هدایت شده از یک آیه در روز
📝غرض سوره نساء و مروری بر محتوای کلی آن
🔹نظر علامه طباطبایی این است که غرض این سوره، بیان احکام ازدواج و محرمات نکاح و احکام ارث است و نیز امور دیگری مانند احکام نماز و جهاد و شهادات و تجارت و غیر آن، و متعرض حال اهل کتاب هم شده است؛ و مضامینش نشان میدهد که بعد از هجرت نازل شده، و نه یکباره، بلکه در موقعیتهای مختلف؛ هرچند بین اغلب آیاتش ارتباطی هست.
📚(الميزان، ج4، ص134)
🔹این سوره با بحث و احکام ازدواج آغاز میشود؛ و سپس وارد مسائل اقتصادی میشود؛ آن هم از زاویه مسائل اقتصادی متفرع بر خانواده (سرپرستی اموال ایتام، حق مالکیت برای زن و مرد، ارث و مسائل مربوط به آن).
طبیعی است که عادیترین شکل ایجاد خانواده، وضعیت ازدواج بین یک زن و مرد است؛ اما در این سوره اقسام وضعیتهای دیگر (از وضعیتهای کاملا مردود مانند زناکاری و ازدواج با محارم؛ تا وضعیتهایی که تحت شرایطی پذیرفتنی است، مانند تعدد زوجات و ازدواج موقت) نیز مورد توجه قرار میگیرد و حکم هریک بیان میشود؛ و سپس به سراغ تقسیم کار درون خانواده و سایر احکام خانواده (مدیریت خانواده، مساله نفقه، نشوز، طلاق) میرود.
🔹با آیه 36، با تاکیدی بر رابطه احسان با دیگران، بحث از خانواده کوچک (والدین) به خانواده بزرگ (خویشاوندان) و به کل جامعه (همسایگان نزدیک و دور، نیازمندان، در راه ماندگان و ...) کشیده میشود و از اینجا بحث وارد عرصه جامعه میشود.
🔹شروع بحثهای جامعه نیز با پرداختن به مسائل اقتصادی است؛ اما بلافاصله از مسائل اقتصادی به محوریت اعتقادی در شکلگیری جامعه دینی وارد میشود و بحثی طولانی درباره کارشکنیهایی که ابتدا از جانب سایر متدینان (یعنی اهل کتاب) و سپس از جانب متدیناننمایان درون جامعه اسلامی (منافقان) برای جامعه دینی پیش میآید، میپردازد؛
و در میانه این آیات مهمترین راه غلبه بر این کارشکنیها را این میداند که مومنان جایگاه ویژه پیامبر ص و اولیالامر به رسمیت بشناسند؛ یعنی بپذیرند که زمام سیاست اساسا باید به دست رهبران دینی جامعه باشد؛
و آیات متعددی را به ضرورت جهاد برای حفظ و بقای جامعه دینی، و اثر آن در تقویت بنیانهای معنوی جامعه اختصاص میدهد؛ همان واجب دینیای که توجه به آن هرگونه برداشت کسانی که میپندارند میتوان مسلمان بود اما حکومت دینی تشکیل نداد را نقش بر آب میکند. (چون جهاد یکی از فروع دین اسلام است؛ و مسالهای است که تنها در صورتی که حکومت دینی تشکیل شود امکان اجرا خواهد داشت.)
و در این میان مکرر از تقابلهای بین مومنان واقعی و کسانی که جهنمی میشوند سخن به میان میآورد.
🔹در اواسط سوره (آیه125) یکدفعه با اشارهای به اینکه برترین دین، تسلیم خدا شدن است و همه چیز از آن خداست دوباره به بحثهای مربوط به زنان و خانواده برمی گردد و بعد از چند آیه دوباره به سراغ منافقان و اهل کتاب میرود و هشدارهایی هم به خود آنان میدهد و هم در خصوص خطر آنان به مومنان هشدار میدهد و نهایتا آیه آخر را باز با یک مساله در خصوص ارث خانوادگی تمام میکند.
🤔شاید بتوان گفت این سوره در مقام تکوین بنیان جامعه دینی است؛ جامعه ای که شروع و زیربنایش نظام خانواده است؛
و البته میخواهد آن نوع روابط مطلوب خانوادگی به افق روابط اجتماعی هم کشیده شود؛
و آرمان جامعه، نه فقط برابری و عدالت، که برادری و مودت قرار داده شود.
