eitaa logo
انس با صحیفه سجادیه
4.9هزار دنبال‌کننده
16.7هزار عکس
2.5هزار ویدیو
1.6هزار فایل
من به شما عزیزان توصیه میکنم با صحیفه سجادیه انس بگیرید! کتاب بسیار عظیمی است! پراز نغمه های معنوی است! مقام معظم رهبری Sahifeh Sajjadieh در اینستاگرام https://www.instagram.com/sahife2/ ادمین کانال @yas2463
مشاهده در ایتا
دانلود
‏‏ 3 ✳️ مولاى متقيان على عليه السلام در وصف آفرينش آدم مى‏فرمايد: ثُمَّ جَمَعَ سُبْحانَهُ مِنْ حَزْنِ الْأَرْضِ وَ سَهْلِها وَ عَذْبِها وَ سَبْخِها تُرْبَةً سَنَّها بِالْماءِ حَتَّى خَلَصَتْ وَ لاطَها بِالْبِلَّةِ حَتَّى لَزُبَتْ، فَجَبَلَ مِنْها صُوَرةً ذاتَ احْناءٍ وَ وُصُولٍ، وَ اعْضاءٍ وَ فُصُولٍ. اجْمَدَها حَتَّى اسْتَمْسَكْتَ وَ اصْلَدَها حَتَّى صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُومٍ وَ اجَلٍ مَعْلُومٍ ... « » سپس خداوند سبحان از قسمت‏هاى سخت و نرم و شيرين و شور زمين خاكى را جمع كرد و بر آن آب پاشيد تا پاك و خالص شد، آن گاه آن مادّه خالص را با رطوبت آب به صورت گِل چسبنده درآورد، سپس از آن گِل صورتى پديد آورد داراى جوانب گوناگون و پيوستگى‏ها، و اعضاى مختلفه و گسيختگى‏ها. آن صورت را خشكاند تا خود را گرفت، و محكم و نرم ساخت تا خشك و سفالين شد، و او را تا زمان معيّن و وقت مقرر به حال خود گذاشت. https://eitaa.com/sahife2/46812 بر اين اساس دانشمندان و حكيمان طبيعت شناس در اين زمينه گفته‏اند: «خداوند، جهان را بر پايه دو عنصر گرمى و سردى آفريد. از گرمى‏ها جهانِ عالى و از سردى‏ها جهانِ دانى را برپا ساخت. در پى آن دو، چهار عنصر آب، آتش، خاك و هوا را پديد آورد و نظام خلقت شكل گرفت. در آسمان‏ها فرشتگان و جن و شيطان كه همه از نور و آتش بودند قرار گرفتند و بر روى زمين كه طبيعت سرد داشت، گياهان و حيوانات و آدمى را كه هر يك داراى‏ يك يا چند عنصرند به وجود آورد. خداوند براى آفرينش موجودى كامل فرشتگان را مأمور كرد تا از هر گوشه كره زمين مقدارى خاك به هم درآميزند و اين آميخته در مدت معلوم (40 روز) را در معرض بارش باران و آفتاب قرار داد، سپس كالبد آدم را خلق كرد كه تبلورى از عناصر مادى زمينى و آسمانى و معنوى لطيف روح الهى است. و بر اين ملاك مزاج‏ها و طبايع در وجود آدمى جاى گرفت كه در بنيه و روحيه او تأثير دارد. بنابراين انسان‏هايى كه داراى طبيعت گرم و مزاج تندخو و رفتارى خشمناك از روى شهوت دارند، به ويژه اگر نطفه آنان بر مبناى قانون طبيعت و شريعت بسته نشده باشد، در مسير باطل حركت مى‏كنند و نظام خالق و خلق را به زحمت مى‏اندازند و سرنوشت هستى را دگرگون مى‏سازند.» ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 237 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
‏‏ 4 ✳️ خداوند منان درباره چنين موجودى مى‏فرمايد: إِنَّ الْإِنسنَ خُلِقَ هَلُوعًا* إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا* وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا» «معارج 19» همانا انسان حريص و بى ‏تاب آفريده شده است؛* چون آسيبى به او رسد، بى‏ تاب است،* و هنگامى كه خير و خوشى [و مال و رفاهى‏] به او رسد، بسيار بخيل و بازدارنده است. به هر حال شر و بدى در نهاد آدمى نهفته است. اگر انسان بر آن چيره شود در نهان مى ‏ماند وگرنه آشكار مى‏شود. حضرت على عليه السلام با اشاره به اين نكته مى‏فرمايد: نفس آدمى بر بى ‏ادبى سرشته شده و بنده مأمور است كه آداب خوب را كسب كند، نفس به طور طبيعى در ميدان مى‏تازد و بنده مى ‏كوشد خواهش ‏هاى بد او را دفع كند. پس هر گاه زمام نفس را رها سازد، در فساد آن شريك است و هر كه نفس را در خواهش ‏هايش يارى رساند در قتل خود، شريك نفس خويش شده است. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 237 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
