🔻روحانیت؛ از اتحاد و ائتلاف تا تحول و دگرگونی جریانی جناحی
🔹اگـر بخواهیـم دلایـل دخالـت روحانیـون در سیاسـت را بررسـی کنیـم، بایـد بـه عواملـی از جملـه: وجـود داعیـه هـای #سیاسـی و اجتماعـی مذهـب، موقعیـت ممتـاز روحانیـون یـک مذهـب، امـکان تغییـر پذیـری #مذهـب و تطبیـق آن بـا شـرایط تاریخـی و انسـجام بیشـتر نهادهـای مذهبـی اشـاره کـرد.
🔹اندیشـه سیاسـی، فعـال تریـن حـوزه از حیـات فکری مسـلمانان در دوقـرن اخیر بوده اسـت. مبـارزات اسـتقلال طلبانـه مسـلمانان و منافـع اقتصـادی بیگانـگان در #دارالاسـلام، مهـم تـر از ایـن دو عامـل همانـا پیونـد ذاتـی بیـن اسـلام و سیاسـت را باشـد. اگـر جوهـر سیاسـت هنـر زیسـتن و کارکـردن بـا دیگـران اسـت، از پنـج رکـن اسـلام (نماز، روزه، حـج، جهـاد و شـهادتین) ،چهـار رکـن آن مناسـب اعتـلای روحیـه همـکاری میـان پیـروان آن اسـت.
🔸از نظـر #شـیعه_حکومـت، شـخصاً در صورتـی مشـروعیت پیـدا مـی کنـد کـه مرتبـط بـا سـیره امـام معصـوم باشـد. لـذا حکومـت هایـی کـه بـه نـام اسـلام فرمانروایـی کردنـد، کمتر مـورد اعتنای شـیعه بودنـد. جـدای از نافرمانـی، در مـوارد بسـیاری، شـیعیان علیـه ایـن حکومـت هـا بـه پـا خواسـته انـد.
🔹و تـا زمـان صفویـه، #علمـای_شـیعه غالبـاً حکومـت هـا را غصبـی مـی دانسـتند و بـر عـدم همـکاری بـا آنهـا را تجویـز مـی کردند (البتـه بودنـد علمایـی کـه بـر همـکاری بـا آنهـا بـرای حفـظ دیـن تاکید مـی کردنـد)، و در دوره صفویـه شـاهد همـکاری علمـا بـا فرمانروایـان هسـتیم چـرا که صفویـه مدعی شـیعه بـودن و تشـکیل حکومـت شـیعی را بیـان می داشـت.
🔹در دوره #قاجاریـه، علمـا بـا صـدور فتـوای جهـاد و تشـویق مـردم بـرای پیوسـتن بـه جنـگ، نقشـی بـا اهمیـت از نظـر حکومـت پیـدا کردنـد. فتـوای میـرزای شـیرازی را مـی تـوان نقطـه عطـف عصـر جدیـد در زندگـی هـای اجتماعـی روحانیـت دانسـت.
🔸و از ایـن بـه بعـد نقـش روحانیـت در سیاسـت بیشـتر شـد. در یـک دسـته بنـدی کلی، مناسـبت های روحانیـت و #حاکمیـت سیاسـی قاجـار را بـه چنـد دوره تقسـیم کـرد: دوره اول شـامل دوره بازیافـت هویـت یـا #خـود_آگاهـی روحانیـت اسـت کـه در ایـن دوره روحانیـت از سـردرگمی ناشـی از سـقوط صفویـان بیـرون آمـد و موقعیـت خویـش را پیـدا کـرد. در ایـن دوره رابطـه روحانیـت بـا حکومـت بسـیار محـدود بـود و حـور فعالیـت روحانیـت مقابلـه بـا صوفیـه بـود. دوره دوم، را مـی تـوان ورود روحانیـت بـه سیاسـت دانسـت کـه مقدمـه آن مقابلـه تهاجـات خارجـی بالاخـص روسـها بـود.
🔷دروه سـوم کـه بـا قیـام تنباکـو آغـاز مـی شـود و تـا مشـروطه ادامـه مـی یابـد را بایـد دوره معارضـه بـا #حاکمیـت_سیاسـی دانسـت. دوره چهـارم در واقـع دوره انـزوا و انشـقاق روحانیـت بـا حاکمیـت سیاسـی اسـت و روحانیـت در نسـبت بـا مشـروطه خـود چنـد دسـته و چنـد شـقه شـد.
