روش های تربیت اجتماعی در سیره امام صادق علیه السلام نویسنده: موسوی، سمیه السادات؛ بهار 1394 - شماره 113-21 صفحه - از 121 تا 141 انسان فطرتا موجودی اجتماعی است و برای برقراری روابط صحیح با انسا‌ن‌های دیگر، به تربیت اجتماعی نیاز دارد. تربیت اجتماعی هم‌چون سایر زمینه‌های تربیت، دارای مبانی، اصول و اهدافی است که اگر خلاف آن رفتار شود، نه تنها نتایج مطلوب حاصل نمی‌گردد؛ بلکه آسیب‌های فراوانی نیز به دنبال خواهد داشت. روش‌های مختلفی برای اجرای اصول و رسیدن به اهداف تربیت اجتماعی وجود دارد؛ ولی تنها آن مواردی موفق خواهند بود که از طریق شیوه‌ها و فنون موثر، دارای خطای کمتر و نتایج قطعی بیشتری باشند. روش‌های برگرفته شده از سیر معصومان((ع)) به سبب مقام عصمت و هدایت‌گری ایشان، این نیاز را به خوبی تامین می‌کند. در پژوهش حاضر، از میان معصومان((ع))، بررسی سیره امام صادق(ع) به دلیل فضای بازتر و فرصت بیشتری که آن حضرت نسبت به سایر ائمه((ع)) در اختیار داشتند، مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور از روش تاریخی ـ تحلیلی در تبیین داده‌ها استفاده گردید و در نهایت، سه روش اصلی تقویت بینش، تقویت گرایش و تقویت کنش همراه با شیوه‌ها و فنون کاربردی، در قالبی منسجم و در عین حال، ساده و قابل اجرا از سیره ایشان به‌دست آمد.با توجه به آن‌چه بیان شد، در بررسی سیره تربیتی امام صادق(ع) مشاهده می‌شود که ایشان در رابطه با روابط صحیح اجتماعی، توجه خاصی به ساحت‌های وجودی انسان، یعنی شناخت، عاطفه و رفتار داشته و از شیوه‌های مختلفی برای تقویت هر یک از آن‌ها استفاده کرده است. امام صادق(ع) با توجه به جایگاه مهمی که بزرگان دین و شخصیت‌های مذهبی در میان مردم داشتند، به مناسبت‌های مختلف از چگونگی سیره و نظر ایشان در رابطه با رفتارهای اجتماعی سخن می‌گفت و از طریق علاقه و محبت افراد به این شخصیت‌ها، ایشان را به الگوگیری از رفتار آن بزرگواران تشویق می‌نمود؛ برای مثال، نقل شده است که میهمانی نزد امام صادق(ع) بود روزی برخواست تا کاری انجام دهد، امام(ع) اجازه نداد و خود، آن کار را انجام داد و فرمود: «نهی‌ رسول الله(ص) عن أن یستخدم الضیف؛ رسول‌خدا(ص) از به خدمت گرفتن میهمان، نهی کرد». چنان‌که در این پژوهش ملاحظه شد، در راستای تقویت بینش، با توجه به شیوه‌های به‌دست آمده از سیره امام صادق(ع) می‌توان با آموزش معیارهای اصلی روابط صحیح اجتماعی، تبیین فلسفه رعایت آن‌ها و ایجاد بحث و گفت‌وگو درباره بایسته‌های رفتار اجتماعی، اطلاعات لازم را در اختیار افراد قرار داد." لینک کوتاه: http://noo.rs/tXiD8 #سیره تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

فرانقش هدایتگری و سیره ی اجتماعی فاطمه (ع)درآمد روان شناختی نویسنده: الویری، محسن؛ زمستان 1388 - شماره 28 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC 24صفحه - از 7 تا 30 سیره اجتماعی فاطمه(علیها السلام) را بر اساس تعامل بین شبکه ارتباطات اجتماعی آن حضرت و مؤلفه های مؤثر بر منزلت ایشان، می توان به دست آورد. منزلت ایشان از سه خاستگاه متاثر بود: نخست برخورداری از سرشتی پاک، دیگری وابستگی به خانواده ای پاک و برگزیده و سوم شهروندی جامعه اسلامی. شبکه ارتباطات اجتماعی فاطمه(علیها السلام) را نیز خانواده، خویشاوندان، خواص صحابه پیامبر(صلی الله علیه وآله) و صاحب نفوذان مدینه، زنان مدینه، مراجعه کنندگان برای تقاضاهای مالی یا علمی و سرانجام توده مردم تشکیل می داد. هدایتگری به مثابه یک فرانقش همه نقش ها و ابعاد سیره اجتماعی فاطمه(علیها السلام) را زیرمجموعه خود قرار می دهد. در این مقاله، بخشی از یافته های مربوط به سیره اجتماعی فاطمه(علیها السلام) با محوریت ارائه الگوی زیستی همسان با توده مردم و معطوف به فرانقش هدایتگری به عنوان درآمدی بر شناخت سیره اجتماعی آن بانوی بزرگوار، مورد بررسی قرار گرفته است. لینک کوتاه: http://noo.rs/hbTRA #سیره تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

