💢 یک پیشنهاد و یک پسوند قیدساز در لهجه قمی
پیشنهاد
در زبانشناسی، میان گویش و لهجه، تمایز وجود دارد.
گویش، به شاخهای از یک زبان میگویند که اولا تفاوت آن با زبان اصلی، زیاد باشد و ثانیا کاربرد آن نیاز به آموزش داشته باشد و ثالثا دارای جنبه قومی باشد، اما لهجه این تفاوتها را با زبان اصلی ندارد و تنها تفاوتهای آوایی و واژگانی، آن را از زبان اصلی جدا میسازد.
امروزه برای بیشتر اصطلاحات زبانشناختی، معادل فارسی پدید آمده است، ولی برای اصطلاح عربی "لهجه" هنوز معادل فارسی به کار نمیبرند.
اکنون به دنبال آزمونهای زبانشناختی و روانشناختی چندی، پیشنهاد نگارنده این است که از این پس، واژه فارسی "آوایش" را جایگزین اصطلاح "لهجه" قرار دهیم.
این پیشنهاد، افزون بر آزمونهای چندباره، به سه دلیل میتواند پسندیده باشد:
اول این که "آوایش" به معنای بر زبان آوردن واژههاست.
دوم این که در واژههای مصوب فرهنگستان، واژهی "بازآوایش" به معنای "میزان ماندن صوت در یک فضا پس از خاموشی منبع تولید آن" به کار رفته است.
سوم این که با واژه "گویش" همخوانی آوایی و معنایی دارد، زیرا واژه گویش از بن مضارع فعل گفتن پدید آمده است و طبق یک دیدگاه ریشهشناختی، گفتن از ریشه "بِواتن: بِآواییدن: آوا برآوردن" است که ماده آن بنیاد واژه پیشنهادی "آوایش" را تشکیل میدهد.
نگارنده همچنین بر آن است که این دست پیشنهادها، نخست با اکراه و سپس در صورت داشتن شرایط، با قبول عام همراه خواهد بود؛ چنان که اوایل استان شدن قم، برای ترغیب مسئولان به توسعه این استان، در روزنامه "قم امروز"، تعبیر "استانشهر قم" را مورد استفاده قرار میداد و این تعبیر، پس از مدتی حتی در صدا و سیمای قم مورد استفاده قرار گرفت و چهبسا موجبات گسترش شهرستانهای کهک و جعفرآباد را فراهم کرد.
و یک پسوند قیدساز در آوایش قمی
در آوایش قمی، یک پسوند ویژه یافتنی است که معنای "در مدت" و به عبارت واضحتر، "در حین" میدهد و بر این اساس، نوعی قید زمان میسازد. این پسوند، همان پسوند "ه" است که دستکم به مصدرهای سه فعل "آمدن" و "برگشتن" و "رفتن" میپیوندد و معنای "در حین انجام دادن این کارها" را میرساند:
اومدنه: آمدنه؛ در حین آمدن.
برگشتنه: در حین برگشتن.
رفتنه: در حین رفتن.
نمونه:
برگشتنه دو ت نون سنگکی بِسّون!: در حین برگشتن، دو تا نان سنگک بخر!
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۲/۰۹
#اصطلاحات_قمی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 تقدیم به بنیاد والانهاد قمپژوهی
گفتم به عقل: خدمت، بیمزد یا که منت
آیا توان نمودن ؟ فردی و یا گروهی
گفتا چرا که نتوان ؟! مصداق بارز آن
بنیاد قم پژوهی ، بنیاد قم پژوهی !
محمدحسن رجبیان
۱۴۰۳/۰۲/۱۰
#شعر
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 مسجد جامع قم
فاطمه خانعلی
۱۴۰۳/۰۲/۱۰
#عکس
#مسجد_جامع
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اینستاگرام: @fatemeh__khanali
💢 ساخت نحوی فرضی در آوایش قمی
در زبانها برای جملهای که بخواهد مفهوم فرض را برساند، اصطلاحات خاصی دارند، چنان که در زبان فارسی برای رساندن این مفهوم، تعبیرهایی مانند:
بر فرض (که)...
فرض کنیم (که)...
گیریم (که)...
به کار میرود. در آوایش قمی، یک ساخت نحوی جالب برای این منظور، کاربرد دارد:
اومدیم و...: فرض کنیم (که) ...
نمونهها:
اومدیم و برق رفت، چهجورکی درس بوخونم؟
اومدیم و تیفون شد، رَختا گَل رِجّه باز لََچَر میشن که!
