد مقام و ارزش خود را در درگاه الهی بفهمد، میزانش این است که ببیند منزلت و مقام خدا در نزد او چگونه است. چون کسی که دو چیز در اختیار او باشد - هم دنیا و هم آخرت - اگر آخرت را انتخاب کرد و در مقام تضاد و تزاحم دنیا را رها کرد، البته این شخص کسی است که خدا را دوست دارد، و کسی که دنیا را انتخاب نمود و آخرت را رها کرد، چنین شخصی ارزش و منزلتی نزد خدا ندارد.» مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَعْلَمَ كَيْفَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَ اللَّهِ فَلْيَنْظُرْ كَيْفَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَهُ فَإِنَّ كُلَّ مَنْ خُيِّرَ لَهُ أَمْرَانِ أَمْرُ الدُّنْيَا وَ أَمْرُ الْآخِرَةِ فَاخْتَارَ أَمْرَ الْآخِرَةِ عَلَى الدُّنْيَا فَذَلِكَ الَّذِي يُحِبُّ اللَّهَ وَ مَنِ اخْتَارَ أَمْرَ الدُّنْيَا فَذَلِكَ الَّذِي لَا مَنْزِلَةَ لِلَّهِ عِنْدَهُ. ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah ________

حافظ ز دیده دانه اشکی همی فشان باشد که مرغ وصل کند قصد دام ما ┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ دیده ] چشم [ دانه ] قطره [ دانه اشکی ] قطره اشکی [ همی ] پیوسته، مدام [ فشان ] بریز، نثار کن [ باشد که ] امید است که [ قصد کردن ] روی آوردن [مرغ وصل کند قصد دام ما‌ ] وصال دوست که مثال مرغ هوایی دارد و دیر یاب است و به این زودی ها به دست نمی آید، برای ما میسر بشود و به عبارت روشن تری یعنی عنایت حق ما را دریابد. ┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ بدون دانه صید و شکاری اتفاق نمی افتد و به همین خاطر صیاد ها و شکارچی ها وقتی که دامی را گسترده می کنند، روی آن دام هم مقداری دانه می ریزند و مرغ هوایی از همه جا بی خبر دانه ها را می بیند ولی دام را نمی بیند و به هوای دانه ها پایین می آید و به دام می افتد و اسیر و گرفتار صیاد و شکارچی می شود. حالا حافظ وصال حق را به یک مرغ هوایی تشبیه کرده و به خودش خطاب می کند تا دیگران هم درس خودش را بگیرند و می گوید: اگر می خواهید مرغ وصل را نصیب خود کنید؛ یعنی اگر می خواهی به وصال حق دست پیدا کنی، یک راه بیشتر ندارد و آن هم قطرات اشک است که مثال دانه برای مرغ هوایی دارد، پس هر چقدر می توانید اشک ندامت و پشیمانی ببارید چون اشک گناهان آدمی را شست و شو می دهد؛ همان گناهانی که بین ما و محبوب ایجاد فاصله کرده و وقتی این گناهان شسته و زدوده و پاک شد، این فاصله ها هم طبیعتا برداشته می شود و در نتیجه آن وصال هم صورت می گیرد و اتفاق می افتد که حافظ به این حقیقت در جای دیگری اشاره می دارد: مرا در این ظلمات آنکه راهنمایی کرد نیاز نیم شوی بود و گریه سحری گریه سحری مانند سیلاب است که در آخر به دریا می رسد و پاک و زلال می شود و می گوید: این سیلاب اشک هم آدمی را با خود می برد و به دریای حق منتهی خواهد کرد و بنابراین قطرات اشک هم می شورند و هم می برند و به همین خاطر حافظ به خودش نهیب می زند که هر چه می توانی اشک ببار چون قطرات اشک مثال دانه هایی دارد که مرغان هوایی را شکار می کند. #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

دریای اخضر فلک و کشتی هلال هستند غرق نعمت حاجی قوام ما ┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ دریای اخضر ] دریای سبز که در عربی بدان «بحر الأخضر» نیز گفته می شود، یکی از هفت دریای بزرگ مطابق تقسیمات قدیم بود همانطور که دریای سرخ و دریای سیاه داریم، دریای سبز هم داریم [ فلک ] آسمان [ دریای اخضر فلک ] آسمانی که شبیه دریای سبز است؛ البته گاهی همین آسمان بالای سَر در ادبیات فارسی به «دریای اخضر» یا «قبة الخضراء» یاد می شود. آسمان را به دریا تعبیر می کنند چون در ادبیات فارسی دریا و کشتی نمودار فزونی و فراوانی نعمت است که ناصر خسرو به همین معنا گفته بود: نعمت منعم چراست دریا دریا، محنت مفلس چراست کشتی کشتی و به آن اخضر یا سبز می گویند به این دلیل که آسمان مثل سبزه زار فرح بخش است و لذا همین حافظ در جای دیگری آسمان را به یک مزرعه ی سبز تعبیر و تشبیه می کند: مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو آسمان را به مزرعه تشبیه می کند و آن هلال ماه را به داس تعبیر می کند و در بیت محل بحث آسمان را به دریا تشبیه کرده است و در نتیجه هلال ماه را به کشتی تشبیه می کند [ کشتی هلال ] هلالی که مثل کشتی می ماند. ممکن است گفته شود کشتی چه تناسبی با هلال دارد؟ در گذشته کشتی را گاهی بصورت هلالی باریک می ساختند و ضمن اینکه در ادبیات هلال ماه تشبیهات گوناگونی دارد و به چیز های مختلفی تشبیه شده؛ گاهی به ابرو فلک، گاهی به کاسه، گاهی به داس، گاهی به ماهی و گاهی هم مثل اینجا به کشتی تشبیه می شود و همینطور قبل از حافظ این تشبیه حتی در اشعار عربی نیز انجام می گرفت: أنظر إليه کزورق من فضة قد اثقلته حمولة من عنبر نگاه به ماه بکن که مثل یک کشتی از نقره می ماند که با خودش محموله ی عنبر را حمل می کند. [ حاجی قوام ] حاجی قوام به گفته ی تاریخ و مورخین از بزرگان و شخصیت های دارای نفوذ اخلاقی در منطقه ی فارس بوده که بسیار اهل کرم و بخشش بوده و خصائل پسندیده ی بسیاری داشته تا جایی که گفته اند: نظیر و همتا نداشته است و به خاطر این ویژگی ها شاه ابواسحاق او را به وزرات خودش منصوب کرد و مورد مدح و ستایش بسیاری از شاعران روزگار خودش مثل حافظ قرار گرفت؛ حافظی که معمولا زبان به مدح و ستایش باز نمی کند ┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ امام رضا علیه السلام در یک سخنی نشانه های عقل را بازگو می کند که هر کسی چنین نشانه های داشته باشد، از نعمت عقل برخوردار است، از جمله این نشانه ها این است که حضرت می فرماید: الخیر منه مأمول عاقل کسی است که مردم از او انتظار خیر و خوبی دارند، درست مثل گل که مردم از آن انتظار لطافت و جمال و رائحه ی خوش دارند الشر منه مأمون و انسار عاقل کسی است که مردم از شر او در امان باشند؛ یعنی درست مثل گل نرگس می ماند که هیچ تیر و خاری ندارد يَسْتَقِلُّ كَثيرَ الْخَيْرِ مِنْ نَفْسِهِ آدم عاقل کسی است که خوبی های فراوان خودش نسبت به دیگران را کم می بیند و می گوید: من کاری نکردم، درست مثل مادر که دنیایی از خدمت به فرزندش می کند اما هرگز به چشمش نمی آید و می گوید: من کاری نکردم يَسْتَكْثِرُ قَليلَ الْخَيْرِ مِنْ غَيْرِهِ آدم عاقل کسی است که خدمات اندک دیگران را بسیار می بینند و آن را در همه جا بازگو می کنند. حالا این بیت ستایش آمیز حافظ در حقیقت نشان از این ویژگی عاقلان دارد؛ حافظ از جانب شخصیتی مثل حاجی قوام یک خیر و نعمتی دیده؛ ولی این خیر و نعمت را بسیار بزرگ می بیند و او را بزرگ نشان می دهد تا جایی که می گوید: نتنها اهل زمین و بلکه آسمان برق نعمت حاجی قوام اند. جالب است که همیشه همه چیز در دریا غرق می شود؛ ولی این بار دریا غرق کرم و دهش حاجی قوام می شود و چقدر خوب است که آدم خوبی ها را ببیند و خوبی ها را اغراق و برجسته کند و خوبان را تکریم و تحسین کند که همین موجب رواج بازار خیر و خوبی می شود. دلیل اینکه امروز بازار خوبی کساد است این است که آدم ها اولا خوبی ها را نمی بینند و ثانیا خوبی های فراوان را کم می بینند و این است که دست آدم ها به خوبی نمی رود و این است که خوبی دُر نایاب شده است و این است که آدم ها پشت دست خود را داغ می کنند و خوبی نمی کنند؛ اما حافظ اینگونه نبود چون حافظ هم می دید و هم برجسته می کرد. و نتنها امروز خوبی ها تکریم نمی شود و بلکه مردم انسان های بَد را محترم می شمارند و همین باعث دلسردی و بدگمانی آدم خوبی می شود، همان که مولوی گفت: می‌بلرزد عرش از مدح شقی بدگمان گردد ز مدحش متقی #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

