بسم الله الرحمن الرحیم با توجه به نزدیکی به ایام الله دهه فجر به نظر رسید شاید مناسب باشد مروری داشته باشیم بر سوره مبارکه #فجر، که مضامینش نیز با این ایام مناسبت دارد. 📖سوره فجر (که به عنوان سوره 89 در مصحف شریف قرار داده شده است) را غالبا (به نقل از ابن‌عباس) از سوره‌های #مکی دانسته‌اند؛ هرچند برخی (ضحاک، به نقل از سعد السعود، ص292 و علی بن ابی‌طلحه، به نقل از البحر المحيط، ج‏10، ص469) آن را #مدنی معرفی کرده‌اند. تعداد آیات آن، بر اساس نسخه حجازی 32 آیه، بر اساس نسخه‌های شامی و کوفی 30 آیه و بر اساس نسخه بصری 29 آیه می‌باشد. 🔖(در جلسه۴۴۶ درباره چرایی اختلاف در تعداد آیات سوره‌ها توضیح داده شد: http://yekaye.ir/al-muzzammil-73-1-2/ ) ♦️اگر محور را نسخه کوفی (که امروزه به خط عثمان طه در بلاد مشرق اسلامی رایج است) قرار دهیم، تفاوتها را می‌توان چنین توضیح داد: 🔹در نسخه کوفی عبارت «فِي عِبادِي» پایان یک آیه قرار گرفته (آیه29)، در حالی که این آیه و آیه بعد در بقیه مصاحف، یک آیه قلمداد شده است. (بدین ترتیب نسخه بصری کاملا شبیه مصحف کنونی است فقط دو ا/یه آخر آن یکی شده است) 🔹در دو نسخه حجازی و شامی، عبارت «بِجَهَنَّمَ» پایان یک آیه قرار گرفته (یعنی آیه 23 کنونی، دو آیه محسوب می‌شود) 🔹در نسخه حجازی، علاوه بر این عبارت‌های «وَ نَعَّمَهُ» و «فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ» هر یک در پایان آیه قرار گرفته (یعنی هریک از دو آیه 15 و 16، دو آیه محسوب می‌شود) و بدین ترتیب در مقام شمارش، دو آیه بیشتر از نسخه‌های دیگر دارد. 📚(مجمع البيان، ج10، ص730) @Yekaye

فضیلت و اهمیت سوره فجر ☀️1) از پیامبر اکرم ص روایت شده است: کسی که این سوره را در شب‌های دهگانه [= دهه اول ذی الحجة] بخواند خداوند او را بیامرزد؛ و کسی که آن را در سایر ایام بخواند [آن سوره] برایش نوری در قیامت خواهد بود. 📚مجمع البيان، ج10، ص730؛ المصباح للكفعمي، ص450 أبي بن كعب عن النبي ص قال: و مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيَالٍ عَشْرٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ؛ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِي سَائِرِ الْأَيَّامِ كَانَتْ لَهُ نُوراً فِي الْقِيَامَةِ. @Yekaye

2) ☀️ الف. از امام صادق ع روایت شده است که فرمودند: سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحب بخوانید که همانا آن سوره امام حسین ع است؛ کسی که آن را بخواند روز قیامت همراه با امام حسین ع و در درجه او در بهشت خواهد بود؛ همانا خداوند عزیز و حکیم است. 📚ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص123؛ مجمع البيان، ج10، ص730؛ أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص382 أَبِي ره قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَن عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اقْرَءُوا سُورَةَ الْفَجْرِ فِي فَرَائِضِكُمْ وَ نَوَافِلِكُمْ فَإِنَّهَا سُورَةُ الْحُسَيْنِ [للحسين] بْنِ عَلِيٍّ ع مَنْ قَرَأَهَا كَانَ مَعَ الْحُسَيْنِ [بن علي] ع يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي دَرَجَتِهِ مِنَ الْجَنَّةِ؛ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيم. ☀️ب. این روایت در برخی منابع با تفصیل بیشتری روایت شده است، بدین صورت: امام صادق ع فرمود: سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحب بخوانید که همانا آن سوره امام حسین ع است؛و بدان رغبت کنید؛ خداوند شما را مورد رحمتش قرار دهد! ابواسامه که در مجلس حاضر بود گفت: چگونه این سوره خاص امام حسین ع است؟ فرمود: آیا به این سخن خداوند متعال توجه نکردی که فرمود: «ای نفس مطمئن [= به آرامش رسیده] ! به جانب پروردگارت برگرد در حالی که [هم] راضی و [هم] مورد رضایت [هستی]. پس در [زمره] بندگانم درآی؛و به بهشتم وارد شو!» (فجر/27-30) همانا منظور حسین بن علی ع است؛ که اوست که صاحب نفس مطمئنه‌ای است که راضی و مورد رضایت است؛ و اصحاب او از آل محمد ص از خداوند راضی‌اند روز قیامت و او هم از آنان راضی است؛ و این سوره درباره حسین بن علی ع است و شیعیان وی و شیعیان آل محمد ص. کسی که بر خواندن [سوره] فجر [در نماز صبح] مداومت ورزد همراه با امام حسین ع و در درجه او در بهشت خواهد بود؛ همانا خداوند عزیز و حکیم است. 📚تاويل الآيات الظاهرة، ص770 و نیز در كنز جامع الفوائد (به نقل از بحار الأنوار، ج44، ص218 وَ رُوِيَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: اقْرَءُوا سُورَةَ الْفَجْرِ فِي فَرَائِضِكُمْ وَ نَوَافِلِكُمْ فَإِنَّهَا سُورَةُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ ارْغَبُوا فِيهَا رَحِمَكُمُ اللَّهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو أُسَامَةَ وَ كَانَ حَاضِرَ الْمَجْلِسِ كَيْفَ صَارَتْ هَذِهِ السُّورَةُ لِلْحُسَيْنِ خَاصَّةً فَقَالَ أَ لَا تَسْمَعُ إِلَى قَوْلِهِ تَعَالَى يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي إِنَّمَا يَعْنِي الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ ع فَهُوَ ذُو النَّفْسِ الْمُطْمَئِنَّةِ الرَّاضِيَةِ الْمَرْضِيَّةِ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص الرَّاضُونَ عَنِ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُمْ وَ هَذِهِ السُّورَةُ فِي الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ شِيعَتِهِ وَ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً مَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَةَ الْفَجْرَ [سورة الفجر في صلاة الفجر] كَانَ مَعَ الْحُسَيْنِ فِي دَرَجَتِهِ فِي الْجَنَّةِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ. @Yekaye

☀️3) از پیامبر اکرم ص روایت شده است که فرمودند: کسی که این سوره را قرائت کند، خداوند به عدد کسانی که آن را قرائت می‌کنند مورد مغفرت قرار دهد؛ و روز قیامت آن را برایش نوری می‌گرداند؛ و کسی که آن را بنویسد و بر گردن خویش آویزان کند و با همسرش رابطه حلال برقرار نماید خداوند فرزند پسری به او عنایت کند که مایه چشم روشنی او شود. 📚خواص القرآن (نسخه خطی)، ص14، به نقل از البرهان في تفسير القرآن، ج5، ص649 روي عن النبي (صلى الله عليه و آله) أنه قال: «من قرأ هذه السورة غفر الله له بعدد من قرأها، و جعل له نورا يوم القيامة، و من كتبها و علقها على وسطه، و جامع زوجته حلالا، رزقه الله ولدا ذكرا قرة عين». @Yekaye

