بسم الله الرحمن الرحیم به فضل الهی نود و هفتمین جلسه روضه هفتگی، روز جمعه به مورخه ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۲ (۱۸ ربیع الثانی ۱۴۴۵ق) برگزار می گردد. سخنران جلسه: حجت الاسلام و المسلمین استاد سید حسین کشفی. موضوع سخنرانی: بررسی مشیخه کتاب من لایحضره الفقیه. شروع جلسه: ساعت ۵/۳۰ عصر با قرائت دعای سمات با نوای آقای فیض الله احمدی. التماس دعا.

⚡️فایل متنی و تصویری کتاب «الرق المنشور في معراج نبینا المنصور» در کتابخانه دیجیتال نور (نورلایب) منتشر شد. ◀️ علاقه مندان می توانند این کتاب را از سایت زیر مشاهده کنند: 🆔 https://noorlib.ir/book/info/126703 @seyyed_hossein_kashfi

⚡️تاریخچه واقفه 🔻استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی (دامت برکاته): 🔹واقفه در اواخر حیات موسی بن جعفر پیدا شدند. در اواخر حیات حضرت، که زندگی ایشان در زندان بوده است، بحث غیبت و مهدی بودن حضرت و امثاله در آن دوره مطرح شده است. زندانی شدن امام کاظم (ع) به طور پنهانی بوده، به طوری که معلوم نبوده است که حضرت در کدام شهر و در کدام زندان به سر می‌برند. وقتی از طرف حکومت، حضرت را به غرض زندانی کردن، دستگیر می‌کنند، حضرت را در یک هودج قرار می‌دهند و در کنار آن، یک هودج دیگر نیز می‌آورند. یکی از این دو هودج به کوفه و دیگری به بصره می‌رود تا مردم متوجّه نشوند حضرت کجا است، و در مدّت حبس نیز، حضرت را از زندانی به زندان دیگر منتقل می‌کردند تا محلّ حبس حضرت را از عموم مردم مخفی نمایند. همین مساله باعث شده است که مساله غیبت حضرت مطرح شود و روایات مربوط به قائم، به ایشان تطبیق شود. 🔸واقفه بیش از دیگران، روایات غیبت را رواج داده‌اند. واقفه برای آنکه بتوانند این روایات را بر امام کاظم علیه السلام تطبیق نمایند، این روایات را ترویج کرده‌اند. مراد آنکه مساله وقف، از اواخر حیات موسی بن جعفر (ع) شروع شد. موسی بن جعفر سال ۱۷۹ زندانی شدند. به نظر می‌رسد حدود یکسال پس از زندانی شدن حضرت، مساله غیبت ایشان کم کم مطرح شده باشد؛ لذا می‌توان سال ۱۸۰ را ابتدای دوره واقفه تخمین زد. این دوره حبس ایشان، ۴سال طول کشید، که در این دوره، شیعیان هیچ‌گونه دسترسی به امام (ع) نداشتند، و یک دوره انقطاع کامل از امام (ع) را سپری کردند. 📚 خارج فقه زکات، ۱۶ آبان ۱۴۰۲ @seyyed_hossein_kashfi