‏‏ 5 ✳️ امام زين العابدين عليه السلام در دعاى -، توفيق شناخت خير و شر را طلبيده و در مناجاتش مى‏فرمايد: خدايا! بر محمد و آلش درود فرست، و مرا به زيور شايستگان بياراى، و زينت پرهيزكاران را به من بپوشان كه زيور و زينت شايستگان و پرهيزكاران در اين امور است: گسترش عدالت، فروخوردن خشم، خاموش كردن آتش فتنه، جمع كردن پراكنده شدگان، اصلاح بين مردم، آشكار كردن كارهاى خوب مردم، پوشاندن عيوب انسان‏ها، نرم خويى، فروتنى، خوش رفتارى، آرامش، وقار، خوش اخلاقى، پيشى گرفتن به سوى فضيلت، انتخاب نيكى و احسان، ترك سرزنش، خوبى كردن به غير مستحق، حق گويى، گرچه سنگين باشد، اندك دانستن گفتار و كردار خوبم، هر چند زياد باشد و زياد شمردن گفتار و رفتار بدم، هر چند اندك باشد، و همه اين امور را به دوام اطاعتم از حضرتت، و همراهى با مسلمانان، و دست برداشتن از اهل بدعت، و آنان كه رأى ساختگى در دين را به كار مى‏گيرند، كامل ساز. https://eitaa.com/sahife2/60302 و شيطان صفتان كه دشمنان خدا و انبيا و امامان و انسانيّت هستند جز قدرت حق و عنايت او قدرت و عنايتى نمى‏تواند اين همه شر و فتنه و حيله آنان را از سر انسان‏ها بگرداند، پس حضرت سجّاد عليه السلام گرداندن ضررها را از حيات انسان؛ از خداوند قاهر و غالب مى‏طلبد. خداوندا! آن كه تو را خواست، و دل به تو بست، و از عشق تو سرشار شد، و به دنبال وصلت برآمد، و به خواسته هايت گردن نهاد، و به انبيايت اقتدا كرد و به اطاعت از امامان راه سپرد، و در تمام گرفتارى‏ها به تو پناه آورد، و از شر هر صاحب شرى از تو امان خواست، او را پذيرفتى، و امانش دادى و دلش را شاد كردى، و دردش را به دوا رساندى، و خير دنيا و آخرت را نصيبش فرمودى. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 237 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
«1» اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ سَلَامِكَ «2» وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَيَّ بِالْكَرَامَةِ لَدَيْكَ وَ الصَّلَاةِ مِنْكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ «3» اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَلْهِمْنِي عِلْمَ مَا يَجِبُ لَهُمَا عَلَيَّ إِلْهَاماً وَ اجْمَعْ لِي عِلْمَ ذَلِكَ كُلِّهِ تَمَاماً ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِي بِمَا تُلْهِمُنِي مِنْهُ وَ وَفِّقْنِي لِلنُّفُوذِ فِيمَا تُبَصِّرُنِي مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لَا يَفُوتَنِي اسْتِعْمَالُ شَيْ‏ءٍ عَلَّمْتَنِيهِ وَ لَا تَثْقُلَ أَرْكَانِي عَنِ الْحَفُوفِ- الحُقُوقِ- فِيمَا أَلْهَمْتَنِيهِ‏ خدايا! بر محمّد بنده و فرستاده‏ ات، و بر اهل بيت پاكش درود فرست، و آنان را به برترين درودها و رحمت و بركات و سلام خود، مخصوص گردان. خدايا! و م را به گرامى داشتن نزد خود، و درود از جانب حضرتت اختصاص ده. اى مهربان‏ترين مهربانان! خدايا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و دانش آنچه از حقوق ايشان بر من واجب است، به من الهام فرما، و دانش همه آن حقوق واجبه را برايم فراهم آور؛ سپس مرا به آنچه در اين زمينه الهام كرده‏اى به كار گير، و براى انجام آنچه به دانستنش بينايم مى‏كنى توفيق ده، تا به كار بستن چيزى كه به من آموخته‏اى از دستم نرود، و اندامم از خدمت كردن بر اساس حقوقى كه به من الهام فرموده‏اى، سنگين نشود. ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
1 مقدمه ✳️ در زمينه حقوق پدران و مادران بر فرزندان، بهتر اين است كه آيات قرآن و روايات و اخبار را دنبال كنيم، تا به اين معنا واقف شويم كه نظر حضرت حق و پيامبر عزيز اسلام و امامان معصوم نسبت به پدر و مادر چيست؟ اين نكته را بايد توجّه داشت كه بحث حقوق پدر و مادر در فرهنگ پاك اسلام بدون لحاظ كردن مكتب و عقايد و آراى آنان مطرح است. اسلام حقوق پدر و مادر را مورد توجّه قرار مى‏دهد، بدون آن كه توجه به كفر و ايمان، شرك و فسق، و درستى و عدالت، و نادرستى و گناه آنان داشته باشد. فرزندى كه ايمان به خداوند بزرگ دارد، و نسبت به حلال و حرام الهى متعهد است، وظيفه واجب و مسؤوليت شرعى دارد احسان به پدر و مادر را رعايت نمايد، و با آنان به خوبى و سلامت معاشرت كند، و از آنان تا خروج از دنيا پذيرائى نمايد. تنها جائى كه سرپيچى از آنان لازم است، آنهم به صورتى كه آزرده خاطر نشوند، جائى است كه انسان را بر ضد برنامه‏هاى الهى دعوت كنند، آن جا اطاعت لازم نيست. ولى بايد به نرمى و مدارا از اطاعت آنان سرپيچيد، ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 249 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
