احادیثی در خصوص غیبت بود که متاسفانه در محلهایی که گذشت باید قرار میگرفت و فراموش شد.
لذا ابتدا آن احادیث را با شماره مناسب محل خود در ادامه خواهیم آورد؛ و سپس به سراغ احادیث بعدی میرویم
یک آیه در روز
☀️۵۲) الف. روایت شده که حضرت صادق (ع) فرمودند: غیبت بر هر مسلمانی حرام است، و شخص غیبتكننده در هر ح
☀️ب. در همین راستا این حدیث در کتب شیعه که شبیه آن در کتب اهل سنت هم آمده است قابل توجه است:
از امام باقر ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند:
آیا به شما خبر دهم از مومن [واقعی]؟ او کسی است که مومنان از او بر جان و مال خویش ایمناند.
آیا به شما خبر دهم از مسلمان [واقعی]؟ او کسی است که مسلمانان از زبان و دست وی سالم میمانند؛
و مهاجر [واقعی] کسی است که از گناهان هجرت کند و آنچه خداوند حرام کرده را ترک گوید.
و بر مومن حرام است که در خصوص مومن دیگری به وی ظلم کند یا او را خوار سازد یا غیبتش کند و یا او را با شدت از خود براند.
📚الكافي، ج2، ص235
أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِالْمُؤْمِنِ؟! مَنِ ائْتَمَنَهُ الْمُؤْمِنُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ.
أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِالْمُسْلِمِ؟! مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ يَدِهِ.
وَ الْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ السَّيِّئَاتِ وَ تَرَكَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ.
وَ الْمُؤْمِنُ حَرَامٌ عَلَى الْمُؤْمِنِ أَنْ يَظْلِمَهُ أَوْ يَخْذُلَهُ أَوْ يَغْتَابَهُ أَوْ يَدْفَعَهُ دَفْعَةً.
☀️ج. در منابع اهل سنت چنین آمده است که رسول الله ص فرمود:
بر مومن حرام است در خصوص مومن دیگر، اینکه گوشت او را بخورد و از غیبت کند؛و آبرویش هم بر وی حرام است که در خصوص آن پردهدری کند؛ و رخسارش هم بر وی حرام است که بر او سیلی زند.
📚الدر المنثور، ج6، ص95
و أخرج ابن مردویه عن أبی مالك الأشعری عن كعب بن عاصم ان رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم قال:
المؤمن حرام علی المؤمن لحمه علیه حرام ان یأكله و یغتابه بالغیب؛ و عرضه علیه حرام ان یخرقه؛ و وجهه علیه حرام ان یلطمه.
@yekaye
یک آیه در روز
☀️63) الف. از امام صادق ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: کسی که چیزی را از آبروی برادر مومنش
☀️د. انس روایت کرده است که رسول الله ص فرمودند:
وقتی در آستین خلق افتادند و تو آنجا بودی پس یار آن شخصی بشو که غیبتش را میکنند و آن جماعت را برحذر دار و از نزد آنان برخیز.
سپس این آیه را تلاوت کردند: «آیا یکی از شما دوست دارد که از گوشت برادرش که مرده، بخورد؛ قطعاً از آن کراهت دارید.» (حجرات/۱۱)
📚الدر المنثور، ج6، ص96؛
📚نهج الفصاحة، ص202
و أخرج ابن أبی الدنیا عن أنس قال: قال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم:
إذا وقع فی الرجل و أنت فی ملا فكن للرجل ناصرا و للقوم زاجرا و قم عنهم؛
ثم تلا هذه الآیة «أَ یحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یأْكُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیتاً فَكَرِهْتُمُوهُ».
☀️ه. محمد بن فضیل میگوید: خدمت امام کاظم ع عرض کردم: فدایت شوم! در مورد مردی از برادرانم مطلبی به من میرسد که آن را برای وی ناپسند میدارم؛ از خودش درباره آن میپرسم، منکر میشود در حالی که جماعتی از افراد مورد اعتماد آن خبر را به من داده بودند.
فرمودند: محمد! گوش و چشمت را در مورد آنچه در خصوص برادرت است تکذیب کن! اگر برای شهادت دادن پنجاه نفر نزد تو قسم بخورند و سخنی دربارهاش بگویند تو وی را تصدیق نما و آنان را تکذیب کن؛ هرگز چیزی که مایه بیآبرویی وی شود و جوانمردیش را به چالش بکشد علیه او پخش نکن وگرنه از کسانی خواهی بود که خداوند در کتابش درباره آنها میفرماید: «همانا کسانی که دوست دارند فحشاء در مورد کسانی که ایمان آوردهاند شایع شود برایشان عذابی دردناک است» (نور/۱۹).
