🔹آثارَهُمْ قبلا بیان شد که ▪️ماده «أثر» در اصل به معنای آن باقی مانده و ردپایی است که از چیزی باقی بماند و دیده شود و به تعبیر دیگر، اثر هر شی‌ای، آن چیزی است که دلالت کننده بر آن شیء است. ▪️در تفاوت «أثر» با «علامت» هم گفته‌اند که «أثر» بعد از شیء است اما علامت قبل از شیء‌ است (مثلا می‌گویند این ابرها علامت باران است؛ اما خیس شدن زمین اثر باران است) ▪️«آثار» جمعِ «أثر» است و به اموری که از چیزی باقی بماند آثار آن گویند (فَانْظُرْ إِلى آثارِ رَحْمَتِ اللَّهِ؛ روم/۵۰) و به همین مناسبت به پیروی از راه و مسیری که گذشتگان بر آن مسیر بوده‌اند، «بر آثار آنان بودن» گویند (فَهُمْ عَلى آثارِهِمْ يُهْرَعُونَ، صافات/۷۰؛ هُمْ أُولاءِ عَلى أَثَرِي، طه/۸۴). 🔖جلسه 587 http://yekaye.ir/al-kahf-18-6/ 📖 اختلاف قرائت ▫️مشهور عبارت «نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ» را به همین صورت (فعل معلوم همراه با مفعول) قرائت کرده‌اند ▫️اما از زر بن حبیش و مسروق و به صورت «يُكتَب ما قدموا و آثارُهم» (فعل مجهول با نایب فاعل) قرائت کرده‌اند 📚(البحر المحيط، ج9، ص52 ؛ المعجم القرائات، ج7، ص465) @yekaye

🔹كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ عبارت «کلَّ شیء» مفعول است برای فعل محذوفی که فعل «أحصیناه» بر آن دلالت می‌کند و اصطلاحا منصوب است از باب اشتغال؛ 📖البته این بر اساس قرائت مشهور است؛ وگرنه در برخی قرائات غیرمشهور (مانند قرائت ابوالسمال، ابن ابی‌السمیفع و ابن‌ابی‌عبلة) به صورت مرفوع (کلُّ شیء) هم قرائت شده که در این صورت مبتداست و «احصیناه» خبر آن می‌باشد. 📚(البحر المحيط، ج9، ص52 ؛ المعجم القرائات، ج7، ص465) 🔹أَحْصَيْناهُ قبلا بیان شد که در مورد ماده «حصی»، ▪️برخی معتقدند که در اصل در سه معنای متفاوت به کار رفته است: یکی ممانعت کردن و بازداشتن (که البته در این حالت غالبا با حرف عله «و» می‌آید، نه «ی»)، دیگری شمردن و حساب چیزی را داشتن، و سومی به معنای سنگریزه، و کلمه «حصاة» که به معنای «عقل» می باشد را از همین ماده سوم دانسته و وجه تسمیه آن را این معرفی کرده‌اند که در آن قوت و شدت است. ▪️برخی معنای اول را ظاهرا مربوط به ماده «حصو» (و متفاوت با ماده «حصی») دانسته‌اند و معنای اصلی ماده «حصی» را «شمارش به عدد» معرفی کرده و ارتباط کلمه «حصا» به معنای سنگریزه با این معنا را در این دانسته‌اند که آنان برای شمارش از سنگریزه استفاده می‌کردند (همان گونه که امروز افراد در ابتدای آموزش اعداد از انگشتان استفاده می‌کنند. ▪️برخی هم معنای اصلی این ماده «ضبط و احاطع علمی کامل به مطلبی» دانسته‌اند و معتقدند هر سه معنای فوق به این برمی‌گردد: منع، از لازمه‌های «ضبط» است که مانع دسترسی غیر، به شیء مورد نظر می‌شود؛ شمارش دقیق در جایی است که احاطه کامل به شیء باشد؛ تعبیر «حصاة: سنگریزه‌ها» هم در جایی به کار می‌رود که در یک محل جمع و ضبط شده باشد، و عقل هم از این جهت که ضبط کننده و حافظ صلاح و خیر برای انسان است، «حصا» یا «حصی» نامیده شده است. 🔖جلسه 593 http://yekaye.ir/al-kahf-18-12/ @yekaye

✳️شأن نزول✳️ برخی گفته‌اند معنای «نَكْتُبُ ... آثارَهُمْ» این است که «قدم‌های آنان به سوی مسجد را ثبت می‌کنیم» [کلمه «آثار»‌ را به معنای «جای پا» دانسته] و ادعا شده شأن نزول این آیه آن است که قوم بنی‌سلمه در حاشیه مدینه زندگی می‌کردند و به رسول الله ص از دوری مسیرشان به مسجد برای شرکت در نماز با ایشان گلایه کردند؛ و این آیه نازل شد؛ و نیز نقل شده که انصار منازلشان از مسجد دور بود و می‌خواستند بدین جهت منازلشان را عوض کنند و این آیه نازل شد و آنان منصرف شدند؛ و در کتب اهل سنت هم حدیثی در این راستا از پیامبر ص نقل شده که بیشترین اجر شرکت در نماز برای کسی است که از مسیر دورتری پیاده بیاید. 📚مجمع البيان، ج8، ص654 ؛ الدر المنثور، ج6، ص260 @yekaye