1 1 ✳️ درباره احسان به و ، و مصاحبت نيك با آنان، و سرپيچى از طاعتشان به وقت دعوت به شرك و ترك واجب، قرآن مى‏فرمايد: وَقَضَى‏ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَهُمَا أُفٍّ وَ لَاتَنْهَرْهُمَا وَقُل لَهُمَا قَوْلًا كَرِيماً* وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً* رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُوا صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِينَ‏ غَفُوراً» «اسرا 23 تا 25» و پروردگارت فرمان قاطع داده است كه جز او را نپرستيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد؛ هرگاه يكى از آنان يا دو نفرشان در كنارت به پيرى رسند [چنانچه تو را به ستوه آورند] به آنان اف مگوى و بر آنان [بانگ مزن و] پرخاش مكن، و به آنان سخنى نرم و شايسته [و بزرگوارانه‏] بگو.* و براى هر دو از روى مهر و محبت، بال فروتنى فرود آر و بگو: پروردگارا! آنان را به پاس آن كه مرا در كودكى تربيت كردند، مورد رحمت قرار ده.* پروردگارتان به نيّت ‏ها و حالاتى كه [نسبت به پدر و مادرتان‏] در دل‏هاى شماست [از خود شما] آگاه‏تر است، اگر مردم شايسته ‏اى باشيد [ولى‏شما درباره پدر و مادر ناپسند باشد، يا حقّى از آنان ضايع كنيد، اما پشيمان شويد و به خدا بازگرديد، شايسته است‏]؛ زيرا او نسبت به بازگشت ‏كنندگان بسيار آمرزنده است. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 249 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
❇️ قرآن کریم هر روز یک آیه تفسیر نور – استاد محسن قرائتی سوره ( ادامه قبل ) ✍️ ماجراى اعلان آیات در سال هشتم هجرى مكّه فتح شد، امّا مشركان همچنان براى انجام مراسم عبادى خود كه آمیخته با خرافات و انحرافات بود، به مكّه مى آمدند. از جمله عاداتشان این بود؛ لباسى را كه با آن طواف مى كردند، صدقه مى دادند. یك زن كه مى خواست طواف هاى بیشترى انجام دهد، چون دیگر لباسى نداشت، به اجبار كفّار برهنه طواف كرد و مردم به او نگاه مى كردند. این وضع براى پیامبر و مسلمانان كه در اوج قدرت بودند، غیر قابل تحمّل بود. پیامبر منتظر فرمان خدا بود تا آنكه این سوره در مدینه نازل شد. پیامبرصلى الله علیه وآله به ابوبكر مأموریت داد تا آیاتى از آن را بر مردم مكّه بخواند. شاید انتخاب ابوبكر به دلیل آن بود كه او پیرمرد بود و كسى نسبت به او حساسیّت نداشت. امّا وقتى او به نزدیك مكّه رسید، جبرئیل از سوى خدا پیام آورد كه تلاوت آیات را باید كسى انجام دهد كه از خاندان پیامبر باشد. آن حضرت، على علیه السلام را مأمور این كار كرد و فرمود: من از او هستم و او از من است. على علیه السلام در وسط راه آیات را از ابوبكر گرفت و به مكّه رفت و بر مشركان قرائت نمود. ماجراى تلاوت آیات این سوره توسّط على علیه السلام، در كتب اهل سنّت نیز آمده و از اصحاب، كسانى همچون ابوبكر و على علیه السلام، ابن عباس، انس بن مالك، جابربن عبداللَّه انصارى آن را روایت كرده اند و در مدارك بسیارى نقل شده است. برخى از اهل سنّت تلاش كرده اند كه آن را امرى عادّى جلوه دهند تا امتیازى براى حضرت على علیه السلام به حساب نیاید و تحویل مأموریت تلاوت را به على علیه السلام، براى تألیف دلِ او دانسته اند، نه امتیازى براى او. در حالى كه براى به دست آوردن دل كسى، كارى بى خطر به او محوّل مى كنند، نه تلاوت آیاتِ برائت از مشركین، آن هم در منطقه ى شرك و توسّط كسى كه بسیارى از مشركان را در جنگ ها كشته است و عدّه اى كینه ى او را در دل دارند! وقتى خداوند به حضرت موسى علیه السلام فرمان داد كه نزد فرعون رفته او را به توحید دعوت كند، وى گفت: خدایا من یك نفر از آنان را كشته ام، مى ترسم مرا به قصاص بكشند، برادرم را به همراه من بفرست. ولى على علیه السلام كه تعداد زیادى از سران شرك را كشته بود، به تنهایى رفت و آیاتِ برائت را در نهایت آرامش خواند، آن هم در جاى حسّاسى چون منى و كنار جمره ى عقبه. نكاتى كه توسّط على علیه السلام به كفّار اعلام شد عبارت بود از: 1- اعلام برائت و لغو پیمان ها. 2- ممنوعیّت شركت مشركان در حج از سال آینده. 