📚الكافي، ج8، ص147
سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ:
قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ مِنْ إِخْوَانِي يَبْلُغُنِي عَنْهُ الشَّيْءُ الَّذِي أَكْرَهُهُ فَأَسْأَلُهُ عَنْ ذَلِكَ فَيُنْكِرُ ذَلِكَ، وَ قَدْ أَخْبَرَنِي عَنْهُ قَوْمٌ ثِقَاتٌ.
فَقَالَ لِي: يَا مُحَمَّدُ كَذِّبْ سَمْعَكَ وَ بَصَرَكَ عَنْ أَخِيكَ؛ فَإِنْ شَهِدَ عِنْدَكَ خَمْسُونَ قَسَامَةً وَ قَالَ لَكَ قَوْلًا، فَصَدِّقْهُ وَ كَذِّبْهُمْ؛ لَا تُذِيعَنَّ عَلَيْهِ شَيْئاً تَشِينُهُ بِهِ وَ تَهْدِمُ بِهِ مُرُوءَتَهُ فَتَكُونَ مِنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ: «إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِيم» (نور/۱۹)
@yekaye
یک آیه در روز
☀️۶۶) داوودبنسرحان میگوید: از امامصادق (علیه السلام) دربارهی غیبت سؤالکردم. امام (علیه السلام)
☀️۶۷) الف. در منابع اهل سنت از عایشه نقل کردهاند که:
یکبار زن کوتاهقدی آمد در حالی که رسول الله ص نشسته بود. با انگشتم اشارهای به پیامبر ص کردم [که نشان دادم که او چقدر قدکوتاه است].
پیامبر ص فرمود: غیبتش را کردی!
☀️ب. و نیز نقل کردهاند: شخصی نزد پیامبر ص بود. وقتی خواست بلند شود که برود دیدند در برخاستنش عجز و ناتوانیای دارد [= به طور عادی از جا بلند نمیشود؛ بلکه همچون افراد افلیج از جا برمیخیزد].
یکی از حضار گفت: فلانی چقدر عاجز و ناتوان است!
رسول الله ص فرمود: همانا گوشت او را خوردید و غیبتش را کردید.
☀️ج. در نقل دیگری، بعد از این سخن رسول الله ص، آنها گفتند: یا رسول الله ص! ما همان چیزی که در او بود را گفتیم.
فرمود: اگر چیزی میگفتید که در او نبود آنگاه به او تهمت زده بودید.
☀️د. و از معاذ بن جبل روایت شده است که ما نزد رسول الله بودیم. ذکر شخصی به میان آمد جماعت حاضر گفتند جز طعامی به او بدهند نمیخورد؛ و جز مرکبی که برایش آماده کنند سوار نمیشود و چقدر آدم ضعیف و ناتوانی است!
رسول الله ص فرمود: غیبت برادرتان را کردید.
گفتند: یا رسول الله ص! آیا درباره چیزی که در او وجود دارد سخن بگوییم غیبت است؟
فرمود: همین کافی است که درباره برادرتان در خصوص امر [ناخوشایند]ی که در او هست سخن بگویید.
📚الدر المنثور، ج6، ص96
☀️الف. أخرج الخرائطی و ابن مردویه و البیهقی عن عائشة رضی الله عنها قالت:
أقبلت امرأة قصیرة و النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم جالس؛ قالت: فأشرت بإبهامی إلی النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم.
فقال النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم: لقد اغتبتها.
☀️ب. أخرج ابن جریر و ابن مردویه و البیهقی عن أبی هریرة رضی الله عنه:
ان رجلا قام من عند النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم، فرؤی فی مقامه عجز. فقال بعضهم ما أعجز فلانا؟!
فقال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم: قد أكلتم الرجل و اغتبتموه.
☀️ج. أخرج البیهقی عن معاذ بن جبل رضی الله عنه قال:
ذكر رجل عند النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم فقالوا: ما أعجزه؟!
فقال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم: اغتبتم الرجل!
قالوا: یا رسول الله! قلنا ما فیه.
قال: لو قلتم ما لیس فیه فقد بهتموه.