⚡️درباره علی بن ابی حمزة بطائنی 🔻استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی دامت برکاته: 🔹 علی بن أبی حمزة از سران واقفه است. او در زمان امام رضا (ع) از دنیا رفته است. در روایتی از امام رضا (ع) وارد شده است که پس از مرگ علی بن ابی حمزه، ملکی از جانب خداوند، گرزی آتشین بر سر او زد و عذاب الهی در مورد او، در روایات وارد شده است. 🔸قول اول: وثاقت علی بن ابی حمزه حتی پس از وقف حاجی نوری در رابطه با علی بن ابی‌حمزه بیان کرده است که او حتّی پس از وقف نیز وثاقتش ثابت است. البته مراد ایشان، وثاقت در غیر از مساله مذهب است. وثاقت در نقل روایت، منافاتی با عدم وثاقت در مذهب ندارد؛ چرا که ممکن است شخصی که راستگو است، نسبت به مساله مذهب، به جهت مصلحت اهمّ که حفظ مذهب باطل خویش است، دروغ بگوید ولی در غیر آن مساله راستگو باشد؛ بنابرین، ثبوتاً اصل کلام مرحوم حاجی نوری، باطل و مردود نیست و امکان طرح این دیدگاه وجود دارد. البته اثبات آن، نیازمند دلیل است. 🔹قول دوم وثاقت علی بن ابی حمزه قبل از وقف علی بن أبی حمزة قبل از وقف، امامی ثقه بوده‌ و روایاتش در آن زمان، صحیحه به شمار می‌رود؛ چرا که ملاک در صحیح یا موثّق بودن یک خبر، زمان اخذ حدیث است؛ نتیجه آنکه ممکن است که روایاتی که از واقفه نقل شده است نیز در شرایطی، روایات صحیحه باشد. برخی از واقفه، پیش از قول به وقف، از بزرگان شیعه بوده‌اند. به عنوان مثال، علی بن ابی‌حمزه‌، وکیل ناحیه مقدسه و یکی از برجسته‌ترین روات امامیّه است و همین مساله نشان‌دهنده شدّت بحران است. اینکه برخی از بزرگان شیعه و از اشخاص متشخّص، قائل به وقف شده‌اند، باعث مشکل شدن تشخیص حق از باطل است. برخی گمان می‌کنند که اشخاص بزرگی که منحرف می‌شوند، نشان‌دهنده وجود یک مشکل و فسادی در آن‌ها، در زمان قبل از انحراف است. به نظر می‌رسد که این کلام تامّی نباشد. آزمون‌های الهی در برخی موارد به حدّی سنگین است که باعث می‌شود بزرگان هم سربلند از امتحان نباشند . در رابطه با علی بن ابی حمزة، مساله اصلی، که باعث انحراف او شده، مال نبوده؛ بلکه آبرو بوده است. علی بن ابی حمزه، برخی از روایات در رابطه با حضرت قائم (عج) را مشاهده کرده و گمان کرده است که مراد از آن روایات، غیبت و قیام موسی بن جعفر (ع) است. پس از آن، به اشتباه خود پی می‌برد ولی لجاجت ورزیده، و حاضر نیست که اشتباه خود را بپذیرد، و به انحراف کشیده می‌شود. در قرب الاسناد وارد شده: «وَ أَمَّا ابْنُ أَبِي حَمْزَةَ فَإِنَّهُ رَجُلٌ تَأَوَّلَ تَأْوِيلًا لَمْ يُحْسِنْهُ، وَ لَمْ يُؤْتَ عِلْمَهُ، فَأَلْقَاهُ إِلَى النَّاسِ فَلَجَّ فِيهِ وَ كَرِهَ إِكْذَابَ نَفْسِهِ فِي إِبْطَالِ قَوْلِهِ بِأَحَادِيثَ تَأَوَّلَهَا وَ لَمْ يُحْسِنْ‏ تَأْوِيلَهَا وَ لَمْ يُؤْتَ عِلْمَهَا» . 🔸 نتیجه قول دوم اگر راوی از علی بن ابی حمزه شیعه امامی باشد به احتمال بسیار مربوط به زمان استقامت علی بن ابی حمزه یعنی قبل از وقف بوده است. مرحوم شیخ بهایی بیان کرده است که در آغاز وقف، بین امامیه و واقفه، فاصله بسیار زیادی ایجاد شده است؛ چرا که واقفه، پرچم مخالفت با امام را برافراشته بودند و رسما به امام توهین می‌نمودند و امام علیه السلام نیز شیعیان را از معاشرت با آنان نهی کرده است. به حدّی رابطه این دو مذهب تیره بود که حضرت، به واقفه لقب کلاب ممطوره داده است. به نظر می‌رسد، مراد از ممطوره، مردار سگ باران خورده است؛ یعنی سگی که مرده و پس از مرگ بر او باران باریده است. این تعبیر کنایه از شدّت نجاست سگ نیست؛ بلکه کنایه از شدّت بدبویی سگ در این حالت است، به طوری که هیچ‌کس حاضر نیست در این حالت به آن نزدیک شود. مراد آنکه حضرت در نهایت شدّت، از معاشرت با واقفه نهی می‌نموده است. این مساله نشان می‌دهد که روات امامیّه نیز از واقفه به دور بوده‌اند و با آنان معاشرتی نداشته‌اند؛ از این مساله نتیجه می‌گیریم که روایاتی که شیعیان از روات واقفه نقل کرده‌اند، مربوط به زمان استقامت ایشان قبل از وقف است؛ چرا که –با توضیحاتی که از شرایط اختلاف بیان امامیه و واقفه بیان شد- بسیار بعید است که در زمان وقف، روات شیعه، از آنان نقل روایت نموده باشند. 🔹 بنابرین، نقل بزرگانی مثل صفوان و ابن ابی عمیر از این طایفه، مربوط به قبل از زمان وقف ایشان است. بله اگر راوی از علی بن ابی حمزه خود از واقفه باشد مثل قاسم بن محمد جوهری ممکن است در زمان وقف، از علی بن ابی حمزه، اخذ روایت کرده باشد. احمد بن محمد بن ابی نصر نیز در یک دوره‌ای واقفی بوده است و ممکن است در دوره وقف ، حدیث را اخذ نموده باشد. 📚 خارج فقه زکات، ۱۵ آبان ۱۴۰۲ @seyyed_hossein_kashfi

