جلسۀ این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۴۶۹) 🔸 موضوع: تاریخ طب سنتی شهر قم از دورۀ قاجار تا پهلوی: گزارشی از پایان‌نامه کارشناسی ارشد 🔹 با حضور: -سرکار خانم فاطمه عباسی (کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی) ↙️ زمان: سه‌شنبه۱۴۰۲/۳/۲۳ ساعت ۱۹:۴۵ ↙️ مکان: میدان رسالت – موسسه آموزش عالی طلوع مهر شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است. #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

مرکز اسناد آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) مرکز اسناد آستانه در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد. اهداف ۱. شناسایی و جمع آوری اسناد مرتبط با آستان مقدس ۲. ساماندهی و حفاظت از اسناد ۳. دیجیتال‌سازی اسناد به منظور سهولت دسترسی و ارائه خدمات به محققان و پژوهشگران فرآیند کاری ۱. شناسایی اسناد مرتبط با آستان ۲. انتقال اسناد ۳. گرد‌گیری و آفت‌زدایی اسناد (برای آفت‌زدایی اسناد در کارتن‌های پلمپ شده به مرکز اسناد ملی در تهران ارسال می‌شود.) ۴. ارزیابی اسناد و شناسایی اوراق زاید و امحائی و اسنادی که نیاز به مرمت دارند. ۵. آرشیو اسناد بر اساس نوع اسناد (مکتوب، دیداری و شنیداری) و سال اسناد. ۶. فهرست‌نوسی اسناد (در بخش فهرست‌نویسی هم با توجه به نوع اسناد - سند مکتوب، عکس، فایل صوتی و یا تصویری - و کاربرگه‌هایی مربوطه، فهرست‌نویسی از اسناد و در حقیقت استخراج اطلاعات اسناد اعم از (عنوان، موضوع، سال، خط، دوره تولیتی، توصیفگرها یا کلیدواژه‌ها و ... انجام می‌شود. ۷. ورود اطلاعات کاربرگه‌های اسناد در سامانه اسناد (تمامی اطلاعات کاربرگه‌های اسناد در سامانه جامع اسناد وارد می‌شود.) ۸. اسکن یا عکسبردای از اسناد و ایجاد آرشیو دیجیتال اسناد ۹.جستجو موضوعات مورد نظر در نرم افزار تا کنون بیش از یک میلیون برگ اسناد مکتوب از منابع داخلی و چهار هزار برگ سند از منابع بیرون آستان (سازمان اسناد ملی، مجلس و ...) شناسایی و جمع آوری شده و اطلاعات بیش از پانصد هزار برگ آن در قالب سی هزار عنوان فهرست‌نویسی و در سامانه جامع اسناد وارد شده است. در بخش عکس یا اسناد دیداری حدود هشتاد هزار قطعه عکس جمع آوری، آرشیو و در قالب هفت هزار عنوان فهرست‌نویسی شده و اطلاعات ۳۵ هزار قطعه در قالب چهار هزار عنوان وارد سامانه جامع اسناد شده است اسناد شنیداری: حدود هشت هزار نوار کاست قدیمی جمع آوری و تبدیل شده، در حال ساماندهی و فهرست‌نویسی است. در بخش اسناد دیداری و شنیداری: شصت حلقه فیلم جمع‌آوری و آرشیو شده در بخش تاریخ شفاهی: هشتاد ساعت مصاحبه با خادمان و مسئولان سابق آستان انجام شده که این کار ادامه دارد. در بخش آرشیو کتاب و مجلات: جمع‌آوری آرشیو و فهرست‌نویسی نشریات پیام آستانه، فرهنگ کوثر، ستارگان حرم، کتاب های کنگره حضرت معصومه انجام شده است. در بخش آرشیو نقشه: جمع آوری حدود دویست شیت نقشه و ساماندهی و فهرست‌نویسی آنها در حال انجام است. قدیمی‌ترین سند قدیمی‌ترین سندی که در مورد آستان مقدس تا کنون شناسایی شده و موجود