اصول برجسته در سیره ی اجتماعی پیامبر اعظم صل الله علیه و آله نویسنده: عبدالمحمدی، حسین؛ خرداد 1386 - شماره 114 ISC -14صفحه - از 13 تا 26 در این مقاله اصول برجسته ای که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در تعامل با مردم، اعم از مسلمان و کافر، به آنها پایبند بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. در یک دسته بندی، اصول حاکم بر سیره اجتماعی پیامبر(صلی الله علیه وآله) به سه دسته تقسیم شده است: 1. اصولی که نسبت به همه انسان ها، اعم از مسلمان و کافر رعایت شده است. 2. اصولی که در تعامل با مؤمنان مورد توجه قرار گرفته است. 3. اصولی که در تعامل با کفار محارب و مسلمانان فاسق رعایت شده4. رعایت عهد و پیمان پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله) در تعامل اجتماعی با دیگران، اگر پیمانی با افراد و گروه ها امضا می نمود بدان پایبند بود و تا زمانی که طرف قرارداد پیمان را نقض نمی کرد حضرت وفادار بود و این را یک تکلیف الهی می دانست که خدای متعال بدان دستور داده است: (و أوفوا بالعهد إن العهد کان مسئولا) (اسراء: 34); و به پیمان وفا کنید; چراکه از پیمان پرسیده خواهد شد. اما خداوند متعال به پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)دستور داد: هرگز چنین کاری نکند و مؤمنان را از خود دور نسازد و همانند گذشته با آنان زندگی کند: (ولا تطرد الذین یدعون ربهم بالغداة والعشی یریدون وجهه)(انعام: 54); و کسانی را که صبح و شام خدا را می خوانند، و جز ذات پاک او نظری ندارند، از خود دور مکن. مقابله با کفار محارب همان گونه که قبلا ذکر شد، پیامبر(صلی الله علیه وآله) با کفار معاهد و مشرکان ذمی([41]) همزیستی مسالمت آمیز داشت; اما نسبت به کسانی که حاضر به پذیرش هیچ تعهد و مصالحه ای نبودند و به تعبیر قرآن کریم، (لا یرقبوا فیکم إلا ولا ذمة) (توبه: 8) و هرگونه قراردادی را که در جهت برقراری صلح و آرامش در جامعه اسلامی بود رد می کردند و بر ضد اسلام و مسلمانان شیطنت می نمودند، با شدت و قاطعیت برخورد می کرد." لینک کوتاه: http://noo.rs/qbzPr #سیره تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

قسمت اول#سیره اجتماعی اصل رعایت عدالت: امام علی (ع) در توصیف پیامبر (ص) میفرماید : « سیرته القصد و سنته الرشد و کلامه الفصل و حکمه العدل» 🍀 علی (ع) عدالت را نسبت به دور و نزدیک مومن و فاسق رعایت میکرد برخود او با طلحه و زبیر و زراندوزان اموی و برادرش عقیل در این جهت تفاوتی نداشت. ☘ آن حضرت علیه السلام در کلامشان فرمودند : « سوگند به خدا اگر شب را به روی خارهای سعدان بیدار به سر ببرم، و یا در غل ها و زنجیرها بسته و کشیده شوم برایم محبوب تر است از اینکه خدا و رسولش را روز قیامت در حالی ملاقات کنم که به بعضی از بندگان ستم روا داشته و چیزی از اموال دنیا را غصب کرده باشم در سیره حضرت آمده است که وقتی زراندوزان از او خواستند اموال بیشتری را از بیت المل در اختیارشان قرار دهند برخی از اصحاب جاهل حضرت به او گفتند برای اینکه از شرّ آنان نجات پیدا کنی این کار را انجام بده. علی (ع) در پاسخ آنان فرمود: « آیا به من دستور میدهید که برای پیروزی خود، از جور و ستم در حق کسانی که که بر آنها حکومت میکنم استمداد جویم؟ به خدا سوگند تا عمر من باقی است و ستارگان آسمان در پی هم طلوع و غروب میکنند هرگز به چنین کاری دست نمیزنم اگر اموال از خودم بود به طور مساوی در میان آنها تقسیم میکردم تا چه رسد به اینکه این اموال از آن بیت المال است ☘شهادت علی ع نیز به خاطر همین عدالت بود و اینکه گفته شد « قتل فی محرابه لشده عدله » علی علیه اسلام در محراب عبادتش به خاطر عدالت زیادش کشته شد جمله ی حقی است که در مورد حضرت بیان میشود #سیره @tarikh

