🔸 مراقبه و یاد خدا (۲) 📌 ذکر قلبی 🔹 سؤال ۵۵۱: مراد از ذکر در این آیه‌ی شریفه که می‌فرماید: «رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ» [النور: ۳۷] مردانی که نه تجارت و نه داد و ستد آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداختن زکات، بازنمی‌دارد. ذکر لفظی است یا ذکر قلبی؟ 🔺 جواب: ذکر قلبی منظور است؛ زیرا ذکر در این جا در برابر اقامه‌ی صلاة و ایتاء زکات قرار گرفته است و آن‌ها از قبیل ذکر عملی و لفظی هستند، به خصوص نماز که از قبیل ذکر لفظی است و در سوره‌ی جمعه از آن به «ذِکْرِ اللّه» تعبیر شده است، آن جا که می‌فرماید: «فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ» [الجمعة: ۹] پس به سوی یاد خدا بشتابید. یعنی به سوی نماز جمعه بشتابید. بنابراین، منظور از «ذِكْرِ اللَّه» در این آیه‌ی شریفه به قرینه‌ی مقابله با برپاداشتن نماز و پرداختن زکات، ذکر قلبی است، یعنی مردانی که تجارت و کسب، بیع و معامله، بازار و اشتغال به کار، آنان را از ذکر قلبی و انس با یاد خدا و نیز از اقامه‌ی نماز در اوقات خود، و از ادای زکات و سایر عبادات بازنمی‌دارد. خداوند می‌فرماید: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» [الرعد: ۲۸] هان! تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد! 📚 در محضر علّامه طباطبائی، محمدحسین رُخشاد، صص ۳۳۸-۳۳۷ #مراقبه #یاد_خدا #ذکر_قلبی #علامه_طباطبائی #شیخ_محمدحسین_رخشاد 🔹 @rahesavab

🔸 مراقبه و یاد خدا (۹) 📌 ذکر اللّٰه، حدّی ندارد (۲) 🔹 البته مقصود ذکر لسانی نیست؛ زیرا در اثر آن نیز اعضا و جوارح انسان به ملالت و ضعف و عجز و سستی دچار می‌شوند؛ بلکه ذکر اللّٰه که حدّی ندارد، اعمّ از ذکر قلبی و لسانی، بلکه اعمّ از ذکر بدنی است؛ چون تمام طاعات و همه‌ی آنچه مرضیّ خداست، ذکر اللّٰه است، و این‌گونه ذکر با همه‌ی طاعات جمع، و با هر نوع طاعت پیاده می‌شود؛ نظیر قضای حوائج، ادای واجبات، بلکه به‌جا آوردن مستحبّات، که نزد اهلش ذکر اللّٰه است، بلکه ترک مکروهات و محرمات هم ذکر اللّٰه است. 💎 در آن روایت از امام صادق -علیه السّلام- آمده است: «مِنْ أَشَدِّ مَا فَرَضَ اللّٰهُ عَلَى خَلْقِهِ ذِكْرُ اللّٰهِ كَثِيراً ثُمَّ قَالَ لاَ أَعْنِي سُبْحَانَ اللّٰهِ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ وَلا إِلٰهَ إِلاَّ اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَكْبَرُ وَإِنْ كَانَ مِنْهُ، وَلَكِنْ ذِكْرَ اللّٰهِ عِنْدَ مَا أَحَلَّ وَ حَرَّم.» از سخت‌ترین چیزهایی که خداوند بر خلق واجب نموده، ذکر بسیار خداوند است. سپس فرمود: مقصودم سبحان اللّٰه و الحمد للّٰه و لا إلٰه‌ إلّا اللّٰه و اللّٰه اکبر نیست، هر چند اینها نیز از یاد خداست؛ بلکه منظورم یاد خدا هنگام حلال و حرام اوست. [اصول کافی، ج ۲، ص ۸۰؛ وسائل الشیعة، ج ۱۵، ص ۲۵۲؛ بحار الأنوار، ج ۶۸، ص ۲۰۴؛ ج ۹۰، ص ۱۶۳] یعنی ذکر قلبی محض. آیا واقعاً سبحانَ اللّٰه است و أَشَدُّ تَذْکیراً (بیشتر انسان را به یاد خدا می‌آورد) است، و یا این گفتار حضرت یوسف -علیه السّلام- که: 🔺 ﴿مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ﴾ [یوسف: ۲۳] پناه بر خدا! او پروردگار من است، و جایگاهم را نیکو قرار داده است، و ستمکاران هرگز رستگار نمی‌شوند. بسم اللّٰه بفرمایید، کار گذشته بود که قرآن می‌فرماید: 🔺 ﴿وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَن رَّأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ﴾ [یوسف: ۲۴] حضرت یوسف -علیه السّلام- نیز آهنگ او را می‌کرد، اگر برهان و نشانه‌ی روشن پروردگارش را نمی‌دید. آیا همه‌اش به اختیار او بود، یا خدا حفظ کرد؟ چه کار کرد؟ آیا کاری کرد جز اینکه برهان ربّ را دید؟ البته قطعاً هزارها کار پیش از آن انجام داده بود تا اسباب برهان ربّ را در اوقات خلوت تحصیل کرده بود، که در آن موقعیّت حسّاس، برهان ربّ را دید. 📚 در محضر بهجت، محمدحسین رخشاد، ج۱، صص ۸-۷ #یاد_خدا #ذکر_قلبی #آیة‌الله_محمدتقی_بهجت #شیخ_محمدکریم_پارسا 🔹 @rahesavab