3- ممنوعیّت طواف در حالت برهنگى. 4- ممنوعیّت ورود مشركان به خانه ى خدا. در موارد زیادى از قرآن، خدا و رسول در كنار هم مطرح شده اند، از جمله: الف: در هدیه و لطف. «اغناهم اللَّه ورسوله» [ ] ب: در بیعت. «انّ الذین یبایعونك انما یبایعون اللَّه» [ ] ج: در اطاعت وپیروى. «من یُطع الرسول فقد اطاع اللَّه» [ ] د: در برائت و بیزارى از دیگران. «برائة من اللَّه و رسوله» 👈 با نصب نرم افزار زیر با ما در این دوره ی تفسیر خوانی همراه شوید 👇 https://cafebazaar.ir/app/com.ghadeer.tafsirnour 🆔 @sahife2
1 2 ✳️ «تفسير نمونه» در ذیل آیات «اسرا 23 تا 25» مى ‏نويسد: *️⃣ قضا مفهوم مؤكّدترى از «امر» دارد و امر و فرمان قطعى و محكم را مى‏رساند و اين نخستين تأكيد در اين مسأله است. قرار دادن توحيد يعنى اساسى‏ترين اصل اسلامى در كنار نيكى به پدر و مادر تأكيد ديگرى بر اهميت اين دستور الهى است. مطلق بودن احسان كه هر گونه نيكى را در بر مى‏گيرد و همچنين والدين كه مسلمان و كافر را شامل مى‏شود سومين و چهارمين تأكيد در اين آيه است. نكره بودن كلمه احسان كه در اين گونه موارد براى بيان عظمت مى‏آيد پنجمين تأكيد محسوب مى‏گردد. 👈 هرگاه يكى از آن دو يا هر دو آنها نزد تو به سن پيرى و شكستگى برسند آن چنان كه نيازمند به مراقبت دائمى تو باشند از هرگونه محبت در مورد آنها دريغ مدار و كمترين اهانتى به آنان مكن، حتى سبكترين تعبير نامؤدبانه يعنى «اف» به آنها مگو و بر سرآنان فرياد مزن و گفتارت با آنان كريمانه باشد، نهايت فروتنى را در حق آنان رعايت كن و بگو الهى آنان را مشمول رحمتت قرار ده چنانكه در كودكى با من با رحمت برخورد كردند. 👈 در حقيقت در اين دو آيه قسمتى از ريزه كارى‏هاى برخورد مؤدّبانه و فوق العاده احترام‏آميز فرزندان را نسبت به پدران و مادران بازگو مى‏كند. از يك سو انگشت روى حالات پيرى آنها كه در آن موقع از هميشه نيازمندتر به حمايت و محبت و احترامند، گذارده مى‏گويد: كمترين سخن اهانت ‏آميز را به آنها ‏مگو!! آنها ممكن است بر اثر كهولت به جائى برسند كه نتوانند بدون كمك ديگرى حركت كنند و از جا برخيزند، و حتى ممكن است قادر به دفع آلودگى از خود نباشند، در اين موقع آزمايش بزرگ فرزندان شروع مى‏شود. آيا وجود چنين پدر و مادرى را مايه رحمت مى‏دانند و يا بلا و مصيبت و عذاب؟ آيا صبر و حوصله كافى براى نگهدارى احترام‏آميز از چنين پدر و مادرى را دارند، و يا هر زمان با نيش زبان، با كلمات سبك و اهانت‏آميز و حتى گاه با تقاضاى مرگ او از خدا قلبش را مى‏فشارند و آزار مى‏دهند؟! 👈از سوى ديگر قرآن مى‏گويد: در اين هنگام به آنها اف مگو، يعنى اظهار ناراحتى و ابراز تنفّر مكن، و با صداى بلند و اهانت ‏آميز و داد و فرياد با آنها سخن مگو، و باز تأكيد مى‏كند كه با قول كريم و گفتار بزرگوارانه با آنها سخن بگو كه همه آنها نهايت ادب در سخن را مى‏رساند كه زبان كليد قلب است. 👈از سوى ديگر دستور به تواضع و فروتنى مى‏دهد، تواضعى كه نشان دهنده محبت و علاقه باشد و نه چيز ديگر. 👈سرانجام مى‏گويد: حتى موقعى كه رو به سوى درگاه حق مى‏آورى پدر و مادر را چه در حيات و چه در ممات فراموش مكن و تقاضاى رحمت پروردگار را براى‏بنما، مخصوصاً اين تقاضايت را با اين دليل همراه ساز و بگو: خداوند! ا همان گونه كه‏مرا در كودكى تربيت كردند تو مشمول رحمتشان فرما. 👈نكته مهمى كه از اين تعبير علاوه بر آنچه گفته شد استفاده مى‏شود اين است كه اگر و آن چنان مسن و ناتوان شوند كه به تنهايى قادر بر حركت و دفع آلودگى‏ها از خود نباشند، فراموش مكن كه تو هم در كودكى چنين بودى و آنها از هر گونه حمايت و محبت از تو دريغ نداشتند، محبت آنها را جبران نما. 