آشنایی و معرفی هفتمین اثر تاریخی (باستانی) قم چاله‌غار وشنوه (چال‌غار - چهار غار) مجموعه معادن مس چاله غار وشنوه، مربوط به هزاره (۸۰۰ سال) قبل از میلاد  و در شهرستان قم، بخش کهک، دهستان فردو، کوه‌های جنوبی روستای وشنوه واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۶۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این غارها طبیعی نیست، دستکند(حفاری بادست) یا باقیمانده چاله‌های معادن است. عکس‌های منتشره پیرامون این غار که دارای استلاگتیت و استلاگمیت و نور پردازی است، جعلی بوده و ربطی به این غار ندارد. در ادامه گزارش‌ها و عکس‌هایی که ادمین کانال گرفته منتشر می‌شود. در این منطقه ۲۱ معدن قدیمی با تونل‌های متعدد و همچنین آثار کوره‌های ذوب مس به همراه قطعات متعددی آثار فلزی کشف شده که به میراث فرهنگی قم منتقل شده است. کاوش‌های این منطقه را دکتر وایز گبر آلمانی و دکتر مومن‌زاده در سال ۱۹۶۹م انجام داده‌اند. مطابق آخرین مقاله تحقیقی درج شده در سایت qoqnus.com و مطابق آثار کشف شده (مقاله در ادامه گزارشات منتشر شده) این معادن علاوه بر استخراج مس و ذوب فلزات، جایگاه "نیایشگاهی و مکان مقدس" هم داشته است. گزارشات تکمیلی را در کانال "قم گشت" ببینید. اطلاعات و منابع قابل دسترس در حوزه "تاریخ، فرهنگ و طبیعت" قم را به نشانی ادمین کانال بفرستید. #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #تمدن_هفتهزار_ساله_قم #چاله_غار_وشنوه #غار #وشنوه https://t.me/Qomghasht

💢 به کارگیری خونه برای آشیانه حیوانات در گویش قمی یکی از مختصات گویش قمی استفاده از واژه "خونه / خانه" به جای آشیانه یا لانه برای حیوانات است. قمی‌ها در ترکیبات اضافی زیر مضاف را بدون کسره به مضاف الیه اضافه می‌کنند. ممکن است چنین استفاده‌ای منحصر به قم نباشد. چند نمونه ذکر می کنیم: خونه مار / خونه - مار خونه گنجیش/ گنجیشک/ گنجشک خونه زنبور خونه موش خونه خرگوش شتر خون/ شتر خونه/ شترخانه/ خانه شتر شاغال خون/ شاغال خونه/ شغال خانه/ خانه شغال سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۵ #یادداشت #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

جلسه این هفته بنیاد قم‌پژوهی (نشست ۵۰۵) موضوع: انواع آجرهای سنتی قم نحوه ساخت و پُخت در گذشته و امروز و تفاوت آن‌ها با حضور: - استاد رضا عزتی‌پور، معمار سنتی ↙️ زمان: سه‌شنبه۱۴۰۲/۱۲/۱۵، ساعت ۱۹ ↙️ مکان: میدان رسالت - دانشگاه طلوع مهر شرکت برای عموم علاقه‌مندان آزاد است. #نشست #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

داستان دستان 📆 ۱۶ الی ۱۸ اسفند ۱۴۰۲ ⏰ ۱۵ الی ۲۲ 🏛 میدان ولیعصر، ابتدای کمربندی به سمت ۷۲ تن، خیابان کلهری، خیابان شمس، ۲۰ متری امام حسین، کوچه یکم، درب ِآخر 🆔 @mirase_karime

📣 بهسازی شش کیلومتر محور بافت تاریخی قم/ضرورت توجه به ظرفیت‌های درون‌زای بافت تاریخی مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر با اشاره به بهسازی و زیباسازی شش کیلومتر از بافت تاریخی، گفت: این اقدام در بهبود ظرفیت‌های گردشگری و افزایش ماندگاری زائران در قم مؤثر است. متن کامل #خبر: https://www.qom.ir/KEP1B 📌ویدئو مرتبط است به اهم فعالیت‌های شهرداری قم در بهسازی محورهای تاریخی و فرهنگی 🆔 @shahrdari_qom

