🔹«الصِّراط» قبلا بیان شد که اغلب اهل لغت بر این نظرند که اصل کلمه «صراط» ، «سراط»، و از ماده «سرط» بوده است که چون مخرج حرف «ص» به «ط» نزدیکتر است، به صورت «صراط» درآمده است؛ و ماده مستقلی به صورت «صرط» نداریم و هر چه هست به «سرط» ‌برمی‌گردد. معنای رایج «سرط» «بلعیدن سریع» است و برخی توضیح داده‌اند که با توجه به کاربردهای مختلف آن، اصل ماده «سر‌ط» دلالت بر «غیب شدن ناشی از رفت و برگشت» می‌کند و بلعیدن را هم از همین جهت «سرط» گفته‌اند. درباره وجه تسمیه «صراط» هم گفته‌اند، صراط، راه مهیا و سهل‌شده‌ای است که گویی رهرو را در خود می‌بلعد، بدون اینکه بگذارد رهروش از آن بیرون بیفتد. 🔖جلسه 108 http://yekaye.ir/fateha-alketab-1-6/ 📖 اختلاف قرائات در همانجا بیان شد که حرف اول کلمه «صراط» در قرآن کریم، هم به صورت «س» و هم به صورت «ز» و هم به صورت اشمام «ص» به «ز» و هم به صورت اشمام به «س» قرائت شده است. 🔹اکنون می‌افزاییم: در قرائت ابن‌مسعود، ظاهرا این آیه سوره یس به صورت «عَلىٌّ صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ» نیز قرائت شده است. 📚(الفضائل (لابن شاذان القمي)، ص174؛ الروضة في فضائل أمير المؤمنين، ص231) ✳️همچنین قبلاً درباره قرائت کلمه «عَلَیَّ» به صورت «عَلِی» (اسم حضرت علی ع) در آیه «قالَ هذا صِراط عَليّ مُسْتَقيم» (حجر/41) و اینکه اختلاف قرائات اصلا به معنای تحریف نیست، توضیحاتی گذشت. 🔖جلسه 280 http://yekaye.ir/al-hegr-15-41/ @yekaye

🔹«الْمُسْتَقيم» قبلا بیان شد که این کلمه اسم فاعل از فعل «استقام» است. ▫️ماده «قام» به معنای «انتصب» (صاف ایستادن) و نیز به معنای عزم بر انجام کاری است (قام بهذا الامر). و ▫️ «استقامت» هم به راهی گفته می‌شود که در مسیر مستقیم (صاف و بی‌انحناء) باشد و از این جهت، راه حق، راه مستقیم گفته شده؛ و کاربرد تعبیر استقامت برای انسان هم از این باب است وی در راه مستقیم باقی بماند. ▪️همچنین با توجه به نزدیکی دو معنای «مستقیم» و «مستوی»، در تفاوت این دو گفته‌اند که: مصدر «استواء» در جایی به کار می‌رود که مقایسه‌ای بین دو چیز شبیه هم در جریان باشد، ولی مصدر «استقامت» بر تداوم یک جریان واحد دلالت دارد؛ لذا نقطه مقابل «استواء»، «تفاوت» است؛ و نقطه مقابل «استقامت»، اعوجاج [= کجی]. 🔖جلسه 108 http://yekaye.ir/fateha-alketab-1-6/ 🔹«عَلى‏ صِراطٍ» عبارت «علی صراط» به لحاظ نحوی ▪️می‌تواند متعلق به «مرسلین» باشد (یعنی: آنان فرستاده شدند بر صراطی مستقیم)؛ ▪️می‌تواند جار و مجرور در مقام خبر باشد؛ یعنی خبر بعد از خبر (یعنی: تو از فرستاده‌شدگانی، تو بر صراط مستقیمی) و ▪️می‌تواند حال باشد (یعنی آنان را فرستادند در حالی که راه و روششان مستقیم بود). 📚(مجمع البيان، ج‏8، ص649) @yekaye

☀️ 1) از امام صادق ع روایتی در تفسیر آیات ابتدایی سوره یس آمده که قسمتی از آن در جلسه 748، حدیث1 گذشت. https://eitaa.com/yekaye/942 در ادامه می‌فرمایند: «بر صراطی مستقیم» یعنی بر راهی واضح؛ «فروفرستاده [از جانب خداوند] شکست‌ناپذیر مهربان» یعنی قرآن. 📚تفسير القمي، ج2، ص211 قَالَ الصَّادِقُ ع: ... «عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» قَالَ: عَلَى الطَّرِيقِ الْوَاضِحِ «تَنْزِيلَ الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ» قَالَ: الْقُرْآن. ✅ ادامه این روایت در بحث از آیه 7 خواهد آمد: https://eitaa.com/yekaye/1058 @yekaye

