یک آیه در روز
947) 📖 وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَكانَ زَوْجٍ وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا ت
.
2️⃣ «اسْتِبْدالَ زَوْجٍ مَكانَ زَوْجٍ»
ازدواج مجدّد از نظر اسلام مجاز است. (تفسير نور، ج2، ص261)
💠ثمره #جامعهشناختی
در مسیحیت تحریفشدهی رایج در غرب، نهتنها اصل ازدواج مذموم بود و تجرد مقدس شمرده میشد (چنانکه کشیشان موظفند تا آخر عمر ازدواج نکنند) بلکه اگر دو نفر به ازدواج اقدام میکردند، حتی اگر بعد از مدتی میفهمیدند که امکان زندگی مشترک وجود ندارد تا آخر عمر حق نداشتند از هم جدا شوند و ازدواج مجددی در پیش گیرند❗️
به نظر میرسد یکی از معضلاتی که در غرب منجر به پدیده شوم #دوستدختر و #دوستپسر شد همین حکم ناصواب بود، یعنی افراد کمکم به این سمت سوق داده شدند که مدتی طولانی با هم بودن (حتی برقراری رابطه جنسی و بچهدار شدن) را تجربه کنند تا اگر به این جمعبندی رسیدند که با هم مشکلی نخواهند داشت به ازدواج اقدام کنند.
💢اسلام با مجاز شمردن طلاق و ازدواج مجدد، عملا مانع شکلگیری چنین واقعهای شد؛
و از این رو،
اگر مردم در جوامع غربی از روی یک اضطرار اجتماعی به سوی دوستیهای غیرمجاز دختر و پسر کشیده شدند،
اما در کشورهای اسلامی، وقوع این رفتارها، و پدیدههایی مثل #ازدواج_سفید و ...، صرفا ناشی از یک #ابتذال_فرهنگی و خودباختگی و مرعوبیت در مقابل #سبک_زندگی غربی است؛
زیرا در احکام اسلام بنبستی که توجیهگر و بهانهای برای روی آوردن به چنین منکراتی باشد وجود ندارد.
@yekaye
یک آیه در روز
952) 📖 و مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَل
.
1️⃣ «وَ مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإیمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ذلِكَ لِمَنْ خَشِی الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیرٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ»
📖در آیه 23 برخی از زنان که ازدواج با آنان حرام است را برشمرد؛ در آیه 24 زنان متاهل را هم به این فهرست اضافه کرد؛ و سپس ازدواج با هر زنی غیر از این موارد را مجاز اعلام کرد.
📖سپس به سراغ ارائه گزینههای دیگر رفت و نشان داد که در اسلام روابط مجاز جنسی تنها محدود به عرصه ازدواج دائم نیست و برای کسانی که امکان ازدواج دائم و تشکیل خانواده مهیا نیست و یا به هر دلیلی تمایلی به این کار ندارند راههای دیگری هم وجود دارد:
▪️یکی خریداری کنیز و با او نکاح کردن؛ و
▪️دیگری متعه کردن (ازدواج موقت)؛ که این دو را در همان آیه 24 مورد توجه قرار داد.
📖در این آیه به راه چهارمی اشاره میکند که اگر کسی استطاعت مالی برای ازدواج را ندارد راه دیگری که پیش روی او باز شده، ازدواج با کنیزان مسلمان است.
از آنجا که کنیز تحت اختیار صاحبش است، رغبت برای ازدواج با کنیز از جانب یک فرد آزاد بسیار کمتر از رغبت به ازدواج با یک زن آزاد است؛
ولی مزیتش این است که هزینه او بسیار کمتر از هزینه ازدواج با زن آزاد است، زیرا کنیزان هم مهریهشان خیلی پایینتر بوده، وهم مخارجشان عموما کمتر بوده و تحت شرایطی مقداری از نفقه او برعهده صاحبش است؛
و عبارت پایانی آیه (ذلک لمن خشی العنت منکم) که در بسیاری از روایات نیز بر آن تاکید شده است، این است که این حکم در درجه اول برای افرادی است که نمیتوانند با خویشتنداری خود را حفظ کنند و از سوی دیگر به لحاظ مالی امکان اقدام به ازدواج با زنان آزاد را هم ندارند؛ و توصیه میکند که اگر بتوانید صبر و خویشتنداری در پیش گیرید برایتان بهتر است تا چنین ازدواجی که دائما به خاطر اینکه زن شما تحت اختیار و ولایت یک مرد دیگر است، نگران و ناخرسند باشید.
(البته در روایات به تفصیل شرح داده شده که مردی که اجازه ازدواج با کنیز خود را به یک مرد آزاد دیگر میدهد، نه خودش دیگر حق دارد که با آن کنیز نکاح کند؛ ونه حق ندارد جلوی تداوم ازدواج آنان را بگیرد؛ بله، تنها حقی که دارد این است که میتواند کنیزش را بفروشد؛ و اگر فروخت، صاحب جدیدش میتواند آن ازدواج را ملغی اعلام کند؛ و همین است که ازدواج با کنیز را همواره با یک نگرانی همراه میکند.)