🏴 شهادت جانسوز حضرت زهرا سلام الله علیها تسلیت باد 🏴 گرچه مادر خانه به بستر است ولی؛ تنور خانه سه ماه است بیشتر گرم است تنور خانه ی زهرا اگر که در سر ظهر تنور غصه ی حیدر ولی سحر گرم است نشسته اند ملائک به مکتب زهرا جهان به قصه ی دیوار و میخ سرگرم است چهل نفر بشود کل شهر، در عالم فقط علی ست که پشتش به یک نفر گرم است @Yekaye

872)‌ 📖 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ؛ وَ الْفَجْرِ 📖 💢ترجمه به نام الله دارای رحمت گسترده و همیشگی؛ قسم به فجر؛ سوره فجر (89) آیه 1 1397/10/30 13 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹وَ الْفَجْرِ قبلا بیان شد که ▪️ماده «فجر» در اصل به معنای گشودگی در چیزی، و یا شکافتن و حصول شکاف گسترده در چیزی می‌باشد. ▫️برخی توضیح داده‌اند که «فجر» شکافی است که همراه با آشکار شدن چیزی باشد. ▪️به صبح «فجر» می‌گویند (يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ؛ بقره/۱۸۷)، چون شب را می‌شکافد و از این شکاف نور آشکار می‌شود. ▪️«فَجَرَ یَفجُرُ» (شکافت) به خودی خود فعل متعدی است (تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعاً؛ إسراء/۹۰) که پذیرش این فعل، به صورت «انفجر» فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً؛ بقرة/۶۰) می‌باشد (شکُفت، شکاف خورد) و می‌گویند «فَجَرْتُهُ فَانْفَجَرَ»؛ ▫️و به جوشش چشمه هم از این جهت که زمین را می‌شکافد و بیرون می‌زند، «فَجَرَ» گویند و وقتی این کلمه به صورت مشدد «فَجَّرَ» به کار می‌رود دلالت بر تکثیر دارد (جوشش فراوان). 🔖جلسه 782 http://yekaye.ir/ya-seen-36-34/ @Yekaye

1) ☀️ الف. جابر جعفی از امام باقر ع درباره تفسیر باطنیِ آیات «وَ الْفَجْرِ وَ لَيالٍ عَشْرٍ...» روایت می‌کند که فرمودند: ای جابر! «والفجر» جدّم [= پیامبر اکرم ص] است؛ و شبهای دهگانه، ده امام است؛ و «شَفع» امیرالمومنین ع است؛ و «وتر» قائم [عجل الله تعالی فرجه] است. 📚مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج1، ص281 جَابِرٌ الْجُعْفِيُّ عَن الباقر ع فِي تَفْسِيرِ قَوْلِهِ «وَ الْفَجْرِ وَ لَيالٍ عَشْرٍ» يَا جَابِرُ وَ الْفَجْرِ جَدِّي وَ لَيالٍ عَشْرٍ عَشْرَةُ أَئِمَّةٍ وَ الشَّفْعِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْوَتْرِ اسْمُ الْقَائِمِ. ☀️ب. همین جابر جعفی شبیه این روایت را (با اندکی تفاوت در تطبیق) از امام صادق ع روایت کرده که فرمودند: اینکه خداوند عز و جل می‌فرماید «والفجر: سوگند به فجر» همان قائم [عجل الله تعالی فرجه] است؛ و «لیالٍ عشر: شبهایی دهگانه» امامان هستند از امام حسن [مجتبی] تا امام حسن [عسکری] و «الشفع: جفت» امیرالمومنین ع و حضرت زهرا س می‌باشند؛ و «الوتر: فرد» خداوند واحد است که شریکی ندارد. 