. 1⃣ «وَ ثَمُودَ الَّذينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ» درباره مقصود از عبارت «جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ» گفته‌اند: 🍃الف. کوهها را می‌تراشیدند و در درون آن خانه می‌ساختند چنانکه قرآن کریم در جای دیگر فرمود « وَ تَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً فارِهِين: و ماهرانه [یا: سركشانه] از كوهها خانههايى مىتراشيد؟!» (شعراء/149) (ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص739) به تعبیر دیگر، در کوهها حفره‌هایی عظیم پدید می‌آوردند (تفسير القمي، ج2، ص420) و آن حفره‌ها را به عنوان منزل خود قرار می‌دادند (ابن‌عباس، به نقل از الدر المنثور، ج6، ص347) 🍃ب. صخره‌ها را می‌بریدند و آنها را به صورت خانه‌ای درمی‌آوردند. (تفسير الصافي، ج5، ص325) 🍃ج. ... @Yekaye

. 2⃣ «وَ ثَمُودَ الَّذينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ» کلمه «ثمود» عطف به «عاد» است؛ پس خداوند می‌فرماید آیا ندیده‌ای که پروردگارت با ثمود، که صخره‌ را در آن وادی‌ می‌بریدند، چه کرد؟ درباره مقصود از کاری که خدا با ثمود کرد، آنچه اول به ذهن خطور می‌کند عذابی بود که بر آنان نازل کرد، و آیه در مقام بیان این است که آنان که چنین قدرتمند و مسلط بر طبیعت بودند را چه آسان هلاک نمود؛ اما اگر دقت کنیم، کاری که خداوند با ثمود کرد، به این منحصر نمی‌شود: یکی از مهمترین کارهایی که خداوند با ثمود کرد آن معجزه‌ای است که برای آنان فرستاد: آنان تبحر در سنگ‌تراشی داشتند، و خداوند از دل سنگ، شتری زنده بیرون آورد! و آنگاه چون تسلیم حق نشدند نیست و نابودشان کرد. به تعبیر دیگر، کاری که خدا مردمان می‌کند، صرفاً عذاب آنان به خاطر گناهشان نیست؛ کار مهمتر، اتمام حجت با آنان است، به نحوی که جای هیچ عذر و بهانه‌ای باقی نمانَد. @Yekaye

. 3⃣ «وَ ثَمُودَ الَّذينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ» ثمود توان تکنولوژیکی‌شان بقدری بود که صخره‌های عظیم درون کوهها را چنان می‌تراشیدند که از دل آن خانه‌ای درمی‌آوردند. اما خداوند آنها را در‌هم‌کوبید. در نقل‌های تاریخی و کلمات مفسران، محل قوم ثمود در وادی القری بین مدینه و شام دانسته شده است. 📚(مجمع‌البیان، ج5، ص264 و ج7، ص354) 🌐روستاهای صخره‌ای جهان امروزه سه روستای صخره‌ای در جهان یافت شده است که خانه‌ها کاملا درون کوه‌های صخره‌ای تراشیده شده است: یکی روستای کندوان در نزدیکی تبریز است؛ دو روستای دیگر کاپادوکیه در ترکیه و داکوتا در آمریکاست؛ و از این سه، تنها روستای کندوان است که هنوز ساکنانی دارد که در آن خانه‌های صخره‌ای زندگی می‌کنند. @Yekaye

