🔹جدد ▪️در بحث از آیه 16 همین سوره بیان شد که ماده «جدد» از الفاظی است که در معانی بسیار متعددی به کار رفته است، که یکی از آنها «راهی آشکار و نمایان» است (جُدَد، جمع جُدَّة: «وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ‏» فاطر/۲۷) و اشاره شد در بین اهل لغت درباره اصل و ریشه این ماده اختلاف نظر است: ▪️برخی آن را در اصل در سه معنای مختلف دانسته و کوشیده‌اند که همه را به این سه معنا برگردانند: یکی عظمت؛ دیگری حظ و بهره، و سومی «قطع» کردن، و جاده و جُدَد را هم از این جهت که پیموده و قطع می‌شود جاده نامیده‌اند. 🔖جلسه 716 http://yekaye.ir/al-fater-35-16/ ✅ @Yekaye

🔹 غرابيبُ «غُراب» به معنای کلاغ است؛ و از این کلمه، کلمه «غِرْبيب» ساخته شده به معنای «سیاه» که ظاهرا از رنگ کلاغ برگرفته شده است. 📚(معجم المقاييس اللغة، ج‏4، ص422؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص605) به تعبیر دیگر، به رنگ شدیدا سیاه، به جهت شباهتش با رنگ کلاغ، «غربیب» گفته می‌شود 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص635) و جمع آن، «غرابیب» می‌شود. درباره ماده «غرب» و چگونگی اشتقاق «غُراب» از آن ان‌شاء الله در آیه‌ای دیگر بحث خواهد شد؛ اما کلمه «غرابیب» تنها همین یک بار در قرآن کریم به کار رفته است. 🔹«غَرابيبُ سُودٌ» ▪️«غرابیب» جمع «غربیب» (به معنای «سیاه») است؛ «سود» هم جمع «أسود» (به معنای سیاه) است. این ترکیب برای تاکید بر مفهوم سیاهی و یکدست سیاه بودن است 📚(البحر المحيط، ج‏9، ص29)؛ و از این جهت ترجمه شد به «سیاهی به نهایت سیاه». ▪️اقتضای طبیعی کلام این بود که غربیب که برای تاکید بر أسود بودن است بعد از آن بیاید و «سود غرابیب» گفته شود ولی این جابجا کردن و مقدم را موخر آوردن کلام را بلیغ‌تر می‌کند؛ و البته به لحاظ نحوی برخی «سود» را بدل یا عطف بیان برای غرابیب هم در نظر گرفته اند 📚(مجمع البيان، ج‏8، ص635 ؛ البحر المحيط، ج‏9، ص30 ) ▪️عبارت «غرابیب سود» را می‌توان عطف به «جدد» دانست ویا عطف به «بیض» 📚 (الکشاف، ج3، ص609) که آنگاه دو معنای متفاوت را القا می‌کند که ان شاء الله در تدبر 2 توضیح داده بخواهد شد. ✅ @Yekaye

☀️ 1) از امیرالمومنین ع روایت شده است: از صُنع خداوند بر او استدلال می‌شود و با عقلهاست که معرفت او تثبیت می گردد و با فکر است که حجت ثابت می‌شود؛ به [کثرت] دلایل معروف، و به بینه‌های روشن مشهور است. ☀️روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج1، ص20؛ جامع الأخبار(للشعيري)، ص4 قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بِصُنْعِ اللَّهِ يُسْتَدَلُّ عَلَيْهِ وَ بِالْعُقُولِ تُثْبَتُ مَعْرِفَتُهُ وَ بِالْفِكْرِ تُثْبَتُ حُجَّتُهُ مَعْرُوفٌ بِالدَّلَالاتِ مَشْهُورٌ بِالْبَيِّنَات. ✅@Yekaye

