🔹دوباره به مسائل اقتصادی برگشت؛ اگر در فرازهای قبل، از محاصره و تحریم سخن گفته بود، اکنون سراغ هزینه کردن‌های منافقان می‌رود، که حاضر نیستند در راه خدا هزینه کنند؛ و با بهانه‌تراشی‌های سست خویش، از بار هر مسئولیتی شانه خالی می‌کنند و دوباره هشدار می‌دهد که مرگ در انتظار همه هست و معیار سود بردن یا ضرر کردن، ورود در بهشت و جهنم است، نه ثروت و مکنت دنیا. (آیات 180-185) @Yekaye

🔹باز بر اینکه حتما هم دچار امتحانات سخت می‌شوید و هم از جانب غیرمتدینانِ واقعی (مشرکان باشند یا دین‌فروشان) آزارها خواهید شنید تاکید فرمود و یادآودی کرد که خداوند از علمای ادیان میثاقی گرفته که حقیقت را برای شما آشکار کنند ولی بدانید عده‌ای به خاطر خودپرستی و خودبزرگ‌بینی‌شان دین‌فروشی خواهند کرد و قطعا خدا آنان را عذاب سختی خواهد کرد. (آیات 186-188) @Yekaye

🔹این بار در فرازی متفاوت تذکر می‌دهد که سلطنت عالم در دست خداست و او بر هر کاری تواناست (آیه189)؛ شاید می‌خواهد بگوید اگر ما این اندازه ابتلائات برای مومنان قرار دادیم که هم به لحاظ اقتصادی این اندازه در تنگنا قرار می‌گیرند و هم دین‌فروشانی پیدا می‌شوند که دین را هم در مسیر کاسبی خود خرج می‌کنند، گمان نکنید که کار از دست خدا در رفته و او نمی‌تواند اینها را مهار کند؛ خیر، او می‌تواند؛ اما سنت ابتلاء و جدا کردن منافقان تر مومنان بسیار مهمتر از این است که خودش جلوی آنها را مستقیماً بگیرد. @Yekaye

🔹تا اینجا مرتب اوصاف منافقان و نااهلان را برمی‌شمرد، اما در فراز بعدی به سراغ خردمندان واقعی می‌رود که آفرینش آسمانها و زمین، و گردش شب و روز برایشان نشانه‌ها دارد؛ آنان که در هر حال به یاد خدا هستند، لحظه‌ای «ربنا» از گفتارشان جدا نمی‌شود؛ یعنی همه چیز را در پرتوی ربوبیت خدا می‌بینند؛ پس به هدفمندی آفرینش آسمانها و زمین اذعان دارند؛ و چون هدفمندی عالَم را می‌فهمند، به ربوبیت خداوند و هدفمندی جهان (معاد) و عدل الهی اعتراف می‌کنند و می‌فهمند که خداوند در این دنیا آنان را به حال خود رها نکرده است؛ پس ندای منادی الهی را – پیامبر باشد یا امام - با گوش جان می‌شنوند و به ندای ایمان به پروردگار خویش لبیک می‌گویند؛ می‌دانند که با اتکای بر چنان پروردگاری، مرتبه‌ای از مراتب هستی نیست که نتوانند بدان راه یابند؛ و اگر نرسیدنی هست، تنها ناشی از پیامدهای کارهایشان (ذنوب) و بدی‌های خودشان (سیئات) است؛ پس اولین درخواستشان بعد از ایمان آوردن، این است که خداوند آن بدی‌ها را از وجودشان محو گرداند؛ و آنان را در زمره نیکان از دنیا ببرد و آنچه خود خدا از طریق پیامبرانش به او وعده داده را به او ارزانی دارد؛ و البته که درخواستش مورد اجابت خداوند قرار می‌گیرد و هیچ عملی از او هدر نمی‌رود. (190-195) @Yekaye

🔹شاید این فراز از آیه 195، محور اصلی ماجرا باشد: اینکه سخت‌ترین سختی‌ها، از هجرت و رانده شدن از دیار و اذیت شدن در راه خدا گرفته، تا پیکار و شهادت در راه خدا، برای اینان گوارا می‌شود؛ و البته خداوند هم این گوارایی را در وجود آنها دوچندان می‌کند: هم بدی‌هایشان را محو می‌کند؛ و هم آنها را در بهشتهایی خرم و سرسبز با آبهایی روان و دل‌انگیر وارد می‌کند؛ که اینها صرفا پاداشی ابتدایی از جانب خداست؛ و آن پاداش خاصی که خداوند برای خوبان مهیا کرده، چیزی است که فقط باید رفت و دید. @Yekaye