881) ‌📖 وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ 📖 💢ترجمه و فرعون صاحب میخها [یا دارنده خیمه و خرگاه‌ها] سوره فجر (89) آیه10 1397/11/9 22 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹الْأَوْتادِ ▪️«اوتاد» جمع «وَتِد» (که «وَتْد» هم گفته می‌شود) است (معجم المقاييس اللغة، ج6، ص83)؛ که در این کلمه گاه حرف «ت» ‌ساکن شده، در «د» ادغام می‌گردد. (مفردات ألفاظ القرآن، ص853) ▪️«وتد»‌ به معنای «میخ» است؛ و از این رو گفته‌اند معنای این ماده، چیزی را در داخل چیزی فرو و محکم کردن است، که ثابت و پابرجا نمودن از لازمه‌های این معناست. (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج13، ص18) 📿ماده «وتد» تنها به صورت «أوتاد» و سه بار در قرآن کریم به کار رفته است. دوبار در وصف فرعون «وَ فِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتادِ» (ص/12) «وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ» (فجر/10) و یکبار هم درباره کارکرد کوهها روی زمبن «وَ الْجِبالَ أَوْتاداً» (نبأ/7). 🔹فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ فرعون با اینکه در موضع «جر» (عطف به »عاد») قرار گرفته، اما چون اسم غیرمنصرف است، پایانش فتحه آمده؛ اما «ذی‌ الاوتاد» که صفت آن است، به طور طبیعی به صورت مجرور آمده است. @Yekaye

