🔹بالطَّيِّبِ ◾️قبلا بیان شد که «طَیِّب» نقطه مقابل خبیث است و ماده «طیب» در اصل دلالت به هر چیز گوارا و لذت‌بخش و مطلوبی دارد که پاک و طاهر باشد و هیچگونه آلودگی ظاهری و باطنی نداشته باشد؛ که این به تبع موارد مختلف، فرق می‌کند: ▫️«أَرضٌ طَيِّبة» زمینی که آماده کشت است، ▫️«رِيحٌ طَيِّبَةٌ» (یونس/۲۲) نسیم ملایم و دلنواز است؛ ▫️«طعامٌ طَيِّب» خوراکی لذتبخش و پاک و حلال است؛ ▫️«امرأَةٌ طَيِّبة» همسر پاکدامن و عفیف است؛ ▫️«كلمةٌ طَيِّبة» (ابراهیم/۲۴) سخنی است که هیچ جنبه ناپسندی در آن نباشد؛ ▫️«الْبَلَدُ الطَّيِّبُ» (اعراف/۵۸) و «بَلْدَة طَيِّبة» (سبأ/۱۵) سرزمینی است که ایمن و پرخیر و برکت باشد؛ 🔸و تفاوت «طیب» و «طاهر» در این است که در طهارت، پاکی از آلودگی مورد توجه است؛ اما در طیب، مطلوب بودن و صفا و جذابیت خود شیء مد نظر است. 🔖جلسه ۱۲۸ http://yekaye.ir/an-nahl-016-97/ @Yekaye

🔹 حُوباً ◾️ماده «حوب» را دارای سه معنای کاملا مرتبط با هم دانسته‌اند: گناه و نیاز و درماندگی؛ و «حَوْبة» را گناهی دانسته‌اند که ناظر به عاق (بویژه عاق مادر)‌ باشد (معجم المقاييس اللغة، ج2، ص113) ▪️در ارتباط این سه معنا برخی توضیح داده‌اند اصل این ماده برای گناه است (مفردات ألفاظ القرآن، ص261) بویژه گناهی که نوعی ظلم در حق زیردستان و کسانی که مخارجشان بر دوش انسان است، باشد (التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج2، ص351) و غالبا در جایی به کار می‌رود که نیازمندی و درماندگی، شخص را به چنین گناه و ظلمی بکشاند. (مفردات ألفاظ القرآن، ص261) ▪️در معنای این ماده نوعی رانده شدن هم لحاظ شده است، چنانکه برخی اصل این ماده در خصوص راندن (زجر) ‌شتر دانسته‌اند (مفردات ألفاظ القرآن، ص261) و بر همین اساس، در تفاوت «حوب» با «ذنب» (= گناه) گفته شده که «حوب» گناهی است که شخص به نحوی به سوی آن رانده شده است. (الفروق في اللغة، ص228) ▫️«حَوْب» مصدر است (گناه کردن)، و «حُوب» را اسم مصدر (یا حاصل مصدر)‌ دانسته‌اند (گناه) شبیه غَسل و غُسل (مجمع البيان، ج3، ص6؛ التحقيق، ج2، ص351). و در میان مفسران، اغلب (مثلا ابن عباس و حسن) آن را به همین معنای گناه (إثم) دانسته‌اند هرچند برخی آن را در این آیه به معنای ظلم ویا وحشت نیز اخذ کرده‌اند. (البحر المحيط، ج3، ص503) 📿ماده «حوب» تنها همین یکبار در قرآن کریم به کار رفته است. @Yekaye

🔹إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبِيراً مرجع ضمیر در «إنه» ▪️می‌تواند «أکل» (خوردن مال یتیم در زمره مال خویش) باشد ▪️و نیز می‌تواند «تبدل» (جابجا کردن جنس نامرغوب با جنس خوب) باشد؛ ▪️و می‌تواند به هر دو برگردد؛ و در شعر عرب هم چنین استعمالی رایج بوده (البحر المحيط، ج3، ص503 ) و بر اساس امکان استفاده از یک لفظ در چند معنا، نیازی به چنین شاهد آوردنی هم نیست. @Yekaye

دعای روز دوم ماه مبارک رمضان @Yekaye

☀️1) از حسن بصری نقل شده که هنگامی که این آیه (و به یتیمان اموالشان را بازدهید و ... اموالشان را در زمره اموال خود مخورید؛ نساء/2) نازل شد، اینکه یتیمان را نزد خود نگهدارند و با آنان ارتباط داشته باشند بر مردمان سخت آمد و نزد رسول الله ص گلایه کردند؛ و خداوند این آیه را نازل کرد که «و از تو درباره یتیمان می‌پرسند؛ بگو اصلاح برای آنان بهتر است و اگر با آنها درآمیزید پس برادران دینی شمایند» (بقره/220) و این مضمون از امام باقر ع و امام صادق ع نیز روایت شده است. 📚مجمع البيان، ج3، ص7 فقد روي أنه لما نزلت هذه الآية [«وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى أَمْوالِكُمْ»] كرهوا مخالطة اليتامى فشق ذلك عليهم فشكوا ذلك إلى رسول الله ص فأنزل الله سبحانه «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُمْ في الدين» الآية عن الحسن و هو المروي عن السيدين الباقر (ع) و الصادق (ع) ✳️تبصره ظاهرا عده‌ای از آیه سوره نساء که فرموده بود «اموال آنان را در زمره اموال خود مخورید» چنین برداشت کرده بودند که مطلقا مال یتیمی که سرپرستی‌اش را برعهده دارید با مال شما مخلوط نشود، و با نزول آیه مذکور، این برداشت نادرست را اصلاح فرمود. @Yekaye