💢 تصویری از ورود اولین اتومبیل به شهر قم در سال ١٢٨۵ش در این عکس که در سفرنامۀ "کلود آنه"، نویسنده و روزنامه‌نگار فرانسوی به چاپ رسیده، نمایی از حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه‌س، رودخانۀ قم و یک اتومبیل مرسدس ۴٠ اسب بخار قابل مشاهده است. در بخشی از ترجمۀ فارسی این سفرنامه که با عنوان "گلهای سرخ اصفهان: ایران با اتومبیل: سفرنامه کلودانه" منتشر شده، می‌خوانیم: "... به‌زودی داخل شهر شدیم. ظهر بود که از بازار تنگ قم گذشتیم و ساعتی بعد از ظهر به باغ قشنگ چاپارخانه رسیدیم. درختان انار همه غرق در گل‌های با طراوت سرخ رنگی بود و از همه دل‌انگیزتر کلر نیز با مرسدس انتظار ما را می‌کشید. از قم تا تهران با اتومبیل: پیش از آن هرگز اتومبیلی به قم نرسیده بود. تصمیم گرفتیم قبل از عزیمت، به یادگار این واقعه تاریخی، چند عکس بگیریم و برای این منظور کرانه رودخانه خشك را انتخاب کردیم تا در زمینه آن نمای صحن مقدس نیز زینت بخش عکس یادگاری ما باشد. هر چند ممکن بود این عمل ما از جانب متعصبین شهر نوعی توهین به مقدسات تلقی شود. احمد را با چمدان‌ها در قم گذاشتیم و قرار شد بعد از حرکت ما به تهران عزیمت کند. قول داده بود که بیست و چهار ساعته به تهران خواهد رسید. سپس با اتومبیل رهسپار تهران شدیم ... ." مجید داداش‌نژاد ۱۴۰۲/۱۲/۱۶ #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

🔰 قم قدیم در عهد ناصری 📸 تصویر سمت راست -> دورنمایی از اردوی ناصری و باغی که محل اسکان ملازمان در شهر قم بوده 📸 تصویر سمت چپ-> نمایی از بالای عمارت نواب (جنب حرم) قمرود و اردوی ناصری 🗓 سال ۱۲۷۰ شمسی #عکس #مرکز_اسناد_شهرداری_قم 🆔 @shahrdari_qom

💢 کهنه‌مانده‌ها بنایی قدیمی در پشت میدان نو (میدان مطهری) کوچه مجاور کوچه خورشتی‌ها تصویربرداری از بناهای این‌چنینی از این‌رو است که احتمال تخریب دارد و چون در نظر بسیاری فاقد ارزش است، مورد توجه واقع نمی‌شوند. معتقدم هر چند در نظر نخست بی‌ارزش بیایند ولی ممکن است محققان  تیزبین نکته‌ای در آن بیابند که در نظر منِ نامحقق نیاید. ممکن است که نویسنده‌ای برای طرح روی کتابش از آن بهره ببرد. ممکن است برای طرح پوستری استفاده شود. ممکن است برای سبک‌شناسی معماری در دوره‌های مختلف موضوع تحقیق قرار گیرد. و ممکن است به کاری بیاید که ما تصور آن را هم نکنیم. اصلا چون این بناهایِ قدیمیِ ساده با تخریب دیگر تکرار نمی‌شوند باید تصویرشان ثبت شود. اساسا هر چیز رو به میرایی و تکرار ناشدنی ارزش ثبت و تصویر‌برداری دارد. بنا ظاهرا به اواخر پهلوی اول یا اوایل پهلوی دوم تعلق دارد. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۷ #یادداشت #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

