#درسنامه_اعتقادات #جلسه_چهل_شش #عدل #معرفت_الله_بالله 🔴عدل الهی و حسن و قبح عقلی ۱. حسن و قبح در نظر اندیشمندان عدلیّه معتقدند که حسن عدل و قبح ظلم، حکم عقل است و در این حکم،‌ بین خدا و خلق فرقی نیست؛ چراکه عقل حجّت خداوند است و خدای متعال به هیچ وجه بر خلاف حکم حجّت خود عمل نمی‌کند. در نتیجه، خدای تعالی به حکم عقل انسانی،‌ عادل است. امّا در مقابل، اشاعره، فلاسفه، منطقیّین و حتّی برخی از اصولیّین، حسن و قبح را اعتباری شمرده‌اند. یعنی افعال ذاتاً دارای حسن و قبح نیستند، بلکه حسن و قبح امری عقلایی و قراردادی است که عقلا به دلایل مختلف، از جمله منافع اجتماعی خویش آن را جعل نموده‌اند. بر این اساس، عقل قادر به درک حسن و قبح نخواهد بود و در شناخت حسن و قبح استقلال نخواهد داشت و در نتیجه،‌ نمی‌توان حسن و قبح را به افعال الهی تعمیم داد، و یا به عبارت دیگر، نمی‌توان حکم اعتباری را به فراتر از مورد اعتبارش سرایت داد. می‌دانیم که اشاعره به سبب اعتقاد به جبر در افعال بندگان و برای اثبات صحّت عذاب و عقاب الهی، منکر حسن و قبح عقلی گشته و قائل به حسن و قبح شرعی گشتند و چنین عنوان نمودند که چون خدای تعالی از بهشت بردن مؤمنان و عقاب کافران خبر داده و راه یافتن کذب به اِخبار الهی ممکن نیست، خداوند هیچ مؤمنی را به آتش نمی‌اندازد و هیچ کافر و مشرکی را به بهشت نمی‌برد. البتّه همین نظریه هم به زیان آنان بوده و نشانۀ بطلان اعتقادشان در انکار حسن و قبح عقلی است؛ چراکه اگر دروغ و خلف وعده از نظر عقل قبیح نباشد، چگونه می‌توان راه یافتن کذب به اِخبار الهی را محال دانست؟! شهید سیّد محمّدباقر صدر قائلان اعتباری بودن حسن و قبح را در انکار حسن و قبح عقلی، با اشاعره مشترک دانسته و متذکّر شده که اشاعره به صراحت منکر حسن و قبح عقلی شدند و فلاسفه به صورت پنهان؛ زیرا حسن و قبح عقلی را به امور عقلایی و قضایای مشهوره برگرداندند.  ——————————————- [ عدل، خلاصه اعتقادات؛ بیابانی اسکوئی؛انتشارات ولایت؛ صفحه ۵۳-۵۵] کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a

#درسنامه_اعتقادات #جلسه_چهل_هفت #عدل #معرفت_الله_بالله 🔴عدل الهی و حسن و قبح عقلی ۲. حسن قبح در قرآن و روایات [ برای دریافت آیات و روایات؛ توضیحات و شرح این بخش به کتاب عدل، از خلاصه کتب دروس عقاید، انتشارات ولایت، صص ۵۵-۵۷ مراجعه فرمائید. ] طبق آیات و روایات، خداوند متعال با اعطای نور عقل به انسان، او را از حق و باطل و خوبی و بدی آگاه می‌کند و با وجود نور عقل در انسان و اثارۀ آن توسّط پیامبران، حجّت بر انسان تمام می‌شود و انسان مورد مدح یا سرزنش قرار گرفته و سزاوار پاداش یا کیفر می‌گردد. ——————————————- [ عدل، خلاصه اعتقادات؛ بیابانی اسکوئی؛انتشارات ولایت؛ صفحه ۵۵-۵۷] کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a