📚تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ص766 رُوِيَ بِالْإِسْنَادِ مَرْفُوعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ الْفَجْرِ» وَ الْفَجْرُ هُوَ الْقَائِمُ ع وَ اللَّيَالِي الْعَشْرُ الْأَئِمَّةُ ع مِنَ الْحَسَنِ إِلَى الْحَسَنِ وَ الشَّفْعُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ فَاطِمَةُ ع وَ الْوَتْرُ هُوَ اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ. ✅این روایت ادامه‌ای دارد که ان شاء الله در بحث از آیه 4 خواهد آمد. ✳️ضمنا در آیات بعد خواهیم دید که تطبیق‌های دیگری نیز از این آیات توسط ائمه ع انجام شده است؛ که با توجه به امکان استفاده از یک لفظ در چند معنا، صحت همگیِ آنها محتمل است. در تدبر1 بند ب توضیحی درباره وجه احتمالیِ این تطبیق خواهد آمد، ان شاءالله. @Yekaye

. 1⃣ «وَ الْفَجْرِ» مقصود از «فجر» که خداوند بدان سوگند یاد کرده، چیست؟ 🍃الف. معنای رایج کلمه «فجر» #سپیده_دم_صبح است، از این جهت که گویی نوری است که آسمان را می‌شکافد؛ اغلب مفسران آن را در همین معنا دانسته‌اند؛ آنگاه با توجه به حرف «الـ»: 🌱الف.1. برخی آن را «الف و لام» جنس دانسته، و گفته‌اند که این سوگند به شکافته شدن #مطلقِ_صبح است. 📚(عکرمه و حسن و جبائی و ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736؛ و امیرالمومنین ع به نقل از البحر المحيط، ج10، ص469) 🌱الف.2. برخی آن را «الف و لام» دانسته‌اند که اشاره به #صبح_خاصی است؛ آنگاه این کدام صبح است که مورد اهتمام و توجه ویژه خداوند بوده، گفته‌اند: 🔸صبح آغازین ماه ذی‌الحجه است، بدین جهت که خداوند بلافاصله به «شبهای دهگانه» اشاره کرده، که منظور، دهه اول ذی‌الحجه می‌باشد. 📚(مجاهد و ضحاک، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736) 🔸صبح اول محرم است، از این جهت که شروع سال قمری است. 📚(قتاده، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736) 🔸صبح روز عید قربان است، به خاطر عظمتی که این روز دارد و بلافاصله در انتهای ده شب ذی‌الحجه قرار گرفته است. 📚(ابومسلم، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736) (ابن‌عباس و مجاهد، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص469) 🔸صبح روز جمعه است 📚(عکرمه، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص469) 🔸صبح «یوم الجمع» است 📚(مقاتل، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص470) ظاهرا مقصود وی روز عرفه است که آخرین روزی است که به شبهای دهگانه ختم می‌شود (چه‌بسا بتوان منظور را روز قیامت دانست چرا که تعبیر «یوم الجمع در قرآن برای آن روز به کار رفته است.) 🍃ب. چه‌بسا اشاره باشد با شکافی که در ظلمات جهان می‌افتد، و شاید به همین مناسبت است که 🔸در روایات اهل بیت ع این «فجر» هم ▫️ بر #پیامبر_اکرم ص (از این جهت که ظلمت جاهلیت را شکافت و دینی آورد که همه‌جا را فراخواهد گرفت) و هم ▫️ بر #امام_زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف (که با قیام جهانی خود پرده ظلمات جهل و ظلم را می‌شکافد) تطبیق شده است؛ 🔖حدیث1 https://eitaa.com/yekaye/4214 🔸و در کلمات بزرگانی همچون ابن‌شهرآشوب📚 (مناقب آل أبي طالب ع، ج3، ص261) ، ▫️بر #امیرالمومنین ع (که اذعان به ولایت او شرط شکافته شدن ظلمات دنیا و رسیدن به نور آخرت است) نیز تطبیق شده است. 