از کارشکنیهایی که در این مسیر عدهای از متدینان قبلی (اهل کتاب) و فعلی (منافقان) پیش میآورند سخن میگوید
و با تاکید بر گذشتهای اقتصادی، از مردم می خواهد که حول محور پیامبر ص و امام (که پدران این امتند) جمع شوند؛
و نگذارند دنیاطلبی عدهای از افرادی که در سابق (اهل کتاب) یا اکنون (منافقان) ادعای ایمان میکنند، مسیر روابط عمیق مومنان با همدیگر را دچار خدشه کند؛
از این رو،
در حالی که به طور جدی، ضوابط و حقوق اقتصادی متقابل، حتی در عرصه خانواده را مطرح میکند؛
در عین حال میکوشد با تثبیت موقعیت پدری امت برای پیامبر ص و امام ع، روابط بین مومنان در افق برادری فهم شود و نه در افق تعاملِ مبتنی بر منفعتطلبی.
@Yekaye
هدایت شده از یک آیه در روز
926) 📖 يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقيباً 📖
💢ترجمه
ای مردم! پروای پروردگارتان را داشته باشید، همان که شما را از نفس واحدی آفرید، و از او زوجش را خلق کرد، و از آن دو مردانی فراوان و زنانی را پراکند؛ و پروای خدایی را داشته باشید که به [حقِ/واسطهی] او [از هم] درخواست میکنید [همدیگر را به او سوگند میدهید] و نیز [پروای] ارحام [= خویشاوندان] را [داشته باشید]؛ همانا خداوند همواره بر شما مراقب بوده است.
سوره نساء (4) آیه 1
1398/2/3
17 شعبان 1440
@Yekaye
🔹الف. خلقت حواء
☀️1) الف. از امام صادق ع رد ضمن حدیثی طولانی روایت شده است:
و «
حواء» بدین جهت چنین نامیده شد زیرا از یک «حیّ» (= زنده) آفریده شد و این همان سخن خداوند متعال است که میفرماید « ای مردم! پروای پروردگارتان را داشته باشید، همان که شما را از نفس واحدی آفرید، و از او زوجش را خلق کرد» و حوا بر آفرینش حضرت آدم و بر حُسن و جمال وی آفریده شد ... پس چون خداوند او را آفرید در کنار سر حضرت آدم ع نشاند و آدم وی را در خوابش دید و محبتش در دلش نشست؛ پس، از خواب بیدار شد و گفت: پروردگارا ! این کیست؟
خداوند فرموده: این هم بنده [کنیز] من حوا است.
گفت: پروردگارا ! او را برای که آفریدی؟!
فرمود: برای هرکس که آن را همچون امانتی تحویل بگیرد و شکر و سپاسی مهریهاش کند.
گفت: خدایا: من قبول میکنم. او را به همسری من درآور!
پس خداوند وی را به همسری او درآورد پیش از آنکه وارد بهشت شوند؛
و امیرالمومنین ع فرمود: او را در خواب دید و حوا در خواب با او سخن گفت و به او گفت: من هم بنده [کنیز] خدا هستم و تو هم بنده خدا هستی؛ پس مرا از پروردگارت خواستگاری کن!
📚مستدرك الوسائل، ج14، ص324-325 و البرهان في تفسير القرآن، ج3، ص347 (هر دو به نقل از تحفة الاخوان (سَعِيدٍ الْمَزْيَدِيِّ)، نسخه خطی، ص66)
📚در علل الشرائع، ج1، ص16 با سند کامل فقط فرازی که از وجه تسمیه حواء سخن گفته، نقل شده است ؛
و نیز این دو حدیث هم در علل الشرائع، ج1، ص16 آمده است:
☀️ب. از امام صادق ع روایت شده است:
مرأة [= زن] مرأة نامیده شد، چون از مرء [= مرد] آفریده شد؛ یعنی حوا از آدم آفریده شد.
☀️ج. و باز از امام صادق ع روایت شده است:
«نساء» (= زنان) نساء نامیده شدند چون برای آدم اُنسی جز با حوا نبود.
