🔰 اعتباریات علامه(ره) مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ ✍️ علی‌اصغر مصلح 🔸«ادراکات اعتباری» #علامه‌طباطبائی در مسیر بحثی معرفت‌شناسی به اندیشه درمی‌آید، اما موضوع ادراکات اعتباری را نباید به قلمرو معرفت‌شناسی محدود کرد. به‌نظر می‌رسد که علامه‌طباطبائی این بحث را در پیِ درکی نو از انسان و جهان و با تنفس در فضای فکری عالم معاصر مطرح کرده‌اند. 🔹برای کشف چنین دریافتی باید به‌جای تمرکز ذهن بر ادراکات اعتباری، به قلمرو «#اعتباریات» توجه کرد. اگر مقالة ششم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم را با توجه به سیر افکاری که در غرب شروع شده و به تأملات فلسفی دربارة «#فرهنگ» منجر شده، مطالعه کنیم، درستی این برداشت آشکارتر می‌شود. 🔸اگر به زمینه پیدایش اندیشة متفکرانی چون "ویکو"، "روسو" و "هردر" دربارة تمدن و فرهنگ توجه کنیم و نحوة تقّرب این متفکران به حوزة فرهنگ را دنبال کنیم، آنگاه بهتر می‌توان به سبب تقّرب علامه‌طباطبائی به پرسش‌هایی که ادراکات اعتباری پاسخی برای آنهاست، پی برد. اگر با این شیوه، نظریه ادراکات اعتباری را قرائت کنیم و به شباهت‌های دریافت‌ها و در عین‌حال زمینه‌های تاریخیِ متفاوت توجه داشته باشیم، امکان آغاز گفتگویی جدید در مورد «فرهنگ و مقومات آن»، بین تفکر اسلامی و تفکرات برخاسته از فرهنگ اروپایی فراهم می‌شود. 💢 کار مرحوم علامه در این بحث گستردن مباني #فلسفه_اسلامي به‌ منظور فهم #عالم_مدرن و معاصر و مناسبات حاکم بر آن است. قرار گرفتن بحث ادراکات اعتباری در ادامه بحث «پيدایش کثرت در ادراکات»، نشان‌دهنده مواجهه آن متفکر با یکي از بزرگترین مسائل دوره مدرن، یعني درک اسباب تکثر در فرهنگها، ارزشها و هنجارهای غالب در تاریخ و#عالم_انساني است. 🔹آغاز بحث از اعتباریات، آغازکردن از کف انسان و از جایي است که فرهنگ شروع می‍شود. با توجه به زمینه پیدایش تفکر فلسفی درباره فرهنگ که از قرن هجدهم آغاز شد، می‌توان بحث اعتباریات علامه را آغازی برای ورود به فلسفه فرهنگ دانست. برای آغاز چنین بحثی باید بپذیریم که قلمرو اعتباریات همان قلمرو #فرهنگ است. ⚜️ @taammolat74

✔️ ادامه.... 1️⃣ شهید آوینی، مهمترین خصوصیتش این است که دغدغه و مسئله‌اش، مسئله‌ای در مقیاس خود انقلاب اسلامی است. لذاست ایشان به #عالم_مدرن و تقابل آن با عالَم اسلامی می اندیشید، با #جهان_تکنیک درگیر بود و معتقد بود که با اخذ تکنیک از غرب، نمی توان به جنگ جهان تکنیک برویم؛ به #ایده_ترقی حساس بود و از اینرو، فلسفه تاریخ تکامل معنوی و باطنی انسان را جستجو می‌کرد؛ به اهمیت #برنامه‌های_توسعه واقف بود و می فهمید که اگر جمهوری اسلامی برای تنظیم مناسبات و ساختارهای خود به طرح جدیدی نیاندیشد، در هاضمه تمدن مدرن مستحیل خواهد شد. 2️⃣ شهید آوینی در مقابل دو جریان ایستاده بود: اول جریانی که غرب را عالمی دینی یا حداقل، عالمی خنثی تلقی می کرد که با جوهره انقلاب اسلامی سازگار است و از اینرو جمهوری اسلامی می تواند به سادگی و به غربالی سطحی، خوب و بد آن را تفکیک کند و طرح خود را پیش ببرد و دوم جریانی که در صدد تغییر در عالم مدرن با صورتی صرفا تشریعی بودند و گمان می کردند تنها با باید و نبایدهای شرعی می توان، در مقابل طرح مدرنیته تاب آورد. ایشان این تلقی از دین را دین عجوزه‌ها می نامید و تطبیق ناشیانه عناوین روایات را بر مصادیق عالم مدرن از نتایج آن می دانست. 3️⃣طرح خود شهید آوینی، تسخیر تمدن مدرن به نفع عالَم معنوی و باطنی انقلاب اسلامی بود. ایشان راه تسخیر هر پدیده ای را در گرو فهم نسبت آن با حقیقت می دانست و معتقد بود که اگر مؤمن #نسبت ابلیس و مارکس و ... را با #حقیقت فهم و کشف کند، می تواند آنها را مسخَّر خود گرداند. ایشان لازمه این تسخیر را دو مطلب می دانست یکی کشف و فهم عمیق بنیان عالم مدرن و نحوه‌ی انعکاس این بنیان، در وجوه متکثرِ تکنیک‌ها و ابزارهای آن و دوم، وصول و اتصال وجودی با حقیقت و باطن عالم . از نگاه شهید آوینی، حاصل این #کشف و #وصول، برخورداری مؤمن از بصیرتی تحت عنوان #حکمت_تأویلی است که با تکیه بر آن می توان، عالم مدرن را به تسخیر انقلاب اسلامی در آورد. 4️⃣طرح تسخیر شهید آوینی، علی رغم توفیقاتی که در #ساحت_هنر_ اسلامی می تواند داشته باشد، ولی به نظر می رسد برای اداره و سازماندهی ساختارهای جمهوری اسلامی و طراحی چارچوبهای سبک زندگی اسلامی ایرانی #ناتمام است. تکیه بر دریافتهای اشراقی و اتکاء بر وحه وصولی بودن حکمت و نه حصولی بودن آن، هرچند حاوی تذکر و تنبهی جدی در پرهیز از تمثل‌گرایی و مفهوم‌‌زدگی در مواجهه با عمق نزاع انقلاب اسلامی و تمدن غرب در لایه های باطنی و معنوی تکوین و تاریخ است، ولی اکتفاء به آن و عدم تلاش برای جریان این عمق و وصول، به #ساحت_عقلانیت_اجتماعی و غفلت از خط امتداد مفهومی حکمت اسلامی در عینیت و همچنین ارتقای فقاهت سنتی به فقه حکومتی و اجتماعی، نتیجه ای جز واسپاری عرصه تدبیر و سیاست به تفکر سکولار مدرن، در سودای تربیت نیروهای انسانی طراز انقلاب اسلامی نخواهد داشت! ⚜️ @Taammolat74 ⚜️ @alimohammadi1389