☀️1) از ابن‌عباس روایت شده که پیامبر ص فرمودند: هنگامی که در سفر معراج بودم بوی مطبوعی استشمام کردم. به جبرئیل گفتم: این بودی چیست؟ گفت: این آرایشگر خاندان فرعون و فرزندان آنهاست؛ او در حال شانه کردن موهای دختر فرعون بود که شانه از دستش افتاد و گفت: «بسم الله». دختر فرعون گفت: منظورت پدرم بود؟ گفت: نه، بلکه پروردگار من و پروردگار تو و پروردگار پدرت! وی به فرعون خبر داد. او و فرزندانش را احضار کرد و گفت: پروردگارت کیست؟ گفت: پروردگار من و تو الله است. پس فرعون دستور داد تنوری از مس برافروختند تا گداخته شد و دستور داد وی و فرزندانش را در آن بیندازند. او گفت: من درخواستی دارم و آن اینکه استخوانهای من و فرزندانم را جمع و دفن کنید. گفت: با توجه به حقی که در این سالها بر ما پیدا کرده‌ای درخواستت را روا می‌دارم. سپس دستور داد یکی یکی فرزندان وی را جلوی چشم او به آن تنور انداختند تا در آخر نوبت به طفل شیرخوارش رسید. طفل به سخن درآمد و گفت: مادرم صبر کن که تو بر حق هستی! پس او و نیز مادر را به تنور انداختند. و زن فرعون آسیه بود که از بنی‌اسرائیل بود و مومنی خالص بود و مخفیانه خداوند را می‌پرستید تا زمانی که فرعون زن حزقیل (همین زن آرایشگر) را به قتل رساند. پس مشاهده کرد که فرشتگان روح او را بالا بردند و یقین و اخلاصش فزونی یافت. در این حال و هوا بود که فرعون بر او وارد شد و به او گفت که چکار کرده است. وی گفت: وای بر تو ای فرعون! چقدر نسبت به خداوند عز و جل بی‌پروا هستی! گفت: نکند تو هم گرفتار همان دیوانگی‌ای شده‌ای که رفیقت بدان گرفتار شده بود؟! گفت: من دیوانه نشده‌ام بلکه به الله که پروردگار من و تو و پروردگار جهانیان است ایمان آوردم. فرعون مادر وی را فراخواند و گفت: برو به دخترت بگو من سوگند می خورم که طعم مرگ را به او بچشانم مگر اینکه به خدای موسی کافر گردد. مادرش با او خلوت کرد و از او خواست که بدانچه فرعون می‌خواهد تن دهد! او نپذیرفت و گفت: هرگز به الله کفر نخواهم ورزید. پس فرعون دستور داد که او را به چهار میخ کشیدند و همان گونه در حالت شکنجه باقی ماند تا از دنیا رفت؛ همان گونه که خداوند فرمود: «‌فرعون صاحب میخها» (فجر/10) 📚النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين (للجزائري)، ص260- 261؛ 📚بحار الأنوار، ج13، ص164 رُوِيَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ لَمَّا أُسْرِيَ بِي مَرَّتْ بِي رَائِحَةٌ طَيِّبَةٌ فَقُلْتُ لِجَبْرَئِيلَ مَا هَذِهِ الرَّائِحَةُ فَقَالَ هَذِهِ مَاشِطَةُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ أَوْلَادِهَا كَانَتْ تَمْشِطُهَا فَوَقَعَتِ الْمُشْطَةُ مِنْ يَدِهَا فَقَالَتْ بِسْمِ اللَّهِ فَقَالَتْ بِنْتُ فِرْعَوْنَ أَبِي قَالَتْ لَا بَلْ رَبِّي وَ رَبِّكَ وَ رَبِّ أَبِيكَ فَأَخْبَرَتْ فِرْعَوْنَ فَدَعَا بِهَا وَ بِوَلَدِهَا وَ قَالَ مَنْ رَبُّكِ قَالَتْ إِنَّ رَبِّي وَ رَبَّكَ اللَّهُ فَأَمَرَ بِتَنُّورٍ مِنْ نُحَاسٍ فَأُحْمِيَ فَدَعَا بِهَا وَ بِوَلَدِهَا فَقَالَتْ إِنَّ لِي إِلَيْكَ حَاجَةً وَ هِيَ أَنْ تَجْمَعَ عِظَامِي وَ عِظَامَ وُلْدِي فَتَدْفِنَهَا فَقَالَ ذَلِكِ لَكِ لِمَا لَكِ مِنْ حَقٍّ فَأَمَرَ بِأَوْلَادِهَا فَأُلْقُوا وَاحِداً وَاحِداً بِالتَّنُّورِ حَتَّی كَانَ آخَرُ وُلْدِهَا وَ كَانَ صَبِيّاً مُرْضِعاً فَقَالَ اصْبِرِي يَا أُمَّاهْ إِنَّكِ عَلَی الْحَقِّ فَأُلْقِيَتْ فِي التَّنُّورِ مَعَ وَلَدِهَا وَ أَمَّا امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ آسِيَةُ فَكَانَتْ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ كَانَتْ مُؤْمِنَةً خَالِصَةً وَ كَانَتْ تَعْبُدُ اللَّهَ سِرّاً إِلَی أَنْ قَتَلَ فِرْعَوْنُ امْرَأَةَ حِزْقِيلَ فَعَايَنَتْ حِينَئِذٍ الْمَلَائِكَةَ يَعْرُجُونَ بِرُوحِهَا فَزَادَتْ يَقِيناً وَ إِخْلَاصاً فَبَيْنَا هِيَ كَذَلِكَ إِذْ دَخَلَ عَلَيْهَا فِرْعَوْنُ يُخْبِرُهَا بِمَا صَنَعَ فَقَالَتْ الْوَيْلُ لَكَ يَا فِرْعَوْنُ مَا أَجْرَأَكَ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَلَا فَقَالَ لَهَا لَعَلَّكِ اعْتَرَاكِ الْجُنُونُ الَّذِي اعْتَرَی صَاحِبَتَكِ فَقَالَتْ مَا اعْتَرَانِي جُنُونٌ بَلْ آمَنْتُ بِاللَّهِ رَبِّي وَ رَبِّكَ وَ رَبِّ الْعَالَمِينَ فَدَعَا فِرْعَوْنَ أُمَّهَا فَقَالَ لَهَا إِنْ ابْنَتَكِ أَخْبِرِيهَا فَأُقْسِمُ لَتَذُوقَن الْمَوْتَ أَوْ لَتَكْفُرَنَّ بِإِلَهِ مُوسَی فَخَلَتْ بِهَا أُمُّهَا فَسَأَلَتْهَا مُوَافَقَتَهُ فِي مَا أَرَادَ فَأَبَتْ وَ قَالَتْ أَمَّا أَنْ أَكْفُرَ بِاللَّهِ فَلَا فَأَمَرَ بِهَا فِرْعَوْنُ حَتَّی مُدَّتْ بَيْنَ أَرْبَعَةِ أَوْتَادٍ ثُمَّ لَا زَالَتْ تُعَذَّبُ حَتَّی مَاتَت كما قال الله سبحانه وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتاد. @Yekaye