👈 و از آن جا كه گاهى در رابطه با حفظ حقوق پدر و مادر و احترام آنها و تواضعى كه بر فرزند لازم است ممكن است لغزش هائى پيش بيايد كه انسان آگاهانه يا ناآگاهانه به سوى آن كشيده شود، در آخرين آيه مورد بحث مى‏فرمايد: پروردگار شما به آنچه در دل و جان شماست از شما آگاه‏تر است، چرا كه علم او در همه زمينه‏ها حضورى و ثابت و ازلى و ابدى و خالى از هر گونه اشتباه است، در حالى كه علوم شما واجد اين صفات نيست. بنابراين اگر بدون قصد طغيان و سركشى در برابر فرمان خدا، لغزشى در زمينه احترام و نيكى به پدر و مادر از شما سرزند، بلافاصله پشيمان شويد و در مقام جبران برآييد، به يقين مشمول عفو خواهيد شد. گرچه عواطف انسانى و مسأله حق شناسى به تنهايى براى رعايت احترام در برابر والدين كافى است، ولى از آن جا كه اسلام حتى در مسائلى كه هم عقل در آن استقلال كامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح در مى‏يابد، سكوت روا نمى‏دارد، بلكه به عنوان تأكيد در اين گونه موارد هم دستورهاى لازم را صادر مى‏كند، در مورد احترام به والدين آن قدر تأكيد كرده است كه در كمتر مسأله‏اى ديده مى‏شود. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 250 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
1 3 ✳️ در قرآن نيكى به والدين پس از مسأله توحيد قرار گرفته، اين هم رديف بودن دو مسأله بيانگر اين است كه اسلام تا چه حد براى پدر و مادر احترام قائل است. لَاتَعْبُدُونَ إِلَّا اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَ ذِى الْقُرْبَى‏ وَ الْيَتمَى‏ وَ الْمَسكِينِ» «بقره 83» جز خدا را نپرستيد، و به پدر و مادر و خويشان ويتيمان ومستمندان نيكى كنيد. وَاعْبُدُوا اللّهَ وَ لَاتُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِى الْقُرْبَى‏ وَالْيَتمَى‏ وَالْمَسكِينِ وَالْجَارِ ذِى الْقُرْبَى‏ وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمنُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَايُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا» «نسا 36» و خدا را بپرستيد، و چيزى را شريك او قرار ندهيد، و به پدر و مادر و خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه نزديك و همسايه دور و همنشينان و همراهان و در راه ماندگان و بردگان نيكى كنيد؛ يقيناً خدا كسى را كه متكبّر و خودستاست، دوست ندارد. أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً» «انعام 151» اين كه چيزى را شريك او قرار مدهيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد. وَقَضَى‏ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً» «اسرا 23» و پروردگارت فرمان قاطع داده است كه جز او را نپرستيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد. اهميت اين موضوع تا آن پايه است كه هم قرآن و هم روايات به صراحت توصيه مى‏كنند كه حتى اگر پدر و مادر كافر باشند رعايت احترامشان لازم است. وَإِن جَاهَدَاكَ عَلَى‏ أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفاً» «لقمان 15» و اگر آن دو نفر تلاش كنند تا بر پايه جهالت و نادانى [و بدون معرفت و دانش كه روشنگر حقايق است‏] چيزى را شريك من قرار دهى، از آنان اطاعت مكن؛ ولى در دنيا با آن دو نفر به شيوه‏اى پسنديده معاشرت كن. شكرگزارى از زحمات پدر و مادر در قرآن مجيد در رديف شكرگزارى در برابر نعمت‏هاى خداوند قرار داده شده است. انِ اشْكُرْ لِى وَ لِوالِدَيْكَ» «لقمان 14» [و سفارش كرديم‏] كه براى من و پدر و مادرت سپاس گزارى كن. با اين كه نعمت‏هاى خداوند بيش از اندازه است كه قابل شماره باشد، و اين دليل بر عمق و وسعت حقوق پدران و مادران است. حضرت صادق عليه السلام فرمود: لَوْ عَلِمَ اللّهُ شَيْئاً هُوَ ادْنى مِنْ افٍّ لَنَهى‏ عَنْهُ وَ هُوَ مِنْ ادْنَى الْعُقُوقِ، وَ مِنَ الْعُقُوقِ انْ يَنْظُرَ الرَّجُلُ الى والِدَيْهِ فَيَحُدَّ النَّظَرَ الَيْهِما اگر چيزى كمتر از «افّ» وجود داشت خداوند از آن نهى مى‏كرد، و اين حداقل مخالفت و بى‏احترامى نسبت به پدر و مادر است، از موارد عاق شدن، نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر كردن مى‏باشد. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 253 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