@YekAaye
هدایت شده از یک آیه در روز
🔹2) درباره خلقت حواء:
☀️ الف. از امیرالمومنین ع روایت شده که
حوّاء از «قصیرا»ی پهلوی آدم آفریده شد؛ و «قصیرا» همان ضلعِ [= دنده] کوچک است؛ و خداوند به جایش گوشت رویاند.
☀️ب. باز روایت شده که
حواء از پهلوی آدم آفریده شد در حالی که آدم خوابیده بود.
☀️ج. و از امام صادق ع روایت شده
خداوند آدم را از آب و گِل آفریده، پس همت [= علاقه و میل] آدم به سوی آب و گل است؛ و خداوند حوّاء را از آدم آفرید؛ پس همت زنان به مردان است، پس آنان را در خانهها از آسیبها ایمن بدارید.
📚تفسير العياشي، ج1، ص215
☀️د. از پیامبر ص روایت شده است:
زن از ضلع [= دنده] آدم است؛ اگر آن را صافش کنی، آن را میشکنی؛ و اگر با همان خمیدگیای که دارد به حال خود رهایش کنی از آن بهرهمند میشوی.
[ظاهرا اشاره است به تفاوتهای روانشناختی زن و مرد، که قرار نیست کاملا مثل همدیگر باشند؛ بلکه روحیات هریک اقتضئاتی دارد که دیگری باید آن اقتضائات را در تعامل طرفینی مد نظر قرار دهد].
☀️ه. از امام باقر ع روایت شده است:
همانا خداوند متعال حواء را از باقیمانده گِلی آفرید که آدم را از آن آفریده بود.
📚مجمع البيان، ج3، ص5
☀️و. ابوالمقدام میگوید:
از امام باقر ع پرسیدم: خداوند حواء را از چه چیزی آفرید؟
فرمود: مردم چه میگویند؟
گفتم: میگویند خداوند وی را از دندهای از دندههای آدم آفرید.
فرمود: دروغ میگویند! آیا ناتوان بود از اینکه او را از چیزی غیر از دنده آدم بیافریند؟!
گفتم: فدایت شوم یا ابن رسول الله! وی را از چه آفرید؟
فرمود: پدرم از پدرانش روایت کرده که رسول الله ص فرمود: همانا خداوند تبارک و تعالی مُشتی از گِل برداشت و به دست بابرکت خود – که هر دو دستش بابرکت است – به هم آمیخت؛ پس آدم را از آن آفرید و از آن گِل مقداری باقی ماند که از آن حواء را آفرید.
📚تفسير العياشي، ج1، ص216
✳️ توضیح
اینکه حواء از ضلع [= دنده] آدم آفریده شده در روایات اهل سنت فراوان نقل شده و چنانکه دیدیم در معدودی از روایات شیعه هم آمده است. با توجه به روایت اخیر (که مضمونش در روایات دیگری نیز خواهد آمد)
🔹الف. برخی از محدثان همچون شیخ صدوق و علامه مجلسی، روایات مذکور در کتب شیعه را، در صورتی که اشکال سندی نداشته باشد، حمل بر تقیه کردهاند.
🔹ب. شیخ صدوق این احتمال را مطرح کرده که منظور از «ضلع آدم»، در این احادیث، همان «بقیه طین آدم» باشد.
🔹ج. چهبسا این تعابیر، نه از باب بیان واقعیت خارجی مادی، بلکه بیان تمثیلی از یک واقعیت اجتماعی باشد؛ مانند شدت علاقه و وابستگیِ زن به مرد (حدیث ج) ویا توجه دادن به تفاوتهای روحیات زن و مرد در تعاملات (حدیث د) و ... . شاهدش هم این است که در احادیث دیگری از خود پیامبر ص (معاني الأخبار، ص306) و نیز از امام صادق ع (تفسير القمي، ج1، ص60) ویا از قول لقمان حکیم (الإختصاص، ص339) مضمون حدیث ج، به صورت تشبیه جنس مخالف به ضِلع [= دنده] آمده، نه اینکه لزوما حواء از دنده آدم آفریده شده باشد.
🔹د. چهبسا این تعابیر در اصل برای اشاره به یک ابعاد باطنی و ملکوتی در تفاوتهای آفرینش زن و مرد است، که ضلع [دنده] و «طین» (گِل) و مثلا ضلع اصغر، یا از سمت چپ بودن یا .. هر کدام یک معنای تاویلی دارد؛ و آنچه در روایات اخیر تکذیب شده، برداشتهای عامیانه از این مفاهیم است (تفسير الصافي، ج1، ص415)
🔹 ه. ...