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۲/۱۰
#اصطلاحات_قمی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
منتشر شد:
💢 تاریخ کبوترداری و کبوترپرانی قم، مهدی عباسی، تهران و قم: نامههای سیاه و بنیاد قمپژوهی، ۱۴۰۲، ۴۰۰ ص، وزیری، مصور، گلاسه.
اثری بدون نمونه پیشین در کشور و همراه با اسناد و تصاویر تاریخی، سرگذشت و تصاویر پیشکسوتان، به ضمیمه کبوترداری و کبوترپرانی در کاشان.
مراکز توزیع:
یک. تهران: ابتدای خیابان آزادی - بازار بزرگ ایران - طبقه - همکف - پلاک ۳۲
تلفن: 02166573452 / 09013389044
دو. قم: خیابان دورشهر - میدان رسالت - دانشگاه طلوع مهر - بنیاد قمپژوهی
تلفن:02537831421 / 09126510345
۱۴۰۳/۰۲/۱۱
#تاریخ_اجتماعی
#مردم_شناسی
#کبوتر_داری
#کبوتر_پرانی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 امامزاده سیدمعصوم
منطقه نیروگاه قم
فاطمه خانعلی
۱۴۰۳/۰۲/۱۲
#عکس
#امامزاده
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اینستاگرام: @fatemeh__khanali
💢 دو پسوند دیگر در آوایش قمی
الف) پسوند قیدساز " َکی: aki"
این پسوند، یک پسوند ترکیبی است که عموما از واژهها و بویژه از صفتها، قید حالت میسازد. با این که چنین پسوندی در فارسی عامیانه کاربرد بیشینه دارد، در آوایش قمی نیز کم به کار نمیرود و برخی نمونههای آن را میآوریم:
۱. اینجورکی: اینگونه.
۲. اَقَصَّکی: از قصدکی؛ عمداً.
۳. بیخودکی: بیدلیل.
۴. قایمکی: پنهانی.
۵. همساختکی: همینگونه.
۶. یهورکی: یکورکی؛ متمایل به یک جهت.
ب) پسوند صفتساز "و: u"
یکی دیگر از پسوندهای فارسی که در فارسی عامیانه کاربرد فراوان دارد و در آوایش قمی هم با آن واژهسازیهایی صورت گرفته است، پسوند صفتساز "و" است.
این پسوند، بازمانده پسوند فارسی میانه "uk: وک" است که از واژهها و بویژه از اسمها، صفت میسازد و هنوز نشانهی آن در واژه قمی پلوشتک (: پرستو) بازمانده است.
برخی نمونههای قمی کاربرد این پسوند را بخوانیم:
۱. خیکو: صفت کسی که مانند خیک، یعنی چاق، است.
۲. غُزو: صفت کسی که غُز، یعنی برآمدگی پشت، دارد و گوژپشت است.
۳. گریهئو: صفت بچهای که زود به گریه میافتد.
۴. لُپًو: صفت کسی که گونههای برآمده دارد.
۵. ننهئو: صفت بچهای که به پشتیبانی مادر دلگرم است.
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۲/۱۲
#اصطلاحات_قمی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اتمام تملکات پروژه باغ مزار مشاهیر قم تا یک ماه آینده
شهردار قم از اتمام پروژه تملک و تخریب مغازههای قبرستان نو به منظور احداث باغ مزار مشاهیر قم تا یک ماه آینده خبر داد و گفت: برنامهریزی و مطالعات روی طرحها مطابق چشمانداز و راهبردها انجام میشود.
متن کامل #خبر:
https://www.qom.ir/R9PlA
🆔 @shahrdari_qom
#قبرستان_نو
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
📚در آستانه ۱۲ اردیبهشت ماه روز معلم
🏫 با یکی از قدیمیترین مدارس ایران در قم آشنا شوید
🔰 دبیرستان ماندگار امام صادق(ع)
(حکیم نظامی قم)
کاربری آموزشی
قدمت: دوره پهلوی اول
🗄 اطلاعات ثبتی:
شماره ثبت: ۳۳۴۶
تاریخ ثبت ملی: ۱۵ اسفند ۱۳۷۹
موقعیت: قم، بلوار معلم، میدان روحالله
معمار: ماکسیم سیرو
شروع ساخت: ۱۳۱۴ سال
اتمام ساخت : ۱۳۱۷ سال
زیربنای ساختمان: حدود ۱۵۰۰ متر مربع
واقع در باغی به مساحت بیست هزار متر مربع
ضلع جنوبی بنا: زمینهای ورزش
ضلعهای شرق و غرب و شمال: گلکاری و درختان سبز و خرم
بر سراسر دیوارهای درونی و اندرونی دبیرستان کتیبههایی که اشعار آن از دیوان حکیم نظامی انتخاب شده و با خط بسیار زیبا نوشته شدهاند به چشم میخورد.