💢آن نکتهای که در این ازدواج مورد تاکید قرار میدهد که مواظب باشید که کنیزان مورد نظر نهتنها اهل زناکاری نباشند، بلکه اهل برقراری دوستیهای با نامحرمان و روابط مخفیانه هم نباشند؛ شاید تاکید بر این دو مولفه بدین جهت بوده که احتمال وقوع این گونه روابط نامشروع از جانب کنیزان بیشتر بوده است؛ چرا که آنان در موقعیت فرهنگی پایینتری از افراد آزاد قرار داشتهاند ؛ زیرا یا خودشان غیرمسلمانانی بودهاند که در جنگ به اسارت درآمده بودند، و یا فرزندان و نوادگان چنین کسانی بودهاند و از این رو، در مجموع این قشر از تعالیم اسلام دورتر بودهاند.
در ادامه تاکید میکند که اگر یک زن کنیز مرتکب این گونه روابط نامشروع شود، به اندازه نیمی از مجازات زنان آزاد باید مجازات شود.
✳️ با اینکه امروزه دیگر کنیز و بردهای وجود ندارد، در عین حال این آیه که عمدهاش ناظر به وضع کنیزان است امروز کاملا کاربردی است
زیرا این آیه از مواردی است که صریحا آنچه به عنوان #دوستپسر و #دوستدختر در جوامع مدرن شیوع پیدا کرده را در ردیف #زناکاری قرار میدهد و انجام آن را بشدت نفی میکند؛ و مسلمانان را از رفتن به سراغ زنانی که اهل این گونه روابطند برحذر میدارد.
(در ازای این آیه که در مقام مذمت زنانی است که به دوستیهای اینچنینی اقدام میکنند، آیه 5 سوره مائده است که مردانی را که به چنین دوستیهایی اقدام میکنند به همین شدت مذمت میکند.)
@yekaye
یک آیه در روز
952) 📖 و مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَل
.
2️⃣1️⃣ «مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ»
💢پاکدامنی در گروی دو شرط است:
⛔️یکی اینکه شخص اهل زناکاری علنی نباشد؛ و
⛔️دیگر اینکه اهل برقراری دوستی مخفیانه با نامحرمان نباشد.
📜و نقل است که در عرب جاهلیت، از زناکاری با نام «سفاح» یاد میکردند و اگرچه چنین کاری رواج داشت اما در مجموع آن را ناپسند میداشتند و کسی که مرتکب آن میشد مذموم بود؛
اما در عین حال برقراری رابطه دوستی اینچنینی بین آنان، حتی بین زنان آزاد، وجود داشت؛ و کسی که چنین دوستی مخفیانهای داشت (حتی زن شوهردار) مورد مذمت واقع نمیشد❗️
📚الميزان، ج4، ص278؛
🔖و نیز تدبر2
💠نکته تخصصی جامعهشناختی:
📝پدیده #دوستدختر و #دوستپسر
این آیه و آنچه درباره وضعیت اجتماعیای که منجر به نزول این تعبیر در این آیه شد گفتهاند (ر.ک: تدبر2) بخوبی نشان میدهد پدیده شومی که با عنوان #دوست_پسر و #دوست_دختر از #جاهلیت_مدرن در جامعه ما وارد و عادیسازی شده، ریشه در همان #جاهلیت_اولی دارد.
در واقع،
این روابط از قدیمالایام در برخی جوامع یافت میشده؛
اما آنچه امروزه شاید توجه را بیشتر به خود جلب میکند رواج فوقالعاده و بسیار عادی قلمداد شدنِ این پدیده در جوامع غربی است؛
که دیگر آن را از حالت دوستی مخفیانه به دوستیها و روابط علنی کشانده؛
و افراد به بهانه اینکه شناخت درستی از طرف مقابل پیدا کند، به چنین روابطی دست میزند
و گاه افرادی پیدا میشوند که دهها سال با هم زندگی و رابطه جنسی و حتی فرزند مشترک داشتهاند اما هنوز در اینکه واقعا شایسته ازدواج با همدیگر هستند یا نه، تردید دارند و خود را به عنوان دوستپسر و دوستدختر همدیگر میشناسند و به ازدواج رسمی اقدام نکردهاند‼️
💢درباره چرایی گسترش اینچنینی این پدیده در جوامع غربی، یک علتش سختگیریهای کلیسا در امر ازدواج بود:
📛در قوانین کلیسا هرکس فقط یکبار حق ازدواج داشت و حق طلاق وجود نداشت؛ و فرد، چه زن باشد چه مرد، اگر ازدواجش ناموفق بود دیگر تا آخر عمر، جز برقراری روابط نامشروع، چارهای نداشت! در چنین فضایی بسیاری از افراد تصمیم گرفتند که ابتدا مدتی با هم دوست باشند که مطمئن شوند به درد همدیگر میخورند یا خیر؛ و این رویه نامطلوب، حتی بعد از اینکه طلاق در جوامع غربی مجاز شد، باز ادامه یافت.
🤔با توجه به چنین سابقهای، در جامعه اسلامی، که از ابتدا هم طلاق، و ازدواج مجدد مجاز بوده، و هم با قانون متعه، افراد میتوانستهاند برای مدت معینی سطوحی از روابط مشترک را تجربه کنند و همدیگر را برای مناسب بودن برای زندگی مشترک بیازمایند، وجود چنین روابطی، جز نوعی ابتذال و خودباختگی و مرعوبیت فرهنگی، هیچ توجیهی ندارد❗️📚برای تفصیل فهم این پدیده و راهکارهای جلوگیری از آن، ر.ک: #جنسیت_و_دوستی، مواجههای اسلامی با مساله دوستی دختر و پسر (سوزنچی). نشر معارف.
@yekaye