2) از امام صادق ع در روایت معروف توحید مفضل آمده است: ای مفضل! به این کوه‌های انباشته شده از گِل و سنگ بنگر، همان که غافلان آن را اموری اضافی که نیازی بدان نیست می‌پندارند؛ و ببین چه اندازه منافع فراوانی دارند. از جمله اینکه ▫️برف بر آنها می‌بارد و در دره‌هایش می‌ماند برای کسانی که بدان نیاز دارند و این برف کم‌کم آب می‌شود و چشمه‌هایی به راه می‌افتد که از آنها رودهای بزرگ سرچشمه می‌گیرند؛ ▫️و در این کوهها انواعی از گیاهان و دواها می‌روید که شبیه آن در صحرا نمی روید؛ ▫️و در آن غارها و پناهگاه‌هایی هست که حیوانات از درندگان به آنجا پناه می برند؛ ▫️و آنها [کوههای صع‌العبور] به عنوان دژ و قلعه‌هایی در برابر دشمنان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ ▫️و از آنها سنگهایی برای ساختمان و آسیاب و غیره تراشیده می‌شود؛ ▫️و در آنها معدن‌هایی از جواهرات هست؛ ▫️و کاربردهای دیگری که جز آن که در علم خویش از پیش اینها را مقدر فرموده از آن خبر ندارد. 📚توحيد المفضل، ص151؛ بحار الأنوار، ج3، ص127 و ج57 ص148 رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنِي الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَر قال قَالَ الصَّادِقُ ع: ... انْظُرْ يَا مُفَضَّلُ إِلَى هَذِهِ الْجِبَالِ الْمَرْكُومَةِ مِنَ الطِّينِ وَ الْحِجَارَةِ الَّتِي يَحْسَبُهَا الْغَافِلُونَ فَضْلًا لَا حَاجَةَ إِلَيْهَا وَ الْمَنَافِعُ فِيهَا كَثِيرَةٌ فَمِنْ ذَلِكَ أَنْ تَسْقُطَ عَلَيْهَا الثُّلُوجُ فَتَبْقَى فِي قِلَالِهَا لِمَنْ يَحْتَاجُ إِلَيْهِ وَ يَذُوبُ مَا ذَابَ مِنْهُ فَتَجْرِي مِنْهُ الْعُيُونُ الْغَزِيرَةُ الَّتِي تَجْتَمِعُ مِنْهَا الْأَنْهَارُ الْعِظَامُ وَ يَنْبُتُ [تَنْبُتُ] فِيهَا ضُرُوبٌ مِنَ النَّبَاتِ وَ الْعَقَاقِيرِ الَّتِي لَا يَنْبُتُ مِثْلُهَا فِي السَّهْلِ وَ يَكُونَ [تَكُونُ] فِيهَا كُهُوفٌ وَ مَعَاقِلُ [مَقَائِلُ] لِلْوُحُوشِ مِنَ السِّبَاعِ الْعَادِيَةِ وَ يُتَّخَذَ مِنْهَا الْحُصُونُ وَ الْقِلَاعُ الْمَنِيعَةُ لِلتَّحَرُّزِ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ يُنْحَتَ مِنْهَا الْحِجَارَةُ لِلْبِنَاءِ وَ الْأَرْحَاءِ وَ يُوجَدَ فِيهَا مَعَادِنُ لِضَرْبٍ مِنَ الْجَوَاهِرِ وَ فِيهَا خِلَالٌ أُخَرُ لَا يَعْرِفُهَا إِلَّا الْمُقَدِّرُ لَهَا فِي سَابِقِ عِلْمِه... . ✅ @Yekaye

☀️3) از ابن‌عباس روایت شده است: شخصی خدمت پیامبر اکرم ص رسید و گفت: آیا پروردگارت رنگرزی می‌کند؟! فرمود: بله، رنگی که هیچگاه رنگ و رویش نرود! سرخ و زرد و سفید! 📚مسند البزار، ج11، ص342 حَدَّثنا الفضل بن سَهْل، قَال: حَدَّثنا عَبد اللَّهِ بْنُ عُمَر بْنِ أَبَان بْنِ صالح، قَال: حَدَّثنا زِيَادُ بْنُ عَبد اللَّهِ الْعَطَّارُ، عَن عَطاء بْنِ السَّائِبِ، عَن سَعِيد بْنِ جُبَير، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، رَضِي اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيه وَ آله وسَلَّم قَالَ: أَيَصْبِغُ رَبُّكَ؟ قَالَ: نَعَمْ صَبْغًا لا يَنْفَضُّ أَحْمَرُ وَأَصْفَرُ وَأَبْيَضُ. ✅ @Yekaye

. 1️⃣ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها» خداوند از آب بى‌رنگ و زمين يك‌رنگ، ميوه هاى رنگارنگ مى آفريند 📚(تفسیر نور، ج7، ص493). تدبیر و یکپارچگی و به‌هم‌پیوستگی نظام عالم به نحوی است که اموری بسیار متنوع در معرض یک واقعیت (باران) ‌قرار می‌گیرند و هریک شکوفایی خاص خود را پیدا می‌کند.🌱 ✅@Yekaye