@Yekaye
👇متن احادیث فوق👇
هدایت شده از یک آیه در روز
☀️3) زراره میگوید:
از امام صادق ع درباره آفرینش حواء سوال شد و اینکه مردم می گویند خداوند حواء را از دنده چپ پایین آدم آفرید.
امام صادق ع فرمود: خداوند تبارک و تعالی از این گونه نسبتها بسیار برتر است! آیا کسی که این را میگوید میفهمد چه میگوید؟! آیا خداوند تبارک و تعالی قدرت نداشت که برای آدم همسری از غیر از دندههای خودش بیافریند و راه را برای سخنگویان بیحیا باز نکند که بگویند اگر از استخوان خودش آفریده شده پس او با خودش نکاح می کرده است! اینان را چه میشود؟ خداوند بین ما و اینان داوری کند.
سپس فرمود: همانا خداوند هنگامی که آدم را از گِل آفرید و به فرشتگان دستور داد که بر او سجده کنند، بر او خواب را مستولی کرد؛ سپس به خلقت حواء پرداخت و او را پشت آدم بیافرید – بدان جهت که زن تابع مرد باشد – پس حوا به خود تکانی داد و با تکان خوردن وی، آدم بیندار شد؛ و چون بیدار شد به حواء خطاب شد که از او فاصله بگیر! چون آدم به او نگریست محلوقی زیبارو دید که شبیه خودش بود غیر از اینکه مونث بود. پس با او سخن گفت و او هم با همان زبان به سخن گفتن با وی پرداخت. آدم گفت: تو کیستی؟
گفت: آفریدهای هستم که خداوند مرا آفریده، همان طور که میبینی!
اینجا بود که آدم گفت: پروردگارا ! این آفریدهی زیبارو چیست که نزدیکیِ او و نگاه کردن به او این اندازه مایه انس من شده است؟
خداوند تبارک و تعالی فرمود: این بندهام [= کنیزم] حواء است؛ آیا دلت می خواهد با تو باشد که با او انس بگیری و با تو همکلام شود و در کارها از تو پیروی کند؟!
گفت: بله، ای پروردگارا ! و با این کار بر من منت نهاده و مرا مادامی که هستم موظف به شکر و سپاس میکنی.
خداوند عز و جل فرمود: پس او را از من خواستگاری کن که او بنده [کنیز] من است و همچنین او را همسری که بدان شهوت داشته باشی نیز قرار دادم. و خداوند شهوت را بر او انداخت؛ و پیش از این نیز علم به همه چیز را به او داده بود.
گفت: پروردگارا ! او را از تو خواستگاری کردم. شرط رضایت تو [بدین وصلت] چیست؟
خداوند عز و جل فرمود: اینکه آموزههای دینم را به او تعلیم دهی.
گفت: اگر تو چنین میخواهی من هم پذیرفتم.
و خداوند عز و جل فرمود: بله، من چنین خواستهام؛ و او را به همسریِ تو درآوردم، پس او را به خود نزدیک کن.
آدم به حوا گفت: به سوی من بیا!
گفت: خیر، تو به سوی من بیا !
و خداوند عز و جل به آدم دستور فرمود که برخیزد و به سوی او برود؛ و اگر این نبود زنان بودند که سراغ مردان نی/ رفتند تا آنان را برای خود خواستگاری کنند.
این بود قصه حواء.
📚من لا يحضره الفقيه، ج3، ص380؛ علل الشرائع، ج1، ص17-18
@Yekaye
👇متن حدیث👇
هدایت شده از یک آیه در روز
🔹ب. ازدیاد فرزندان آدم ع
این آیه اول سوه نساء صریحاً میفرماید « همان که شما را از نفس واحدی آفرید، و از او زوجش را خلق کرد، و از آن دو مردانی فراوان و زنانی را پراکند»
یعنی سابقه آفرینش همه ما آدمیان به آدم و حوا برمی گردد
و میدانیم که تنها انسانهایی که بدون پدر و مادر به دنیا آمدند آدم و حوا بودند. (البته حضرت عیسی ع هم بدون پدر به دنیا آمد؛ اما مادر داشت)
اما در چگونگیِ ازدیاد فرزندان حضرت آدم ع در روایات اختلاف است.