🔹یکبار دیگر خداوند هشداری می‌دهد که این جولان دادن کافران در دنیا فریبتان ندهد، چرا که در ازای آنچه در آخرت از دست می‌دهند این بهره ناچیزی است؛ اما آنان که خویشتن‌داری می‌کنند و مست دنیا نمی‌شوند به بهشتها و هدایای ویژه الهی دست می‌یابند. (196-198) @Yekaye

🔹در آیات قبل، مرتب از دین‌فروشی عالمان اهل کتاب سخن گفت. در پایان تذکر می‌دهد که مبادا گمان کنید همه این طورند؛ خیر! هستند کسانی که ایمان واقعی آوردند و به هیچ قیمتی دین خود را نمی‌فروشند و البته اجرشان نزد خدا محفوظ است. (199) @Yekaye

🔹آخرین آیه را شاید بتوان عصاره کل این سوره دانست: ای مومنان، همه این حرفها برای این بود که بدانید که مسیر ایمان با سختی گره خورده است: پس هم باید صبر داشته باشید، هم همدیگر را به صبر وادارید؛ و هم کمر همت در برابر دشمن ببندید؛ و در همه این امور خود را در مسیر خدا نگهدارید، تا بلکه به پیروزی نهایی نایل شوید. (200) @Yekaye

🔹یکبار دیگر فرازهای این آیات 164 تا 200 سوره آل عمران را سریعتر مرور کنیم: نعمت بعثت پیامبر، و بلافاصله شروع گرفتاریها و ابتلائات، تا کسانی که واقعا دعوت پیامبر را لبیک گفتند از منافقان جدا شوند؛ با محک نترسیدن از مرگ و شهادت. با جدی شدن دعوت پیامبر بازار دین رونق می‌گیرد؛ و اینجاست که دین‌فروشان وارد می‌شوند؛ اما خدا جلوی آنها را نمی‌گیرد تا پاک از ناپاک جدا شوند. آزمون دیگر هزینه دادن در راه خدا، و سخن تلخ شنیدن از نااهلان، و باز جولان دین‌فروشان، اما کسی از مُلک و قدرت خدا خارج نشده است. و اینک سخن به خردمندان واقعی می‌رسد: باورمند به ربوبیت خدا، و سرمست از مناجات و استغفار؛ و البته خدا بهترین‌ها را برای آنها، که این اندازه در راه خدا سختی کشیدند، مهیا کرده. و بار دیگر هشدار به اینکه عظمت پوشالی کافران فریبتان ندهد؛ که در مقایسه با آنچه نصیب مومنان خواهد شد هیچ است؛ و البته برخی از اهل کتاب هم این را می‌فهمند و دین‌فروشی نخواهند کرد. و نهایتا: ای مومنان، صبر و صبر و صبر، و محکم کردن پیوند با امام و امت، و تقوی؛ این است راه رستگاری. @Yekaye

📝خلاصه پیام آیات 164 تا 200 سوره آل عمران 🌹نعمت بعثت پیامبر در میان شما و هدایت شدن، نعمت بسیار بزرگی است؛ اما انتظار نداشته باشید که هدایت بدون تحمل سختی‌ها و جدا شدن ناخالصی‌ها حاصل شود❗️ ❌در این مسیر هم از جانب بیگانگان و هم از درون جامعه با انواع مشکلات اقتصادی و زخم زبانها و ...، مواجه خواهید شد، یعنی بالاخره عده‌ای برای دنیایشان هرکاری می‌کنند، حتی دین‌فروشی. ⛔️ولی اینها شما را سست نکند؛ چرا که خردمندان حقیقی کسانی‌اند که عبث نبودن نظام خلقت را دریافته‌اند؛ و از این رو، برای رسیدن به سعادت نهایی هر سختی‌ای را تحمل می‌کنند. 🤔پس، 💢مومن باید اهل صبر، حضور فعال در جامعه، و محکم در برابر دشمن باشد و خود را برای انواع سختی‌ها و ناملایمات آماده کند.💢 @Yekaye