⚡️فایل متنی و تصویری کتاب «سفرنامه بروجرد» در کتابخانه دیجیتال نور (نورلایب) منتشر شد. 🔻این کتاب به خامه استاد ذوالفنون آیت الله سید حجت کشفی، شرح سفر به بروجرد در شهریور ۱۳۹۷ میباشد که به کوشش سید حسین کشفی توسط انتشارات دارالعلم به چاپ رسیده است. ◀️ علاقه مندان می توانند این کتاب را از سایت زیر مشاهده کنند: 🆔 https://noorlib.ir/book/info/123122 🔸در مقدمه کتاب آمده است: بروجرد شهر فرزانگان از دیرباز مهد فقیهان و فرزانگان و فرهیختگانی بوده که تاریخ اسلام و ایران به وجود آنان فخر می کند. از جمله این فرزانگان فقیه مفسر علامه سید جعفر کشفی (۱۱۸۹ ـ ۱۲۶۷هـ ق) می باشد. علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی ـ که در  تراجم رجال و معاریف خبره و از سویی دیگر در اعطاء القاب و ستودن افراد، سخت ممسک، او را  «من اعاجیب الزمان » خوانده و «وحید عصره فی فنون التفسیر و العرفان» دانسته. 🔹 با این همه، علامه کشفی هیچ گاه در خورِ رُتبت والایِ علمی و عرفانیش قدر ندید. بیشتر آثارش مخطوط و مقبره اش در مسجد دوخواهران نیازمند ترمیم است. با این همه جلالتِ قدر هنوز جای خالی نامش بر خیابانهای شهر بروجرد دیده میشود. 🔸زنده کردن نام این مفخر شهر  انگیزه شد تا با عالمان سادات کشفی به شهر بروجرد شدّ رحال کنیم تا انگیزه ای برای زنده کردن نام و آثار علامه کشفی در بزرگان و اهل حل و عقد بروجرد ایجاد شود. این سفر در روز عید غدیر سال ۱۴۳۹ق، ۸ شهریور  ۱۳۹۷ش صورت گرفت. 🔹آن چه در پیش روست، گزارش این سفر پربرکت است به نام  «سفرنامه بروجرد» که مانند سایر آثار مولف محترم مشحون از ذوق و هنر و ادب و به زبان طنز نگاشته شده است. @seyyed_hossein_kashfi

⚡️ حوزه ما سهم قرآن را نداده است. 🔻بیانات استاد قرائتی (حفظه الله) درباره لزوم توجه به قرآن در حوزه ها 🔹 دیشب حجة الاسلام والمسلمین استاد قرائتی به منزل حجة الاسلام والمسلمين سيد مهدی علوی گرگانی آمدند و ضمن بیان خاطراتشان از مرحوم آیت الله حاج سید مهدی روحانی _ که یک سال جلد اول تفسیر نور را با ایشان مقابله و تصحیح می کردند _ بیانات مهمی درباره تفسیر قرآن و لزوم توجه به آن در حوزه های علمیه داشتند و علاقه مند بودند که مطالبشان منتشر شود که تقدیم محضر همراهان گرامی میشود. 📆 ۲۵ آبان ۱۴۰۲ @seyyed_hossein_kashfi