. 2️⃣ «مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابيبُ سُودٌ» خطوط و رگه هاى رنگارنگ در كوهها تصادفى نيست. 📚(تفسير نور، ج7، ص493) ✅ @Yekaye

. 3️⃣ «مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابيبُ سُودٌ» تعبیر «غرابیب سود»، می‌تواند عطف به «جدد» باشد یا عطف به «بیض»: 🍃الف. اگر عطف به «بیض و حمر» باشد، یعنی برشمردن رنگ سیاه پررنگ در کنار رنگ سفید و سرخ؛ آنگاه منظور از کل این عبارت، عبارت است از: 🌱الف.1 راه‌هایی که به صورت طبیعی با رنگهای مختلف سفید و سرخ و سیاه در کوهها پدید آمده است 📚(المیزان، ج17، ص42) 🌱الف.2. خود کوه‌ها که همچون خطوطی رنگارنگ روی زمین تصویر شده‌اند 📚(المیزان، ج17، ص42)‌ 🌱الف.3. رگه‌ها و لایه‌هایی که در اثر رسوبات در دوره‌های مختلف زمین‌شناسی، رنگهای متفاوتی را در متن کوه‌ها پدید آورده‌اند. 🌱الف.4. ... 🍃ب. اگر عطف به «جدد ...» باشد یعنی کوههای «جدد بیض و حمر» در برابر کوههای «غرابیب سود»؛ آنگاه منظور از آن: 🌱ب.1. کوههایی است که در آنها راهها و رگه‌های رنگارنگی نیست بلکه به طور یکدست سیاه هستند 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص635) 🌱ب.2. ... ✅ @Yekaye

. 4️⃣ «ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذينَ ... أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ...» در آیه قبل از موضع متکلم وحده سخن گفت (گرفتم)، سپس موضع غایب (خداوند نازل کرد) و سپس متکلم مع‌الغیر (بیرون آوردیم). از این دو تغییر موضع چه نکته‌ای را مد نظر دارد؟ 🍃الف. تغییر اول: (من- خدا) 🌱الف.1. در آیه قبل می‌خواست تاکید کند که خود خداوند آنان را می‌گیرد و هیچکس نمی‌تواند شفیع یا یاور آنان شود؛ و اقتضای کلام، متکلم وحده بود؛ اما در اینجا می‌خواهد به جلوه‌ای از آفرینش خدا اشاره کند از این رو نام خدا را می‌برد. 🌱الف.2. ... 🍃ب. تغییر دوم: (خدا – ما) 🌱ب.1. به خاطر کمال اعتنا به فعل است به خاطر آفرینش بدیعی که خبردهنده از قدرت و حکمت است. 📚(المیزان، ج17، ص42) 🌱ب.2. از تعبیر «الله: خدا» به تعبیر «ما» تغییر لحن داد و این اصطلاحا «متکلم معظم لنفسه» است [شبیه تعبیری که شاهان می گویند: ما چنین و چنان کردیم] و دلالت بر فخیم و عظیم‌الشان بودن گوینده دارد چون نعمت بیرون آوردن این گیاهان عظیم‌تر است از نعمت نزول باران؛ لذا این را با ضمیر متکلم بیان کرد و آن را با ضمیر غایب. 📚(البحر المحيط، ج9، ص28-29) 🌱ب.3. ... ✅ @Yekaye

. 5️⃣ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ ... إِنَّما يَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ» نگاه توحیدی، در عین اینکه روابط علّی بین اشیاء را قبول دارد، همه امور را از خدا می‌بیند. 🔹اگر آنچه می‌بینی این باشد که خداوند آب را از آسمان فروفرستاد و میوه‌ها را بیرون آورد و ...؛ آنگاه عالِمی خواهی شد که از خدا خشیت دارد؛ اما 🔸اگر آنچه دیدی صرفا بارش باران بود و روییدن ثمرات؛ معلوم نیست که این علم خشیت بیاورد. 📖در بحث از آیه 9 همین سوره اشاره شد که این نوع نگاه، یکی از عناصری است که می‌تواند «علم» را رنگ و بوی دینی ببخشد. 🔖جلسه 709، تدبر3 http://yekaye.ir/al-fater-35-9/ ✅ @Yekaye