☀️2) ابان احمر می‌گوید: از امام صادق عليه السّلام درباره «وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ» پرسيدم که چرا «ذی‌الاوتاد» ناميده شد؟ حضرت فرمودند: به خاطر آن كه وقتی كسی را شکنجه میكرد ابتداء او را به صورت روی زمين میخواباند و سپس دو دست و پاهايش را میكشيد، بعد با چهار ميخ (وتد) دست و پای او را به زمين میخ می کرد و گاه آن شخص را روی چوب پهن میخواباند و سپس دستها و پاهايش را به آن چهار ميخ می کرد و او را با همان حال رهايش میكرد تا بميرد؛ از اين جهت خدا از او در قرآن او را فرعون «ذِي الْأَوْتادِ» نامید. 📚علل الشرائع، ج1، ص70 حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ هِشَامٍ الْمُؤَدِّبُ الرَّازِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ» لِأَيِّ شَيْءٍ سُمِّيَ ذَا الْأَوْتَادِ؟ قَالَ ع: لِأَنَّهُ كَانَ إِذَا عَذَّبَ رَجُلًا بَسَطَهُ عَلَی الْأَرْضِ عَلَی وَجْهِهِ وَ مَدَّ يَدَيْهِ وَ رِجْلَيْهِ فَأَوْتَدَهَا بِأَرْبَعَةِ أَوْتَادٍ فِي الْأَرْضِ وَ رُبَّمَا بَسَطَهُ عَلَی خَشَبٍ مُنْبَسِطٍ فَوَتَّدَ رِجْلَيْهِ وَ يَدَيْهِ بِأَرْبَعَةِ أَوْتَادٍ ثُمَّ تَرَكَهُ عَلَی حَالِهِ حَتَّی يَمُوتَ فَسَمَّاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِرْعَوْنَ ذَا الْأَوْتَادِ لِذَلِكَ. @Yekaye

. 1⃣ «وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ» مقصود از «ذی‌الاوتاد» چیست؟ 🍃الف. وتد به معنای میخ است، و وجه تسمیه‌اش این بود که یکی از شکنجه‌های رایج وی، چهارمیخ کردن افراد بود (حدیث2 و مجاهد، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص739) ویا به خاطر اینکه همسرش را به چهارمیخ کشید (حدیث1) و گفته‌اند در آن حال بر رویش سنگ آسیابی گذاشت تا وی زیر آن جان داد. (ابن‌مسعود، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص739)؛ و این تهدیدی هم که نسبت به ساحران کرد که «وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ: بر تنه نخل شما را به صلیب می‌کشم» (طه/7) نیز موید این معناست. (المیزان، ج17، ص185) 🍃ب. او لشکر عظیمی داشت، آنگاهارتباط این مطلب اب چنان نامی بدین خاطر بود که: 🌱ب.1. آنها همچون میخی که چیزی را محکم می‌کند پایه‌های حکومت وی را مستحکم می‌کردند. (جبائی و قتیبی، به نقل از مجمع البيان، ج8، ص729) 🌱ب.2. کثرت آنها در کثرت عمود و میخ خیمه‌هایی که برپا می کردند مشاهده می‌شد و به مناسبت کثرت عمود خیمه‌ها، او را چنین نامیدند. (به نقل از مجمع البيان، ج8، ص729) به تعبیر دیگر، یعنی صاحب خرگاهها (ترجمه قرآن کریم، فولادوند، ص593) از این جهت کثرت خیمه و خرگاه‌هایی که با میخهایی بر زمین کوبیده می‌شد که اشاره دارد به امکانات و قدرت و خدم و حشم وی. 🌱ب.3. فرماندهان لشکرش را به همین سبب «اوتاد» می‌نامیدند. (ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص739). 🍃ج. وی برجهایی محکم بر زمین بنا کرد و می‌خواست به آسمانها برسد [تا به خیال خودش با خداوند یکتا مقابله کند!] (تفسير القمي، ج2، ص420) یعنی اشاره است به آیه «وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْري فَأَوْقِدْ لي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبين» (قصص/38) ویا آیات «وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا هامانُ ابْنِ لي صَرْحاً لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبابَ؛ أَسْبابَ السَّماواتِ فَأَطَّلِعَ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ كاذِباً» (غافر/36-37). 🍃د. منظور کثرت فرزندان است، چون فرزندان هرکس همچون میخی هستند که او را محکم و پابرجا می‌کنند. (ضحاک، به نقل از مجمع البيان، ج8، ص729) 🍃ه. او وسایل بازی و تفریحی با میخ‌ها داشت و به همین مناسبت او را صاحب میخها نامیدند. (ابن عباس و قتادة و عطا، به نقل از مجمع البيان، ج8، ص729) 🍃و. یعنی فرعون دارای اهرام. (حجة‌التفاسير و بلاغ‌الإكسير، ج7، ص225) یعنی شاید اشاره است به اهرامی که فرعونها بنا کردند. 🍃ز. ... @Yekaye