⚡️ «قرآن» درس جنبی!؟ 🔻مرحوم آیت الله حاج سید مهدی روحانی در رابطه با اهمیت تفسیر قرآن، در حاشیه بر کتاب جوامع الجامع گویند: 🔹... و بعد فیقول العبد الفاني مهدي بن ابي الحسن الحسیني القمي الروحاني کنت في عنفوان شبابي أتحدث نفسي بما أری من أن الجهل بالکتاب العزیز لا یعّد عارا علی أهل العلم و ربّما یعتذرون بذلك بان فیه اجتناب عن تفسیر القرآن بالرای المنهی عنه و ربما یقدّمون أضعف حدیث علی القرآن و صریحه، مع أنهم قد ترکوا بذلك الآیات الصریحة في الأمر بالتدبر فیه ... فکنت مذ ذلك الزمان مشغولا بمطالعة الکتاب المجید و التفاسیر المختلفة و الرجوع الی من تعیننی بتفسیر الکتاب غیر أنه لم تکن المطالعات متواصلة و مترتبة و انما کانت فی أوقات الفراغ من الدروس و المباحثات المرسومة و استغفر الله تعالی فی ذلك ... 🔸 ترجمه مضمونی: ... در ابتدای جوانی با خود می گفتم چرا ندانستن قرآن بر اهل علم، عیب و عار نیست؟! [در حالی که ندانستن مساله ای فقهی یا اصولی عیب بزرگی نزد حوزویان و دلالت بر بیسوادی دارد] و چه بسا عذر بیاورند که ما از تفسیر به قرآن نهی شده ایم و‌همین ها چه بسا ضعیف ترین روایات را بر آیه صریح قرآن مقدم می کنند و حال آن که آنان آیاتی که به صراحت امر به تدبر در قرآن می کند را ترک کرده اند. به همین جهت از همان دوران به مطالعه قرآن و تفاسیر مختلف و کتاب هایی که من را در تفسیر قرآن یاری دهد اشتغال داشتم اما مطالعاتم پیوسته و مرتب نبود بلکه در اوقات فراغت از درس و مباحثات مرسوم حوزه بود و من از این [که قرآن را جزو كارهای جنبی خویش قرار دادم] از خداوند طلب مغفرت می کنم ... @seyyed_hossein_kashfi

⚡️ ۳ آذر ۱۳۷۹ سالگرد ارتحال عالم ربانی ابوالشهید مرحوم آیت الله حاج سید مهدی روحانی گرامی باد. @seyyed_hossein_kashfi

⚡️تواضع فوق العاده 🔻 آیت الله العظمی شبیری زنجانی: 🔹ویژگی مهم آقای روحانی تواضع فوق العاده اوست . مرحوم حاج سید مهدی با آن مایه های علمی قوی ، کاملاً متواضع بود. بعضیها مشت نیستند ولی خودشان را خروار معرفی میکنند در حالی که آقای حاج سید مهدی خروار بود ولی خودش را حتی مشت هم معرفی نمیکرد. وی در تواضع ممتاز بود کسانی که در حد و مرتبه ایشان نبودند بلکه خیلی پایین تر بودند، رساله نوشتند و خود را معرفی کردند ولی آقای حاج سیدمهدی در فکر این مسائل نبود. 📚 جرعه ای از دریا، ج۳، ص ۷۱۹ ⬅️ حجه الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدعلی شاه آبادی و مرحوم آیت الله حاج سید مهدی روحانی @seyyed_hossein_kashfi

⚡️امت پیامبر یا امت ابوبکر! 🖋 دست نوشته ای از مرحوم آیت الله حاج سید مهدی روحانی 🔻ما المسلمون بامة لمحمد کلا و لکن امة لعتیق جائتهم الزهراء تطلب ارثها فتفرقوا عنها بکل طریق و جمیعهم نحو السلاح تبادروا لما دعتهم ابنة الزندیق فقیامهم مع هذه و قعودهم عن هذه یغنی عن التحقیق 🔹این اشعار درباره مسلمانان بعد از رسول خدا است که چگونه دربرابر درخواست فاطمه زهرا دختر رسول خدا و طلب ارثش سکوت کردند، اما همان ها درخواست عایشه دختر ابوبکر در جنگ با امیرالمؤمنین را لبیک گفته و سلاح به دست گرفتند. حال اینها امت پیامبر هستند یا امت ابوبکر؟ 🔸 سراینده این اشعار معلوم نیست. برخی به ابن جوزی نسبت داده اند. @seyyed_hossein_kashfi