قسمت دوم #سیره اجتماعی اصل صداقت و یکرنگی اهلبیت ع در معاشرت با دیگران صفا و صداقت داشتند و از ظاهرسازی و خودنمایی، تصنع و تکلیف به دور بودند و پیروان خود را نیز از تکلّف منع می نمودند؛ زیرا بدترین روابط اجتماعی، آن روابطی است که بر ظاهر سازی و خودنمایی و تکلّف استوار است ☘ام سلمه در توصیف پیامبر (ص) میگوید: «کان سیره و علانیته سواء» پنهان و آشکار رسول خدا (ص) یکسان بود. امام حسن (ع) نیز در مورد آن حضرت فرمودند: « و یمشی هونا ذریع المشیه اذا مشی کانما ینحط من صبب» رسول خدا (ص) سبک گام بر میداشت و با سرعت راه را طی میکرد گویی از سراشیبی پایین میرفت. ☘ علی (ع) آنگاه که زمام امور را به دست گرفت، خطبه ای خواند و برنامه و راه و رسم خود را اعلام کرد و در اخر فرمود «و ما انا من المتکفلین» و من از متکلفان نیستم 🍀 امیرالمومنین علی ع نه تنها خود اهل تکلف و تصنع نبود بلکه از مردم نیز میخواست که با او صادقانه رفتار کنند و از ظاهر سازی و تکلف بپرهیزند ؛ «با من چنانکه با جبّاران سخن میگویند سخن مرانید و چنانکه با مستبدان محافظه کاری میکنید از من کناره مجویید و با ظاهری آرایی و به طور تصنعی با من رفتار منمایید》 #اهلبیت #سیره @tarikh_j

قسمت سوم#سیره اجتماعی اصل یاری ستمدیده و دشمنی با ستمگر: ☘ یکی از اصول حاکم بر سیره اجتماعی اهل بیت (ع) مبارزه با ظلم و ظالمان و یاری مظلومان است. 🍀 پیامبر اکرم (ص) قبل از بعثت در سن بیست سالگی برای یاری رساندن به افراد با جوانمردان قریش پیمانی را امضا کردند که به «حلف الفصول» معروف گردید و بعد از بعثت نیز میفرمود: اگر به چنین پیمانی دعوت شوم میپذیرم. (سیره ابن هشام، ج 1، ص87) ☘ امام علی (ع) یکی از دلائل پذیرش حکومت را مسئولیت خود در برابر ستمدیدگان و سرکوب ستمگران دانست. (صدوق، علل الشرائع، ج1،ص151) ☘ در دوران حکومت حضرت اربلی حکایتی را نقل کرده است، مینویسد: «روزی سوده بنت عماره ی از قبلیه بنی همدان، پس از شهادت امام علی (ع) نزد معاویه رفت. معاویه او را شناخت و به خاطر او در شرکت جنگ صفین و تشویق سپاهیان علی (ع) او را ملامت کرد سپس پرسید خواسته ات پیست؟ پیوسته از طرف تو کسانی می آیند که به ما ستم روا میدارند ... عامل تو بسر بن ارطاه مردان ما را کشت و اموال ما را به یغما برد ... اگر او را عزل کنی سپاسگزار خواهیم بود و الا بر تو خواهیم تافت. معاویه عصبانی شد و گفت هم اکنون تو را بر مرکبی خشن سوار میکنم و نزد بسر بن ارطاه باز میگردانم تا حکم و فرمان را د رمورد تو اجرا کند. سوده لحظه ای سرش را پایین انداخت و چند بیتی خواند: رحمت خدا بر جسمی که قر او را فراگرفت؛ و همراه او عدالت نیز مدفون گردید ... (کشف الغمه، ج ض، ص 174) #اهلبیت #سیره_اجتماعی @tarikh_j