فایل word مباحث مطرح شده در آیات 164-200 سوره آل عمران @Yekaye

فایل PDF مباحث مطرح شده در آیات 164-200 سوره آل عمران @Yekaye

925) 📖 بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ 📖 💢به نام خداوند دارای رحمت گسترده و همیشگی ⭕️ سوره نساء ⭕️ 1398/2/1 15 شعبان 1440 @Yekaye

@Yekaye

📝مقدمه چنانکه قبلا اشاره شد، علت انتخاب بحث قبل، واقع شدن ما در عرصه #جنگ_اقتصادی بود؛ که به نظر می‌رسید اواخر سوره آل عمران رهنمودهای مهمی برای این عرصه داشته باشد. 🇮🇷عبور از چهل سالگی #انقلاب_اسلامی و ورود در #گام_دوم ، اقتضائاتی دارد که شاید مهمترین آنها رسیدن به فهم عمیقی پیچیدگی‌های #جامعه_دینی و مشکلات پیش روی آن است؛ تا سختی‌های مسیر، نه ما را از راه به بیراهه بکشاند؛ و نه از ادامه مسیر منصرف سازد. 🤔به نظر می‌رسد زیربنای #جامعه ‌ای که بخواهد واقعا دینی باشد، این است که نهاد #خانواده در آن نقش خود را درست ایفا نماید؛ و 〽️واقعیت این است که #نظام_سرمایه‌داری به طور غیرمحسوس و تدریجی، اما با جدیت، در مسیر تضعیف نهاد خانواده گام برمی‌دارد؛ و 🚫این خطری است که #نظام_اسلامی ما، و بلکه #حیات_اجتماعیِ ما ایرانیان با چنان سابقه تمدنی‌ای را تهدید می‌کند. این امور انگیزه‌ای شد که برای ادامه کار، با #توکل بر خدا و #توسل به اهل بیت علیهم‌السلام، در این ایام بابرکت #میلاد_مبارک_امام_زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، 🔺سوره مبارکه #نساء🔺 در دستور کار قرار داده شود. مروری بر بحثی که تحت عنوان #غرض_و_دورنمای_سوره در ادامه خواهد آمد، شاید بتواند چرایی انتخاب این سوره در این برهه را بیشتر آشکار کند. از خداوند متعال توفیق #گام_برداشتن صحیح و مداوم در مسیر او و #فهم_عمیق و صحیحِ کلام او را خواستاریم. @Yekaye

✅معرفی سوره نساء 🔹سوره نساء را عموما از سوره‌های #مدنی دانسته‌اند ؛ برخی کل آیات آن را مدنی می‌دانند؛ اما برخی دو آیه 58 (إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ سَميعاً بَصيرا) و آیه آخر آن (يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتيكُمْ فِي الْكَلالَةِ ...) را نازل شده در مکه می‌دانند. (مجمع البيان، ج3، ص3) 🔹این سوره در دسته‌بندی‌ای که از پیامبر اکرم ص روایت شده، جزء سوره‌های #سبع_طوال (هفت سوره طولانی) است که در حدیث نبوی، این هفت سوره معادل تورات دانسته شده است. (الدر المنثور، ج2، ص116) و به لحاظ حجم (تعداد حروف و کلمات، نه صرف عدد آیات) بعد از سوره بقره، بزرگترین سوره قرآن کریم است. 🔹این سوره را ظاهرا به این دلیل سوره نساء نامیده‌اند که واژه «نساء: زنان» (از مجموع 59 بار کاربردش در قرآن) 28 بار در این سوره به کار رفته و بیشتر احکام فقهی مربوط به زنان در این سوره آمده است. نام دیگر این سوره نساءالکُبری یعنی سوره بزرگ زنان است، چون سوره طلاق «‌نساءالصُغری» یا «‌نساءُالقُصری‌» یعنی سوره کوچک زنان نام دارد. (دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷؛ به نقل از ویکی شیعه، مدخل «سوره نساء») 🔹این سوره، که به عنوان چهارمین سوره در مصحف شریف قرار داده شده، ظاهرا 92مین سوره‌ای است که بر پیامبر اکرم ص نازل شده و طبق روایت امام باقر ع سوره نور (که در آن نیز مسائل متعددی درباره زنان و خانواده مطرح شده) بعد از این سوره نازل شده؛ و حضرت شاهد این مدعا را هم این برمی‌شمرند که در آیه 14 سوره نساء مجازات حبس را برای زنان زناکار مطرح می‌کند و می‌فرماید این مجازات باشد تا خداوند راهی را نشان دهد؛ و در آیه 2 سوره نور، این راه نشان داده می‌شود که همان اقامه حد است. (الكافي، ج2، ص33) . @Yekaye