آشنایی و معرفی نهمین اثر تاریخی - باستانی قم میل‌های راهنما فانوس‌هایی در دل کویر نمادی برای راهنمایان جاده‌های باستانی با معرفی معروف‌ترین میل‌های راهنمای قم میل سنگی ميم،  علی آباد، شهرستان، صفرعلی ،امامزاده عبدالله قلعه‌چم، امامزاده جعفر راهجرد، چاهک، دره مقبول‌آباد میل، تک بنایی است که در قدیم به آن چراغدان و چراغ‌پایه نیز گفته می‌شد. میل راهنما در لغت به معنای کانون یا محل نور و روشنایی و جای نار (آتش ) است. در دوران پیش از اسلام مناره یا میل راهنما را جهت راحتی مسافران می‌ساختند. این راهنمای قافله‌ها و راهنمایان کاروان‌ها را عموماً در کنار راه‌ها و جاده‌ها می‌ساختند و در تاج آن‌ها آتشی روشن کرده تا گمگشتگان با دیدن نور آن‌ها در شب‌های تاریک یا روزهای مه گرفته راه را از بی‌راه تشخیص دهند. مناره‌ها یا میل‌ها، از همان ابتدای ساخت‌شان بنایی مستقل بوده‌اند و ربطی به بنایی دیگر نداشته‌اند. از میل‌ها در دوران باستان برای پیام‌رسانی، پست و راهنمایی راه‌ها استفاده می‌شده؛ هر چند تزئین‌های عالی آن‌ها جای بحث دربارهٔ کاربردشان را بازمی‌گذارد. بیشتر میل‌های ایران متعلق به سده‌های چهارم تا ششم هستند. همگی میل‌ها یک پلکان برای بالا رفتن دارند و بعضی هم (مثل منار گار) دو پلکان مارپیچی و کاملاً مجزا دارند. #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #تمدن_هفتهزار_ساله_قم #میل_راهنما #میل_علی‌آباد #میل_صفرعلی #میل_میم

🔰ویدئویی قدیمی از شهر قم در سال ۱۳۵۲ 📌فیلم از آرشیو مجموعه خصوصی جهانگرد انگلیسی مایکل روژ 📂 در بخشی از فیلم که از شهر قم عبور می‌کند و راوی احوالات مردم قم در آن سال‌ها را به نمایش می‌گذارد. #مرکز_اسناد_شهرداری_قم 🆔 @shahrdari_qom

💢 نامه قم فصل‌نامه فرهنگی - پژوهشی سال نهم - بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۳۱ - ۳۲ نامه قم فصل‌نامه‌ای بود که حدود دو دهه با فراز و نشیب بردست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم منتشر می‌شد. مقالات و مطالب آن از نظر سطح یکسان نبود، اما در قحط بازار نشریات مربوط به قم‌شناسی، بسیار مغتنم بود و یکی از امیدهای ما انتشار دوباره آن است. امروز شماره بالا به دستم رسید. نویسندگان مطالب آن چنین است: سیدحسن قریشی، رضا آقا بابایی، خانم محمد پور با نظارتِ آقای مسیح علیپور. این شماره اختصاص به فرهنگ عامه قم دارد و مقالات جالبی از جمله باورها و اعتقادات عامیانه مردم قم، طب سنتی، سفره‌های نذری مردم قم، خواستگاری، عروسی، غذاهای محلی قم و ... در آن به چشم می‌خورد. در مجموع شماره بسیار ارزشمندی است. با این حال برخی نکات درباره ِآن گفتنی است. برای مثال در مقاله "همسر گزینی" با عنوان فرعی "آداب و رسوم مربوط به تشکیل خانواده" نویسنده می‌توانست از اصطلاحات عامیانه مردم قم مانند "شوور رفتن/ کردن / شوهر رفتن [به کار رفته در خلاصه التواریخ قمی] "برای زنان یا "زن گرفتن" برای مردان یا هردو در عنوان اصلی به جای عنوان رسمی و جدید "همسر گزینی" استفاده کند. یا در بند "سیسمونی" به جای این اصطلاح خارجی از اصطلاح مرسوم مردم قم "رخت بچه" استفاده کند. با این وجود حیف و صد حیف که انتشارش متوقف مانده است و به‌حتم قم‌پژوهان و قم‌دوستان و ایران‌شناسان و علاقه‌مندان باید پیگری جدی کنند تا بار دیگر با سطح بالاتری منتشر شود. متاسفانه نام صاحبان مقالات به تفکیک مشخص نیست. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۸ #یادداشت تلگرام | ایتا | سا