☀️ 1) از امام صادق ع روایت شده است: هنگامی که خداوند خیر بنده‌اش را بخواهد روحش را پاک و طیب گرداند که هیچ امر معروفی را نشنود مگر اینکه آن را به رسمیت بشناسد، و هیچ منکری را نشنود مگر اینکه انکارش کند؛ سپس خداوند در دل او کلمه‌ای می‌اندازد که وضع و حالش را به سبب آن جمع و جور می‌کند. 📚الكافي، ج1، ص165 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ ثَابِتِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ... إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً طَيَّبَ رُوحَهُ فَلَا يَسْمَعُ مَعْرُوفاً إِلَّا عَرَفَهُ وَ لَا مُنْكَراً إِلَّا أَنْكَرَهُ ثُمَّ يَقْذِفُ اللَّهُ فِي قَلْبِهِ كَلِمَةً يَجْمَعُ بِهَا أَمْرَهُ. @yekaye

☀️ 2) الف. از امام صادق ع روایت شده است که یکبار رسول الله ص در بیابان بی‌آب و علفی فرود آمدند و به اصحابشان فرمودند: هیزم بیاورید. گفتند: یا رسول الله! ما در یک بیابان بی‌آب و علفی هستیم که هیزمی در آن نیست. فرمود: هرکس هرقدر که توانست بیاورد. پس رفتند و هیزمهایی که جمع کرده بودند روی هم در مقابل ایشان ریختند. رسول الله ص فرمودند: این گونه گناهان جمع می‌شوند. سپس فرمودند: از گناهان کوچک هم بپرهیزید که هر چیزی طلب‌کننده‌ای دارد و همانا طالب آن، ثبت می‌کند و آنچه از پیش فرستادند و آثارشان را؛ و هر چیزی باشد آن را در امامی روشنگر احصاء کرده‌ایم.» (یس/12) 📚الكافي، ج2، ص288 أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ وَ الْحَجَّالِ جَمِيعاً عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ زِيَادٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَزَلَ بِأَرْضٍ قَرْعَاءَ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ ائْتُوا بِحَطَبٍ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ نَحْنُ بِأَرْضٍ قَرْعَاءَ مَا بِهَا مِنْ حَطَبٍ قَالَ فَلْيَأْتِ كُلُّ إِنْسَانٍ بِمَا قَدَرَ عَلَيْهِ فَجَاءُوا بِهِ حَتَّى رَمَوْا بَيْنَ يَدَيْهِ بَعْضَهُ عَلَى بَعْضٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَكَذَا تَجْتَمِعُ الذُّنُوبُ ثُمَّ قَالَ إِيَّاكُمْ وَ الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ طَالِباً أَلَا وَ إِنَّ طَالِبَهَا يَكْتُبُ «ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ» ☀️ب. از امام باقر ع نیز روایت شده است: در مورد گناهان کوچک هم تقوا پیشه کنید که همانا آن هم طلب‌کننده‌ای دارد؛ [مبادا] کسی از شما بگوید گناه می‌کنم و استغفار می‌کنم! همانا خداوند عز و جل می‌فرماید «و آنچه از پیش فرستادند و آثارشان [= نتایج و ثمرات کارهای‌شان] را می‌نگاریم و هر چیزی باشد آن را در امامی روشنگر احصاء کرده‌ایم» (یس/12) و نیز می‌فرماید «اگر چیزی باشد به سنگينى دانه خردلى، و در صخره‌ای يا در آسمانها يا در زمين باشد، خداوند آن را خواهد آورد زيرا خدا باريكبين و آگاه است.» (لقمان/16) 📚الكافي، ج2، ص271؛ الأصول الستة عشر، ص227 الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ اتَّقُوا الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ لَهَا طَالِباً يَقُولُ أَحَدُكُمْ أُذْنِبُ وَ أَسْتَغْفِرُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ «وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ» وَ قَالَ عَزَّ وَ جَل «إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطيفٌ خَبير» @yekaye