#مرکز_اسناد_شهرداری_قم
#بنیاد_قم_پژوهی
🆔 @shahrdari_qom
#کلیپ
آشنایی و معرفی "بیست و یکمین"
تا "سی امین" اثر تاریخی قم
دیگر کاروانسراهای قم
شهر قم از روزگاران پیشین، به دلیل قرار گرفتن در مسیر شاهراه های تجاری چون جاده ابریشم و راههای مواصلاتی در قرون و اعصار بعد، چون دوران سلجوقیان و صفویان، همواره مورد توجه کاروانهای تجاری بوده و در این مسیر دهها کاروانسرا بنا کردهاند.
از میان این کاروانسراها، برخی به دلیل اهمیت جایگاه و معماری بنا چون دیر گجین و پاسنگان، سالم مانده و بارها مورد مرمت قرار گرفتهاند و برخی تخریب شدهاند؛ بگونهای که یا قابل مرمت نیستند یا به دلیل بیمهری مسئولان استانی در حال تخریب کامل هستند.
در شمارههای پیشین، ده نمونه از کاروانسراهای نوع اول معرفی شد و در این بخش تعدادی از کاروانسراها که از درجه اهمیت کمتری قرار گرفته و بدون مرمت رها شده و یا با مرمت جزئی چندان مورد توجه قرار نگرفتهاند که بدین دلیل اطلاعات زیادی از آنان در دسترس نیست.
این کاروانسراها عبارتاند از:
- کاروانسرای الله قلی (تاج خاتون)
- کاروانسرای دلاک (خشتی و آجری)
- کاروانسرای باقرآباد
- کاروانسرای حوض سلطان
- کاروانسرای منظریه (داخل پادگان منظریه جاده قديم تهران)
- کاروانسرای عسگرآباد
در ادامه گزارشات به طور مختصر به معرفی
این کاروانسراها خواهیم پرداخت.
#یکصد_جاذبه_گردشگری_قم
#تمدن_هفتهزار_ساله_قم
#کاروانسرا
https://t.me/Qomghasht
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
روز معلم بر بهترین معلمهای شهر مبارک
دبیرستان حکیم نظامی
همه قبیله من عالمان دین بودند
مرا معلم عشق تو شاعری آموخت
محمد امیدواریان
۱۴۰۳/۰۲/۱۲
#روز_معلم
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
📣 خانه تاریخی توکلی موزه "عاشورا" میشود/بهسازی خانه تاریخی آیتالله فیض در قم
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم از تملک چندین خانه تاریخی در سال گذشته و سال جاری خبر داد و گفت: بهسازی خانه تاریخی آیتالله فیض در دستور کار قرار گرفته و خانه تاریخی توکلی بهعنوان موزه عاشورا در سال جاری مرمت میشود.
🎥 ویدئو متعلق است به بازدید شهردار قم از خانه تاریخی و زیبای مرحوم آیتالله فیض
✅ متن کامل #خبر:
https://www.qom.ir/ZlPrK
🆔 @shahrdari_qom
#خانه_آیتالله_فیض
📜 گزارشی تازه از سیل وحشتناک قم در سال ۱۳۱۳ ش
✍🏻 برشی از نامهٔ حاج آقا رضا زنجانی به پدرش حاجی سیّد محمّد مجتهد زنجانی
«پس از حرکت از کرمانشاه، چند شبی در همدان منزل حضرت فاضلنراقی به انتظار انقطاع باران متوقّف، و بالأخره حرکت و سه شب در عرض راه بهواسطهٔ کثرت سیل و خرابی طرق معطّل، و شب دهم ماه، دو از شب وارد شهرِ خرابِ موحشِ قم گردیدم! حقیقتاً منظرهٔ شهر وحشتانگیز است؛ قریب یکهزار و پانصد خانه خراب و متجاوز از ده هزار نفوس سیلزدگان آواره و بیپناه و اغلب فقیر و پریشان. علاوه [بر] فقری که داشتند، فقیرتر هم شدند.
... ترمیم و تسدید سدّ رودخانه حسبالأمر بهعهدهٔ وزارت طرق محوّل و قریباً مشغول میشود. مبلغ ده هزار تومان هم از طرف اعلیحضرت برای مساعدت سیلزدگان حضور حضرت آیةالله [حائری] (دام ظلّه) حواله شده است، ولی کفاف کی دهد این بادهها به مستی ما؟!»
