🔹مَقْتاً
▪️درباره اصل ماده «مقت»
▫️ برخی گفتهاند که دلالت میکند بر قُبح و زشتی 📚(معجم المقاييس اللغة، ج5، ص341)؛
▫️برخی گفتهاند که دلالت دارد بر بُغض و نفرت شدید 📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج11، ص139)
▫️و برخی هم هر دو مولفه را دخیل دانسته و گفتهاند که دلالت دارد بر بُغض و نفرت شدید از کسی که مرتکب کار زشت و قبیحی میشود 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص772)
▪️از کاربردهای این کلمه «نکاح مقت» بوده که کسی با زنِ پدرش ازدواج میکرد (وَ لا تَنْكِحُوا ما نَكَحَ آباؤُكُمْ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كانَ فاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ ساءَ سَبيلاً؛ نساء/22) که خداوند منفوریت این را در ردیف فحشاء قرار داد.
▪️کاربردهای قرآنی دیگر این ماده عبارتند از: «لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً» (فاطر/39) «إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا يُنادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمانِ فَتَكْفُرُونَ» (غافر/10) «كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ» (غافر/35 و صف/3)
🔸این ماده همین 6 مورد در قرآن کریم به کار رفته است.
@yekaye
🔹خَساراً
قبلا بیان شد که
▪️ماده «خسر» در اصل دلالت بر «نقص» میکند؛ و نه هر نقصی، بلکه نقصی که بر سرمایه انسان وارد شود؛ خواه سرمایه مادی (مال التجاره) ویا سرمایه وجودی و جان خود آدمی؛ و در قرآن کریم از ۶۵ مورد استفاده از مشتقات این ماده، تنها سه موردش در معنای ضرر مادی به کار رفته است (أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرينَ؛، شعرا/۱۸۱؛ وَ أَقيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْميزان، الرحمن/۹؛ وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُون، مطففین/۳).
▫️معادل فارسی آن، «زیان» و در نقطه مقابل «سود» (ربح) است و از این جهت با «ضرر» که در مقابل «نفع» است، متفاوت میباشد.
▪️برخی توضیح دادهاند که در زبان عربی برای از دست دادن سرمایه دو تعبیر به کار میرود: وقتی مقدار محدودی از سرمایه را از دست داده باشد «وضیعة» میگویند و وقتی کل سرمایه را ضرر کرده باشد «خسران» میگویند (هرچند بعدا خسران در مورد مقداری از سرمایه هم به کار رفته است)؛ و بر این اساس تعبیر «خسروا أنفسهم» هم بدین معناست که آنها چنان جان و هستی و تمام سرمایه وجودی خود خود را هدر دادهاند که گویی هلاک شدهاند و ظاهرا به همین جهت ست که اصل خسران را هلاکت هم دانستهاند.
🔖جلسه ۲۴۳ http://yekaye.ir/al-aaraf-7-22-2/
@yekaye
☀️1) از امیرالمومنین ع روایت شده است:
هرکس که به خداوند کفر بورزد اوست که «مغضوب علیه» (مورد غضب واقع شده) و «ضال» (گمراه) از راه خداوند عز و جل است.
(اشاره دارد به آیه آخر سوره حمد)
📚التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام، ص: 50
قَالَ الْإِمَامُ ع: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع:
كُلُّ مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ فَهُوَ مَغْضُوبٌ عَلَيْهِ، وَ ضَالٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
@yekaye
☀️2) از امام صادق ع روایت شده است:
همراه با ایمان [واقعی] عمل ضرری نمیزند و همراه با کفر [واقعی] عمل سودی نمیبخشد.