روایات مربوطه را به چند دسته میتوان تقسیم کرد؛ که در ادامه از هر دستهای برخی مطرح میشود و بحث درباره ترجیح ویا جمع بین اینها ان شاء الله در قسمت «تدبر» بیان خواهد شد.
@Yekaye
هدایت شده از یک آیه در روز
🔹ب.1.زایمانهای دوقلو و ازدواج بین دو زایمان متفاوت
🤔در برخی از روایات - که در میان اهل سنت نیز به وفور یافت میشود – ادعا شده که حوا در هر بار زاییدن دوقلو (یکی دختر و دیگری پسر) به دنیا آورد و چون انسان دیگری در جهان وجود نداشت هر دختری با پسری که در قلوی جداگانه به دنیا آمده بود ازدواج کرد؛
که دو روایت در کتب شیعه در این زمینه آمده است: (در قرب الإسناد، ص366 ؛ الإحتجاج، ج2، ص314-315، که شبیه این روایت اخیر در مجمع البيان، ج3، ص283 از قول مفسران اهل سنت آمده و به امام باقر ع نیز نسبت داده شده است ).
⛔️البته در روایات فراوانی از اهل بیت، بشدت این تحلیل فوق نفی شده و رواج چنین تلقیای به خاطر دور افتادن از اهل بیت ع معرفی شده است که در ادامه مواردی ذکر خواهد شد. و از این رو، برخی از بزرگان محدثان مانند علامه مجلسی روایات فوق را، به فرض صحت، حمل بر تقیه کردهاند. (بحار الأنوار، ج11، ص226 )
در اینجا روایتی که در احتجاج آمده تقدیم میشود:
☀️4) ابوحمزه ثمالی میگوید: شنیدم که امام سجاد ع با مردی از قریش بحث میکرد و فرمود:
هنگامی که خداوند توبه حضرت آدم را پذیرفت، آدم با حوا همبستر شد و تا پیش از ورود در زمین با هم همبستر نشده بودند؛ و این بعد از ورود در زمین رخ داد. آدم حرمت خانه خدا را بزرگ میداشت و هنگامی که خواستند با هم همبستر شوند از حرم بیرون آمد و در منطقه خارج از حرم، که زن و شوهر بر هم حلال اند، همبستر شدند و سپس غسل کردند تا با احترام حرم به حرم برگردند. حوا بیست پسر و بیست دختر برای آدم آورد و در هر زایمانی یک دختر و یک پسر بود؛ اولین زایمان وی هابیل و دختری به نام اقلیما بود. در زایمان دوم قابیل و دختری به نام لوزا بود؛ و لوزا زیباترین دختران آدم بود؛ و چون به سن رشد رسیدند حضرت آدم نگران شد که مبادا به فتنه بیفتند.
پس آنان را نزد خود خواند و گفت: هابیل! من میخواهم لوزا را به همسری تو درآورم؛ و قابیل! من میخواهم اقلیما را به همسری تو درآورم.
قابیل گفت: من قبول ندارم. آیا میخواهی مرا به همسری خواهر زشت هابیل درآوری و هابیل را به همسری خواهر زیبای من؟
فرمود: پس بین شما قرعه میاندازم. قابیل! اگر سهم تو لوزا شد و سهم تو ای هابیل! اقلیما شد، هریک از شما را به همسریِ آنکه قرعه به نامش درآمده درمیآورم.
پس قرعه انداختند و لوزا، خواهر قابیل، سهم هابیل شد؛ و اقلیما، خواهر هابیل، سهم قابیل. پس آن دو را به همسریی این دو درآورد بر اساس آنچه از جانب خداوند برایشان قرار شده بود؛ و پس از این بود که ازدواج با خواهران را حرام فرمود.
آن فرد قریشی گفت: آیا آن دو برای این دو فرزند آوردند؟
امام ع فرمود: بله.
گفت: این که همان کار امروزین مجوس است!
فرمود: آنان این کار را بعد از آنکه خداوند تحریم فرمود انجام دادند.سپس فرمود: منکر این مباش! آینها شریعتهای [الهی] است. آیا خداوند همسر آدم را از او نیافرید؟ و سپس وی را بر او حلال فرمود؟ آن هم شریعت و قانونی از شرایع الهی بود و سپس خداوند حرمت آن را نازل فرمود.