👈🏻 کاملِ نامه در اینجا
@cheraghe_motaleeh
#سیل_۱۳۱۳ش_قم
💢 کوچه آقازاده (۱)
شنبه هشتم اردیبهشت ۱۴۰۳ بعد از شرکت در مجلس ترحیم بانو حاجیه معصومه خانم حائری یزدی، همسر مرحوم آیتالله حاج سید مصطفی خمینی در حسینیه شهدای قم، فرصتی دست داد تا برای عرض تسلیت به همراه یکی از دوستان به منزل حجتالاسلام و المسلمین حاج سیدحسین خمینی، آقازاده مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی برویم. منزلی که منسوب به تاجر نیکوکار قمی مرحوم حاج محمد آقازاده بوده و در کوچهای به همین نام واقع در ابتدای خیابان ارم قم واقع شده است.
این منزل ظاهرا قدمتی بیش از یک قرن داشته و در طول نود سال گذشته، مسکن و مأوای برخی از بزرگان علم و فقاهت شیعه بوده و در و دیوار آن شاهد رفت و آمد و حضور بسیاری تجار و بزرگان قمی و علما و فقها و شخصیتهای درجه اول حوزه علمیه قم بوده است؛ همچنانکه طی همین چند روز گذشته نیز بسیاری از رجال و بزرگان حوزه و مقامات سیاسی و کشوری برای عرض تسلیت به منسوبان این فقیده سعیده در این مکان حضور یافتند.
جدای از این منزل، کوچه آقازاده در طول قرن گذشته محور بسیاری از حوادث و تحولات شهر قم بوده و در جای جای این کوچه شش متری که درازی آن ظاهرا کمتر از دویست متر است، اماکن و ساختمانهایی وجود دارد که هر یک شاهد حوادث و اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری در دوران تاریخ معاصر بوده و هستند.
لذا مناسب دیدم تاریخچه مختصری از این منزل و کوچه را تقدیم شما خوانندگان عزیز کنم. شاید اطلاعات آن برای برخی مفید فایده باشد.
در این کوچه مستقیم و یکدست که موازی خیابان معلم قم بوده و از سمت غرب به خیابان ارم و میدان شهدا و از سمت شرق به کوچه ارگ و میدان روحالله محدود شده است، ساختمانهای متعددی به چشم میخورند که مهمترین آنها عبارتاند از:
۱. هتل ارم که بعدا تبدیل به دارالتبلیغ اسلامی شده و هم اکنون دفتر تبلیغات اسلامی قم در آن مستقر هست.
۲. منزل مرحوم محمد آقازاده که در ابتدا مسکن وی بوده و بعدا محل اقامت مرحوم آیتالله العظمی حاج سیدحسین بروجردی در بدو ورود به این شهر شده و سپس به تملک آیتالله حاج سید محمد محقق داماد درآمده و محل اقامت ایشان بوده و قریب چهل سال است حجتالاسلام و المسلمین حاج سیدحسین خمینی در آنجا ساکن است.
۳. ساختمان اصلی مؤسسه در راه حق، مرکزی که از دهه چهل مرکز فعالیت فرهنگی و علمی بوده و از اوایل ده پنجاه مرحوم آیتالله محمدتقی مصباح یزدی پس از جدا شدن از مدرسه حقانی قم به واسطه مخالفت شدید با افکار و اندیشههای دکتر علی شریعتی و واجب دانستن مبارزه با آن، این مکان را تبدیل به مرکز آموزشی آرا و اندیشههای خود نمود.
۴. آبانبار موقوفه و مسجد سلماسی که خیری از اهالی سلماس آن را بنا نهاده قریب یک دهه محل تدریس حضرت امام بوده و در طول سالهای دهه سی هر روز شلوغترین و محققانهترین درس خارج اصول و فقه حوزه توسط ایشان در این مکان برگزار میشده است.
۵. منزل مرحوم آیتالله العظمی حاج سیدکاظم شریعتمداری که قریب سی سال به صورت متمادی محل حضور رجال علمی، سیاسی، ملی، مذهبی، امنیتی کشور در دوران رژیم پهلوی و اوایل تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران بوده است.
۶. منزل مرحوم آقای حاج حسین اعرابی داماد دوم و امین مالی حضرت امام که هم اکنون تجدید بنا شده و عتبه عباسیه در آنجا مستقر است.
۷. منزل و مدرسه علمیه مرحوم آیتالله العظمی حاج میرزا هاشم آملی که مدرسه ولی عصر(عج) نام داشته و هم اکنون توسط فرزند آن مرحوم جناب آیتالله حاج شیخ صادق لاریجانی بازسازی و تجدید بنا شده است.
۸. منزل مرحوم آیتالله حاج سیدمرتضی مرتضوی لنگرودی که هم اکنون تبدیل به مدرسه علمیه شده است.