در دوره رضـا شـاه از نفـوذ روحانیـت کاسـته شـد و جـا بـرای نظامیـان و روشـنفکران غربگـرا باز شـد. بـا سـقوط رضـا شـاه، در فاصلـه سـال های ۳۲_ ۱۳۲۰ #روحانیـت توانسـت بخشـی از اقتـدار خـود را بـاز یابـد و یکـی از وقایـع مهـم ایـن دوره نهضـت ملـی شـدن صنعـت نفـت بـود کـه روحانیـت نقشـی برجسـته در آن بـازی مـی کـرد.
پـس از کودتای ۲۸ مـرداد ۳۲ تـا سـال ۴۲ میـان دربـار شـکاف و کشـمکش سیاسـی چندانـی پیـدا نشـد. امـا نقـض قانـون اساسـی و تشـدید رونـد نوسـازی بـه شـیوه غربـی به وسـیله دربـار از سـال۴۲ بـه بعـد واکنـش هـای منفـی در بیـن بخـش هایـی از روحانیـت را برانگیخـت در نتیجـه میـان دولت و مذهـب شـکافی عمیـق پدیـد آمـد.
🔶ایــن رخــداد در ۱۵ خــرداد ۴۲ بــه وجــود آمــد و موجــب آغــاز نهضــت اســلامی بــه رهبــری #امــام_خمینـی گردیـد. اصلاحـات ارضـی، #کاپیتولاسـیون، انجمـن هـای ایالتـی و ولایتـی، سـه اقدامـی بـود کـه رژیـم پهلـوی بـا حمایـت آمریـکا موجبـات خیـزش قیـام ۱۵ خـرداد را فراهـم سـاخت.
ویژگی های قیام پانرده خرداد:
🔻اسـلامی بـودن مبـارزه، قاطعیـت در رهبـری امـام خمینـی، مردمـی بـودن مبـارزه، مخالفـت بـا اصـل سـلطنت، پرهیـز از مشـی مسـلحانه، حفـظ اتحـاد و پرهیـز از طـرح مسـائل اختـلاف برانگیـز و بیگانه ســتیزی. همیــن ویژگــی هــا ســبب برجســته شــدن نهضــت اســلامی و بــه حاشــیه رفتــن ســایر گروه هـای و ایدئولـوژی هـا گردیـد.
امـام دارای جامعیـت خاصـی بـود و سـه جلـوه را در یـک انقـلاب توامـان داشـت: فرماندهـی کل قـوا، رهبـری سیاسـی و نظریـه پـرداز بـود. در اینجـا بـه اجمـال مـی تـوان محکمات اندیشـه سیاسـی امام خمینـی را بدیـن صـورت بیـان نمـود: مـردم و مردمـی کـردن مبـارزه، جمهـوری اسـلامی و مقابلـه بـا اسـتبداد، ولایـت فقیـه، #اسـتکبار_سـتیزی، حمایـت از #مسـتضعفان جهـان و بالاخـص حمایـت از 👇
🔻جمعیت آبادگران حد وسط راست تا اصولگرایی
🔹جریـان موسـوم بـه راسـت یک بـاره بـه جریـان اصولگرایـی تبدیـل نشـد و فراینـدی را پشـت سـر گذاشـت کـه از برنامـه ریـزی و #تشـکیلات سـازمان یافتـه ای برخـوردار بـود. حاکمیـت جریـان اصلاح طلبـی نقـش مهمـی در تحقـق ایـن موضـوع داشـت چـرا کـه بـا #حاکمیـت ایـن جریـان، جنـاح مخالـف نـه تنهـا در اقلیـت قـرار گرفـت، بلکـه امـکان گفتمـان سـازی و جریـان سـازی بـرای بـرون رفـت از وضـع موجـود را عمـلا از آن سـلب کـرده بـود.
🔸چنیـن شـرایطی، برخـی اشـخاص حقیقی و حقوقـی و نیز معـدودی از احزاب و تشـکل های #سیاسـی را بــر آن داشــت تــا نــه تنهــا طرحــی جدیــد بــرای بــرون رفــت از شــرایط موجــود، بلکــه بــرای اداره کشـور توسـط جریـان ارزشـی و انقلابـی تـدارک نماینـد. اشـخاصی ماننـد ناطـق نـوری، علـی لاریجانـی، حسـین فدایـی، محمـود احمـدی نـژاد، حـداد عـادل، باهنـر، زاکانـی و .... از جملـه ایـن افـراد بودنـد. متاثـر از ایـن ائتـلاف نیروهـا، شـورای هماهنگـی نیروهـای انقـلاب اسـلامی تشـکیل شـده اسـت.