📚توجه
این روایت سندش ذکر نشده است [اصطلاحاً «مرسل» است]
و نهتنها چنانکه اشاره شد مضمونش خلاف روایاتی است که در ادامه خواهد آمد، بلکه استدلال ارائه شده در آن با احادیث گذشته
(مثلا حدیث3 https://eitaa.com/yekaye/5580)
نیز ناسازگار است؛ و عدهای آن را بر تقیه حمل کردهاند؛ که بویژه با توجه به اختناق زمان امام سجاد ع و اینکه مخاطب امام سجاد شیعه نبوده، و بلکه عبارت «رجل من قریش» قرینه است که از مخالفان اهل بیت ع بوده، بعید نیست که امام برای تثبیت موضع تقیه استدلال جدلی آورده باشند.
@Yekaye
👇متن روایت فوق👇
هدایت شده از یک آیه در روز
🔹ب.2. ازدواج با حور العین
روایاتی که ادامه نسل آدم را ازدواج فرزندان وی با حورالعین برمیشمرد (که در این صورت نسل بعدی این فرزندان (که مثلا دختر عمو و پسر عمو میشدند) میتوانند با هم ازدواج کنند؛
مثلا:
☀️5) الف. در روایتی طولانی زراره نقل میکند که شخصی خدمت امام صادق ع درباره چگونگی ازدیاد نسل حضرت آدم سوال کرد و گفت نظر مردم این است که دختران حضرت آدم با پسرانش ازدواج کردند. حضرت بشدت این مطلب را انکار میکنند و میفرمایند شرایع الهی در لوح محفوظ ثبت شده و تحریم ازدواج خواهر و برادر از ابتدا در تمام شرایع الهی حرام بوده و خداوند عاجز نیست تا مجبور شود ازدیاد نسل بشر بر اساس عمل حرام قرار دهد. سپس توضیح میدهند که بعد از اینکه قابیل هابیل را به قتل رساند، فرزندان دیگر حضرت آدم ع، شیث (که نام دیگرش هبة الله است) و سپس یافث به دنیا آمدند و خداوند حوریهای بهشتی به نام «نزلة» فرستاد که با شیث ازدواج کرد و پسری از آنها به دنیا آمد؛ و حوریه دیگری به نام «منزلة« فرستاد که با یافث ازدواج کرد و دختری از آنها به دنیا آمد و این دو (که دخترعمو و پسرعمو بودند) با هم ازدواج کردند نسل تمامی پیامبران و اوصیاء به این دو برمیگردد. (علل الشرائع، ج1، ص18-20 من لا يحضره الفقيه، ج3، ص381)
☀️ب. در روایتی که امام صادق ع از پیامبر اکرم ص روایت کردند نیز ایشان در مقام برشمردن سلسله اوصیاء اسم «شبان» فرزند «شیث» را میبرد و میفرمایند این همان است که از حوریهای به نام «نزله» که خداوند وی را از بهشت فرستاده بود، به دنیا آمد.
📚الأمالي( للصدوق)، ص402
☀️ج. عمرو بن ابی المقدام میگوید: از امام باقر ع پرسیدم که فرزندان حضرت آدم ع چگونه ازدواج کردند؟
فرمودند: این جماعت گمراه [که امام معصوم را رها کرده و دنبال دیگران به راه افتادهاند] چه میگویند؟
گفتم: میگویند در هر زایمان، فرزندانش دوقلو بودند و دختري زاده شده در یک زایمان با پسر زاده شده در زایمان دیگر ازدواج کرد.
فرمودند: دروغ میگویند: این همان دین مجوسیت است! پدرم از جدش ص خبر داد که فرمود: وقتی خداوند به آدم هابیل و هبة الله را بخشید دو حوریه به نامهای ناعمه و مدیة فرستاد و به وی دستور داد که ناعمه را به عقد هابیل و مُدیةرا به عقد هبة الله درآورد. پس اینها با هم ازدواج کردنند و تکثیر نسل از راه ازدواج دخترعمو با پسر عمو بود.
📚مستدرك الوسائل، ج14، ص364
@Yekaye