🍃ج. مقصود از «فجر» #کل_روز است، 📚(ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736 و البحر المحيط، ج10، ص470) ظاهرا از این جهت که شکاف افتادن در شب صرفا به لحظه ابتدایی صبح ختم نمی‌شود بلکه این شکاف در تاریکی تا مغرب ادامه دارد. 🍃د. مقصود از «فجر» که خدا بدان سوگند یاد کرده، #نماز_صبح است به خاطر اهمیتی که دارد؛ و شاهد بر آن تعبیر «قرآن الفجر» (أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُودا؛ اسراء/78) است. 📚 (زید بن اسلم، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص470) 🍃ه. مقصود #جوشیدن_چشمه‌ها (فجر العیون) از دل سنگها و ... است. 📚 (به نقل از البحر المحيط، ج10، ص470) 🍃و. ... @Yekaye

. 2⃣ «وَ الْفَجْرِ» چرا خداوند به «سپیده دم صبح» سوگند یاد کرده است؟ 🍃الف. قبلا بارها اشاره شد سوگند خوردن خداوند به چیزی نشان‌دهنده عظمت و اهمیت آن چیز در نظام عالم است. خداوند اشاره می‌کند به واقعه‌ای عظیم که هر روز در پیش روی ما رخ می‌دهد: شب تاریکی که همه‌جا را فراگرفته بناگاه شکافته می‌شود و ظرف چند دقیقه، از وضعیتی که چشم چشم را نمی دید به وضعیتی منتقل می‌شویم که همه چیز نمایان می‌گردد. 🍃ب. چون سپیده‌دم، شروع روز و شروع کار و تلاش و تکاپوی زندگی است. 🍃ج. ... @Yekaye

873) ‌📖 وَ لَيالٍ عَشْرٍ 📖 💢ترجمه و [سوگند] به شب‌های دهگانه؛ سوره فجر (89) آیه2 1397/11/1 14 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹ليالٍ ▪️از ماده «لیل» ظاهرا تنها همین کلمه «لیل» به معنای «شب» به کار رفته که نقطه مقابل «نهار: روز» است. 📚(معجم مقاييس اللغة، ج5، ص225) ▫️البته در زبان عربی دو کلمه هست: یکی «نهار» (از ابتدای طلوع خورشید تا غروب آن) که دقیقا نقطه مقابل شب (لیل) است؛ و دیگری «یوم» که اعم از «نهار» است و گاه به معنای کل شبانه‌روز هم به کار می‌رود 📚(التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج10، ص305) که در زبان فارسی، برای هردوی اینها کلمه «روز»‌ را به کار می‌بریم. البته باید گفت که اگرچه عموما در عربی «نهار» در مقابل «لیل» است؛ اما گاهی «یوم» در مقابل «لیل» هم به کار می‌رود: «سيرُوا فيها لَيالِيَ وَ أَيَّاماً آمِنينَ» (سبأ/18) یا «سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً» (حاقة/7) ▪️برخی در معنای «لیل» سیاهی و ظلمت را دخیل دانسته‌اند و شاهد بر ادعای آنان تعابیری نظیر «لَيْلَةٌ لَيْلَاء» یا «لَيْلُهُمُ الْأَلْيَل» است که به معنای شب بشدت تاریک و ظلمانی می‌باشد. 📚(كتاب العين، ج8، ص363) ▫️کلمه «لیل» را مفرد در معنای جمع دانسته‌اند که مفرد آن «لیلة» (شبیه تمر و تمرة) و جمع آن «لیال» بوده که حرف «ی» به آخر آن اضافه شده و غالبا به صورت «لیالی» تعبیر می‌شود (شبیه اهل و اهالی) (صحاح، ج5، ص1815) (و جمع آن به صورت «لیائل» و «لیلات» هم وجود دارد که در قرآن نیامده است. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص751) ▫️بدین ترتیب، چه‌بسا به جای اینکه بگوییم «لیل» کلمه جمع است که به صورت مفرد آمده، بهتر باشد که بگوییم 🔸«لیل» اسم جنس است، به معنای مطلق شب (اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهار، بقره/164؛ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهار، بقره/274؛ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ، آل عمران/113؛ فَأَسْرِ بِعِبادي لَيْلاً، دخان/23)؛ 🔸ولی «لیلة» به معنای «یک شب» است (لَيْلَةُ الْقَدْر، قدر/1؛ وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَة، اعراف/142؛ إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَة، دخان/3)، 🔸و «لیالی» به معنای «شبها» (ثَلاثَ لَيالٍ سَوِيًّا، مریم/10؛ وَ لَيالٍ عَشْرٍ، فجر/2). @Yekaye

☀️1) در کتب اهل سنت روایت کرده‌اند که رسول الله ص فرمودند: «قسم به فجر؛ و شب‌های دهگانه» (فجر/1-2) همان ده شبی که به عید قربان ختم می‌شود. [یعنی دهه اول ذی‌الحجه] 📚السنن الكبرى (للنسائي) ج10، ص335؛ مسند أحمد (طبع الرسالة) ج22، ص389 أَخْبَرَنَا عَبْدَةُ بْنُ عَبْدِ اللهِ، أَخْبَرَنَا زَيْدٌ وَهُوَ ابْنُ حُبَابٍ، حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ، حَدَّثَنِي خَيْرُ بْنُ نُعَيْمٍ، عَنْ أَبِي الزُّبَيْرِ، عَنْ جَابِرٍ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ [آله و] سَلَّمَ: «وَالْفَجْرُ وَلَيَالٍ عَشْرٍ» قَالَ: «عَشْرُ الْأَضْحَى» ☀️در کتب زیدیه، شبیه این تفسیر را از امیرالمومنین ع نقل کرده‌اند: 📚ترتيب الأمالي الخميسية (للشجري) ج2، ص85 أَ خْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْجُوزَدَانِيُّ الْمُقْرِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُسْلِمٍ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ شَهْدَلٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ عُقْدَةَ الْهَمْدَانِيُّ الْكُوفِيُّ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِي، قَالَ: حَدَّثَنِي حُصَيْنُ بْنُ مُخَارِقٍ أَبُو جُنَادَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ، عَنِ الْإِمَامِ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ عَلَيْهِمَا السَّلَامُ، عَنْ آبَائِهِ، عَنْ عَلِيٍّ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ: «وَالْفَجْرِ ؛ وَ لَيَالٍ عَشْرٍ» ، قَالَ: عَشْرُ الْأَضْحَى. ☀️در تفسير القمي، ج2، ص419 نیز همین تعبیر با عبارت «عَشْرُ ذِي الْحِجَّةِ» ظاهرا از امام صادق ع روایت شده است. @Yekaye

2) در جلسه قبل دو حدیث درباره تفسیر باطنی این آیه که بر ده تن از امامان شیعه (همگی به غیر از امیرالمومنین ع و امام مهدی ع) تطبیق می‌شد اشاره شد. 🔖 http://yekaye.ir/al-fajr-89-01/

. 1⃣ «وَ لَيالٍ عَشْرٍ» مقصود از «لیال عشر» چیست؟ 🍃الف. علاوه بر روایت نبوی، اغلب مفسران - هم در صدر اسلام، مانند ابن عباس و ابن‌زبیر و حسن و قتادة و مجاهد و ضحاك و السدي و کلبی و عطیه (به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736 و البحر المحيط، ج10، ص470)؛ و هم در طول تاریخ تا امروز، مانند مرحوم طبرسی (مجمع البيان، ج10، ص736) ابوحیان (البحر المحيط، ج10، ص470) و علامه طباطبایی (الميزان، ج20، ص279) - مقصود از این ده شب را دهه اول ذی‌الحجه دانسته‌اند؛ و در روایاتی که شیعه (مثلا: الإقبال بالأعمال الحسنة، ج2، ص35) و سنی (سنن الدارمي، ج2، ص1113) از پیامبر اکرم ص نقل کرده‌اند اجر عمل صالح در در هیچ ایامی در طول سال، به فضیلت عمل در این دهه نمی‌رسد. 