۹. مدرسه علمیه حضرت آیتالله العظمی حاج آقا موسی شبیری زنجانی و دفتر آیتالله فاضل مالکی که در ابتدا و انتهای کوچه فوق واقع شدهاند.
اگر بخواهیم مرور کوتاهی به حوادث و تاریخچه اتفاقاتی که طی قرن گذشته در این کوچه و فضاهای مجاور آن رخ داده است بکنیم باید گفت:
منزل مرحوم آقازاده که حدود چهارصد متر وسعت دارد، قریب صد سال قبل در اواسط ضلع شمالی کوچه، نبش اولین فرعی در دو طبقه زیر زمین و همکف و در دو ضلع شمالی و جنوبی احداث شده است. حیاطی دلباز و سرتاسری در بین دو بنای ساختمان قرار گرفته که در حال حاضر با درختانی کهنسال و سرسبز و گلدان هایی متنوع از گلهای شاخ گوزنی صفای خاصی دارد.
این بنا که به نظر میرسد قریب پنجاه سال است تعمیر اساسی و بازسازی جدی به خود ندیده است، همچنان قبراق و سر حال، پذیرای ساکنان و واردین بوده و نمای ساختمان و درب و پنجرههای چوبی و طوسی رنگ آن هنوز زیبا و آراسته و چشم نواز به نظر میرسد. کنگرهها و شرفیهای لبه پشت بام که با آجرهای زرد و فیروزهای رنگ به شکل زیبایی در هم تنیده شدهاند همگی سالم بوده نشان از استحکام و معماری درست بنا در هنگام ساخت میدهد.
مهدی حاضری
۱۴۰۳/۰۲/۱۳
#کوچه_آقازاده
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 یک ساخت نحوی شرطی در آوایش قمی
ساخت جمله شرطی در زبان فارسی اینگونه است:
اگر + شرط + جزای شرط
مانند:
اگر بروی، من هم میروم.
در آوایش قمی یک نوع جمله شرطی وجود دارد که جزای آن حذف میشود و با کمترین کلمات، بیشترین اثر را بر شنونده میگذارد. این نوع جمله شرطی به لحنهای مختلف، معانی بلاغی متفاوتی افاده میکند که عبارتند از:
اعتراض:
اگ دونَسّی زبون به دهن بیگیری!
تحذیر (بر حذر داشتن):
اگ چُغُلیتو به بابات نکردم!
تحسر (حسرت بردن):
اگ مَنُم بابا داشتم!
تحقیر:
اگ دونَس حرفشو بزنه!
ترغیب:
اگ منو جُسّی!
تعویق:
اگ عمری باشه!
تفاخر:
اگ من دهیَک دارایی تو ر داشتم!
تمنا (آرزو):
اگ دسِّم یه خورده باز بشه!
تنبیه (آگاهی دادن):
اگ ماچوق اَ دَسِّت در رِه!
تهدید:
اگ اَنجهاَنجه ت نکردم!
یاس (ناامیدی):
اَگ آخِریش روفوزه نشد!
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۲/۱۳
#اصطلاحات_قمی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 تیمچه
فاطمه خانعلی
۱۴۰۳/۰۲/۱۴
#عکس
#تیمچه
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اینستاگرام: @fatemeh__khanali
💢 کوچه آقازاده (۲)
هتل ارم که در مقطع تأسیس خود در زمره زیباترین و مجللترین هتلهای ایران محسوب میشد توسط مرحوم حاج محمد آقازاده و شریکش مرحوم کاشانیان در اواخر دوران سلطنت رضاشاه پهلوی احداث و در اسفند سال ۱۳۱۹ افتتاح شده است. ظاهرا مالکان آن قریب به دو دهه توانستهاند به شایستگی در این مکان از میهمانان خود پذیرایی کنند ولی در اواخر به واسطه اختلاف مالکان و پایین آمدن سطح خدمات به مسافران، از کیفیت آن کاسته شده اوایل دهه چهل تعطیل میگردد.
مرحوم آیتالله بروجردی که پس از تلاش زیاد و پیگیریهای حضرت امام خمینی و اصرار و دعوت مراجع عظام تقلید و بزرگان حوزه علمیه قم از بروجرد به این شهر مهاجرت کرده و مسئولیت زعامت و مرجعیت شیعیان را بر دوش گرفت، در بدو ورود خود در دیماه سال ۱۳۲۳ به منزل مرحوم آقازاده وارد شده و ظاهرا قریب شش ماه در این مکان استقرار داشتند و پس از آن به منزل خیابان چهار مردان منتقل شدند.