قسمت چهارم#سیره اجتماعی اصل همزیستی مسالمت امیز: 🍀در سیره اجتماعی اهلبیت اصل عمومی همزیستی مسالمت امیز با همه انسان ها اعم از مسلمان و کافر می باشد. پیامبر اکرم (ص) بر اساس قراردادی که با اهل کتاب مدینه بسته بود زندگی توام با آرامش را برای آنان فراهم اورد و تا زمانی که پای بند به قرارداد خود بودند، در کنار مسلمانان زندگی خوبی را سپری می کردند و آزادانه مراسم و برنامه های مذهبی خود را انجام میدادند. ☘ پیامبر(ص) با گروههای مختلف اهل کتاب و مشرکان حجاز پیمان های صلح امضا کرده اتس که صلح با یهودیان مدینه، صلح با بنی حمزه، صلح با یهودیان بنی قینقاع، بنی نضیر، بنی قریضه و صلح حدیبیه از جمله آنها است. (ر.ک صلح های پیامبر اکرم (ص)، حامد منتظری مقدم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1383) ☘ علی (ع) در زمان حاکمیت خود با فرق مختلف مذهبی و اهل کتاب با مسالمت امیز برخورد میکرد. امام علی (ع) در توصیه به مامور خراج خود فرمود « مبادا مسلمانان با یهودی یا شخصی مسیحی را برای خرج بزنی یا چهارپایان آنها را به خاطر مالیات بفروشی! ما ماموریم که مازاد را از آنان بگیریم نه اصل مال را» . 🍀 ایشان در بیانی بسیار دقیق خطاب به مالک اشتر نخعی، تمام انسان ها را از جهت خلقت مساوی شمرده و میفرماید: با مردم و رعیت با رحمت و محبت و لطف رفتار نما که آنها از دو گروه خارج نیستند: با برادران دینی تو هستند؛ یا در خلقت با تو مشترکند» (نهج البلاغه، نامه 53) #اهلبیت #سیره @tarikh_j

قسمت پنجم#سیره اجتماعی اصل عفو و گذشت در حقوق شخصی: ☘ اهلبیت (ع) در معاشرت با انسان های دیگر اعم از مسلمان و کافر به آن ملتزم بودند، عفو و گذشت در حقوق شخصی است. آنان در مواردی که چشم پوشی از جرم فرد موجب تنّبه و بیداری او و تربیت و هدایت وی میگردد، یا مصلحت بالاتر اجتماعی یا فردی بر آن مترتب بود از حقوق خود صرفنظر میکردند و عفو مینمودند. 🍀 زراره میگوید: از امام صادق (ع) شنیدم که میفرمود: «انّا اهل بیت مروتّنا عمّن ظلمنا» ما خاندانی هستیم که مروت و جوانمردی ما عفو بخشش از کسی است که به ما ظلم کرده است» (امالی صدوق ص289) 🍀 و عایشه درباره پیامبر (ص) گفت: پیامبر (ص) به خاطر ظلمی که به خودش شده بود هرگز انتقام نگرفت، مگر آنکه حرمت حدود الهی رعایت نمی شد که برای رضای خدا انتقام میگرفت. (طبقات ابن سعد، ج1، ص367) ☘ نقل کرده اند که کسی از اهل شام، به قصد حج یا مقصد دیگری به مدینه آمد وقتی حسین بن علی (ع) را دید (با آن سابقه تبلیغاتی که در شام در زمان معاویه حاکم بود) شروع کرد به دشنام گفتن به امام حسین (ع)، همین که هر چه خواست گفت و عقده دل خود را باز کرد امام حسین (ع) بدون آنکه خشم بگیرد و اظهار ناراحتی کند نگاهی پر از مهر و عطوفت به او کرد، و پس از آنکه چنذ آیه از قرآن مبنی بر حسن خلق قرائت کرد فرمود: ما برای هر کمکی به تو آماده ایم... تو در شهر ما غریبی اگر احتیاجی داری حاضریم به تو کمک کنیم، حاضریم در خانه خود از تو پذیرایی کنیم. مرد شامی بعد از دیدن برخود حضرت گفت ارزو داشتم زمین شکافته شود و من در زیر زمین فرو روم ... #اهلبیت #سیره @tarikh_j