☀️3) حدیثی طولانی از پیامبر اکرم ص خطاب به ابن‌مسعود روایت شده است که فرازهایی از آن قبلا گذشت. در فرازی از این حدیث آمده است: ابن‌مسعود! مبادا بدعتی را پایه‌گذاری و ترویج [= سنت‌گذاری] کنی که همانا بنده‌ای که شیوه و سنت بدی را پایه‌گذاری و ترویج ‌کند، بار گناه خود آن و بار هر کسی را هم که به آن عمل کند بر دوش خواهد کشید که خداوند متعال می‌فرماید «و آنچه از پیش فرستادند و آثارشان [= نتایج و ثمرات کارهای‌شان] را می‌نگاریم» (یس/12) و نیز می‌فرماید «انسان را در آن روز بدانچه از پیش فرستاده و آنچه تاخیر انداخته آگاهی دهند» (قیامت/13) 📚مكارم الأخلاق، ص454 عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ خَمْسَةُ رَهْطٍ مِنْ أَصْحَابِنَا يَوْماً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَدْ أَصَابَتْنَا مَجَاعَةٌ شَدِيدَةٌ وَ لَمْ يَكُنْ رِزْقُنَا مُنْذُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ إِلَّا الْمَاءَ وَ اللَّبَنَ وَ وَرَقَ الشَّجَرِ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلَى مَتَى نَحْنُ عَلَى هَذِهِ الْمَجَاعَةِ الشَّدِيدَةِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ... يَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِيَّاكَ أَنْ تَسُنَّ سُنَّةَ بِدْعَةٍ فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا سَنَّ سُنَّةَ سَيِّئَةٍ لَحِقَهُ وِزْرُهَا وَ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى «وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ» وَ قَالَ سُبْحَانَهُ «يُنَبَّؤُا الْإِنْسانُ يَوْمَئِذٍ بِما قَدَّمَ وَ أَخَّر» @yekaye

☀️4) الف. صالح بن سهل می‌گوید: شنیدم که امام صادق ع این آیه را قرائت کردند که «و هر چیزی باشد آن را در امامی روشنگر احصاء کرده‌ایم» (یس/12) و فرمودند: در امیرالمومنین ع. 📚تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ص477 قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اللَّهُ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقْرَأُ «وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ» قَالَ فِي أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع. ☀️ب. ابن‌عباس از امیرالمومنین ع روایت کرده است که فرمود: به خدا سوگند، من آن امام مبین هستم که حق را از باطل جدا و آشکار می‌کنم و این را از رسول الله ص به ارث برده‌ام. 📚تفسير القمي، ج2، ص212 ذَكَرَ ابْنُ عَبَّاسٍ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ قَالَ أَنَا وَ اللَّهِ الْإِمَامُ الْمُبِينُ أُبِينُ لِلْحَقِّ مِنَ الْبَاطِلِ وَ وَرِثْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص @yekaye

. 1⃣«إِنَّا نَحْنُ نُحْيِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ في إِمامٍ مُبينٍ» این آیه چه ربطی به مطالب قبل دارد؟ 🍃الف. در مقام تعلیل آیات قبل است؛ گویی می‌فرماید آنچه از حال و روز آن دو گروه گفتیم (که بر یکی عداب قطعی شد و دیگری از ذکر پیروی کرد و به اجر رسید)حتما همان طور است زیرا حیات همگان به دست ماست و اعمال و آثارشان هم نزد ما محفوظ است و ما از روی علم بود که از سرانجام اینها سخن گفتیم. 📚(المیزان، ج17، ص66-67) 🍃ب. این آیات، نه به عنوان علت، بلکه به عنوان هدف آیات قبل است؛ یعنی بعد از اینکه درباره رسالت پیامبر ص و عدم تاثیر انذار او در برخی، و تاثیر آن در برخی دیگر سخن گفت، بر این تاکید کرد که این انذار به خاطر یک عاقبتی است؛ برای موقعیتی که ما مردگان را زنده می‌کنیم در حالی که همه اعمال ماتقدم و ماتأخر آنها را ثبت و ضبط کرده‌ایم و حساب همه چیز معلوم است و اینان باید نتیجه عمل خود را ببینند. 🍃ج. شاید ارتباط اصلی بین آیه قبل و جمله اول این آیه است: اگر عده‌ای با لبیک گفتن به دعوت پیامبر ص انذار را پذیرا می‌شوند، خداوند آنان را به حیات طیبه‌ای می‌رساند؛ و از این جهت حکایتگر ثمره آن اقدامی است که در آیه دیگری بدان دعوت کرد: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُم: اى كسانى كه ايمان آوردهايد، خدا و فرستاده او را اجابت نماييد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مىخواند كه به شما زندگى مىبخشد» (انفال/24) 🍃د. ... @yekaye

. 2⃣ «إِنَّا نَحْنُ نُحْيِ الْمَوْتى» این جمله حاوی تاکیدات متعدد است؛ مانند آوردن حرف إنّ، استفاده از جمله اسمیه، آوردن ضمیر فصل (نحن)، و ... . چرا این اندازه تاکید؟ 🍃الف. تا یاد بدهد که در برابر عقايد انحرافى و انكارآميز كافران، با صراحت و قاطعيّت سخن بگوييد. 📚(تفسير نور، ج9، ص527) 🍃ب. ... @yekaye

. 3⃣ «إِنَّا نَحْنُ نُحْيِ الْمَوْتى وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ» مرگ پایان کار نیست، و اعمال ما در جهان گم نمی‌شود؛ خداوند 🔹هم همه مردگان را زنده می‌کند، و 🔹هم تمامی اعمال و ثمرات اعمال همگان را ثبت و ضبط می‌کند. @yekaye