⚡️ روایات قاسم بن محمد جوهری از علی بن ابی حمزه 🔻استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی (دامت برکاته): 🔹بیان شد که علی بن أبی‌حمزه واقفی است. برای تصحیح روایات واقفه یک راه‌حل بیان شد، و آن اینکه روایات امامیه از واقفه، مربوط به پیش از وقف است. البته برخی از واقفه مثل عثمان بن عیسی، از مذهب خود توبه نموده‌اند. در مورد این روات، هم آن احتمال وجود دارد که نقل امامیه مربوط به پیش از وقف ایشان باشد و هم آنکه پس از توبه ایشان باشد. اما این راه‌حل، در روایاتی که خود واقفی ها از علی بن ابی حمزه نقل کرده اند کارآیی ندارد، مانند روایات «قاسم بن محمّد جوهری» که خود از واقفه است و اکثر روایات علی بن ابی حمزه از این شخص است. لذا یقین نداریم که قاسم بن محمد پیش از وقف از علی بن أبی‌حمزة نقل کرده است و احتمال دارد پس از وقف نقل کرده، و گفته شد که بر وثاقت ابن ابی حمزه پس از وقف، دلیلی وجود ندارد. 🔸اما برای تصحیح روایات قاسم بن محمد، راه‌حلّ دیگری وجود دارد. مرحوم شیخ طوسی در کتاب «العدّة» بیان کرده است که طایفه امامیّه به روایات علی بن أبی‌حمزة، به شرط آنکه با فتاوای امامیّه و روایات امامیّه، تعارض نداشته باشد، عمل می‌کنند. 🔹 روایات قاسم بن محمد از علی بن ابی حمزه در کتاب تهذیب از طریق این سند ذیل بسیار پر تکرار است: «الحسین بن سعید عن القاسم بن محمّد الجوهری عن علی بن أبی‌حمزة عن أبی‌بصیر» حال گزارش شیخ طوسی در مورد عمل طایفه به روایات علی بن ابی حمزه _هر چند راوی از او، قاسم بن محمد جوهری واقفی باشد _ نمی‌تواند شامل این سند نشود؛ چرا که این سند، سند مشهوری است و کتاب حسین بن سعید نیز بین امامیّه، کتاب مشهوری است، و درصد بسیار بالایی (حدود ۹۰ درصد) از روایات حسین بن سعید از علی بن ابی حمزه به واسطه قاسم بن محمد جوهری است؛ بنابرین، به نظر می‌رسد که طایفه امامیه، به روایات علی بن ابی‌حمزه که حسین بن سعید از طریق قاسم بن محمد جوهری نقل کرده است، عمل کرده‌اند. پس این راه‌حل دوم، برای اعتبار سند روایات قاسم بن محمد از ابن ابی حمزه، کفایت می‌کند. 🔸امّا آنکه علّت عمل طایفه به این روایات چیست، چند احتمال وجود دارد: احتمال اول: شاید عمل طایفه از آن رو بوده که ایشان، قرائنی در اختیار داشته‌اند که ، قاسم بن محمد جوهری، پیش از وقف، از علی بن ابی حمزه نقل حدیث کرده است. احتمال دوم: آنکه علی بن ابی حمزه و قاسم بن محمد جوهری، در طریق به ابی بصیر واقع شده باشند و روایات حسین بن سعید، از کتاب ابوبصیر اخذ شده باشد و ذکر این طریق، حالتی تشریفاتی داشته است. احتمال سوم: ممکن است مطلب، همانطور باشد که حاجی نوری بیان کرده است که علی بن ابی حمزه پس از وقف نیز وثاقتش باقی باشد. به نظر ما –هر چند دلیلی بر نفی این مطلب نیست- دلیلی بر اثبات آن هم وجود ندارد. نتیجه آنکه به قرینه شهادت شیخ طوسی، روایات علی بن ابی حمزه با شرطی که بیان شد، تصحیح می‌شود. ⬅️ بین دو راه حلّی که برای اعتبار روایات علی بن ابی حمزه بیان شد، این تفاوت وجود دارد که از طریق راه‌حلّ اول، صحیحه بودن روایت ثابت می‌شود؛ ولی از طریق راه‌حل دوم، روایت در حکم موثّقه خواهد بود. 📚 درس خارج فقه زکات، ۱۶ آبان ۱۴۰۲ @seyyed_hossein_kashfi