🔹تبییـن آرمـان هـای #انقـلاب_اسـلامی و رهنمودهـای امـام و رهبـری، تـلاش بـرای کارامـد سـازی نهادهــای اجرایــی کشــور، کادریابــی و ســازماندهی نخبــگان و ایجــاد زمینــه هــای بهــره گیــری از #آرمان هـا، داشـتن طـرح جامـع بـرای اداره کشـور و بالاخـره ایجـاد هماهنگـی و وحـدت میـان نیروهای انقلابـی و ارزشـی را بایـد مهمتریـن اهـداف شـورای همانگـی نیروهـای انقـلاب اسـلامی بـر شـمرد. ایـن جریـان هـدف اصلـی خویـش را « تغییـر تابلـو و چهـره جریـان راسـت » قـرار داد.
🔸در آسـتانه دومیـن دوره #انتخابـات شـوراهای شـهر و روسـتا، متاثـر از ایـن شـورا، ائتـلاف آبادگـران ایـران اسـلامی اعـلام موجودیـت کـرد کـه توانسـت در ایـن انتخابـات بـا موفقیـت چشـم گیـری دسـت یابـد.
🔹صداقــت در گفتــار، ســلامت در عمــل، خدمــت صادقانــه ســه شــعار راهبــردی آبادگــران در ایــن انتخابـات بـود. حاصـل ایـن انتخابـات در شـهر تهـران، انتخـاب محمـود احمـدی نـژاد بـه عنـوان شـهردار بـود. در انتخابـات مجلـس هفتـم نیـز ائتـلاف آبادگـران بـا اقبـال گسـترده مواجـه شـد و اکثریـت قـوه #مقننـه را از آن خـود کـرد.
🔸انتخابـات ریاسـت جمهـوری دوره نهـم در پیـش بـود و ماهیـت، اندیشـه، سـخن گویـان و برنامـه هـای ایـن جریـان بایـد بیـش از پیـش بـرای افـکار عمومـی منتشـر مـی شـد. «اصـول گرایـی» محصـول ایـن فراینـد بـود و حـالا جریـان اصـول گرایـی برامـده از راسـت دیـروز و آبـاد گـران وقـت بـا سـخنگویان، گفتمـان و برنامـه جدیـد و نـو در برابـر جریـان #اصـلاح_طلبـی صـف آرایـی کـرد و توانسـت پیـروز #انتخابـات نهـم ریاسـت جمهـوری شـود. ادامه دارد.
📚 تاریخ #سیاسی ایران معاصر
✏️ علی دارابی
انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
#راه_ما_روشن_است 🇮🇷
#قرن_حماسه
#با_ما_باشید
@rahroshaan
🔸🔹🌿🔸🔹
🔻جریان شناسی سیاسی در ایران، بخش دوم
از جریان چپ تا اصلاح طلبی
1⃣چـپ سـنتی: معنـا و مفهـوم #چـپ از انقـلاب فرانسـه وارد ادبیـات سیاسـی شـد. در آن زمـان بـه آن دسـته از نماینـدگان کـه در قسـمت چـپ #پارلمـان مـی نشسـتند مـی گفتنـد کـه این هـا حامـی اقشـار متوسـط و فقیـر و در مقابـل اشـراف، سـلطنت طلبـان بودنـد.
ایــن مفهــوم در قــرن #نوزدهــم و بیســتم بــه جنبــش هایــی اطــلاق مــی شــد کــه خواســتار بهبـود وضعیـت اقشـار فقیـر تـر مـردم و خواهـان #عدالـت و آزادی بودنـد. اندیشـه مارکسیسـتی در جهـان مدعـی دفـاع از چنیـن اندیشـه ای بـود. در ایـران نیـز چـپ بـا دو گرایـش اعتقـادی کمونیسـتی و گرایـش مذهبـی شـکل گرفـت.
🔽همزمــان بــا انقــلاب اســلامی در ،۱۳۵۷ گرایــش هــا، اندیشــه هــا و رفتــاری را در بخشــی از #روحانیـون، احـزاب و تشـکل هـای سیاسـی- اجتماعـی شـاهد بودیـم کـه دارای ویژگـی هـای زیـر بـود: دفـاع از #آزادی و #عدالـت، حمایـت از محرومـان و مسـتضعفان، مقابلـه بـا سـرمایه داری و #خصوصـی سـازی، مخالفـت بـا ثـروت انـدوزی، دفـاع از #حقـوق کارگـران در برابـر کارفرمایـان، و مخالفـت بـا امپریالیسـم.