آیا نمیبینی که [خداوند] فرموده است: «و هيچ چيز مانع پذيرفته شدنِ انفاقهاى آنان نشد جز اينكه به خدا و پيامبرش كفر ورزيدند» (توبه/54) «و مُردند در حالی که کافر بودند.» (توبه/125)
📚الكافي، ج2، ص464
عَنْهُ عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِي أُمَيَّةَ يُوسُفَ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ:
لَا يَضُرُّ مَعَ الْإِيمَانِ عَمَلٌ وَ لَا يَنْفَعُ مَعَ الْكُفْرِ عَمَلٌ أَ لَا تَرَى أَنَّهُ قَالَ «وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ» «وَ مَاتُوا وَ هُمْ كَافِرُونَ».
@yekaye
☀️3) از امام باقر ع روایت شده است:
کسی که مومن باشد و عمل خوبی در [دوره] ایمانش انجام دهد، سپس فتنهای به او برسد و کفر پیشه کند، سپس بعد از کفرش توبه کند، همه آن عملش که در [دوره] ایمانش انجام داده محاسبه میشود و آن کفر - با توجه به اینکه بعد از کفرش توبه کرده – آن عملش را باطل نمیکند.
📚الكافي، ج2، ص461
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ:
مَنْ كَانَ مُؤْمِناً فَعَمِلَ خَيْراً فِي إِيمَانِهِ ثُمَّ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ فَكَفَرَ ثُمَّ تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ كُتِبَ لَهُ وَ حُوسِبَ بِكُلِّ شَيْءٍ كَانَ عَمِلَهُ فِي إِيمَانِهِ وَ لَا يُبْطِلُهُ الْكُفْرُ إِذَا تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ.
@yekaye
☀️4) از امام صادق ع روایت شده است که:
🔹رسول خدا ص فرمود: اطاعت علی ع ذلت است و معصیتش کفر به خداست!
🔸گفته شد: یا رسول الله!! چگونه میشود که اطاعت علی ع ذلت باشد و معصیتش کفر به خدا؟!
🔹فرمود: همانا علی ع شما را بر انجام حق میکشاند، پس اگر اطاعتش کنید [در برابر حق] ذلیل [و مطیع] میشوید؛ و اگر عصیانش کنید به خداوند عز و جل کفر ورزیدهاید.
📚الكافي، ج2، ص388
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ ابْنِ سِنَانٍ وَ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طَاعَةُ عَلِيٍّ ع ذُلٌّ وَ مَعْصِيَتُهُ كُفْرٌ بِاللَّهِ!
قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ يَكُونُ طَاعَةُ عَلِيٍّ ع ذُلًّا وَ مَعْصِيَتُهُ كُفْراً بِاللَّهِ؟
قَالَ إِنَّ عَلِيّاً ع يَحْمِلُكُمْ عَلَى الْحَقِّ فَإِنْ أَطَعْتُمُوهُ ذَلَلْتُمْ وَ إِنْ عَصَيْتُمُوهُ كَفَرْتُمْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
@yekaye
☀️5) از امیرالمومنین ع روایت شده است:
کافر، دنیا بهشتش است، و زندگی زودگذر نهایت همتش، و مرگ مایه شقاوتش، و آتش جهنم غایت و پایانش!
📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 92
الْكَافِرُ الدُّنْيَا جَنَّتُهُ وَ الْعَاجِلَةُ هِمَّتُهُ وَ الْمَوْتُ شَقَاوَتُهُ وَ النَّارُ غَايَتُهُ.
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
1⃣ «هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ»
مقصود از این تعبیر که «او کسی است که شماها را خلیفههایی در زمین گردانید» چیست؟
🍃الف. شما را جانشینان کسانی که در قرون قبل میزیستند قرار داد، به اینکه شما را بعد از آنان پدید آورد و شما را وارث آنچه از آنِ آنان بود قرار داد.
📚(به نقل از مجمع البيان، ج8، ص642)
به تعبیر دیگر، میخواهد بیان کند که مردم دائما جایگزین همدیگر میشوند و افراد جدید مسلط بر اموری میشوند که تحت سلطه و اختیار گذشتگان بود.
📚(المیزان، ج17، ص52)
تا بدین وسیله آنان از وضعیت گذشتگان خود عبرت گرفته، مسیر کفر را در پیش نگیرند.