☀️د. أخرج ابن جریر عن معاذ بن جبل رضی الله عنه قال:
كنا عند رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم، فذكر القوم رجلا؛ فقالوا: ما یأكل الا ما أطعم و لا یرحل الا ما رحل له، و ما أضعفه!
فقال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم: اغتبتم أخاكم!
قالوا: یا رسول الله! و غیبة بما یحدث فیه؟!
فقال: بحسبكم أن تحدثوا عن أخیكم بما فیه.
@yekaye
یک آیه در روز
☀️۷۳) از امام صادق ع روایت شده است که فرمودند: غیبت نکن، که از تو غیبت خواهد شد؛ و برای برادرت چاله
.
☀️۷۴) از جابر بن عبدالله انصاری روایت شده است:
ما نزد رسول الله ص بودیم که بناگاه بوی مردار متعفنی بلند شد.
رسول الله ص فرمود: آیا میدانید که این بوی چیست؟ بوی کسانی است که غیبت مردم را میکنند.
📚الدر المنثور، ج6، ص96
و أخرج أحمد عن جابر بن عبد الله قال:
كنا مع رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم، فارتفعت ریح جیفة منتنة.
فقال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم: أ تدرون ما هذه الریح؟ هذه ریح الذین یغتابون الناس.
@yekaye
یک آیه در روز
☀️۷۶) الف. در فرازی از روایتی که قسمتی از آن در شماره ۶۱ گذشت، آمده است: و پیامبر ص از غیبت نهی کرد
.
☀️ ۷۷) در منابع اهل سنت روایت شده است که:
الف. عایشه گفت: «لا یغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً: غیبت همدیگر را نکنید»؛ من نزد رسول الله ص بودم؛ خانمی عبور کرد که دامن بلندی داشت که روی زمین کشیده میشد. من گفتم: این خانم دامندراز است.
رسول الله ص فرمود: [آنچه خوردی از دهانت] بیرون بینداز!
پس تکه گوشتی را [از دهان] بیرون انداختم!
☀️ب. پیامبر ص به گروهی رسید و فرمود: [لای دندانهایتان را] خلال کنید!
گفتند: ای پیامبر خدا! به خدا سوگند که ما امروز غذایی نخوردهایم.
فرمود: اما من گوشت فلانی را لای دندانهایتان میبینم؛ و آنان غیبت وی را کرده بودند.
📚الدر المنثور، ج6، ص95
☀️الف. أخرج ابن أبی الدنیا فی ذم الغیبة و الخرائطی فی مساوی الأخلاق و ابن مردویه و البیهقی فی شعب الایمان عن عائشة قالت:
«لا یغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً» فانی كنت عند رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم فمرت امرأة طویلة الذیل فقلت یا رسول الله انها الطویلة الذیل فقال النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم الفظی!
فلفظت بضعة لحم.
☀️ب. أخرج عبد بن حمید عن عكرمة رفع الحدیث إلی النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم:
أنه لحق قوما، فقال لهم: تخللوا.
فقال القوم: و الله یا نبی الله ما طعمنا الیوم طعاما!
فقال النبی صلی الله علیه [و آله] و سلم: و الله انی لأری لحم فلان بین ثنایاكم؛ و كانوا قد اغتابوه.
@yekaye
☀️۷۹) از رسول الله ص روایت شده است:
شب معراج بر گروهی گذر کردم که صورتهایشان را با ناخنهایشان میخرشیدند. گفتم: جبرئیل! اینها کیستند؟
گفت: اینان کسانیاند که غیبت مردم را میکردند و متعرض آبروی مردم میشدند.
📚مجموعة ورام، ج1، ص115؛
📚إرشاد القلوب (للدیلمی)، ج1، ص116؛
📚كشف الریبة، ص6؛
📚عوالي اللئالي، ج1، ص276؛
📚الدر المنثور، ج6، ص96
وَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ ص:
مَرَرْتُ لَیلَةً أُسْرِی بِی عَلَی قَوْمٍ یخْمِشُونَ وُجُوهَهُمْ بِأَظْفَارِهِمْ [بِأَظَافِیرِهِمْ] فَقُلْتُ: یا جَبْرَئِیلُ مَنْ هَؤُلَاءِ؟
قَالَ: هَؤُلَاءِ الَّذِینَ یغْتَابُونَ النَّاسَ وَ یقَعُونَ فِی أَعْرَاضِهِمْ.