☀️2) از امام باقر ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: علی جان! هنگامی که روز قیامت شود من و تو جبرئیل بر صراط می نشینیم، پس احدی از آن عبور نمی‌کند مگر اینکه همراهش برائت‌نامه‌ای [از آتش] به خاطر ولایت تو باشد. 📚معاني الأخبار، ص36 حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنِي سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى الْعَبْسِيِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: يَا عَلِيُّ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ أَقْعُدُ أَنَا وَ أَنْتَ وَ جَبْرَئِيلُ عَلَى الصِّرَاطِ فَلَمْ يَجُزْ أَحَدٌ إِلَّا مَنْ كَانَ مَعَهُ كِتَابٌ فِيهِ بَرَاءَةٌ بِوَلَايَتِكَ. @yekaye

☀️ 3) از امام رضا ع روایت شده است: هرکس متشابهات قرآن را به محکماتش برگرداند به صراط مستقیم هدایت شده است. سپس فرمودند: همانا در احادیث ما نیز متشابهاتی هست همانند متشابهات قرآن؛ و محکماتی هست هماند محکمات قرآن؛ پس متشابهاتش را به محکماتش برگردانید و از متشابهاتش بدون محکماتش پیروی نکنید که گمراه خواهید شد. 📚عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج1، ص290 حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي حَيُّونٍ مَوْلَى الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ رَدَّ مُتَشَابِهَ الْقُرْآنِ إِلَى مُحْكَمِهِ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ثُمَّ قَالَ: إِنَّ فِي أَخْبَارِنَا مُتَشَابِهاً كَمُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ وَ مُحْكَماً كَمُحْكَمِ الْقُرْآنِ فَرُدُّوا مُتَشَابِهَهَا إِلَى مُحْكَمِهَا وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهَا دُونَ مُحْكَمِهَا فَتَضِلُّوا. @yekaye

✅ احادیث [و بعضاً تدبرهای] جلسات زیر هم به بحث «صراط مستقیم» مربوط است که مجددا تکرار نمی‌شود: 🔖جلسه 108 http://yekaye.ir/fateha-alketab-1-6/ 🔖جلسه 109 http://yekaye.ir/al-fatihah-001-7/ 🔖جلسه 211 http://yekaye.ir/al-muminoon-023-073/ جلسه 280 http://yekaye.ir/al-hegr-15-41/ @yekaye

. 1⃣ «الْمُرْسَلينَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ» خداوند هر پیامبری را که بفرستد، او را بر صراط مستقیمی قرار می‌دهد. 💠ثمره #اخلاقی 💠 چون هر پیامبری بر صراط مستقیم زندگی و عمل می‌کند، نه‌تنها سخنانی که از جانب خدا آورده‌اند، بلکه تمامی کارها و اعمالشان برای مردم اسوه و الگوست. 📝 نکته تخصصی #اعتقادی با توجه به توضیح فوق، این آیه را می‌توان یکی از شواهد عصمت عمومی انبیاء دانست؛ یعنی انبیاء فقط در نقل کلام خدا معصوم نیستند بلکه در تمامی اعمالشان مبرا از گناه‌اند زیرا تمام اعمال آنان اسوه پیروانشان قرار داده شده است. @yekaye

. 2⃣ «إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلينَ؛ عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ» ای پیامبر! تو را به پیامبری فرستادیم؛ و تو بر صراطی مستقیم هستی. اگر توجه کنیم که: صراط دو جلوه دارد و صراطی که در آخرت است، باطن صراطی است که خداوند در دنیا قرار داده 🔖جلسه 108، حدیث2 و 3 http://yekaye.ir/fateha-alketab-1-6/ آنگاه این «بر صراط بودن پیامبر ص»، 🔺یک جلوه دنیوی دارد که پیروی از او، انسانها را در مسیر خدا هدایت می‌کند؛ و 🔺یک جلوه اخروی دارد: یعنی پیامبر بر پل صراط نشسته و معلوم می‌کند که چه کسی باید از این صراط گذر کند و چه کسی در جهنم بیفتد. 🔖حدیث2 https://eitaa.com/yekaye/994 @yekaye

