🟢هوش‌مصنوعی و اخلاق پژوهش 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ یکی از چالش‌های بزرگ هوش مصنوعی (Artificial intelligent) در عرصه پژوهش، تولید ابزارها و نرم‌افزارهای بسیار پیشرفته و هوشمندی است که با سرعتی باورنکردنی، بعضاً با دریافت موضوع، به «تولید مقاله» می‌پردازند. «چکیده مقاله» را به صورتی نسبتاً دقیق تدوین می‌کنند. «منابع» و مستندات را دسته‌بندی و تنظیم می‌کنند. «محاسبات پیچیده» را انجام می‌دهند و فرمول‌هایی را تولید و طراحی می‌کنند. این ابزارها نیز مثل ذهن آدمی، به هر میزان که از آنها استفاده می‌شود، به همان میزان دایره آگاهی و دقت و فهم آنها نیز افزوده می‌شود! برخی از مراکز معتبر و مهم پژوهشی تدوین مقاله، با «مشارکت» هوش مصنوعی را به رسمیت شناخته‌اند. اما بسیاری از مراکز پژوهشی معتبر بهره‌گیری از هوش‌ مصنوعی در تولید مقاله یا بخشی از مقاله یا انجام محاسبات را از مصادیق «انتحال» و «بی‌اخلاقی پژوهشی» به شمار آورده و نشریات یا نویسندگانی که دست به چنین کاری زده باشند را در «فهرست سیاه» قرار می‌دهند. در کشور ما نیز هم‌اکنون، افرادی با استفاده از این فضا، دائماً دوره‌های گران‌قیمتی با عنوان آموزش راه‌های استفاده از هوش مصنوعی در تولید مقاله و امثال آن، برای دانشجویان و بعضاً‌ استادانی برگزار می‌کنند که به داشتن مقالاتی در رزومه خود نیازمندند! امید است تا دیر نشده است، شورای عالی انقلاب فرهنگی یا سایر مراکز مربوط، تدابیر لازم و قوانین مورد نیاز در این حوزه را تدارک و تدوین نمایند. #پژوهش #هوش_مصنوعی 🆔https://eitaa.com/ahmadhoseinsharifi 🌹

🟢علم نافع، علم مولد و جامعه دانش‌بنیان 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸در روایات و ادعیه اسلامی تأکید ویژه‌ای بر «علم نافع» شده است. #امیرمؤمنان خطاب به فرزندشان امام حسن علیهما السلام می‌فرمایند: وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ؛ در دانشی که سود ندارد، خیری نیست. مسأله علم نافع در نظام ارزشی اسلام تا آنجا اهمیت دارد که از دعاهای همیشگی #پیامبر_اکرم(ص) در تعقیبات نماز این بود که: اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَع‏؛ پروردگارا از علمی که سود نداشته باشد به تو پناه می‌برم» 🔻از اینجا دانسته می‌شود که هر دانشی لزوماً «خوب» نیست؛ علم ذاتاً ارزشمند نیست؛ علمی که برای فرد یا جامعه اسلامی ضرر داشته باشد و یا حتی نفعی در پی نداشته باشد، در نظام ارزشی اسلامی، «فاقد ارزش» و حتی ممکن است «ضدارزش» باشد. 🔹علم نافع، یعنی علمی که برای فرد یا جامعه اسلامی سودمند باشد. علمی که جامعه را عالم‌تر و آگاه‌تر کند؛ علمی است که صرفاً در ذهن و ضمیر عالم باقی نماند یا در لابلای کتاب‌ها و کتابخانه‌ها دفن نشود. توضیح آنکه یک علم ممکن است برای فردی خاص، نافع باشد، اما زمانی می‌تواند برای جامعه نافع باشد که سطح دانش و هنر و صنعت مردم را هم بالاتر بیاورد؛ یعنی علمی در خدمت شکل‌دهی به یک «جامعه دانش‌بنیان» باشد. 🔸به تعبیر دیگر، ممکن است تک‌تک آحاد مردم، عالم و دانشمند باشند، اما «جامعه»، جامعه‌ای «دانشمند و دانش‌بنیان» نباشد. و این در جایی است که دانش‌های افراد دانش‌هایی مولد نباشد، میزان دانش جامعه زمانی بالاتر می‌رود که دانش تک‌تک دانشمندان به درستی در میان سایر افراد جامعه توزیع شده باشد و این جز با کاربست دانش در جامعه و صنعت ناشدنی است. «کاربست دانش» موجب می‌شود دانشی که علی‌القاعده در اختیار تعداد قلیلی از افراد است، در اختیار جمع کثیری قرار گیرد. کاربرد دانش موجب می‌شود «جامعه‌» دانشمندتر و عالم‌تر شود. 