📚(البحر المحیط، ج9، ص37)
🍃ب. شما را همنشینان کفار، در هر امتی بعد از امت، و در هر قرنی بعد از قرن قبل، قرار داد
📚(قتاده، به نقل از مجمع البيان، ج8، ص642)
🍃ج. چهبسا مراد همان مقام خلیفةاللهی باشد که در ابتدای آفرینش انسان بدان تصریح کرده است، بویژه که عبارات اینجا بسیار شبیه آنجاست: «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَليفَة: و هنگامی که پروردگارت به فرشتگان فرمود: همانا من در زمین خلیفهای قرار میدهم» (بقره/30)
💠نکته تخصصی #انسانشناسی
در اینکه مقام خلیفةاللهی یک برتریای برای انسان نسبت به سایر موجودات ایجاد میکند تردیدی نیست؛
اما اینکه این برتری لزوما به معنای این نیست که ولو هر کاری بکند، ازبقیه موجودات بهتر است❗️ بویژه اگر آن بار امانتی را که انسان را از سایر موجودات متمایز ساخت (احزاب/72)، «اختیار» خاص انسان بدانیم که منجر به این میشود که موجودی مکلف و مسئولیتپذیر شود
🔖جلسه560، تدبر 1.الف http://yekaye.ir/al-ahzab-33-72/
چرا که اقتضای برخورداری از اختیار این است که موجود مختار بتواند از بقیه بدتر شود (كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ، اعراف/179 و فرقان/44؛ فَهِيَ كَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَة؛ بقره/74)
و
شاهد این مدعا هم آن است که آنجا که از این سخن میگوید که این امانت را هیچ موجودی جز انسان تحمل نداشت، بلافاصله به جای اینکه مدح کند، مذمت میکند (وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولا؛ احزاب/72)
🔖توضیح بیشتر در جلسه560، تدبرهای 4 و 7 http://yekaye.ir/al-ahzab-33-72/
🤔به نظر میرسد که چون اغلب مفسران چنان ذهنیتی داشتهاند (که اگر خلیفةالله شد حتما نهایتا از بقیه بهتر خواهد بود) - با اینکه عبارات این دو آیه بسیار شبیه همدیگرند - این دو را ناظر به همدیگر ندانستهاند و خلیفه در این آیه را صرفاً به معنای جانشین گروههای قبل معرفی کردهاند.
🍃د. ...
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
2⃣ «هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ ...»
این آیه چه ارتباطی به آیات قبل دارد؟
🍃الف. همان طور که کتاب آسمانی را به شما به ارث دادیم (آیه32) به همان صورت زمین را هم به شما از گذشتگان به ارث دادیم تا این نعمت را سپاس میگویید و از وضعیت گذشتگانتان عبرت گیرید.
📚(مجمعالبیان، ج8، ص643)
🍃ب. آیات قبل ناظر به عذاب کافران بود؛ و اکنون میفرماید که ما شما را جایگزین قبلیها کردیم اما شما از کفرورزی و عاقبت سوء گذشتگان عبرت نگرفتید و باز به کفر روی آوردید.
📚(البحر المحیط، ج9، ص37)
🍃ج. آیه میتواند مستقیما به آیه قبل مرتبط باشد؛ یعنی خداوند چون از سویی عالم به غیب آسمانها و زمین است، پس شما را مقام خلیفةاللهی در زمین بخشید و میدانست این تنها در توان انسان است؛ و از سوی دیگر و از سوی دیگر از درون سینههای شما کاملا باخبر است، و بخشیدن این مقام به انسان اصلا به آن معنا نیست که کسی از شما کفر نورزد.
🔖توضیح بیشتر در تدبر1، بند ج https://eitaa.com/yekaye/700
🍃د. ...
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
3⃣ «فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ»
کسی که کفر بورزد این تنها و تنها علیه خودش خواهد بود و ضربهاى به خدا نمىزند.