حضرت امام خمینی پس از هفت بار تغییر منازل استیجاری در محلات مختلف شهر قم، از سال ۱۳۲۳ در منزل محله یخچال قاضی مستقر شده و در نهایت به واسطه اظهار ناراحتی همسرشان بانو قدس ایران ثقفی، از جابهجاییهای مکرر، پس از دو سال سکونت به صورت استیجاری، آن را در سال ۱۳۲۵ از مالک خریداری میکنند.
ایشان برای حضور در نماز جماعت مدرسه فیضیه یا زیارت حرم حضرت معصومه(س) و شرکت در مجالس درس و بحث خود در مسجد محمدیه و حجرههای اطراف صحن حرم، ظاهرا بیشتر از مسیر این کوچه عبور میکردهاند.
حجتالاسلام و المسلمین سیدمهدی امامجمارانی از قول فرزند امام، مرحوم حاج سیداحمد خمینی میگوید:
زمانی که بچه بودم پدرم روزهای چهارشنبه بعد از تدریس برای زیارت به حرم حضرت معصومه معصومه (س) میرفتند. روزی از حرم برمیگشتیم و دستم در دست پدر بود. وقتی وارد کوچه آقازاده شدیم، پدرم به من گفت:
از روبهرو سیدی میآید و همراهش هم چند نفر هستند. نام آن سید، نواب صفوی است. برو او را از نزدیک ببین که بعدا پشیمان نباشی از اینکه او را ندیدهای ... . من که از پدرم جدا شدم ایشان بلافاصله وارد کوچه فرعیای شدند که خانه آقای شریعتمداری بود تا با آقای نواب روبهرو نشوند و مستقیم ملاقات نکرده باشند. (خاطرات امام جمارانی ج ۱، ص ۱۶۸)
منزل مرحوم آقازاده پس از تخلیه توسط آیتالله بروجردی، سالهای مدیدی پذیرای یکی از بزرگترین و محققترین استادان حوزه علمیه قم، مرحوم آیتالله حاج سیدمحمد موسوی احمدآبادی یزدی بوده است.
کسی که به جهت کثرت تحقیق و جایگاه والای علمی او نزد مؤسس حوزه مرحوم آیتالله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مفتخر به دامادی آن بزرگوار شده و بر همین اساس ملقب به محقق داماد گردید و ممتازترین طلاب و روحانیون دروس عالیه حوزه همواره گرمی بخش کرسی درسش بوده و فرزندانش حضرات آیات حاج سیدعلی و حاج سیدمصطفی محقق داماد در زمره فقیهان برجسته حال حاضر حوزه به شمار میآیند.
مرحوم آیتالله سیدکاظم شریعتمداری نیز که از اواخر ده بیست از شهر تبریز به قم مهاجرت کرده و عَلَم مرجعیت بلند میکند نیز در بنبستی وسیع در اواسط همین کوچه منزل گرفته و با توجه به جایگاه و منزلتی که نزد مردم و روحانیون مناطق آذری زبان داشته و مراوداتی که با مقامات کشوری و لشکری دوران رژیم پهلوی و رجال سیاسی و ملی داشت این کوچه محل تردد مراجعان به ایشان بوده است. محل تدریس ایشان نیز مسجد مدرسه مبارکه حجتیه بود که نزدیک همین کوچه قرار دارد.
حضرت امام از ابتدای دهه سی به واسطه رونق گرفتن تدریس مباحث خارج فقه و اصول ایشان و کثرت شاگردان، محل درس خود را از مسجد محمدیه در سه راه موزه قم به مسجد سلماسی در انتهای کوچه آقازاده منتقل کرده بیش از ده سال هر روز صبح و عصر در این مسجد تدریس میکردند ولی کثرت جمعیت شاگردان باعث میشد در برخی روزها تعدادی از آنان نتوانند وارد مسجد شوند، لذا از اوایل دوران نهضت در سال ۱۳۴۱ محل درس خود را به مسجد اعظم قم که تازه تأسیس و دارای شبستانهای بسیار بزرگ بود منتقل کردند.
بسیاری از کتابهای فقهی و اصولی حضرت امام محصول همین سالها است که ایشان هر روز پس از تدریس، احدی را به حضور نمیپذیرفته مشغول تدوین مطالب تدریس شده و تألیف کتاب میشدند.
مهدی حاضری
۱۴۰۳/۰۲/۱۴
#کوچه_آقازاده
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
جلسه این هفته بنیاد قمپژوهی (نشست ۵۰۹)
موضوع: رونمایی از فهرست کتابهای درسی موجود در کتابخانه مسجد اعظم (بزرگترین مجموعه کتابهای درسی)
↙️ زمان: سهشنبه ۱۴۰۳/۰۲/۱۸، ساعت ۱۷
↙️ مکان: کتابخانه مسجد اعظم - سالن جلسات
شرکت برای عموم علاقهمندان آزاد است.