📖تعداد آیات تعداد آیات آن، بر اساس نسخه کوفی (که امروزه به خط عثمان طه در بلاد مشرق اسلامی رایج است) 176 آیه و بر اساس نسخه شامی 177 آیه و بر اساس سایر نسخه‌ها 175 آیه می‌باشد. 🔖(در جلسه۴۴۶ درباره چرایی اختلاف در تعداد آیات سوره‌ها توضیح داده شد: http://yekaye.ir/al-muzzammil-73-1-2/ ) تفاوت در دوجاست: 1) در نسخه‌های کوفی و شامی، آیه 44 با عبارت «وَ يُريدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبيل» تمام می‌شود؛ اما در بقیه نسخه‌ها عبارت بعدی، یعنی «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدائِكُمْ وَ كَفى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَ كَفى بِاللَّهِ نَصيراً» هم جزء همین آیه است. 2) در نسخه شامی، عبارت «وَ لا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَ لا نَصيراً» (آیه173 کوفی) آیه مستقلی حساب شده است؛ اما در بقیه نسخه‌ها، این عبارت ادامه آیه «فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَ يَزيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَمَّا الَّذينَ اسْتَنْكَفُوا وَ اسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذاباً أَليماً» می‌باشد. 📚مجمع البيان، ج3، ص3 @Yekaye

✅فضیلت و اهمیت سوره ☀️1) از امیرالمومنین ع روایت شده است که: کسی که سوره نساء را در هر جمعه بخواند از فشار قبر در امان بماند. 📚ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص105؛ تفسير العياشي، ج1، ص215؛ مجمع البيان، ج3، ص3؛ المصباح للكفعمي، ص439 حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَابِسٍ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ عَنِ الْمِنْهَالِ عَنْ عَمْرِو بْنِ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ النِّسَاءِ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ أُومِنَ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ. 📚در أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص369 همین مطلب به نقل امام سجاد ع از پیامبر اکرم ص هم روایت شده است. @Yekaye

☀️2) از رسول الله ص روایت شده است: کسی که این سوره را بخواند همانند آن است که بر هر مومنی [یا: هرکسی] که ارثی می‌برد ارثی را صدقه بدهد؛ و از حیث پاداش همانند کسی که برده‌ای را بخرد و آزاد کند به او پاداش دهند؛ و از شرک مبرا گردد؛ و در مشیت خدا در زمره کسانی که خداوند از آنان درمی گذرد باشد. 📚مجمع البيان، ج3، ص3؛ المصباح للكفعمي، ص439 أبي بن كعب عن النبي ص قال مَنْ قَرَأَهَا فَكَأَنَّمَا تَصَدَّقَ عَلَى كُلِّ مؤمن [مَنْ] وَرِثَ مِيرَاثاً وَ أُعْطِيَ مِنَ الْأَجْرِ كَمَنِ اشْتَرَى مُحَرَّراً وَ تَبَرَّأَ [بريء] مِنَ الشِّرْكِ فَكَانَ [و کان] فِي مَشِيَّةِ اللَّهِ مِنَ الَّذِينَ يَتَجَاوَزُ عَنْهُمْ. @Yekaye