📚(تفسير نور، ج7، ص507)
💠نکته تخصصی #انسانشناسی
خداوند ربوبیت انسان را برعهده دارد؛
پس هر کمالی که انسان بدان دست مییابد، به عنایت و افاضه خداوند است.
🔺کسی که این ربوبیت را به رسمیت میشناسد و بدان ایمان میآورد خود را در مسیری که خداوند معین کرده قرار میدهد؛
و از این رو
اگر احیانا عمل خلافی هم از او سر بزند، چون در مجموع در مسیر حق است، این خلاف، حداکثر درنگی در کار او پیش میآورد؛ اما ضربه کاری به او نمیزند.
🔻اما کسی که به ربوبیت خداوند کفر بورزد، واقعیت را – که او تحت ربوبیت خدا عمل میکند - تغییر نداده است، بلکه فقط دچار توهم شده،
و به خاطر این توهم، خود را از امدادهای غیبی بیبهره میبیند و بدانها در زندگی روی نمیآورد؛
و عملا خود را از مزایای ایمان آوردن برای طی مسیر رشد و کمال محروم میکند.
✳️بحثی درباره #علم_دینی
این نکته در ساحت علوم انسانی هم رخ مینماید. دانشمندی که انسان را تحت ربوبیت خداوند نبیند، عملا قسمت عظیمی از واقعیت را سانسور کرده و در حقیقت فقط خودش را از برخی از اطلاعات صحیح و مهم که بدون آنها هیچ تحلیلی به ثمر نمیرسد محروم کرده است.
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
4⃣ «فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ»
كفّار، كفر خود را به گردن نياكان يا جامعه نياندازند.
📚(تفسير نور، ج7، ص507)
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
5⃣ «هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ + فَـ + مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ»
این دو جمله را با حرف «ف» به هم مربوط کرد؛ چرا؟
🍃الف. جانشينى انسان در زمين بايد عامل شكر باشد نه كفر. یعنی شما نيز رفتنى هستيد و ديگران جانشين شما خواهند شد، پس در اين چند روز دنيا كفر نورزيد.
📚(تفسير نور، ج7، ص507)
🍃ب. چهبسا میخواهد توجه دهد که گذشتگانتان که شما جانشین آنها شدهاید را ببینید: پس هرکس کفر ورزید کفرش به ضرر خودش تمام شد.
🍃ج. شاید میخواهد بفرماید اینکه خداوند شما را خلیفه در زمین قرار داده است، بدین معنا نیست که شما حتما موجودات خوبی خواهید بود و کفر نخواهید ورزید.
🍃د. شاید میخواهد بفرماید اینکه خداوند شما را خلیفه در زمین قرار داده است، بدین معنا نیست که اگر کفر بورزید کفرش علیه او تمام نشود.
🍃ه. ...
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
6⃣ «وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً»
چرا نفرمود که ثمره کفرِ کافران «مقت» (مبغوض و رانده شدن از درگاه الهی) و خسران است،
بلکه از تعبیر «لا یزید: نمیافزاید» استفاده کرد؟
🍃الف. چون فطرت انسان همواره در معرض استکمال . ازدیاد است؛ پس اگر تسلیم حق باشد این کمال و قرب او را میافزاید و اگر کفر بورزد، مبغوضیت و خسارت در پیشگاه خدا را.
📚(المیزان، ج17، ص52)
🍃ب. خطرات و آثار كفر محدود نيست و هر لحظه گسترش مىيابد.
📚(تفسير نور، ج7، ص507)
🍃ج. ...
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
7⃣ «وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً»
چرا «خسارا» را مستقیما به «مقتاً» عطف نکرد و کل جمله را مجددا تکرار فرمود؟
و اکنون که تکرار کرده،
چرا برای «مقتِ» (مبغوض و رانده شدن از درگاه الهی) کافر، از تعبیر «عند ربهم» استفاده کرد؛ اما برای «خسارت» خیر؟
🍃الف. چون خسارت از پیامدهای تبدیل ایمان به کفر، و شقاوتمند شدن است و امری ناشی از عمل خودشان است؛ اما مبغوض شدن امری است که از ناحیه خدا متوجه آنان میشود. به عبارت دیگر، محبوب و مبغوض شدن، دو امر خارجی است که «نزد چه کسی» در آن موضوعیت دارد [مثلا شخصی محبوب خداست و مبغوض شیطان] اما خسارت مطلبی است که فقط به خود شخص مربوط است.