💢 کلوغ اندازان (کلاغ اندازان) (كُلخ اندازون) روز آخر ماه شعبان را روز «کلوخ اندازان» گویند که در این روز مردم ضمن این که دور هم جمع می‌شوند و به شادی و شادمانی می‌پردازند خود را برای ماه رمضان آماده می‌کنند. اغلب افراد در این روز در خانه بزرگ خانواده جمع می‌شوند و سپس به تفریح و گردش در بیرون از منزل می‌پردازند، و نیز وسایل خورد و خوراک و تفریحشان را برمی‌دارند و به امامزاده‌ها و زیارتگاه‌های اطراف قم، از جمله به شاه جمال، مسجد مقدس جمکران و چهار امامزاده می‌روند و دو رکعت نماز حاجت می‌خوانند. بعضی از خانواده‌ها نیز به باغ‌های اطراف قم می‌روند. تا چند سال پیش، گروهی از جوانان در بعد از ظهر روز آخر ماه شعبان ساز و نقاره برمی‌داشتند و به دروازه قلعه، می‌رفتند و پس از تفریح، از جمله چوب‌بازی هر کس کلوخی را به آب خندق دروازه قلعه (نزدیک شاه احمد قاسم) می‌انداخت و از خدا توفیق می‌طلبید تا ماه رمضان بتواند روزه بگیرد. در روستای دستجرد رسم بر این بود که اکثر خانواده‌ها غذاهایی مخصوص می‌پختند و خانوادهایی که از اقوام نزدیک همدیگر بودند جهت تفریح و صرف ناهار به گردشگاه‌ها و مزارع اطراف می‌رفتند، بعضی پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها با دعوت از فرزندان خویش ضیافت ناهار را در داخل خانه برگزار می‌کردند و در به جا آوردن رسم کلوخ اندرون افرادی که مقید به گرفتن روزه پیشوازی بودند با روزه گرفتن خویش در مجالس و تفریح دیگر افراد شرکت می‌کردند بعد از ظهر روز موسوم به کلوخ اندزون بعضی از زنان و دختران آبادی، راهی دشت و مزارع می‌شدند و با خوردن آجیل و تنقلات سنتی، این روز را به خوشی و خرمی می‌گذراندند. آن‌ها بنا به یک سنت قدیمی تعدادی کلوخ را به لب نهرهای آب می‌بردند و با ریختن کلوخ‌ها در آب روان حوائج زندگی و تندرستی خود را برای روزه داری در ماه مبارک رمضان از آب روان طلب می‌کردند. در حال حاضر این قبیل سنت‌های قدیمی به کلی منسوخ شده است. برگرفته از نامه قم، شماره ۳۱ - ۳۲ (بهار و تابستان سال ۱۳۸۶)، ص ۸۹. ۱۴۰۲/۱۲/۱۹ #فرهنگ_عامه #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 قهوه‌خانه آق‌اَبو قهوه‌خانه‌ای بود در حدود هفتاد هشتاد سال پیش در سر قبرسون (مجاور بازار حراجی ها و کوچه نن‌عباس فعلی در خیابان ارم) که دلالان و بنایان و معماران و شاطران در آن جمع می‌شدند و هر کسی با این صنوف کاری داشت بدانجا مراجعه می‌کرد. مثلا کسی بنّا می‌خواست برایش بنّا می‌فرستادند. یا کسی شاطر می‌خواست از دلال آنجا سراغ می‌گرفت. یا شاطری دنبال کار می‌گشت به آنجا می‌رفت. شخصی در آنجا دلال الاغ بود و اگر کسی الاغ می‌خواست به او مراجعه می‌کرد. (نقل به مفهوم از آقای حاج سید علی‌اکبر سبحانی) آنجا پاتوق فرش‌فروشان از جمله مرحوم حاج قاسم دخیلی از فرش‌فروشان معروف هم بود. ایشان بعد از کارشان در قصابخانه در صبح‌ها، بعد از ظهرها به آنجا می‌رفت. (نقل به مفهوم از آقای سید اسدالله محسنی) چون اطلاعات از قهوه‌خانه‌های قم که یکی از صنوف مهم در دوران صفوی تا پایان دوره پهلوی بوده و روابط اجتماعی مربوط به آن‌ها بسیار کم است، این اندک اطلاعات منتشر می‌شود. به امید آن‌که به‌تدریج اطلاعات بیشتری حاصل شود. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۹ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

📣 #آوای_سه_شنبه    ‎📻 موضوع این هفته: "اپیزود ۵۱: انگشتر قم 💍💍💍 از انگشترهای قم چه می‌دانید؟ آیا می‌دانید شهر قم، شهر ملی انگشتره است؟ چه فرقی بین انگشتر قم و مشهد هست؟ در این اپیزود بیشتر درباره انگشتر قم و نقش این هنر در رونق گردشگری قم می‌شنویم. ‎📻 کاری از موسسه گردشگری #آوای_فطرت  🔗 پل‌های ارتباط با ما:  🌐 سایت 🟪 اینستاگرام 🟦 تلگرام 🟧 کست باکس .