2 1 ✳️ روايات مربوط به حق پدر و مادر راوى مى‏گويد: از حضرت صادق عليه السلام از معناى: وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً» «اسرا 23» و به پدر و مادر نيكى كنيد. پرسيدم كه اين احسان چيست؟ فرمود: نيكو معاشرت كردن با آنان، و سخت‏گيرى نكردن در قضاى حاجت ايشان گرچه بى نياز باشند، مگر خداوند در قرآن مجيد نمى‏فرمايد: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ» «آل عمران 92» هرگز به [حقيقتِ‏] نيكى [به طور كامل‏] نمى‏رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد. سپس حضرت صادق درباره منع افّ از ايشان فرمودند: اگر تو را ملول كردند و به شدت ناراحت كردند بر پيرى آنان ببخش و از گفتن افّ خوددارى كن، و اگر دست به روى تو بلند كردند و تو را كتك زدند آنان را طرد مكن‏ و زمينه يأس و نااميدى ايشان را فراهم منما، و بگو خداوند شما را مورد غفران و بخشش قرار دهد؛ كه قول كريم غير از اين چيزى نيست و خفض جناح نسبت به آنان به اين است كه جز با نظر رحمت و مهربانى و رقّت به آنان منگرى و صدايت را بيش از آنان بلند ننمائى و دست بالاى دستشان برندارى، و بر آنان پيشى نگيرى!! سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله: ما حَقُّ الْوالِدِ عَلَى الْوَلَدِ؟ قالَ: لا يُسَمّيهِ بِاسْمِهِ، وَ لايَمْشى‏ بَيْنَ يَدَيْهِ، وَلايَجْلِسُ قَبْلَهُ، وَلايَسْتَسِبُّ لَهُ. مردى از رسول خدا درباره حق پدر بر فرزند پرسيد، حضرت فرمود: او را به اسم صدا نزند، و جلوتر از او حركت نكند، و قبل از او ننشيند، و كارى نكند كه مردم به پدرش نفرين كنند و ناسزا بگويند. حضرت صادق عليه السلام فرمود: ثَلاثَةٌ لَمْ يَجْعَلِ اللّهُ تَعالى لِاحَدٍ مِنَ النّاسِ فيهِنَّ رُخْصَةً. بِرُّ الْوالِدَيْنِ بِرَّيْنِ كانا اوْ فاجِرَيْنِ، وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبِرِّ وَ الْفاجِرِ، وَ اداءُ الْأَمانَةِ لِلْبِرِّ وَ الْفاجِرِ. سه برنامه است كه كسى مجاز در تخلّف از آن نيست: نيكى به پدر و مادر چه خوب باشند چه بد، وفاى به عهد نسبت به نيكوكار و بد كار، اداى امانت به خوب و بد. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 254 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
2 2 ✳️ حضرت سجّاد عليه السلام در باب و مى‏فرمايد: اما ت اين است كه بدانى تو را مدتى در رحم تحمل كرد به طورى كه‏ كسى به اين نحو كسى را تحمل نمى‏كند، و از ميوه قلبش به تو عطا كرد به نحوى كه احدى اينچنين به احدى عطا نمى‏نمايد، با تمام وجودش براى تو وقت گذارى كرد، و اهميت به گرسنگى خود نداد تا تو را سير كرد، و تشنه ماند تا تو را سيراب نمود و پوشاندت در حالى كه خودش برهنه ماند، و حرارت گرما را تحمل كرد تا بر تو سايه افكند. و از خواب چشم پوشيد تا تو بخوابى، گرما و سرما را نشناخت تا تو راحت باشى، تو نمى‏توانى اين همه زحمت او را سپاسگزارى كنى مگر خداوند مهربان تو را كمك كند و به تو توفيق دهد. اما ت: توجه داشته باش كه اگر او نبود تو نبودى، پس هرگاه در خود توانائى، دانش، كمال يا هر چه يافتى اصل و اساس آن را كه پدرت مى‏باشد از ياد مبر، خدا را به آن نعمت‏ها سپاسگزار باش و قدر نعمت‏هاى او را بدان، و در اين راه نيروئى و پناهگاهى جز خدا نيست. فَلْيَعْمَلِ الْعاقُّ ماشاء انْ يَعْمَلَ فَلَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ. آن كه پدر و مادر از او ناراضى است هر چه مى‏خواهد انجام دهد كه چنين آدمى هرگز وارد بهشت نمى‏شود. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 255 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