است سندی هست مربوط به زمان حکومت قراقویونلوها که در این سند که مربوط به سال ۸۶۷ قمری یعنی چیزی حدود به ۵۷۲ سال پیش است. جهانشاه قره قویونلو حکم انتصاب سید نظام‌الدین احمد را به سمت متولی‌باشی آستانه مقدسه صادر می‌کند. همان‌طور که اجداد وی در زمان حکومت تیمور لنگ عهدار این سمت بوده‌اند. قدیمی ترین عکس قدیمی‌ترین عکس موجود هم عکسی است مربوط به سال ۱۲۷۵ق یعنی چیزی حدود ۱۶۰ سال پیش که عکاس ایتالیایی به نام لوئیجی پِژِه از حرم مطهر تهیه کرده است. در این عکس دکان‌ها، قبرستان، حمام آستانه، صحن عتیق و صحن اتابکی، ایوان آینه مشخص است. محققان و پژوهشگران می توانند از طریق سایت مرکز اسناد، آستان مقدس فاطمی به آدرس asnad.amfm.ir به اطلاعات سی هزار عنوان سند مکتوب در موضوعات مختلف از جمله، وقفنامه‌ها، مصالحه نامه‌ها، احکام اداری، نامه‌ها و مکاتبات قدیمی، و اطلاعات چهار هزار عنوان عکس در موضوعاتی چون، اماکن حرم، مراسمات، افراد و شخصیت‌ها، معماری و ... دست پیدا کرده و جهت دریافت تصاویر اسناد و عکس‌های مورد نظر درخواست مکتوب به مرکز ارسال نمایند. #مرکز_اسناد_آستان_مقدس_قم #فهرست_نویسی #سند_شناسی #آرشیو_عکس •┈┈•••✾•🍃🌸🍃•✾•••┈┈• ☎ تلفن: ۳۷۸۴۰۷۵۰ ۰۲۵ - داخلی: ۹۲۶_۹۲۱_۹۱۸ 🌐 کانال و سایت رسمی مرکز اسناد: http://asnad.amfm.ir https://eitaa.com/asnad_astan_qom

سلام در خواندن سند بالا چند اشتباه راه یافته است: یک. سلخ، مسلخ معنی شده است؛ در حالی که سلخ در لهجه قمی تا همین چهل سال پیش به استخر گفته می‌شد. دو. جاپا، جوب‌ها معنی شده است که مستندی ندارد. احتمالا جاپا همان پاشویه باشد. جوی کوچکی در اطراف استخرها و یا حوض‌های خانگی که سرریز آب از آن به فاضلاب یا جای دیگری منتقل می‌شده است. سه. کلمه تنقیه به معنای پاکسازی و لایروبی قنات، شتیه خوانده شده و خونابه معنا گشته است. چهار. لفاً، کتباً خوانده شده است. لفاً به معنای به‌پیوست یا ضمیمه است. ۱۴۰۲/۰۳/۲۴ سعید شرافتی

جلسۀ این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۴۷۰) 🔸 موضوع: تاریخ شفاهی: نقش خاندان الیاسی در فرش قم 🔹 با حضور: حاج جواد الیاسی و جمعی از پیشکسوتان فرش قم ↙️ زمان: سه‌شنبه ۱۴۰۲/۳/۳۰ساعت ۱۹:۴۵ ↙️ مکان: میدان رسالت – موسسه آموزش عالی طلوع مهر شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است. #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

📣 #آوای_سه_شنبه ‎‌#شش_دقیقه_با_گردشگری ‎📻 موضوع این هفته: "خانه‌های تاریخی" قم قسمت اول ‎پل‌های ارتباط با ما: ‎🟩 سایت: http://avayefetrat.ir ‎🟪اینستاگرام: @AvayeFetrat ‎🟦تلگرام: @AvayeFetrat ‎🟧کست باکس: https://castbox.fm/vc/5313071

💢 مُحمّد مُعیُنُ الشُّعرآی قّمی در میان اوراق خاندان مرحوم آیت‌الله حاج میرزا مهدی فیض قمی (فرزند حضرت آیت‌الله حاج میرزا محمد فیض قمی) دو عریضه و یک شعر از شاعری به نام محمد معین الشعرای قمی به خط خود وی وجود دارد. شعر ظاهرا در مدح آیت‌الله فیض و عرایض جداگانه و خطاب به هر دو نفر است و حکایت از درخواست صله و عطیه از آن مرحومان دارد. چون این اسناد در جایی نشر نشده است، تصاویر آنها منتشر می‌شود تا معرفت بیشتری از این شاعر کم‌شناخته قمی به حاصل آید. تاریخ عرایض ۵ / ۱ / ۱۳۲۸ است. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۰۲/۲۸ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