#نشست
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 تک مناره میدان کهنه
فاطمه خانعلی
۱۴۰۳/۰۲/۱۶
#عکس
#میدان-کهنه
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
اینستاگرام: @fatemeh__khanali
💢 کوچه آقازاده (۳)
مرحوم حاج محمدحسن اعرابی خواهرزاده مرحوم حاج محمد آقازاده و داماد دوم حضرت امام، هفتاد سال قبل مقارن با همین ایام، صبیه دوم امام، سرکار بانو سیده فریده مصطفوی را به عقد خود درآورد و یک دانگ از منزل نسبتا بزرگی که در همین کوچه آقازاده مقابل مسجد سلماسی تازه ساخته بود را مهریه ایشان قرار داد.
سرکار خانم فرشته اعرابی، اولین نوه حضرت امام در ۲۸ اسفند ۱۳۳۵ در ایام سکونت والدینش در همین منزل، تحت شرایط بسیار سختی متولد شده است. به واسطه آنکه پزشکان حضرت امام را مخیر کرده بودند بین انتخاب مادر یا فرزند و ایشان پاسخ داده بودند: من نمیتوانم برای زنده ماندن فرزند خودم، جان فرزند دیگری را بگیرم و با استغاثه به درگاه خدا و قربانی کردن گوسفند، شفای هر دو را از خداوند گرفته و هر دو زنده میمانند.
منزل مرحوم اعرابی در دوران مبارزه و تبعید حضرت امام، مرکز حفظ و نگهداری وجوهات شرعی مقلدان حضرت امام بود و آن مرحوم با مخفی کردن وجوهات در طاقچه ها و دیوار چینی مجدد بر روی آنها، از این اموال محافظت کرده تا شهریه حضرت امام به موقع توزیع شده و خللی در پرداخت آن صورت نگیرد.
آقای محمدحسن اعرابی که مردی دنیا دیده و بسیار روشنفکر ولی عارف مسلک بود، پس از بازگشت پیروزمندانه حضرت امام و تشکیل نظام جمهوری اسلامی به رهبری ایشان به هیچ وجه در انظار ظاهر نمیشد و سرانجام در خرداد سال ۱۳۸۹ در کنج عزلت فوت کرد و با گمنامی دفن شد.
نگارنده این توفیق را داشتم از اولین نفراتی باشم که پس از فوت، بر بالینش در همین منزل حاضر شده و با کمک دوستان، جنازهاش را برای تطهیر به آمبولانس انتقال دادیم.
منزل آن مرحوم چند سال بعد توسط ورثه فروخته شده و پس از تخریب و بازسازی، هم اکنون نمایندگی عتبه عباسیه در آنجا استقرار دارد.
منزل مرحوم آیتالله حاج سیداحمد شبیری زنجانی، رفیق شفیق و دوست دیرین حضرت امام که هم اکنون تبدیل به مدرسه علمیه امام محمد باقر شده و تحت اشراف فرزند برومندش حضرت آیتالله العظمی حاج سیدموسی شبیری زنجانی اداره میشود، در انتهای کوچه آقازاده واقع شده و هم اکنون با تملک و اضافه کردن ساختمان مجاور آن، توسعه یافته است.
آیت العظمی سیدمرتضی مرتضوی لنگرودی پس از سالهای طولانی تحصیل و تدریس در حوزههای علمیه تهران و قم و نجف، در اواسط دهه سی، به دعوت مرحوم آیتالله العظمی بروجردی به قم مهاجرت کرده و باقیمانده عمر را در این شهر میگذراند. این مرجع عالی مقام نیز از یاران و همراهان حضرت امام در آغاز نهضت به شمار میرود.
هم اکنون مدرسه علمیه منسوب به آن بزرگوار در انتهای کوچه آقازاده مقابل مسجد سلماسی قرار داشته و ظاهرا به تحصیل و تدریس آزاد طلابی که تحت برنامه شورای مدیریت حوزه نیستند اختصاص داده شده است.
مرحوم آیتالله العظمی حاج میرزا هاشم آملی پس از سالها تحصیل در نجف اشرف در سال ۱۳۳۹ شمسی به قم بازگشته و در کوچه باریک و بن بست مجاور مسجد سلماسی، منزلی بزرگ و قدیمی تهیه کرده و در آنجا ساکن میشوند.