@yekaye
☀️۸۰) روایت شده که خداوند به حضرت موسی ع وحی کرده است:
کسی که بمیرد در حالی که از غیبت توبه کرده است، آخرین کسی است که وارد بهشت شود؛ و اگر بمیرد در حالی که بر آن گناهش اصرار داشته اولین کسی است که وارد جهنم میشود.
📚إرشاد القلوب (للدیلمی)، ج1، ص116
وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی ع:
مَنْ مَاتَ تَائِباً عَنِ الْغِیبَةِ فَهُوَ آخِرُ مَنْ یدْخُلُ إِلَی الْجَنَّةِ وَ مَنْ مَاتَ مُصِرّاً عَلَیهَا فَهُوَ أَوَّلُ مَنْ یدْخُلُ النَّارَ.
@yekaye
☀️۸۱) الف. از رسول الله ص روایت شده است:
روز قیامت شخصی را در پیشگاه خداوند حاضر میکنند و نامه عملش را به دستش میدهند؛ پس حسناتی را که انجام داده در آن نمیبیند. میگوید: خداوندا! این نامه من نیست چرا که در آن طاعتم را نمیبینم.
به او گفته شود: همانا پروردگارت «نه خطا مىكند و نه فراموش مىنمايد» (طه/۵۲). به خاطر غیبت کردن از مردم، عملت رفت!
سپس شخص دیگری را میآورند و نامه عملش را به او میدهند و او در آن طاعات فراوانی میبیند؛ میگوید: خداوندا! این نامه عمل من نیست؛ من این طاعات را انجام ندادهام.
میفرماید: همانا فلانی غیبت تو را کرد در نتیجه حسناتش به تو داده شد.
📚جامع الأخبار(للشعیری)، ص147
عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیرٍ عَنِ النَّبِی ص أَنَّهُ قَالَ:
یؤْتَی بِأَحَدٍ یوْمَ الْقِیامَةِ یوقَفُ بَینَ یدَی اللَّهِ وَ یدْفَعُ إِلَیهِ كِتَابُهُ فَلَا یرَی حَسَنَاتِهِ؛ فَیقُولُ: إِلَهِی لَیسَ هَذَا كِتَابِی؛ فَإِنِّی لَا أَرَی فِیهَا طَاعَتِی.
فَیقَالُ: إِنَّ رَبَّكَ «لَا یضِلُّ وَ لا ینْسی»، ذَهَبَ عَمَلُكَ بِاغْتِیابِ النَّاسِ.
ثُمَّ یؤْتَی بِآخَرَ وَ یدْفَعُ إِلَیهِ كِتَابُهُ، فَیرَی فِیهِ طَاعَاتٍ كَثِیرَةً؛ فَیقُولُ: إِلَهِی مَا هَذَا كِتَابِی فَإِنِّی مَا عَمِلْتُ هَذِهِ الطَّاعَاتِ!
فَیقُولُ: إِنَّ فُلَاناً اغْتَابَكَ فَدُفِعَتْ حَسَنَاتُهُ إِلَیكَ.
📚شبیه همین مضمون با عباراتی متفاوت در إرشاد القلوب (للدیلمی)، ج1، ص116 نیز ذکر شده است.
☀️ب. از رسول الله ص روایت شده که فرمودند:
روز قیامت بندهای را میآورند و نیکیهایش در کفهای و بدیهایش را در کفه دیگری میگذارند و کفه بدیها سنگینتر میشود. پس نامهای میآورند و در کفه نیکیها میگذارند و این کفه سنگینتر میشود.
می گوید: پروردگارا! این نامه چیست؛چرا که هیچ عملی نبود که من در روز یا شب انجام داده باشم مگر اینکه قبلا در کفه اعمالم گذاشته شده بود.
به او گفته شود: اینها چیزی است که درباره تو گفته شد و تو از آن مبرا بودی؛ و بدین سبب نجات مییابد.
📚الدر المنثور، ج6، ص97؛
📚بحار الأنوار، ج106، ص 112 ؛
📚الكشكول للشيخ البهائي، ص 66، به نقل از رياض السالكين في شرح صحيفة سيدالساجدين، ج5، ص370
و أخرج الحكیم الترمذی عن ابن عمر قال قال رسول الله صلی الله علیه [و آله] و سلم:
یجاء بالعبد یوم القیامة فتوضع حسناته فی كفة و سیئاته فی كفة فترجح السیئات فتجیء بطاقة فتوضع فی كفة الحسنات فترجح بها. فیقول: یا رب ما هذه البطاقة؟ فما من عمل عملته فی لیلی و نهاری الا و قد استقبلت به.