#درسنامه_اعتقادات #جلسه_چهل_هشت #عدل #معرفت_الله_بالله 🔴عدل الهی و حسن و قبح عقلی ۳. حسن فاعلی و حسن فعلی آخرین نکته‌ای که در این بحث باید به آن توجّه داشت، این است که حسن و قبح ذاتی یک فعل،‌ لزوماً منجر به مدح و یا ذمّ فاعل آن نمی‌شود. به عبارت دیگر، انجام فعلِ حَسَن همیشه موجب مدح فاعل آن نبوده و به همین صورت، ارتکاب فعل قبیح نیز همواره موجب سرزنش فاعل آن نمی‌گردد؛ چراکه هر فعلی را از دو دیدگاه می‌توان بررسی نمود: ۱) اگر به خود فعل فی حدّ نفسه و بدون توجّه به فاعل آن نگاه شود، عقل انسانی خودِ فعل را قبیح یا نیک می‌شمارد. البته این حکم در مورد افعال اختیاری است که فاعل‌های مختار آنها را انجام می‌دهند. ۲) اگر به فعل با توجّه به فاعل آن نگاه شود، اختیار و آگاهی فاعل نسبت به فعلی که از او سر زده و قصد و نیّتش از انجام این کار، در ارزش‌گذاری فعل او مؤثّر بوده و نقش تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت. بدین ترتیب، هنگامی انجام دادن فعل نیک، موجب مدح فاعل آن می‌شود که با اختیار و آزادی کامل صورت گرفته باشد و فاعل نیز با آگاهی کامل از کاری که انجام می‌دهد، قصد انجام آن کار نیک را داشته باشد. در مورد افعال قبیح نیز همین جریان حاکم می‌باشد. ——————————————- [ عدل، خلاصه اعتقادات؛ بیابانی اسکوئی؛انتشارات ولایت؛ صفحه ۵۷-۶۱] کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a

#درسنامه_اعتقادات #جلسه_چهل_نه #عدل #معرفت_الله_بالله 🔴عدل الهی و خیر  و شر ۱. توحید و خیر  و شر اگر به علّیّت ذات خداوند متعال برای تمامی موجوداتِ امکانی قائل شویم و از سوی دیگر به وجودی بودن خیر و شر معتقد باشیم، ناچار باید به ثنویّت (=وجود خدای خیر و خدای شر) قائل گردیم؛ چراکه بر اساس علّیّت، خدای خیر نمی‌تواند علّت شر باشد و همین‌طور خدای شر نمی‌تواند علّت خیر گردد؛ چون هرچه درمعلول هست، عیناً و به صورت کامل‌تر، در علّت نیز وجود دارد و از علّت نمی‌تواند چیزی برون آید که در ذات او وجود ندارد. برای رفع این مشکل، یا باید از علّیّت خدای تعالی نسبت به موجوداتِ امکانی صرف نظر کرد و یا باید وجودی بودن شر را منکر شد. فیلسوفانِ موحّد، وجودی بودن شر را منکر گشته و تلاش نموده‌اند تا با اثبات عدمی بودن شرور، جهانِ به ظاهر پر از شرور را جهانی کاملاً خیر و اصلح بشمارند.  لکن با کمی تأمّل، به روشنی درمی‌یابیم که عدمی شمردن شرور پایه و اساس ثابت و استواری ندارد و خلاف فهم روشن و درک صحیح همۀ انسان‌ها می‌باشد. اشکال مهمّی که در این زمینه به نظر می‌رسد، آن است که اگر همۀ افعال ناشایست انسان‌ها اموری عدمی باشند و برای امور عدمی فاعلی در کار نباشد،‌ چرا باید کسانی که مرتکب چنین اموری می‌شوند، مورد سرزنش قرار گرفته و در مقابل اعمال ناکردۀ خویش دچار عذاب دردناک خداوند متعال شوند؟! علاوه بر این، عدمی دانستن شرور، با آنچه در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام دربارۀ وجود شرور بیان گشته نیز سازگار نمی‌باشد. به عنوان مثال،‌ خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ * وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ﴾ ؛ پس هر كس به ‏اندازۀ ذرّه‏اى كار خير انجام دهد، آن را مى‏بيند و هر كس به اندازۀ ذرّه‏اى كار بد كند، آن را مى‏بيند. و یا در جای دیگر می‌فرماید: ﴿إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً *وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً﴾ ؛ به‌‏يقين، انسان حريص آفريده شده است. وقتى شر به او مى‏رسد، بى‏تابى مى‏كند و وقتى خير به او مى‏رسد، بخل مى‏ورزد. امام صادق علیه السلام دربارۀ خیر و شر می‌فرمایند: تو خدايى هستی که جز تو معبودى نيست. خالق خير و شرّى. تو خدايى هستی که جز تو معبودى نيست. خالق بهشت و جهنّمى. امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در این باره می‌فرمایند: پس حلال دنيا را به حرامش و خير آن را به شرّش و حياتش را به مرگش و شيرينى آن را به تلخى‏اش آميخت ... خير آن كم و شرّ آن آماده است. ——————————————- [ عدل، خلاصه اعتقادات؛ بیابانی اسکوئی؛انتشارات ولایت؛ صفحه ۶۱-۶۳] کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a

#درسنامه_اعتقادات #جلسه_پنجاه #عدل #معرفت_الله_بالله 🔴عدل الهی و خیر  و شر ۱. توحید و خیر  و شر به طور کلّی می‌توان موارد شرور را بر حسب آیات و روایات،‌ در چهار امر خلاصه نمود: الف) کارهای زشت و ناشایست بندگان که آنان با اراده و حرّیّت خود، این نوع از شرور را ایجاد می‌کنند و خداوند متعال تنها در تقدیر این شرور دخالت داشته و بندگانش را به صورت جبری از انجام این شرور باز نمی‌دارد. بدین ترتیب، این‌گونه از شرور فعل بندگان بوده و خدای تعالی از آن‌ها منزّه است. ب) بلایا و گرفتاری‌هایی نظیر فقر و بیماری که خداوند عزّ وجلّ برخی از بندگانش را برای امتحان، به آن‌ها مبتلا می‌سازد. ج) نعمت‌هایی که خدای تعالی از باب استدراج به بندگان عاصی خویش عطا می‌نماید. این نعمت‌ها اگرچه در اصل خیر هستند، ولی چون کافران به اختیار خود، آن‌ها را در راه گناهان به کار می‌گیرند، موجب عذاب آنان گشته و برای کافران شر خواهند بود. پس معلوم می‌شود که این دسته از شرور،‌ در اصل شر نبوده‌اند، بلکه به جهت آثار و نتایجشان است که به آن‌ها اطلاق شر می‌شود. به همین صورت، شروری نظیر رنج‌های این دنیا که صبر در برابر آن‌ها آثار خوبی چون ورود به بهشت را در پی دارد نیز جزو امور خیر محسوب می‌گردند. د) عذاب و سختی‌های دنیوی و اخروی که برای گناهکاران قرار داده شده است. شر به این معنا اگرچه مخلوق تکوینی خداوند متعال می‌باشد، ولی خلق ابتدایی او نیست و اگر عصیان و سرکشی از بندگان تحقّق نمی‌یافت، خداوند هم این امور را نمی‌آفرید. با توجّه به مطالبی که بیان شد،‌ درمی‌یابیم که منشأ مشکل ثنویّت،‌ نگرش علّی و معلولی به خالق و مخلوقات است و برای حلّ این مشکل باید این دیدگاه را کنار گذاشت؛ چراکه در متون دینی دربارۀ فاعلیّت خدای تعالی، از علّیّت به معنای فلسفی و اصطلاحی آن خبری نبوده، بلکه سخن از مشیّت و ارادۀ خداوند عزّوجلّ و بینونت تامّ و کامل میان خالق و مخلوق به میان آمده است. بدین ترتیب خلق خیر و شر از سوی خدای واحد، با اشکالی مواجه نمی‌شود و انکار وجودی بودنِ شرور هم لازم نمی‌آید. ——————————————- [ عدل، خلاصه اعتقادات؛ بیابانی اسکوئی؛انتشارات ولایت؛ صفحه ۶۱-۶۵] کانال رسمی استاد محمد بیابانی اسکوئی https://eitaa.com/joinchat/1465450678C012e77867a