در قم کارخانه سیمان ۲۰۰۰ تنی برپا می‌شود پروانه سیزدهمین کارخانه تازه سیمان کشور که با ظرفیت روزانه ۲۰۰۰ تن در حوالی قم تأسیس می‌شود از سوی وزارت اقتصاد صادر و به سرمایه‌گذاران ایرانی آن ابلاغ شد. کارخانه تازه سیمان قم با ۲ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری مشترک بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بنیان گذاشته می‌شود. واحد تولیدی سیمان قم در سال ۷۰۰ هزار تن سیمان از نوع پرتلند تولید خواهد کرد و با احداث آن کمبود سیمان تا حدی در کشور مرتفع خواهد شد. جز کارخانه‌های موجود تاکنون برای شهرهای یزد، کاشان، مازندران، اصفهان، بندرعباس، چابهار، رضائیه، کرمانشاه، کردستان، همدان، زاهدان و بهبهان پروانه کارخانه سیمان صادر شده است. با احداث این کارخانه جمع ظرفیت تولید سیمان کشور به حدود ٢٤ میلیون تن در سال خواهد رسید. منبع: روزنامه آیندگان، ۲۲ خرداد ۱۳۵۳، ص ۳. ارسال: مجید داداش‌نژاد ۱۴۰۲/۰۳/۳۱ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💠 جمعه بازار بازاری بین بازار بزرگ و بازار کهنه ✍️ سیدمحسن محسنی پیوسته این پرسش برایم مطرح بود که آیا بازار کهنه به بازار بزرگ به صورت مسقف وصل بوده است یا نه؟ مرحوم استاد علی اصغر فقیهی در سالنامه دبیرستان حکمت قم در مقاله "مطالبی چند در باره قم" که در سال ۱۳۳۷ - ۱۳۳۶ منتشر کرد، با عنوان "قم قبل از احداث خیابان" بازار قم را در ۲۶ سال قبل از آن توصیف می‌کند. وی بعد از شرح بازار بزرگ ( نو) موقعی که به حسین آباد (انتهای بازار بزرگ از طرف غرب) می‌رسد در خصوص فاصله بین این دو می گوید: "از حسین آباد به طرف میدان کهنه قسمتی که امروز جزو خیابان آذر می‌باشد، بازار بی‌سقفی بود به نام جمعه‌ بازار. بقیه بازار تغییر مهمی نکرده؛ جز آن که سقف‌های کوتاه و سیاه را تبدیل به سقف‌های مرتفع و سفید کرده.اند." (دیروز و امروز قم، بنیاد قم پژوهی، ص ۵۷) از ظاهر این مطلب چنین مستفاد می‌شود که: یک. بازاری به نام جمعه بازار داشته‌ایم. دو. بازار کهنه به صورت مسقف به بازار بزرگ وصل نبوده است. مگر این که بگوییم جمعه بازار بی‌سقف در مجرای خیابان آذر فعلی بوده است، و در مجاور و موازات این جمعه بازار، هر دو بازار کهنه و بزرگ به صورت مسقف به هم وصل بوده‌اند. نکته مهم این است در فرضی که بین هر دو بازار سقفی وجود نداشته است، جمعه بازار مزبور همبستگی و پیوستگی بین این دو را برقرار می‌کرده است. پیوستگی کالبدی موجب پیوستگی اجتماعی می‌شود. امری که در خیابان کشی‌های اخیر خاصه در بافت تاریخی بدان توجهی نمی‌شود. به عبارت دیگر به پیوستگی اجتماعی در طرح‌های شهری توجه جدی نمی‌شود. کشیدن خیابان عمار یاسر بین این دو کالبدِ پیوسته گواه این سخن است. فعلا و تا یافتن قرائن و شواهد دیگر باید به همین اندازه اقتصار شود. ۱۴۰۲/۰۳/۳۱ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

#بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

جلسۀ این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۴۷۱) موضوع: بازدید از بافت تاریخی شهر قم: محلات سیدان، سلطان محمد شریف به همراه همراه بازدید از خانه تاریخی صابری با حضور: - دکتر مصطفی سعادت‌طلب (مدرس دانشگاه، معمار و مجری پروژه) - استاد ابوالفضل قیامی (پژوهشگر و قم‌پژوه) -استاد رضا عزتی (معمار سنتی) - مهندس محمد امیدواریان (پژوهشگر بافت تاریخی و مدرس دانشگاه) زمان: سه‌شنبه مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۰۶ - ساعت ۱۷/۳۰ مکان: خیابان چهارمردان - ابتدای کوچه ۲۵ - جنب مسجد سیدان شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است. #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 قبر پهلوان حسین قمی معروف به کله‌پز تاریخ وفات ۱۳۳۵ ه.ق امامزاده خدیجه خاتون حسین صادقی ۱۴۰۲/۰۴/۰۹ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 سندی در خصوص اراضی البرز قم #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💠 سندی در خصوص اراضی البرز قم ✍️ سیدمحسن محسنی نامه زیر راجع به حدود اراضی البرز واقع در شمالی قم مجاور بهشت معصومه است که آتش سوزی چاه‌های نفت آن در اوایل دهه ۳۰ شمسی سر وصدای زیادی به پا کرد. چنین است متن سند:" ۴۰ / ۱ / ۲۵ ریاست محترم مجلس شورای ملی با نهایت احترام به عرض عالی می‌رسانیم: اینجانبان مالکین قطعه زمین شمالی شهرستان قم که فعلا قسمتی از آن را چندین چاه حفر نموده‌اند و در تصرّف دارند[ و] به نام نفت البرز معروف شده است که جناب آقای ابوالفضل تولیت حدودات ملک البرز خود را بالا برده تقریبا ۱۴ کیلومتر در ۱۲ کیلومتر ملک این طایفه که اولادهای کربلائی زکی می‌باشیم جزء محدوده خودشان برده است. در صورتیکه چندین خانه‌های روستائی سابق و آغل‌های احشام و کَنده جای گوسفند و قنات مخروبه در آن زمین داریم و استدعای عاجزانه داریم نسبت به تجاوزی که آقای تولیت به ملک ماها نموده و در شهرستان قم اعمال نفوذ می‌نماید و املاک فدوی‌ها را ضبط نموده اقدام فرمائید تا به دعاگوئی ذات شاهانه و اولیای امور مشغول باشیم. ضمنا یک برگ رونوشت قسمت نامه مرقوم به پیوست تقدیم می‌گردد. حاج فلاح حاج نصراله احمدهاشم زکی محمدهاشم زکی مشهدی جعفر زکی توضیح این که وراث و مالکین زمین فوق متجاوز از دویست نفر می‌باشند و کلیه حاضرند که متحصن به دربار شاهنشاهی و مجلسین شوند. وکیل رسمی صاحبان زمین فوق حاج سیدابوالقاسم محسنی نشانی: قم، خیابان طهران، باغ حاج محسنی [ جای مهر:] ورود به دفتر ثبت کل مجلس شورای ملّی شماره ۱۸۱۴ تاریخ ۹ / ۲ / ۱۳۴۰ " توضیحات: ۱. اراضی البرز قسمتی تحت پلاک ۴۰ گنجینه به ثبت رسیده است. ۲. مرحوم ابوالفضل تولیت، تولیت اسبق آستانه مقدسه بود. آن مرحوم قسمتی از این اراضی را رایگان و به شکل عادی به مردم و به خصوص نظامیان سابق بخشیده بود. پاره‌ای از این اسناد را نگارنده دیده