فقیل: هذا ما قیل و أنت منه برئ. فینجو بذلك.
@yekaye
☀️۸۲) از امام باقر ع روایت شده است که فرمودند:
هنگامی که روز قیامت شود گروهی را در پیشگاه الهی حاضر میکنند که هیچ حسنهای در نامه عمل خویش نمیبینند. میگویند: خدایا! حسنات ما چه شد؟
خداوند عز و جل میفرماید: غیبت آنها را خورد؛ همانا غیبت حسنات را میخورد همان طور که آتش علوفه [هیزم] را.
📚مستدرك الوسائل، ج9، ص124؛
📚مجموعة ورام، ج2، ص27
الشَّيْخُ الْمُفِيدُ فِي الرَّوْضَةِ، عَنِ الْبَاقِرِ ع أَنَّهُ قَالَ:
إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ أَقْبَلَ قَوْمٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَجِدُونَ لِأَنْفُسِهِمْ حَسَنَاتٍ، فَيَقُولُونَ: إِلَهَنَا وَ سَيِّدَنَا مَا فَعَلْتَ حَسَنَاتِنَا؟
فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَكَلَتْهَا الْغِيبَةُ إِنَّ الْغِيبَةَ تَأْكُلُ [لَتَأْكُلُ] الْحَسَنَاتِ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَلْفَاءَ [الْحَطَب].
☀️ب. از امام صادق ع هم روایت شده است :
غیبت حسنات را میخورد همان طور که آتش هیزم را.
📚مصباح الشريعة، ص205؛
📚كشف الریبة (شهید ثانی)، ص9
قَالَ الصَّادِقُ ع
الْغِيبَةُ تَأْكُلُ الْحَسَنَاتِ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَب.
@yekaye
☀️۸۳) از امام صادق از پدرانش از امير مؤمنان عليه السّلام روايت نمودهاند كه پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله فرمودند:
چهار گروه هستند كه دوزخيان علاوه بر عذاب و شكنجههاى خود، از آزار آن نيز در عذابند؛ آنان از آب جوشان دوزخ نوشانند و فريادشان به واويلا بلند است. دوزخيان به يكديگر گويند: اين چهار گروه چه كردهاند كه با اين همه عذاب و شكنجهاى كه در آن غوطه مىخوريم از اينان نيز در رنج و عذابيم؟! یکی [از آن چهار گروه] در تابوتى از آتش گداخته آويخته شده؛ و ديگر رودههايش [بيرون ريخته و آن] را با خود مىكشد؛ و دیگری از دهانش چرك و خون جارى است؛ و ديگرى گوشت خود را مىخورد.
به آن كه در تابوت است گفته شود: اين دور مانده از رحمت چه كرده است كه با همۀ آزارهایى كه در آنها غوطهوریم، از او هم اذیت میشویم؟!
گويد: اين دورمانده از رحمت در حالى جان سپرد كه اموالى از مردم بر گردنش بود و قصد ادای آنها و وفای به عهدش را نداشت
سپس آنكه را كه رودههايش [بيرون ريخته و آنها] را مىكشد گفته شود: اين دور مانده از رحمت چه كرده است كه با همۀ آزارهایى كه در آنها غوطهوریم، از او هم اذیت میشویم؟!
گويد: اين دور مانده از رحمت به آلوده شدن بدنش به ادرار اعتنا نمىكرد. [نسبت به طهارت و نجاست لاابالی بود]
سپس به آنكه چرك و خون از دهانش جارى است گفته شود: اين دور مانده از رحمت چه كرده است كه با همۀ آزارهایى كه در آنها غوطهوریم، از او هم اذیت میشویم؟!
گويد: همانا اين دور مانده از رحمت، کارش این بود که ادای این و آن را درآورد و هر سخن زشتى را كه مىديد به آن تکیه میکرد [یا: فسادی برپا میکرد] و با آن مسخرهبازی درمیآورد.
سپس به آنكه گوشتش را مىخورد گفته شود: اين دور مانده از رحمت چه كرده است كه با همۀ آزارهایى كه در آنها غوطهوریم، از او هم اذیت میشویم؟!