📝غرض سوره نساء و مروری بر محتوای کلی آن 🔹نظر علامه طباطبایی این است که غرض این سوره، بیان احکام ازدواج و محرمات نکاح و احکام ارث است و نیز امور دیگری مانند احکام نماز و جهاد و شهادات و تجارت و غیر آن، و متعرض حال اهل کتاب هم شده است؛ و مضامینش نشان می‌دهد که بعد از هجرت نازل شده، و نه یکباره، بلکه در موقعیتهای مختلف؛ هرچند بین اغلب آیاتش ارتباطی هست. 📚(الميزان، ج4، ص134) 🔹این سوره با بحث و احکام ازدواج آغاز می‌شود؛ و سپس وارد مسائل اقتصادی می‌شود؛ آن هم از زاویه مسائل اقتصادی متفرع بر خانواده (سرپرستی اموال ایتام، حق مالکیت برای زن و مرد، ارث و مسائل مربوط به آن). طبیعی است که عادی‌ترین شکل ایجاد خانواده، وضعیت ازدواج بین یک زن و مرد است؛ اما در این سوره اقسام وضعیتهای دیگر (از وضعیتهای کاملا مردود مانند زناکاری و ازدواج با محارم؛ تا وضعیتهایی که تحت شرایطی پذیرفتنی است، مانند تعدد زوجات و ازدواج موقت) نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و حکم هریک بیان می‌شود؛ و سپس به سراغ تقسیم کار درون خانواده و سایر احکام خانواده (مدیریت خانواده، مساله نفقه، نشوز، طلاق) می‌رود. 🔹با آیه 36، با تاکیدی بر رابطه احسان با دیگران، بحث از خانواده کوچک (والدین) به خانواده بزرگ (خویشاوندان) و به کل جامعه (همسایگان نزدیک و دور، نیازمندان، در راه ماندگان و ...) کشیده می‌شود و از اینجا بحث وارد عرصه جامعه می‌شود. 🔹شروع بحثهای جامعه نیز با پرداختن به مسائل اقتصادی است؛ اما بلافاصله از مسائل اقتصادی به محوریت اعتقادی در شکل‌گیری جامعه دینی وارد می‌شود و بحثی طولانی درباره کارشکنی‌هایی که ابتدا از جانب سایر متدینان (یعنی اهل کتاب) و سپس از جانب متدینان‌نمایان درون جامعه اسلامی (منافقان) برای جامعه دینی پیش می‌آید، می‌پردازد؛ و در میانه این آیات مهمترین راه غلبه بر این کارشکنی‌ها را این می‌داند که مومنان جایگاه ویژه پیامبر ص و اولی‌الامر به رسمیت بشناسند؛ یعنی بپذیرند که زمام سیاست اساسا باید به دست رهبران دینی جامعه باشد؛ و آیات متعددی را به ضرورت جهاد برای حفظ و بقای جامعه دینی، و اثر آن در تقویت بنیان‌های معنوی جامعه اختصاص می‌دهد؛ همان واجب دینی‌ای که توجه به آن هرگونه برداشت کسانی که می‌پندارند می‌توان مسلمان بود اما حکومت دینی تشکیل نداد را نقش بر آب می‌کند. (چون جهاد یکی از فروع دین اسلام است؛ و مساله‌ای است که تنها در صورتی که حکومت دینی تشکیل شود امکان اجرا خواهد داشت.) و در این میان مکرر از تقابلهای بین مومنان واقعی و کسانی که جهنمی می‌شوند سخن به میان می‌آورد. 🔹در اواسط سوره (آیه125) یکدفعه با اشاره‌ای به اینکه برترین دین، تسلیم خدا شدن است و همه چیز از آن خداست دوباره به بحثهای مربوط به زنان و خانواده برمی گردد و بعد از چند آیه دوباره به سراغ منافقان و اهل کتاب می‌رود و هشدارهایی هم به خود آنان می‌دهد و هم در خصوص خطر آنان به مومنان هشدار می‌دهد و نهایتا آیه آخر را باز با یک مساله در خصوص ارث خانوادگی تمام می‌کند. 🤔شاید بتوان گفت این سوره در مقام تکوین بنیان جامعه دینی است؛ جامعه ای که شروع و زیربنایش نظام خانواده است؛ و البته می‌خواهد آن نوع روابط مطلوب خانوادگی به افق روابط اجتماعی هم کشیده شود؛ و آرمان جامعه، نه فقط برابری و عدالت، که برادری و مودت قرار داده شود. از کارشکنی‌هایی که در این مسیر عده‌ای از متدینان قبلی (اهل کتاب) و فعلی (منافقان) پیش می‌آورند سخن می‌گوید و با تاکید بر گذشت‌های اقتصادی، از مردم می خواهد که حول محور پیامبر ص و امام (که پدران این امتند) جمع شوند؛ و نگذارند دنیاطلبی عده‌ای از افرادی که در سابق (اهل کتاب) یا اکنون (منافقان) ادعای ایمان می‌کنند، مسیر روابط عمیق مومنان با همدیگر را دچار خدشه کند؛ از این رو، در حالی که به طور جدی، ضوابط و حقوق اقتصادی متقابل، حتی در عرصه خانواده را مطرح می‌کند؛ در عین حال می‌کوشد با تثبیت موقعیت پدری امت برای پیامبر ص و امام ع، روابط بین مومنان در افق برادری فهم شود و نه در افق تعاملِ مبتنی بر منفعت‌طلبی. @Yekaye