📚(المیزان، ج17، ص52)
🍃ب. میخواهد توجه دهد که این کفر آنها دو پیامد مستقل دارد که هردو موضوعیت دارند و در هشدار دادن به کافران هر دو مستقلا به کار میآیند. مثلا اگر کسی حتی چنان از خدا بیگانه است که گمان میکند که مبغوض خدا شدن اصلا اهمیتی ندارد، دست کم بداند که این کفر، علاوه بر این، به خودی خود به او خسارت خواهد زد.
🍃ج. ..
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
8⃣ «وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً»
كفر به خودى خود، عامل خسارت است، گرچه كافر عمل فاسدى انجام ندهد.
📚(تفسير نور، ج7، ص507)
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
9⃣ «هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ ... لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً»
صرف اینکه خداوند ما انسانها را خلیفه در زمین قرار داده نتیجه نمیدهد که هر کاری انجام دهیم باز ما را دوست خواهد داشت❗️
بلکه اگر کسی کفر بورزد، خداوند او را را بشدت مبغوض و مطرود درگاه خویش خواهد کرد.
@yekaye
یک آیه در روز
739) 🌺 هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزيدُ
.
🔟 «هُوَ الَّذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ ...وَ لا يَزيدُ الْكافِرينَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً»
صرف اینکه خداوند ما انسانها را خلیفه در زمین قرار داده نتیجه نمیدهد که هر کاری انجام دهیم ضرر و زیان نخواهیم کرد❗️
بلکه اگر کسی کفر بورزد، با همین زندگی خلیفةاللهی جز بر زیانش افزوده نخواهد شد.
@yekaye
740) 🌺 قُلْ أَ رَأَيْتُمْ شُرَكاءَكُمُ الَّذينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُوني ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً فَهُمْ عَلی بَيِّنَةٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً إِلاَّ غُرُوراً 🌺
💐ترجمه
بگو آیا شریکانتان که را به جای خدا میخوانید ملاحظه کردهاید؛ نشانم دهید که چه چیزی از زمین را آفریدهاند؟! ویا در [کار] آسمانها شراکتی داشتهاند؟! ویا به آنان کتابی دادهایم که آنان بر حجتی از آن تکیه میکنند؟! [نه، چنین نیست؛] بلکه ظالمان به همدیگر جز فریب وعدهای نمیدهند.
سوره فاطر (35) آیه 40
1397/2/18
21 شعبان 1439
@yekaye
🔹 شُرَكاءَكُمُ ؛ شِرْكٌ
▪️ماده «شرک» در اصل به معنای مقارن هم قرار گرفتن، و نقطه مقابل تک و منفرد بودن است، و «شرکت» به معنای آن است که چیزی بین دو نفر (یا بیشتر) باشد و خاصِ یک نفر نباشد
📚(معجم المقاييس اللغة، ج3، ص265)
▫️ برخی توضیح داده اند هر گونه مقارنتی بین دو یا چند نفر در چیزی یا در کاری به نحوی که هر یک سهمی و تاثیری در آن داشته باشد.
📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج6، ص48)
▫️ و برخی تاکید آن را بر مفهوم مالکیت قرار داده و گفتهاند «شرکت» و «مشارکت» به معنای مخلوط بودن دو مِلک و دارایی است، یعنی چیزی از آنِ دو نفر یا بیشتر باشد (وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ؛ إسراء/111)
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص451)
▪️این ماده در قرآن کریم در بابهای
▫️مفاعله (مشارکت، شریک کسی شدن: شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلاد، اسراء/67) ،
▫️إفعال (دیگری را شریک کردن و شرک ورزیدن: إِنَّما أَشْرَكَ آباؤُنا مِنْ قَبْل، اعراف/173؛ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ، بقره/221) و
▫️افتعال (اشتراک، و با هم شریک شدن: ٍ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ، صافات/33 و زخرف/39)
به کار رفته است.