🔻اما باید توجه داشت که دانش وقتی در محصول، نمایان می‌شود که افرادی باشند که توانایی کاربردی‌سازی آن را داشته باشند. 🔹براساس پایگاه استنادی WOS رتبه علمی ایران در سال ۲۰۲۱، ۱۷ بوده است اما رتبه تولید «علم فناورانه» ۲۷ بوده است. یعنی ما ده پله در تولید علوم فناورانه، و علوم و دانش‌های کاربردی نسبت به تولید علوم محض، عقب هستیم. این نسبت مع‌الاسف در حوزه علوم انسانی بسیار نگران‌کننده‌تر است. و این نشان می‌دهد که ما باید سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه دانش‌‌های کاربردی یا کاربست دانش داشته باشیم. #علم_نافع #علم_مولد #کاربرد_علم #دانشگاه #پژوهش @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🟢جهاد با نفس در عرصه پژوهش و تحقیق 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ جهاد از مقدس‌ترین و ارزشمندترین مفاهیم اسلامی است. در ادبیات دینی هرگز اختصاصی به جهاد سخت و فیزیکی و نظامی ندارد. بلکه در همه عرصه‌های زیست انسانی می‌توان‌ برای آن مصداق‌یابی کرد. رهبر معظم انقلاب از جمله اندیشمندانی است که بیش از هر کس دیگری عرصه‌های زیست جهادی را ترسیم کرده است. فقط در بیانیه گام دوم نوزده بار این واژ‌ه را با ترکیب‌های مختلفی به کار برده است. این حکیم فرزانه، در تشریح جهاد با نفس در حوزه علم و پژوهش می‌فرماید: «جهاد با نفس یعنی شب تا صبح را روی یک پروژه‌ی تحقیقاتی صرف کنید و گذر ساعات را نفهمید؛ یعنی از تفریحتان، آسایش جسمانیتان، فلان کار پرپول و پردرآمد بزنید و در محیط علمی و تحقیقی و پژوهشی صرف وقت کنید تا یک حقیقت زنده‌ علمی را به دست بیاورید.» (۲ تیر ۱۳۸۹) #جهاد #پژوهش #اخلاق @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🟢توجه به علایق پژوهشی پژوهشگران در سیره مدیریتی علامه مصباح یزدی 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸علامه مصباح یزدی از معدود اندیشمندان و مدیران حوزه علم و پژوهش بود که توجه ویژه‌ای به سنخ روانی افراد و ذوق و سلیقه شخصی پژوهش‌گران در مأموریت‌های پژوهشی داشتند. به همین دلیل، معتقدم که مجموعه تحت مدیریت ایشان ضمن داشتن هدفمندترین برنامه‌های آموزشی و پژوهشی، اهتمامی بی‌بدیل به سلایق و علایق آموزشی و پژوهشی دانش‌پژوهان و محققان و اعضای هیئت علمی می‌ورزید. نوعی آزادی عمل در فعالیت‌های پژوهشی پژوهشگران و اعضای هیئت علمی حکمرفا بود که این بنده در هیچ جای دیگری مثل آن سراغ ندارم. 🔻ایشان ضمن تأکید بر اینکه مراکز پژوهشی لازم است توجهی توأمان به پژوهش‌های کاربردی و بنیادی داشته باشند، توجه به سنخ روانی افراد و علایق پژوهشی آنان را نیز لازم می‌دانست و می‌فرمود: «حوصله اشخاص مختلف است؛ بعضی‌ها هستند که حوصله کارهای درازمدت و طولانی را ندارند. اصلاً ساختار ذهنی‌شان این‌گونه است. بعضی‌ها هم هستند که حوصله دارند از صبح تا شب بنشینند و کتاب مطالعه کنند، آن هم نه یک سال، دو سال بلکه ده سال و بیست سال! خسته هم نمی‌شوند. ما در خود مؤسسه افرادی را داریم که اگر سی سال در یک اتاقی مشغول کار باشند خسته نمی‌شوند. کسانی را هم داریم که اگر یک کاری یک ماه وقت بخواهد دلشان می‌خواهد که اگر بشود یک هفته‌ای‌اش کنند. حوصله کارهای درازمدت را ندارند و می‌خواهند زود به نتیجه برسند. ... باید سعی کرد آن کسانی که حوصله کارهای درازمدت را دارند این‌ها به کارهای بنیادی بپردازند که غالباً برنامه‌های درازمدت است. دیگران هم کم‌یابیش به کارهایی که جنبه کاربردی دارد بپردازند.» #پژوهش #علامه_مصباح #مدیریت @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🟡نمایه‌سازی و مرجعیت علمی 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔹در دنیای جدید، مجلات از مهم‌ترین ابزارهای انتشار آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی‌اند. به همین دلیل نقشی بی‌بدیل در توسعه علم و فناوری در جهان مدرن داشته‌ و دارند. 