است. ۳. نویسنده نامه مرحوم حاج سید ابوالقاسم محسنی معروف به سید چاقویی است که حدود هفتاد سال محلِ رجوع مردم به‌خصوص کشاورزان و دامداران و طوایف و ایلات قم و خود از کشاورزان و دامداران عمده دشت مسیله و قمرود و معتمد و بزرگ ایل کَلَکو بود. دامنه عمل آن مرحوم بیشتر در شمال استان قم و جنوب استان تهران و استان البرز فعلی بود. نامه‌های پرشمار وی در طول زمانی چندین دهه در بایگانی‌های ادارات قم و تهران خاصه منابع طبیعی و کشاورزی دیده می‌شود. وی عموزاده پدرم بود. یادداشت جداگانه ای در خصوص ایشان باید نگاشته شود. ۴.آغُل جایی مسقف برای نگهداری گوسفند است و در قم آغِل تلفظ می‌شود. ۵. کَنده جایی است که در دل کوه و تپه برای نگهداری گوسفند حفر می‌کنند.‌ ۶. باغ حاج محسنی، خانه باغی در خیابان تهران سابق (امام‌ فعلی) مجاور پمپ بنزین در محل فعلی بانک ملت و محل سکونت مرحوم حاج محسنی بود. توصیف آن در یادداشت‌های نگارنده تحت عنوان باغچه‌خانه در همین کانال آمده است. ۷. قسمت‌نامه همان تقسیم‌نامه عادی بین مالکان مشاعی زمین به نسبت سهم است که پس از ثبت در اداره ثبت اسناد و املاک و رسمیت قانونی افراز زمین می‌توان بدان افراز‌‌نامه اطلاق کرد. ۸. اصل سند در کتابخانه مجلس شورای اسلامی محفوظ است و تصویر آن چند سال پیش به لطف آقای مجید داداش‌نژاد به دست نگارنده رسید. ۱۴۰۲/۰۴/۰۹ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 سندی در باره نذر قران در صد سال پیش "صورت تلاوت قران در شهر صیام ۱۳۵۰.ق دفعه: تقدیم روح مطهر حضرت ختمی مرتبت و امیرالمومنین‌‌ع و صدیقه طاهره‌س و ائمه اثنی عشر ۲۰ ختم دفعه: تقدیم  روح مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها و امامزادگان واجب التعظیم ۴۰ ختم دفعه: علما و صلحا : مرحوم میرزایی قمی و مدفونین در شیخون علما و صلحا ۹ ختم : مرحوم میرزا ابوطالب ۲۰ ختم : علی بن بابویه و مدفونین در آن بقعه ۳ ختم : مرحوم حاجی میرزا قاسم جد امی ۲ ختم : مدفونین در آستانه مقدسه ۵ ختم  : مدفونین در قبرستان باغ بابلان ۲ ختم : مدفونین در قبرستان علی بن جعفر معروف به مالان ۲ ختم : از مرحوم آقا میرزا محمدرضا الی خاتم المجتهدین، ۱۵ ختم : مرحوم والد ماجد رحمت الله علیه ۷ ختم : مرحومه والده ماجده ۵ ختم : عموها دو نفر ۴ ختم : مرحوم کلیدار حرم ۵ ختم : جده‌ها و عمه‌های پدری ۶ ختم : خاله‌های خودم ۴ ختم : عیال طهرانی مرحوم آقا ۲ ختم : عیال حاجی انتظام همشیره خودم ۲ ختم : همشیره‌ها از عیال تهرانی ۲ ختم : عمه‌های خودم از والده  آقامیرزا ابو(؟)محمد الی آخر ۴ ختم : شیخ استاد حاجی تقی (؟)آقا سید عبدالرحیم مرحوم علی اکبر شیخ عیسی۴ ختم : نوکرها و کلفت‌ها و کنیز‌ها ۷ ختم : خاله قزی و جواهر [/ خواهر] خانم و خانم ... [ ناخوانا] ۱ ختم سند شماره ۲۶۱ مرکز آستان مقدس فاطمی پی‌نوشت نذر کننده: محمدباقر متولی‌باشی آقا محمدرضا: نیای بزرگ خاندان متولی‌باشی آقا: میرزا حسین متولی‌باشی کلیدار: عندلیب شاعر دوره قاجاریه حاجی انتظام: عموزاده متولی‌باشی بازخوان: دکتر احمد جمراسی ۱۴۰۲/۰۴/۱۰ #بنیاد_قم_پژوهی