⏸ویژگـی هـای ایـن جریـان بـدون آن کـه از واژه «چـپ و راسـت» مصطلـح در ادبیـات #سیاسـی بهـره گیـرد، در میـان احـزاب، جریـان هـای سیاسـی و حتـی شـخصیت هـای روحانی طرفـداران جـدی داشـت. لیکـن در ایـام اول انقـلاب بـه دلیـل ترورهـا، جنـگ، کودتا هـا و ... زمینـه #ظهـور و بـروز جـدی پیـدا نکـرد.
⏏بـه هنگامـی کـه مجلـس شـورای اسـلامی در دور اول بـه عـدم کفایـت سیاسـی بنـی صـدر رای داد، جریـان #حاکمیـت بـه سـمت یک دسـت شـدن حرکـت کـرد؛ ایـن وضعیـت شـرایط و زمینـه مناســبی بــرای بــروز و ظهــور اختلافــات نظــری در میــان نیرو هــای انقلابــی درون حاکمیــت بـود. ایـن #اختلافـات از همـه زودتـر در سـازمان مجاهدیـن انقـلاب اسـلامی، حـزب جمهـوری اسـلامی و سـپس جامعـه روحانیـت مبـارز تهـران خودنمایـی کـرد.
*⃣گرایـش شـدید بـه رفتارهـای تنـد، دفـاع از تمرکـز گرایـی در اداره امـور، تجویـز دیـن حداکثری و محــدود کــردن قلمــرو آزادی هــا و حقــوق شــهروندی، دفــاع از دولــت گرایــی حداکثــری و مخالفــت بــا #خصوصــی ســازی، دفــاع از محرومــان، حاشــیه نشــینان و اقشــار آســیب پذیــر و طرفـدار عدالـت اجتماعـی، اسـتکبار سـتیزی و بالاخـره ولایـت فقیـه را فصـل الخطـاب دانسـتن در همـه امـور را بایـد از ویژگـی هـای جریـان چـپ اسـلامی در دهـه اول انقـلاب برشـمرد.
*⃣جریـان چـپ خواهـان اتخـاذ #مواضـع رادیـکال و انقلابـی در برابـر کشـورهای جهـان بـود و از نظـر آنـان صـدور انقـلاب معنـا و مفهومـش همیـن بـود. در حـوزه سیاسـت داخلـی هـم گرایـش بسـته و محـدود در امـور و مخالفـت بـا انفتـاح فضـای سیاسـی- فرهنگی کشـور بـود.
⏏ایـن گونـه اسـت کـه بایـد بـه لحـاظ جامعـه شـناختی تاریخـی، جریـان چـپ را در مجموعـه حـوادث و رخداد هـای اوایـل انقـلاب و در یـک جامعـه در حـال گـذار، قابـل بررسـی دانسـت.... ضعـف و ناتوانـی دولـت #موقـت را کـه دارای تفکـرات لیبرالـی بـود، بایـد عامـل اصلـی در قـدرت یابـی چـپ در ایـران دانسـت.
دیدگاه هـا و مواضـع چـپ سـنتی: ۱. صـدور انقـلاب: چـپ سـنتی بـا اسـتناد بـه متـون سـنت هــای دینــی، تفاسـیری ارائــه مــی داد کــه در آن ، غــرب ســتیزی و صــدور افــکار و آرمان هــای انقــلاب در ســرلوحه امــور قــرار داشــت ۲. رابطــه بــا آمریــکا: جنــاح چــپ ســنتی هر گونــه #رابطــه_بــا_آمریــکا را بــه شــدت رد مــی کــرد و #مقاومــت در برابــر آمریــکا را بــه عنــوان یکــی از اهـداف اصلـی سیاسـت خارجـی مـورد نظـر خـود عنـوان مـی کـرد. ۳. خصوصـی سـازی: آنهـا بـا خصوصـی سـازی بـه شـدت مخالـف بودنـد و بـر آن بودنـد کـه بخـش هـای مـادر و اسـتراتژیک #اقتصـاد بایـد بـرای همیشـه در مالکیـت دولـت باشـند ۴. توسـعه و رشـد اقتصـادی: آنهـا بـر آن بودنـد کـه توسـعه و رشـد اقتصـادی در مقایسـه بـا عدالـت اجتماعـی از اولویـت کمتــری برخــوردار اســت. ایــن جنــاح بــر توســعه اقتصــادی متکــی بــه درون اعتقــاد داشــت. بـه بیانـی دیگـر، پـای فشـردن بـر اسـتقلال اقتصـادی مسـتلزم نفـی راه حـل هـا و الگوهـای سـرمایه داری و نفـی ادغـام در بـازار جهانـی اسـت. ۵. عدالـت اجتماعـی: جنـاح چـپ سـنتی عدالـت اجتماعـی را از طریـق نظـام سـهمیه بنـدی امـکان پذیـر مـی دانسـت... بـه طـور کلـی منظـور آنهـا از عدالـت اجتماعـی، تغییـر سـاختار اقتصادی- اجتماعـی کشـور در جهـت منافـع #محرومیـن و نهادینـه کـردن ایـن خـط مشـی بـود. ۶. تهاجـم فرهنگـی: طیـف چـپ سـنتی تهاجـم فرهنگـی را ناشـی از عـدم تـوازن در داد و سـتد و تولیـد فرهنگـی و وجـود نقـاط آسـیب
🔻انشعابات در جنبش دانشجویی
اولیــن انشــعاب در ســال 1365بــا عنــوان جامعــه اســلامی دانشــجویان صــورت گرفــت. 🔹ایــن تشـکل بـا گرایـش سیاسـی بـه مجموعـه جریـان راسـت ملحـق شـد و سـال ها در ایـن راسـتا عمـل کـرد. پـس از آن در سـال ۱۳۷۱ بسـیج دانشـجویی تشـکیل گردیـد و داعیـه فراجناحـی داشـت و در سـال ۱۳۷۷ انشـعاب دیگـری بـا نـام اتحادیـه #انجمـن_هـای_اسـلامی دانشـجویان مسـتقل صـورت گرفـت.