🔸یکی از ابزارهایی که مجلات علمی و محققان و پژوهشگران بتوانند به این هدف و نقش خود بهتر جامه عمل بپوشند، «نمایه‌سازی» مجلات و شاخص‌گذاری مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر است. که نتیجه قهری آن «نمایان‌سازی» و «مرجعیت‌دهی» به دانشمندان و صاحب‌نظران اصیل است. 🔻به همین دلیل، مجلاتی که فاقد نمایه‌های بین‌المللی هستند، جز به ندرت و به صورت اتفاقی، هیچ فایده‌ای برای جامعه علمی جهانی ندارند. اساساً، کسی از وجود آنها مطلع نمی‌شود که به آنها مراجعه کند. بنابراین حتی اگر حاوی قوی‌ترین مقالات علمی باشند، بود و نبودشان برای جامعه علمی جهانی یکسان است. 🔸به هر حال، نشر مقالات با نمایه‌های معتبر، موجب افزایش «رؤیت‌پذیری» و «اعتبار» آنها و همچنین عاملی مهم در مشارکت عالمان و پژوهشگران در همکاری‌های علمی بین‌المللی می‌شود. 🔻به دلیل نقش مهم نمایه‌سازی مجلات و مقالات علمی، در حال حاضر یکی از ملاک‌ها و شاخص‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها چه در سطح ملی و چه بین‌المللی کمیت و کیفیت مجلات نمایه‌شده آنها در پایگاه‌های معتبر علم‌سنجی است. #دانشگاه #پژوهش @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🟡نظام علمی کشور و اهداف کمّی برنامه هفتم پیشرفت 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هفتم پیشرفت، اهداف کمّی مشخصی را در حوزه‌های مختلف علمی، پژوهشی و فناوری کشور تعیین کرده است؛ حوزه‌هایی مثل ✔️مرجعیت علمی و دستیابی به جایگاه ۱۲ دنیا در تولید علم؛ ✔️دستیابی به رتبه ۵۰ در ثبت اختراعات بین‌المللی؛ ✔️داشتن سهم ۷ درصدی از تولید ناخالص ملی با تولید محصولات با فناوری متوسط به بالا؛ ✔️دستیابی به رتبه ۴۸ جهانی در شاخص نوآوری؛ ✔️برنامه‌محور کردن نظام آموزشی، دست کم در ۳۰ دانشگاه معین کشور؛ ✔️مهارت‌محور شدن همه زیرنظام‌های آموزشی (اعم از علوم انسانی، علوم پایه و علوم فنی و مهندسی) دست‌کم در ۵۰ درصد برنامه‌های آموزشی در همه مقاطع سه‌گانه آموزشی (کارشناسی، ارشد و دکتری)؛ ✔️بین‌المللی شدن آموزش عالی کشور با جذب حداقل ۳۲۰ هزار دانشجو از ملیت‌های مختلف. 🔸با شناختی که از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در آموزش عالی کشور دارم، معتقدم دستیابی به این اهداف گرانسنگ، کاملاً شدنی است، البته به دو شرط: یک. روحیه و عمل جهادی در همه ارکان علمی کشور؛ دو. پرهیز مسؤولان ارشد علمی کشور، از هرگونه حاشیه‌سازی‌های عملی و گفتاری و دوری از طرح سخنان ناسنجیده و تمرکز بر برنامه‌ریزی برای تحقق این اهداف. #دانشگاه #پژوهش @Ahmadhoseinsharifi 🌹

✍ احمدحسین شریفی 🔻به منتقدان نقش مقاله‌نویسی در تولید علم عرض می‌کنم: اولاً، علیرغم همه اقدامات انجام شده، هنوز وضعیت کمیت مقالات بین‌المللی ما چندان قابل قبول نیست؛ کمتر از یک به یک است که باید یک به یک و نیم باشد. ثانیاً، «تولید علم»، پایه «تولید فناوری» است؛ مگر می‌شود تولید فناوری خود را بر پایه و وابسته به تولید علم دیگران کرد. (به ویژه فناوری‌های فرهنگی و نرم) ثالثا، تولید علم و تولید فناوری را نباید در تقابل با هم قرار داد؛ این دو مکمل‌اند. #پژوهش #تولید_علم @Ahmadhoseinsharifi 🌹