وی دارای پنج فرزند پسر و یک دختر بود که عموم فرزندان ایشان علیرغم آنکه نقش و فعالیت قابل توجهی در دوران مبارزه با رژیم شاه نداشتند پس از پیروزی انقلاب در زمره شخصیتهای علمی و سیاسی کشور قرار گرفته و در نظام جمهوری اسلامی، سالهای طولانی، مسئولیتهای خطیری را برعهده داشته و دارند.
ایشان در قطعه زمینی به مساحت هفتصد متر مقابل مسجد سلماسی اقدام به تأسیس مدرسه علمیه ولی عصر(عج) کرد. این مدرسه در دهه نود توسط فرزندش آیتالله شیخ محمدصادق آملی لاریجانی توسعه یافته و به صورتی بسیار مجلل بازسازی گردید.
پس از رحلت آیتالله العظمی بروجردی در ابتدای سال ۱۳۴۰ و شروع نهضت روحانیت به رهبری حضرت امام در ۱۳۴۱ و همراهی سایر مراجع عظام تقلید، کوچه آقازاده به واسطه وجود بیوت چند تن از مراجع تقلید در آن و راه اصلی عبور و مرور به منزل حضرت امام، شاهد رفت و آمد اقشار وسیع مردم مؤمن و انقلابی و علما و روحانیونی که از سایر بلاد برای رایزنی و اعلام حمایت از قیام روحانیت به قم مشرف میشدند، بود.
جالب اینکه ذیل اعلامیه مراجع و علمای قم در محکومیت و مردود بودن اقدام دولت اسدالله علم در تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی مشهور به "نه امضایی" که در اول اسفند ۱۳۴۱ منتشر گردید و بعد از آن دیگر با این تعداد امضا، هرگز اعلامیهای از سوی مراجع تقلید صادر نشد. جدا از امضای حضرت امام، اسامی پنج تن از مراجع ساکن همین کوچه به چشم میخورد:
۱. مرتضی الحسینی اللنگرودی، ۲. احمد حسینی زنجانی، ۳. محمد الموسوی الیزدی (محقق داماد)، ۴. سیدکاظم شریعتمداری، ۵. هاشم الآملی.
مهدی حاضری
۱۴۰۳/۰۲/۱۶
#کوچه_آقازاده
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
💢 یک قمی توپ
در برخی آوایشهای مرکزی ایران، دستکم هفت واژه به کار میرود که از:
پیشوند صفتساز "ب" + بن مضارع فعل
پدید آمدهاند و در آوایش قمی نیز کاربرد دارند:
بپا/بِپّا: نگهبان و مراقب،
بُخور: پرخور،
بُرو: چالاک،
بزن: در تعبیر "دست بزن داشتن"، یعنی کتکزن،
بساز: سازگار،
بچسب: مقابل نچسب،
بِکَن/بِکَّن: سودجو.
با این حال، در آوایش قمی، یک واژهسازی خاص از این دست هم میشناسیم که جای توجه دارد:
بُکُش: توپی کوچک و سنگین که با دور هم پیچیدن نوارهای ساخته از لاستیک چرخ دوچرخه یا موتورسیکلت و روکش پارچهای از جنس جوراب یا مانند آن پدید میآید و در مَرّهبازی به کار میرود. کارکرد این نوع توپ، ایجاد درد بیشتر برای بازیکنی است که در بازی، تحرک کمتری نشان میدهد و چهبسا با این کمتحرکی موجبات باخت تیمش را فراهم آورد.
راجع به عنوان این نوشتار گفتنی است که یک معنای "توپ" در آوایش قمی، "عالی" است، چنان که میگویند: "وضعش توپّه"، یعنی "بضاعت مالیاش عالی است". گویا این واژه، از واژه انگلیسی top به معنای "بالا" برداشت شده است که امروزه، گاه در محاورات فارسی، به صورت "تاپ"، کاربرد دارد: "یک شغل تاپ پیدا کردم".
این نکته هم گفتنی است که در آوایش قمی، به "دوچرخه" میگویند "چَرخ" و به "موتورسیکلت" میگویند "موتول: motol".
با درخواست اصلاح و تکمیل.
دکتر علیرضا فولادی
۱۴۰۳/۰۲/۱۶
#اصطلاحات_قمی
#بنیاد_قم_پژوهی
تلگرام | ایتا | سایت
🪧 گذری بر پروژه بزرگ فرهنگی اجتماعی باغ مزار مشاهیر
اجرای طرح بازآفرینی ضلع غربی حرم مطهر، محلات آبشار و قم نو | این پروژه چه ویژگیهایی دارد؟
🆔 @shahrdari_qom
#قبرستان_نو