🔸در سـال ۸۰ تعـدادی از انجمـن هـای اسـلامی دانشـجویان طـی نشسـتی در دانشـگاه گیـلان شـاهد انشـعاب دیگـری در دفتـر تحکیـم وحـدت بودنـد، #انشـعابی کـه شـامل نیرو هـای مذهبـی ایـن دفتـر بـا عنـوان «طیـف شـیراز دفتـر تحکیـم وحـدت» بودنـد، در مقابـل باقی مانـده دفاتـر کـه اکثریـت را تشـکیل مـی دادنـد، طـی نشسـتی در دانشـگاه علامـه طباطبایـی انتخابـات برگـزار کـرده و بـه «طیـف علامـه» معـروف شـدند. طیـف علامـه نیـز خـود بـه دو #فراکسـیون سـنتی کـه وجـه آن مذهبـی بـودن و مـدرن کـه سـکولار بـودن وجـه برجسـته آن بـود تقسـیم شدند .
🔹عــلاوه بــر ایــن انشــعاب ها کــه در دفتــر تحکیــم وحــدت صــورت گرفــت، در ســال ۱۳۸۱_ ۸۲ جنبـش عدالـت خـواه دانشـجویی از دل بسـیج دانشـجویی زاده شـد کـه مولفـه تمایـز آن، عمـل بـه روش هـای #چـپ و تـا حـدودی رادیـکال تـر نسـبت بـه بسـیج دانشـجویی بـود و در سـال ۱۳۸۴ نیـز شـاهد دو دسـتگی در جامعـه اسـلامی بـوده ایـم.
🔸بـه صـورت کلـی آن چـه مـی تـوان در بـاب دفتـر تحکیـم وحـدت گفـت ایـن اسـت کـه تشـکلی کـه در سـال ۵۹ توسـط دانشـجویان تسـخیر کننـده سـفارت آمریـکا و بـه منظـور سـازماندهی و کادر سـازی دانشـجویان مذهبـی بـرای رویارویـی بـا تفکـرات چـپ و #التقاطـی آغـاز بـه کار کـرده بـود، بـه دلیـل فاصلـه گیـری از از فلسـفه وجـودی اولیـه خـود، #دگردیسـی در اندیشـه هـا و بـاور هـا، جابـه جایـی نسـل هـا در مدیریـت جنبـش دانشـجویی، فـراز و فـرود هـای زیـادی را طـی کـرد.
🔻تشـکلی کـه روزی نمـاد جنبـش دانشـجویی در اسـلام خواهـی، #مـردم_سـالاری_دینـی، ضـد #امپریالیسـتی و عدالـت خواهـی محسـوب مـی شـد، امـروزه بـه گونـه ای دچـار فرسـایش شـده کــه برخــی از تشــکل هــای انشــعابی و ســخن گویــان آنهــا از گفتمــان ســکولار و خــروج از #حاکمیـت سـخن مـی گوینـد.
📚جریان شناسی سیاسی در ایران
✏️ علی دارابی
انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
#راه_ما_روشن_است🇮🇷
#حوزه_علمیه_خواهران
#سیاست_ما_عین_دیانت_ما
#راه_روشن را به دوستان خود معرفی کنید.
@rahroshaan
🔸🔹🌿🔸🔹