2 3 ✳️ مردى از قبيله بنى سلمه از رسول خدا صلى الله عليه و آله پرسيد: پس از موت پدر و مادر چيزى از نيكى نسبت به آن دو بر عهده ما هست كه انجام دهيم؟ فرمود: آرى، نماز و استغفار براى آنان، و اجراى تعهدشان و گراميداشت دوستانشان، و صله رحم از جانب آنان. راوى به حضرت رضا عليه السلام عرضه داشت: ادْعُو لِوالِدَىَّ انْ كانا لايَعْرِفانِ الْحَقَّ؟ ادْعُ لَهُما، وَتَصَدَّقْ عَنْهُما، وَ انْ كانا حَيَّيْنِ لايَعْرِفانِ الْحَقَّ فَدارِهِما، فَانَّ رَسُولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله قالَ: انَّ اللّهَ بَعَثَنِى بِالرَّحْمَةِ لا بِالْعُقُوقِ. به پدر و مادرم دعا كنم گرچه حق را نمى‏شناسند؟ فرمود: آرى، هم دعا كن و هم براى آنان صدقه بده، و اگر زنده هستند و در مدار حق نمى‏باشند با آنان به مدارا و رفق و نرمى برخورد كن كه رسول الهى فرمود: خداوند مرا به رحمت مبعوث كرده نه به عقوق و نافرمانى. مردى خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله عرضه داشت: يا رَسُولَ اللّهِ مَنْ ابَرُّ؟ قالَ: امُّكَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: امُّكَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: امُّكَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: اباكَ. اى پيامبر خدا به كه نيكى كنم؟ فرمود: مادرت، عرضه داشت سپس: كه؟ فرمود: مادرت، پرسيد: سپس كه؟ فرمود: مادرت، پرسيد: آنگاه به كه نيكى كنم؟ فرمود پدرت. انَّ رَجُلًا سألَ رَسُولَ اللّهِ ما حَقُّ الْوالِدَيْنِ عَلى وَلَدِهِما؟ قالَ: هُما جَنَّتُكَ وَ نارُكَ. مردى از رسول خدا پرسيد: حق پدر و مادر بر فرزند چيست؟ فرمود: آن دو بهشت و جهنّم تو هستند. يعنى احسان به آنان و رعايت حقوقشان علّت دخول در بهشت، و عدم رعايت‏ احترام و حقوق آنان باعث ورود به آتش جهنم است. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: مَنْ سَرَّهُ انْ يُمِدَّ لَهُ فِى عُمْرِهِ، وَ يُزادَ لَهُ فِى رِزْقهِ فَلْيَبَرَّ وَالِدَيْهِ، وَلْيَصِلْ رَحِمَهُ. هر كس طول عمر و زيادى رزق مى‏خواهد، به پدر و مادر نيكى كند و صله رحم بجاى آورد. امام على عليه السلام مى‏فرمايد: بِرُّالْوالِدَيْنِ اكْبَرُ فَرِيضَةٍ. نيكى به پدر و مادر بزرگ‏ترين فريضه اسلامى است. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد: بَرُّوا آباءَكُمْ يَبَرَّكُمْ ابْناؤُكُمْ. به پدران نيكى كنيد تا فرزندانتان به شما نيكى نمايند. ابن مسعود از رسول خدا صلى الله عليه و آله پرسيد: اىُّ الْعَمَلِ احَبُّ الَى اللّهِ؟ قالَ: الصَّلاةُ عَلى وَقْتِها. قُلْتُ: ثُمَّ اىُّ؟ قالَ: بِرُّ الْوالِدَيْنِ. چه كارى نزد خداوند محبوب‏ترين كار است؟ فرمود: نماز در وقت، گفتم: بعد از آن؟ فرمود: نيكى به پدر و مادر. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 256 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
2 4 ✳️ خواهر رضاعى رسول خدا عليه السلام خدمت آن حضرت مشرف شد، سپس برادر رضاعى حضرت آمد، ولى محبّتى كه آن حضرت نسبت به خواهر ابراز داشت نسبت به برادر ابراز نكرد، عرضه داشتند: احترامى كه به خواهر گذاشتى به برادر نگذاشتى؟ فرمود: اين زن نسبت به پدرش نيكوكارتر از برادرش بود رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: رِضَا اللّهِ فِى رِضَا الْوالِدِ، وَسَخَطُ اللّهِ فِى سَخَطِ الْوالِدِ. رضاى خدا در رضاى پدر، و غضب خداوند در غضب و خشم پدر است. جابر جعفى مى‏گويد: شنيدم مردى به حضرت صادق عليه السلام عرضه داشت: انَّ لى ابَوَيْنِ مُخالِفَيْنِ، فَقالَ: بَرَّهُما كَما تَبَرُّ الْمُسْلِمينَ مِمَّنْ يَتَوَلّانا. براى من پدر و مادرى غير شيعه هست، حضرت فرمود: همان گونه كه مسلمانان نسبت به شيعيان ما نيكى مى‏كنند به آن دو نيكى كن. حضرت رضا عليه السلام مى‏فرمايد: بِرُّ الْوالِدَيْنِ واجِبٌ وَ انْ كانا مُشْرِكَيْنِ، وَ لاطاعَةَ لَهُما فِى مَعْصِيَةِ الْخالِقِ. نيكى به پدر و مادر واجب است اگر چه هر دو مشرك باشند، ولى در معصيت خداوند از آنان پيروى كردن جايز نيست. حضرت باقر عليه السلام مى‏فرمايد: انسان در زمان حيات پدر و مادر نسبت به آنان نيكوكار است ولى پس از مرگشان بدهى آنان را نمى‏پردازد، و برايشان از حضرت حق طلب مغفرت نمى‏كند، پس خداوند عزّوجلّ او را جزء عاق شدگان ثبت مى‏كند، و گاهى انسان در زمان حيات پدر و مادرش عاق است چون مردند بدهى آنان را مى‏پردازد و براى هر دو طلب مغفرت مى‏كند، خداوند او را نيكوكار به پدر و مادر به حساب مى‏آورد. «1» رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: الْجَنَّةُ تَحْتَ اقْدامِ الْأُمِّهاتِ. بهشت زير پاى مادران است. از حضرت باقر عليه السلام روايت شده: «موسى بن عمران به حضرت حق عرضه داشت: مرا سفارش كن. سه بار خطاب رسيد: تو را به خودم سفارش مى‏كنم. عرضه داشت: مرا سفارش كن، خطاب رسيد: تو را به مادرت سفارش مى‏كنم. باز گفت: الهى! مرا وصيت كن، پاسخ شنيد: تو را به مادرت وصيت مى‏كنم. باز گفت: مرا سفارش كن، خطاب رسيد، تو را به پدرت سفارش مى‏نمايم». ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 260 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