. 3⃣ «عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ» راه قرآن، صراطی مستقیم است؛ راهی واضح و آشکار است 🔖حدیث1 https://eitaa.com/yekaye/993 و اگرچه آیات به صورت محکم و متشابه عرضه شده است، اما کسی که متشابهات را به محکمات برگرداند، در صراط مستقیم قدم برمی‌دارد و کج‌راهه نخواهد رفت. 📝 نکته #انسان‌شناسی درباره اینکه چرا اساساً خداوند آیات متشابهی قرار داد، علامه طباطبایی به تفصیل توضیح داده‌اند که: چون مراتب درک و فهم انسانها متفاوت است، و هر حقیقتی را نمی‌توان به گونه‌ای گفت که همگان یکسان بفهمند؛ پس کلامی که بخواهد همه انسانها را مخاطب خود قرار دهد باید ظرفیتی داشته باشد که هرکس به فراخور خود از آن استفاده کند؛ و چاره‌ای نیست جز اینکه برخی از مطالب متشابه باشد، که متشابه بودن آیات، متناسب با ظرفیت‌های متنوع افراد، از این شخص تا شخص دیگر متفاوت خواهد بود. 📚 (المیزان، ج3، ص56-63) 🌐اما نکته مهم این است که این قرآن با همه آیات محکم و متشابه‌اش صراط مستقیم است؛ ❌البته به شرطی که در فهم آن، محکمات را اصل قرار دهیم و متشابهات را به آن برگردانیم؛ نه اینکه محور را روی متشابهات قرار دهیم. 📝 نکته تخصصی #روش‌شناسی 💢در یک نگاه عمیق، هر وادی معرفتی‌ای وادی محکمات و متشابهات است؛ و در هر زمینه‌ای هرکس بخواهد تحقیقی داشته باشد که تحقیق خود را در صراط مستقیمی به نتیجه برساند، چاره‌ای ندارد جز اینکه اصل را بر محکمات و اموری که در آن عرصه معرفتی کاملا واضح و مورد قبول است، قرار دهد و آنگاه متشابهات و امور شبهه‌ناک و پیچیده را بر اساس آنها تفسیر کند. به تعبیر دیگر، برای موفق شدن در هر تحقیقی، ابتدا سزاوار است که محکمات بحث را جلوی خود ردیف کنیم و آنگاه با تکیه بر آنها به سراغ زوایای مخفی و مشتبه برویم و هیچگاه به خاطر مواجهه با یک امر مشتبه دست از محکمات خود برنداریم؛ بلکه دقت کنیم که امر مشتبه، بر چه امور محکمی سوار شده که ذهن ما را درگیر نموده است؛ و آنگاه ببینیم آیا واقعا از آن محکمات، این تلقی ما نتیجه می‌شود یا برای اینکه از آن محکمات به این تلقی شبهه‌ناک برسیم اموری مخفیانه وارد شده که آنهایند که قابل مناقشه‌اند. @yekaye

. 4⃣ «عَلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ» پیامبر بر صراط مستقیم است. ⁉️«صراط مستقیم» چیست❓ 📖در قرآن کریم عبارت «صراط مستقیم» 7 مورد به صورت خبر آمده است که فلان چیز صراط مستقیم است. 🔹إنَّ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ (آل‌عمران/51) 🔹و إِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ (مریم/36) 🔹و أَنِ اعْبُدُوني هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ (یس/61) 🔹إنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ (زخرف/64) 🔹و إِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِها وَ اتَّبِعُونِ هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ (زخرف/61) 🔹و أَنَّ هذا صِراطي مُسْتَقيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (انعام/153) 🔹فمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ كَذلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذينَ لا يُؤْمِنُون؛ وَ هذا صِراطُ رَبِّكَ مُسْتَقيماً قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ (انعام/125-126) ♦️اگر دقت کنیم 🔸 4 موردش خود پرستش خداست 🔸و مورد پنجم و ششم پیروی از خدا (در مورد پنجم دستور کلی به پیروی از خدا را «صراط مستقیم» معرفی کرده 🔸و در مورد ششم در آیات قبل دستورات متعددی را مطرح فرموده و سپس آنها را «صراط مستقیم» خوانده و به پیروی از آن دستور داده)؛ 🔸و مورد آخر این است که شخص شرح صدری نسبت به اسلام پیدا کند [تا بتواند بسادگی از آن پیروی کند]. 🔷اما چرا «صراط مستقیم» در عبودیت خدا خلاصه می‌شود؟ 🍃الف. خداوند غایت واقعی همه ماست، و همه راهها نهایتا به سوی او ختم می‌شود (إِلَيْهِ الْمَصير، مائده/18 و غافر/3 و شوری/15 و تغابن/3؛ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُون، بقره/156؛ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُون، بقره/42؛ كُلٌّ إِلَيْنا راجِعُون، انبیاء/93؛ يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقيه، انشقاق/6؛ و ...) کسی که این را بداند که هرکس نهایتا کارش به خدا می‌افتد، مسیری را در پیش می‌گیرد که او را از راه نزدیک به خدا برساند؛ که همان راه عبودیت است، یعنی تسلیم دستورات خود خداوند شدن و راهی را که خود او معرفی می‌کند پیمودن. کسی هم که مسیر کفر و ظلم و مناقشه در دستورات خدا را در پیش می‌گیرد، او نیز نهایتا به خدا برمی‌گردد، اما از راهی دور که از راه اصلی فاصله گرفته است؛ و از این رو، وقتی می‌رسد جز درد و عذاب بهره‌ای نمی‌برد، چرا که او خود را خدای خویش قرار داده بود (أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى عِلْم؛ جاثیه/23) و به خیال خود نمی‌خواست راهی را بپیماید که به خدای واقعی ختم شود. (إِنَّ الَّذينَ اخْتَلَفُوا فِي الْكِتابِ لَفي شِقاقٍ بَعيد، بقره/176؛ إِنَّ الظَّالِمينَ لَفي شِقاقٍ بَعيد، حج/53؛ َ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعيد، سبأ/52؛ أُولئِكَ يُنادَوْنَ مِنْ مَكانٍ بَعيد، فصلت/44؛ ِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ في شِقاقٍ بَعيد، فصلت/52؛ و ...) 🍃ب. ... @yekaye