🍃ب. دهه آخر ماه مبارک رمضان (نقلی از ابن‌عباس و ضحاک، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736 و البحر المحيط، ج10، ص470) و برخی هم گفته‌اند دهه اول این ماه مبارک (ابن جریح، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص470) 🍃ج. در همان فضایی که «فجر» می‌تواند در معنای کسی که ظلمت را می‌شکافد و نور را در عالم می‌گستراند (پیامبر اکرم ص یا امام مهدی ع) به کار رود، «شب» را درباره بقیه ائمه اطهار (از امام حسن مجتبی تا امام حسن عسکری) به کار برده‌اند (جلسه قبل، حدیث1) که: 🌱ج.1. چه‌بسا از این باب است که آنان عملا از صحنه حکومت ظاهری و مورد مراجعه قرار گرفتن کنار گذاشته شدند و گویی عملا در جامعه در تاریکی فرورفتند ؛ 🌱ج.2. می‌تواند از باب مجاز و نسبتی که آنان با شب قدر دارند، به آنان شب گفته شده باشد، یعنی آنان‌اند که اهل شب قدر هستند (تأويل الآيات الظاهرة، ص767) ویا حقیقت شب قدر در گروی آنان است. 🌱ج.3. ... 🍃د. همان ده شبی است که به وعده حضرت موسی ع در میقات افزوده شد. (مسروق و مجاهد، به نقل از مجمع البيان، ج10، ص736 و البحر المحيط، ج10، ص470) 🔹توجه: مفسران این را قولی در عرض اقوال دیگر قلمداد نموده‌اند در حالی که در روایات شیعی، این قول و قول اول بر هم منطبق شده‌اند (مثلا: تفسير القمي، ج1، ص239) یعنی میقات حضرت موسی ع از ابتدای ماه ذی القعده شروع شد و دهه اول ذی‌الحجه همان ده روزی است که به آن اضافه شد.) 🍃ه. بر اساس آن نظری که «فجر» در آیه قبل را «نماز صبح» ‌می‌دانست، این احتمال هم مطرح شده که منظور، نه دهه‌ای خاص، بلکه ده شب عبادت کردن مد نظر باشد. (به نقل از الميزان، ج20، ص279) بویژه که «لیالٍ» به صورت نکره آمده است. 🍃و. ... ⛔️توجه: یکی از اقوالی که در کتب اهل سنت آمده است این است که منظور دهه اول محرم است (یمان، به نقل از البحر المحيط، ج10، ص470). می‌دانیم که تشكيلات بنی‌امیه بعد از به شهادت رساندن امام حسین ع و یارانش روز عاشورا را عید اعلام کردند و احادیث فراوانی درباره فضیلت این روز و روزه آن و جشن گرفتن در آن جعل نمودند و این سنت تاحدود زیادی در زمان بنی‌عباس هم ادامه یافت، و متاسفانه این احادیث امروزه نیز در برخی از فضاهای اهل سنت (عمدتا با رویکرد وهابی) شیوع دارد ؛ و بر همین اساس، یکی از اقوال درباره «فجر» را صبح روز دهم عاشورا دانستند. ساختگی بودن این احادیث بقدری در قرون اولیه واضح بوده که کسی مانند مرحوم طبرسی - که در تفسیر خود اغلب اقوال اهل سنت را نیز برمی‌شمرد و چنان بی‌طرفانه تحلیل می‌کند که با اینکه یک تفسیر شیعی است اما مورد توجه جدی اهل سنت هم بوده است –در ضمن برشمردن اقوال ناظر به آیه حتی اشاره‌ای به این قول نمی‌کند. و طبری (متوفی310) نیز که از بزرگان تفسیر در اهل سنت است، بیش از ده قول درباره اینکه این همان دهه اول ذی‌الحجه است می‌آورد و سپس فقط یک قول درباره اینکه دهه محرم است می‌آورد و بلافاصله آن را ضعیف می‌شمرد (جامع البيان، (تحقیق شاكر) ج24، ص396) @Yekaye