گويد: اين دور مانده از رحمت با غيبت، گوشت مردم را مىخورد و در مسیر سخنچينى قدم برمیداشت. [که خداوند عز و جل فرماید: و همانا زن او [=ابولهب] هیزمکش* بود.]
✳️* عبارت اخیر در برخی از نقلها نیامده است؛ و ممکن است شاهد آوردنی از جانب مولف کتاب باشد، نه امام معصوم ع؛ و تعبیر «حمالة الحطب» [هیزمکش] را در این آيه هم به معنای اینکه خاشاک در مسیر پیامبر میریخت که ایشان اذیت شود دانستهاند و هم کنایه از سخن چینی که میان افراد آتش جنگ را برپا میکند (مجمع البيان، ج10، ص85 )؛ و ظاهرا این استشهاد به آیه از باب معنای دوم است و سعدی هم ظاهرا با اقتباس از همین تعبیر میگوید:
میان دو کس جنگ چون آتش است
سخن چین بدبخت هیزم کش است
📚الأمالي( للصدوق)، ص581؛
📚ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص248؛
📚روضة الواعظین، ج2، ص470-471 ؛
📚كشف الريبة، ص9-10
@yekaye
👇سند و متن حدیث👇
سند و متن حدیث ۸۳
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَى رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ أَبُو الْحُسَيْنِ الْكُوفِيُّ الْأَسَدِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ يَزِيدَ قَالَ حَدَّثَنِي حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
أَرْبَعَةٌ يُؤْذُونَ أَهْلَ النَّارِ عَلَى مَا بِهِمْ مِنَ الْأَذَى يُسْقَوْنَ مِنَ الْحَمِيمِ وَ الْجَحِيمِ يُنَادُونَ بِالْوَيْلِ وَ الثُّبُورِ. يَقُولُ أَهْلُ النَّارِ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ: مَا بَالُ هَؤُلَاءِ الْأَرْبَعَةِ قَدْ آذَوْنَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى [أَذًی]؟ فَرَجُلٌ مُعَلَّقٌ فِي تَابُوتٍ مِنْ جَمْرٍ؛ وَ رَجُلٌ يَجُرُّ أَمْعَاءَهُ [تَجْرِي أَمْعَاؤُهُ صَدِيداً]؛ وَ رَجُلٌ يَسِيلُ فُوهُ قَيْحاً وَ دَماً؛ وَ رَجُلٌ يَأْكُلُ لَحْمَهُ.
فَقِيلَ لِصَاحِبِ التَّابُوتِ: مَا بَالُ الْأَبْعَدِ قَدْ آذَانَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى؟
فَيَقُولُ: إِنَّ الْأَبْعَدَ قَدْ مَاتَ وَ فِي عُنُقِهِ أَمْوَالُ النَّاسِ لَمْ يَجِدْ لَهَا فِي نَفْسِهِ أَدَاءً وَ لَا وَفَاءً.
ثُمَّ يُقَالُ لِلَّذِي يَجُرُّ [تَجْرِي] أَمْعَاءَهُ: مَا بَالُ الْأَبْعَدِ قَدْ آذَانَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى؟
فَيَقُولُ: إِنَّ الْأَبْعَدَ كَانَ لَا يُبَالِي أَيْنَ أَصَابَ الْبَوْلُ مِنْ جَسَدِهِ.
ثُمَّ يُقَالُ لِلَّذِي يَسِيلُ فُوهُ قَيْحاً وَ دَماً: مَا بَالُ الْأَبْعَدِ قَدْ آذَانَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى؟
فَيَقُولُ: إِنَّ الْأَبْعَدَ كَانَ يُحَاكِي فَيَنْظُرُ إِلَى كُلِّ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ [حنية] فَيُسْنِدُهَا [فيفسد بها] وَ يُحَاكِي بِهَا.
ثُمَّ يُقَالُ لِلَّذِي يَأْكُلُ لَحْمَهُ: مَا بَالُ الْأَبْعَدِ قَدْ آذَانَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى؟
فَيَقُولُ: إِنَّ الْأَبْعَدَ كَانَ يَأْكُلُ لُحُومَ النَّاسِ بِالْغِيبَةِ وَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ. [قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ].
❇️شبیه این مضمون در خصوص دو گناه دوم و چهارم نگاه کنید به
📚مجموعة ورام، ج1، ص116؛
📚كشف الریبة (شهید ثانی)، ص7 ؛
📚 الدر المنثور، ج6، ص96
@yekaye