💢 کهنه‌مانده‌ها خانه شاکری کوچه آقا سیداسماعیل (باجک ۱، کوچه ۳) کوچه آیت‌الله فیض کوچه‌ای پشت تیمچه بزرگ که سراسر و تمامی بدون استثنا تا حدود پانزده سال پیش خانه‌های تاریخی و ارزشمند داشت و ممکن بود که تیمچه را به ثبت جهانی برساند. ولی افسوس که تعداد زیادی در سال‌های اخیر تخریب شد و به جایش سیمان و آهن و آپارتمان از زمین رویش کرد. متن کتیبه گچ‌نبشت "بسم الله الرحمن الرحیم ای به هر کاری رفیقت قل هوالله احد/ ای نگه‌دار تن و جان تو الله الصمد لم یلد رزق و ولم یولد ز هر بد دست گیر / مونس تو لم یکن ضامن له کفوا احد [/ مونس تو لم یکن له ضامن کفوا احد] (سنه ۱۳۲۲ هجری قمری)" بنا به رسم قدیم مردم قم که بر سردر خانه‌ها به منظور تبرک و دوری از آسیب آیات و عبارات قرآنی نصب می‌کردند، سوره اخلاص را با هنرمندی و با حذف یک "و" با شعر تزیین داده‌اند. به مصداق گل بود به سبزه نیز آراسته شد. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۲۰ #یادداشت #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

تپه‌های باستانی قم: گنجینه‌ای از تاریخ هفت هزار ساله شهر قم با پیشینه‌ای که به هفت هزار سال پیش می‌رسد، گنجینه‌ای از تپه‌های باستانی است که هر کدام داستان‌هایی از گذشته را در خود نهفته دارند. این تپه‌ها که غالباً بقایای استقرار انسانی، معابد، آتشکده‌ها، گورستان‌ها و دیگر بناهای عظیم در گذشته هستند، در گذر زمان تخریب شده و به زیر خاک مدفون شده‌اند. برخی از این تپه‌ها مانند قلی درویش، قره تپه قمرود و تپه صرم توسط باستان‌شناسان کاوش شده‌اند و اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ قم در اختیار ما قرار داده‌اند. اما تعداد بسیاری از تپه‌ها هنوز کاوش نشده باقی مانده‌اند و رازهای ناگفته بسیاری را در خود دارند. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی قم می‌پردازیم: تپه‌های کاوش شده تپه قلی درویش: این تپه با قدمت هفت هزار ساله، یکی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی ایران است. کاوش‌های انجام شده در این تپه نشان‌دهنده وجود یک شهر باستانی با معماری پیشرفته و روابط اجتماعی و اقتصادی پیچیده است. قره تپه قمرود این تپه که در حاشیه رودخانه قمرود واقع شده، قدمتی حدود ۵ هزار ساله دارد. کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مسکونی و صنعتی است. تپه صرم این تپه در نزدیکی شهر قم واقع شده و قدمتی حدود چهار هزار ساله دارد. کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مذهبی و آیینی است. تپه‌های کاوش نشده: آق تپه قشلاق آق‌تپه البرز (محوطه ۳۲) تپه البرز یک تپه امامزاده طیب و طاهر تپه امامزاده علمدار کیاب تپه امامزاده نواران تپه در قلعه (دروازه قلعه) تپه دژ کهنه (تیزه کهنه) تپه قلعه جننی تپه قلعه چم لاواردار تپه قلعه خورآباد تپه قلعه مبارک‌آباد تپه کفتر خون قزقون به سر تپه کمر بلبل تپه گبری حسین‌آباد میش‌مست تپه گبری روستای قاضی پائین تپه گردالی و محوطه گورستان تپه مزرعه کهک تپه میشل تپه‌قلعه وشنوه قره تپه شاهجرد قلعه تپه النگ قلعه تپه طغرود مجموعه تپه‌های امامزاده‌سکینه‌خاتون کاوش و بررسی این تپه‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ قم در اختیار ما قرار دهد و به شناخت بهتر گذشته این شهر باستانی کمک کند. اهمیت تپه‌های باستانی تپه‌های باستانی به عنوان منابع مهم باستان‌شناسی، اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ جوامع گذشته را در اختیار ما قرار می‌دهند. کاوش این تپه‌ها می‌تواند به روشن شدن سؤالات مختلف درباره نحوه زندگی، آداب و رسوم، روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، و همچنین پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی جوامع گذشته کمک کند. علاوه بر این، تپه‌های باستانی به عنوان جاذبه‌های گردشگری می‌توانند نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی منطقه داشته باشند. ضرورت حفظ و حراست از تپه‌های باستانی تپه‌های باستانی به عنوان میراث گران‌بها و غیرقابل جایگزین، نیازمند حفظ و حراست هستند. تخریب و غارت این تپه‌ها به منزله از دست رفتن بخشی از تاریخ و فرهنگ ما است. استاد ابوالفضل قیامی #یادداشت 🌐 www.qomshenasi.ir/7380 🌐 instagram.com/qomshenasi 🌐 aparat.com/qomshenasi