882) ‌📖 الَّذينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ 📖 💢ترجمه همانان که در سرزمین‌ها طغیان کردند؛ سوره فجر (89) آیه11 1397/11/10 23 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹نکات ادبی قبلا بیان شد که ▪️ماده «طغو» یا «طغی» در اصل دلالت دارد بر تجاوز از حد با سرکشی و عصیان؛ چنانکه در مورد آبی هم که در زمان نوح همه‌جا را فراگرفت تعبیر «طغی الماء» (حاقه/۱۱) به کار رفته است. 🔸تفاوت طغیان با «تجاوز» در این است که تجاوز صرفا از حد گذر کردن است، اما طغیان از حد گذر کردنی است که با نوعی قهر و غلبه همراه باشد؛ 🔸و تفاوتش با «عتو» (سرکشی) در این است که شدت بیشتری دارد و سرکشی‌ای است که با قهر و غلبه همراه و مستلزم ظلم است. 🔖جلسه ۱۳۹ http://yekaye.ir/az-zumar-039-17/ @Yekaye

☀️1) از امام باقر ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: وای بر کسی که در زمین باشد و در مقابل جبار آسمانها و زمین عرض اندام کند! 📚ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص275 أَبِي ره قَالَ حَدَّثَنِي سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: وَيْلٌ لِمَنْ فِي الْأَرْضِ يُعَارِضُ جَبَّارَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ. @Yekaye

☀️2) از امام کاظم ع از پدرانشان از رسول الله ص روایت شده است: هیچ چیزی نیست که مردم چشمانشان را به سمت آن بالا ببرند [در نظر مردم بزرگ جلوه کند] مگر اینکه خداوند آن را پایین آورد؛ و اگر کوهی بر کوهی ستم کند خداوند آن کوه ستمگر را خرد خواهد کرد. 📚الجعفريات (الأشعثيات)، ص147 أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِي مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَا رَفَعَ النَّاسُ أَبْصَارَهُمْ إِلَى شَيْءٍ إِلَّا وَضَعَهُ اللَّهُ تَعَالَى وَ لَوْ بَغَى جَبَلٌ عَلَى جَبَلٍ لَجَعَلَ اللَّهُ تَعَالَى الْبَاغِيَ مِنْهُمَا دَكّاً. @Yekaye

. 1⃣ «الَّذينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ» برخورداری از توانایی و تکنولوژی لزوماً به نفع انسان تمام نمی‌شود؛ گاه همین توانایی‌ها مایه بروز طغیان و سرکشی در انسان می‌شود؛ و همین طغیان آن افراد را به نابودی می‌کشاند. در واقع، اگر توانایی‌ها احساس بی‌نیازی در انسان را تقویت کند، همان عامل طغیان می‌شود: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَيَطْغى؛ أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى: همانا انسان حتما طغیان می‌کند، که خود را چنان دید که احساس بی‌نیازی کرد» (علق/6-7) @Yekaye

. 2⃣ «جابُوا الصَّخْرَ ... ذِي الْأَوْتادِ؛ الَّذينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ» قدرت بدون معنویت، عاملی است برای برهم زدن امنیت. (تفسیر نور، ج10، ص475) @Yekaye