▪️جمع «شریک» «شرکاء» است؛ و این دو کلمه
▫️هم در مورد کسی که در عرض انسان است و با هم در چیزی مشارکت دارند به کار میرود (فَهُمْ شُرَكاءُ فِي الثُّلُث؛ نساء/12) و
▫️هم در مورد کسی که در طول انسان است و با کس دیگری در خصوص انسان مشارکت دارد (هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هذا لِشُرَكائِنا، انعام/136؛ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَجُلاً فيهِ شُرَكاءُ مُتَشاكِسُونَ، زمر/29)
بدین ترتیب وقتی این کلمه به صورت مضاف به ضمیر میآید،
▫️گاه به معنای «شریک در مضاف الیه» است (ادْعُوا شُرَكاءَكُمْ؛ اعراف/195) و
▫️گاهی به معنای «شریک با مضاف الیه» است (يُناديهِمْ أَيْنَ شُرَكائي؛ فصلت/47)
ماده «شرک» و مشتقات آن 168 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
@yekaye
🔹تَدْعُونَ
ماده «دعو» در اصل به معنای «متمایل شدن به جانب کسی با کلام» ویا «خواستن چیزی با توجه و میل به آن» و معادل کلمات فارسی «دعوت کردن و خواندن» است. درباره این کلمه و ماده «دعو» در آیه 14 همین سوره توضیح داده شد.
🔖جلسه 714 http://yekaye.ir/al-fater-35-14/
🔹بَيِّنَةٍ
ماده «بین» هم به معنای «فصل» (فاصله و جدایی) به کار میرود و هم به معنای «وصل» (اتصال و به هم رسیدن)؛ و «بیان» به معنی آشکار کردن است و «بیِّنه» [= دلیل] هم از همین ریشه و به معنای چیزی است که دلالت کاملا آشکار داشته باشد. درباره کلمه «بَیِّنَة» و ماده «بین» در آیه 25 همین سوره توضیح داده شد.
🔖جلسه 725 http://yekaye.ir/al-fater-35-25/
🔹غُرُوراً
ماده «غرر» در اصل در جایی به کار میرود که با تاثیر چیزی، غفلتی حاصل شود و بدین جهت آن را اخص از غفلت دانستهاند و «غُرور» به معنای «فریب خوردن» و در غفلت واقع شدن است؛ که به معنای «خدعه» (نیرنگ و فریب) هم بسیار نزدیک است و در تفاوت این دو گفتهاند که غرور در اصل در جایی است که با به ایهام انداختن مطلبی بر مخاطب مشتبه شود، اما خدعه غالبا در جایی است که با مخفی کردن بخشی از واقعیت مخاطب را فریب دهند. درباره این کلمه و ماده «غرر» در آیه 5 همین سوره توضیح داده شد.
🔖جلسه 705 http://yekaye.ir/al-fater-35-5/
📖اختلاف قرائت
▫️در قرائت اهل مدینه (نافع) و شام (ابن عامر) و اغلب قراء کوفه (کسائی، و روایت شعبه از عاصم) به صورت « عَلى بَيِّناتٍ» (به صورت جمع) قرائت کردهاند؛
▫️اما در قرائت اهل مکه (ابنکثیر) و بصره (ابوعمرو) و برخی دیگر از قرائات کوفه (حمزه، و روایت حفص و ابان از عاصم) و نیز قرائت خلف (از قراء عشره) و اعمش (از قراء اربعة عشر) و ابنوثاب (از قرائتهای غیرمشهور) به صورت «عَلى بَيِّنَةٍ» (به صورت مفرد) قرائت کردهاند.
📚مجمع البيان، ج8، ص641-642 ؛ البحر المحيط، ج9، ص39
@yekaye