آشنایی و معرفی دهمین اثر تاریخی - باستانی قم تپه‌های تاریخی (باستانی) تپه باستانی، تپه تاریخی یا پُشته، تپه‌ای است که از تخریب کامل یا ناقص شهر، قلعه، زیگورات یا هر بنای عظیم دیگری در گذشته، حاصل شده‌است. برخی از تپه‌های باستانی در ایران نه تا ده هزار سال قدمت دارند. شهر قم با توجه به پیشینه تاریخی هفت هزار ساله، دارای تپه‌های تاریخی متعددی است. غالب این تپه‌ها  باقیمانده محل استقرار انسانی، معابد و محل مراسم آیینی (زیگورات،  آتشکده) و یا گورستان ( تومولوس‌ها) هستند که در گذر ایام، تخریب و با تغیرات محیطی در زیر لایه‌های خاک مدفون شده و به صورت تپه یا پشته درآمده است. برخی از این تپه‌ها همچون قلی‌درویش، قره‌تپه قمرود و تپه صرم مورد کاوش باستان‌شناسان قرار گرفته و تعداد بسیاری هنوز به صورت تپه بدون کاوش (و یا کاوش مختصر) باقیمانده است. عمده ترین این تپه‌ها عبارت‌اند از: آق تپه قشلاق آق‌تپه البرز (محوطه ۳۲) تپه البرز یک تپه امامزاده طیب و طاهر تپه امامزاده علمدار کیاب تپه امامزاده نواران تپه در قلعه (دروازه قلعه) تپه دژ کهنه (تیزه کهنه) تپه قلعه جننی تپه قلعه چم لاواردار تپه قلعه خورآباد تپه قلعه مبارک‌آباد تپه کفتر خون قزقون به سر تپه کمر بلبل تپه گبری حسین‌آباد میش‌مست تپه گبری روستای قاضی پائین تپه گردالی و محوطه گورستان تپه مزرعه کهک تپه میشل تپه‌قلعه وشنوه قره تپه شاهجرد قلعه تپه النگ قلعه تپه طغرود و مجموعه تپه‌های امامزاده‌سکینه‌خاتون به کانال "قم‌گشت" بپیوندید و گزارشات تکمیلی را در این کانال ببینید. اطلاعات و منابع قابل  دسترس در حوزه "تاریخ فرهنگ و ّطبیعت" قم را به نشانی ادمین کانال بفرستید. ادمین‌ : @ghiami_abolfazl هم‌چنین با نقد و نظر در خصوص مطالب منتشر شده ما را در بهبود روند کانال یاری کنید. #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #تمدن_هفتهزار_ساله_قم #قم_تمدن_هفتهزار_ساله #تپه_تاریخی #تپه_باستانی #تومولوس https://t.me/Qomghasht