قسمت ششم#سیره اجتماعی اصل وفای عهد: وفای عهد و پیمان از اصول مهم سیره اهلبیت علیهم السلام است مورخان موارد متعددی از پایبندی پیامبر (ص) به عهد و پیمان با غیر مسلمانان نقل کرده اند. ☘ ابوبعیر ثقفی در مکه زندانی بود، از حبس گریخت و رهسپار مدینه شد مشرکان به پیامبر نامه نوشتند که او را برگرداند. رسول خدا (ص) نیز به ابوبعیر فرمود: میدانی ما با اینان قراری گذاشته ایم و از نظر دین ما شایسته نیست که بی وفایی و پیمان شکنی کنیم اما خدای تعالی البته برای تو و دیگر بیچارگان مسلمانان فرج و گشایشی عنایت خواهد فرمود پس به سوی قبلیه خویش بازگرد.(آیتی، تاریخ اسلام، ص474) ☘پس از امضای صلح نامه بین امیرالمومنین و معاویه (که بر اثر بی بصیرتی و خشک مغزی خوارج به امام تحمیل شد) محرز بن جریش خطاب به امام علی (ع) گفت: آیا راهی هست که این پیان نامه را نادیده گیریم و از آن مصرف شویم؟ امام (ع) در پاسخ او فرمود: «آیا پس از آنکه پیمان را نگاشته ایم آن را بشکنیم؟ چنین کاری بی گمان روا نیست. (وقعه الصفین، ص519) #سیره #اهلبیت #پیامبر @tarikh_j

قسمت اول#سیره فرهنگی اصل اگاه سازی همه مردم با هر دینی اهلبیت علاوه بر تبیین منطقی دیدگاه خود، زمینه پرسش و گفت و گو با ادیان دیگر مکاتب و ادیان را پدید می اوردند و به آنان اجازه میدادند تا هر سوالی در مورد دین است را بپرسند. ☘حضرت علی ع بارها میشد که میفرمودند: سلونی قبل ان تفقدونی یک بار که حضرت این سخن را بیان فرمودند شخصی بلند شد و گفت ای کسی که چیزی را ادعا میکنی و نمیفهمی من از تو سوال میکنم. اصحاب به چهره فرد نگاه کردند و دیدند از مسلمانان نبود گویا از یهودیان بود خواستند او را به خاطر جسارتش تنبیه نمایند حضرت فرمود: بنشینید با عصبانیت نمیشود دین خدا را به پا کردو برهان خدا با خشم ظاهر نمیشود، سپس به آن مرد رو کرده و فرمودند: به هر زبانی که میخواهی سوال کن او هم چندین سوال را کرد و حضرت پاسخ گفتن و او در اخر ایمان اورد و مسلمان شد.(المحتضر،ص۱۵۸_۱۶۰ حدیث ۱۶۸) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j

قسمت دوم#سیره فرهنگی اصل اموزش و تعلیم همگان اهلبیت علیهم السلام برای رشد و شکوفایی استعدادها و توانایی اخلاقی انسان ها، آنان را به تعیلم و تعلم فرامیخواندند. ☘کتاب رجال شیخ طوسی آمار نسبتا خوبی از شاگردان و راویان حدیث اهلبیت (ع) ارایه داده است راویانی که از رسول خدا روایت نقل کرده اند۴۶۸ نفر، از امیرالمومنان۴۴۹ نفر، امام باقر ع ۴۶۸ نفر ، امام صادق ع۳۴۲۵ نفر، امام کاظم ع ۲۷۳ نفر و امام رضا ع ۳۱۹ نفر است.(رجال طوسی ص۵۷ _ ۳۵۱) به هر میزان زمینه اجتماعی و سیاسی برای اهلبیت ع فراهم بود، انان توانستند شاگردان بیشتری را تربیت کنند. و البته طول دوران امامت نیز در این امر موثر بوده است علاوه بر تعلیم همه مشتاقان علوم، برای پرورش شاگردان مستعد اهمیت ویژه ای قایل بودند به عنوان نمونه امام علی ع شاگرد پیامبر اکرم بود و حضرت میفرمودند:(وقتی از پیامبر میپرسیدم پاسخ میدادند و هرگاه سکوت میکردم به من اموزش میدادند. (امالی شیخ صدوق، ص۲۴۳) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j