2 5 ✳️ راوى مى‏گويد: «با رسول خدا صلى الله عليه و آله بر كوهى بوديم كه چشم انداز ما بيابان بود، ناگهان جوانى را ديدم مشغول گوسپند چرانى بود، از جوانى او تعجب كردم و گفتم: يا رسول اللَّه! اگر جوانى او در راه خدا مى‏گذشت چه خوب بود! فرمود: چه مى‏دانى، شايد در قسمتى از راه خدا باشد. آنگاه رسول خدا او را خواست و فرمود: اى جوان! آيا كسى تحت سرپرستى توست؟ عرضه داشت: آرى، فرمود: كيست؟ گفت: مادرم، فرمود: او را عنايت كن كه بهشت زير دو قدم اوست». «جوانى قصد جبهه داشت، با مادر نزد رسول خدا آمد، نسبت به جبهه رفتن اعلام علاقه كرد، ولى مادرش او را منع مى كرد، فرمود: نزد مادرت بمان كه همان ثواب جهاد براى تو خواهد بود». البته نظير اين روايات روايات ديگرى هم هست، ولى بايد توجه داشت اين گونه روايات ناظر به زمانى است كه ارتش اسلام از نظر نيرو تأمين باشد. ابراهيم بن مهزم مى‏گويد: «شبى با مادرم از نزد حضرت صادق عليه السلام به منزلم آمدم، بين من و مادرم گفتگوئى در گرفت و من با مادر سخن درشت و غليظ گفتم. پس از نماز صبح خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم، فرمود: ديشب با مادرت درشت گوئى كردى، آيا نمى‏دانى كه شكم او محل سكونت تو بود، و دامنش گهواره ات، و سينه‏اش ظرف نوشيدنيت؟ عرضه داشتم: چرا، فرمود: پس با او به درشتى سخن مگو». حضرت سجّاد عليه السلام مى‏فرمايد: جاءَ رَجُلٌ الَى النَّبِىِّ صلى الله عليه و آله فَقالَ: يا رَسُولَ اللّهِ ما مِنْ عَمَلٍ قَبيحٍ الّا قَدْ عَمِلْتُهُ، فَهَلْ لِى مِنْ تَوْبَةٍ؟ فَقالَ لَهُ رَسُولُ اللّهِ: فَهَلْ مِنْ والِدَيْكَ احَدٌ حَىٌّ؟ قالَ: ابى، قالَ: فَاذْهَبْ فَبِرَّهُ. قالَ: فَلَمّا وَلّى‏ قالَ: رَسُولُ اللّهِ لَوْ كانَتْ امُّهُ. مردى خدمت رسول اسلام مشرف شد و عرضه داشت: گناهى نبوده كه انجام نداده‏ام، آيا بر من راه توبه باز است؟ فرمود: كدام يك از پدر و مادرت زنده هستند؟ عرضه داشت: پدرم، فرمود: برو به او نيكى كن. وقتى جوان از خدمت حضرت رفت، فرمود: اى كاش مادرش در قيد حيات بود! رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: انَّ اكْبَرَ الْكَبائِرِ عِنْدَ اللّهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ: إشْراكٌ بِاللّهِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الْمُؤْمِنَةِ بِغَيْرِ حَقٍّ، وَ الْفِرارُ يَوْمَ الزَّحْفِ فِى سَبيلِ اللّهِ وَ عُقُوقُ الْوالِدَيْنِ. بزرگترين گناهان كبيره در قيامت نزد خداوند: شرك به خدا، و كشتن مؤمن بدون ملاك شرعى، و فرار از جبهه در راه خدا، و عقوق پدر و مادر است. حضرت صادق عليه السلام فرمود: الذُّنُوبُ الَّتى تُظْلِمُ الْهَواءَ عُقُوقُ الْوالِدَيْنِ. از گناهانى كه هوا را تيره و تار مى‏كند، عقوق پدر و مادر است. رسول اللّه صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: اثْنانِ يُعَجِّلُهُما اللّهُ فِى الدُّنْيا: الْبَغْىُ، وَ عُقُوقُ الْوالِدَيْنِ. دو چيز است كه عقوبت آنها در دنيا از جانب خدا تأخير ندارد: ستم و تجاوز، و عقوق والدين. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد: مَنْ نَظَرَ الى ابَوَيْهِ نَظَرَ ماقِتٍ وَ هُما ظالِمانِ لَهُ لَمْ يَقْبَلِ اللّهُ لَهُ صَلاةً. كسى كه به پدر و مادر خشمگين نظر كند در حالى كه هر دوى آنها به او ستم كرده باشند، خداوند نمازش را قبول نمى‏كند. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏9، ص: 261 ادامه دارد ... ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2