☀️2) ابن عباس گفته است که مقصود از «وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ: ناپاک را با پاکیزه عوض نکنید» این است که آنچه از اموالتان که بر شما حلال است را با آنچه از اموال آنان که بر شما حرام است به خاطر مرغوبیت و زیادتی که در آن هست، عوض نکنید. و این مضمون از امام باقر ع و امام صادق ع نیز روایت شده است. 📚نهج البيان عن كشف معانى القرآن، ج2، ص111 «وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ» قال ابن عبّاس- رحمه اللّه-: لا تتبدّلوا الحلال من أموالكم بالحرام من أموالهم، لأجل الجودة و الزّيادة فيه. و هو المرويّ عن أبي جعفر و أبي عبد اللّه- عليهما السّلام. @Yekaye

☀️3) از امام صادق ع و امام کاظم ع روایت شده است که فرمودند «حُوباً كَبِيراً: گناهی بزرگ» همان چیزی است که زمین از بارهای سنگین خود بیرون می‌آورد. [ظاهراً اشاره است به آیه: وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها: زلزله/2] 📚تفسير العياشي، ج1، ص: 217 عن سماعة بن مهران عن أبي عبد الله ع و أبي الحسن ع أنه قال «حُوباً كَبِيراً» قال: هو مما يخرج الأرض من أثقالها. @Yekaye

☀️4) از امام رضا ع روایت شده است که فرمودند: تقوای الهی پیشه کنید و احدی از شما متعرض مال یتیم نشود؛ چرا که خداوند جل جلاله خودش متکفل حسابرسی از او شود، اعم از اینکه او را ببخشد یا عذاب کند؛ و پایان یتیمی نیز رسیدن به سن بلوغ است. 📚الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام، ص332 وَ رُوِيَ: اتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا يَعْرِضْ أَحَدُكُمْ لِمَالِ الْيَتِيمِ فَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ يَلِي حِسَابَهُ بِنَفْسِهِ مَغْفُوراً لَهُ أَوْ مُعَذَّباً وَ آخِرُ حُدُودِ الْيُتْمِ الِاحْتِلَامُ. @Yekaye

دعای روز سوم ماه مبارک رمضان @Yekaye

. 1️⃣ «وَ آتُوا الْيَتامى أَمْوالَهُمْ وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبيثَ بِالطَّيِّبِ وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى أَمْوالِكُمْ إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبيراً» در آیه قبل، بحث بر سر آفرینش انسانها از آدم و حواء بود، چه شد که یکدفعه به سراغ بحث ایتام رفت؟ 🍃الف. اولا درست است که از آفرینش انسانها سخن گفت، اما محور بحث، چگونگیِ آفرینش نبود، بلکه محور بحث این بود که تقوای خدایی را پیشه کنید که چنان آفرینشی انجام دارد. ثانیا این آفرینش ناظر بود به پیوند نسبی و سببی (پیوند خویشاوندی و رَحِمی) بین انسانها؛ و رعایت تقوا در خصوص خویشاوندان. یتیمی هم مهمترین عرصه در خویشاوندان است که به خاطر ضعف یتیم و نیازش به سایر اقربای خود که تکفل او را عهده‌دار شوند، و ناتوانی او در قبال آنان، عرصه‌ای است که این تقوا بیش از هر جای دیگر خود را نشان می‌دهد. 🍃ب. چون در آیه قبل از ارحام سخن گفت، سراغ ایتام رفت که در وضعیتی قرار گرفته‌اند که از حیث رَحِمی ابتداءاً سرپرستی ندارند؛ و حال و روز آنها نقطه مقابل حال و روز کسانی است که در رابطه طبیعی پدر-فرزندی سرپرستی دارند. (اقتباس از البحر المحيط، ج3، ص500) 🍃ج. این سوره ظاهرا در مقام تبیین شالوده جامعه اسلامی است که از خانواده آغاز می‌شود. از طرفی می‌دانیم که بُعد اقتصادی اولین و به یک معنا مهمترین شالوده تاسیس یک جامعه است؛ چرا که نیاز متقابل افراد است که آنان را به ایجاد پیوند اجتماعی سوق می‌دهد. ظاهرا همان طور که فرد انسان جسمانیة الحدوث و روحانیة البقا است؛ جامعه هم از نهادهای اقتصادی شروع می‌شود و به سمت نهادهای فرهنگی می‌رود؛ و در این سوره، محوریت شکل‌گیری جامعه را از خانواده، و آن هم عرصه اقتصادی خانواده، و آن هم عرصه‌ای که تقوا برایش موضوعیت پیدا می‌کند شروع کرده است. شاید به نحوی می‌خواهد نشان دهد که آن مقدار که کنشگری در تحلیل جامعه مهم است تاکید بر ساختارهخا موضوعیت ندارد. 🍃د. احکام ازدواج و میراث از مهمترین قوانین جوامع انسانی و دارای بیشترین تاثیر در بقای جامعه است، چرا که ازدواج وضعیت بقای نسل را رقم می‌زند و ارث تقسیم ثروت موجود در دنیا را که بنای جامعه بر آن است، طراحی می‌کند؛ و از این جهت است که برای بحث از جامعه، با این دو مقدمه ورود پیدا کرد. (الميزان، ج4، ص151) 🍃ه. ... @yekaye