🔶 روش قـــدردانـــی برای اینکه از جُرگه ناسپاسان نباشیم باید نحوه ی قدردانی و شکرگذاری هر ذی المعروفی را بدانیم. امام سجاد علیه السلام می فرماید‌: ۱. و أما حق ذی المعروف علیک فإن تشکره حق هر ذی المعروفی که به شما خوبی کرده این است که از او تشکر کنی(شکر) ۲. و تذکر معروفه و دوم آنکه خوبی آن را ذکر کنی(ذکر) و در روایت دیگر آمده است: «إِذَا صَنَعْتَ مَعْرُوفاً فَانْسَهُ، إِذَا صُنِعَ إِلَيْكَ مَعْرُوفٌ فَاذْكُرْ» چون به سوی تو احسانی شد یادآوری نما و هرگاه به کسی احسانی نمودی آن را فراموش کن. ۳. و تنشره له مقالة حسنه و سوم آنکه به نفع آن ‌شخص حرف های خوب نشر بدهید، از ویژگی های خوبی که دارد بگویید، از خدماتی که انجام داده تعریف کنید ۴. و تخلص له دعاء فی ما بینک و بین الله و چهارم آنکه خالصانه برایش دعا کنید ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

ای فروغ ماه حسن از روی رخشان شما آب روی خوبی از چاه زنخدان شما ┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ فروغ ] پرتو، روشنایی [ ماه حسن ] خوبی و زیبایی و جمالی که مثل ماه می ماند. "ماه" سنبل حسن و جمال است و "ماه حسن" طبیعتا عالی ترین نماد حسن و جمال شمرده می شود [ رخشان ] درخشان، تابان، تابناک [ آب روی ] آبی که به رو می زنند و در نتیجه مایه ی طراوت و خرمی و شادابی روی آدمی می شود؛ همانطوری که آب وقتی به روی زمین می پاشند، آن زمین تبدیل به دشت و چمن و بستان می شود. و همینطور "آب روی" به معنای قدر و اعتبار و وجاحت هم است [ خوبی ] زیبایی [ چاه ] گودی [ زنخدان ] چانه [ چاه زنخدان ] گودی زیر چانه که در قدیم از عناصر پسند و زیبایی بوده، مثل داشتن خال و ابروان محرابی و کمانی ┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ ماه اگر پرتوی دارد و اگر تابش و روشنایی دارد، از خودش نیست و بلکه از چشمه ی خورشید است و چون رو به خورشید دارد، نور خورشید در او منعکس شده است، درست مانند آینه ای که مقابل خورشید قرار بگیرد پُر از نور می شود ولی نورش از خودش نیست. حافظ می گوید: حسن جمال درست مثل ماه می ماند؛ چطور ماه هر چه دارد از خورشید است و بخاطر رو کردن بخاطر خورشید است، حسن جمال هم هر چه دارد و هر چه است بخاطر روی رخشان شماست؛ یعنی چهره ی جمیل و زیبای شماست که زیبایی و حسن در عالم ایجاد کرده و اگر گل سرخ آنقدر زیباست، این زیبایی یک منشأ و چشمه ای دارد که چشمه و منشأ آن چهره و جمال شماست و شما به این گل رو کردی تا این گل زیبا شد و اساسا هر کجا زیبایی باشد برخاسته از وجود شماست. این "شما" در مصرع اول می تواند ذات حق با‌شد چون فرمود: وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ خزائن هر چیزی نزد ما است و یکی از آن چیز ها هم زیبایی و جمال است، پس مخزن و کانون زیبایی نزد خداوند است و لذا هر زیبایی در عالم صورت می گیرد از آنجاست، همان که در جای دیگری گفت: از رهگذرِ خاکِ سرِ کویِ شما بود هر نافه که در دستِ نسیمِ سحر افتاد و همینطور می تواند مقصود از "شما" اولیای خدا باشد چون آنها مظهر حق اند و آنها هم در عالم کار خدایی می کنند؛ اولیای خدا هر کجا باشند و هر کاری کنند، جزء زیبایی و حلاوت از آنها سَر نمی زند و اگر حسن و خوبی در عالم اتفاق می افتد، به برکت تعلیمات و هدایت های آنها است. آب از چاه می کشند و به سَر و صورت می پاشند و در نتیجه صورت یک طراوات و شادابی پیدا می کند و حالا حافظ می گوید: می دانی این صورت چرا انقدر طراوت و شادابی دارد؟ چون به سَر چاه زنخدان شما رفته است که "چاه زنخدان" نماد جمال و زیبایی است، پس او به چشمه ی زیبایی شما آمده و قدری از آن زیبایی برداشته و به سَر و رو زده است و به همین خاطر آنقدر خرم و شاداب شده است؛ همانطوری که آب را از چاه می کشند و روی زمین خاکی می ریزند تا این زمین شاداب و خرم بشود. ای کسی که زیبایی و جمالش مثل ماه می ماند، درخشندگی خودش را از چهره ی شما می گیرد و نیکویی و جمال آب و رنگ خودش را از آب چاه زنخدان شما کسب می کند؛ یعنی هر کس به هر کجا رسید و جلوه و جمالی پیدا کرد، از رهگذر لطف و عنایت و کرامت شما بود. #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________