923) 📖 يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ 📖 💢ترجمه ای کسانی که ایمان آوردند! شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید و به هم مرتبط شوید/مرزبانی نمایید و تقوا پیشه کنید؛ بدان امید که رستگار شوید! سوره آل عمران، (3) آیه 200 1398/1/24 7 شعبان1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹اصْبِرُوا وَ صابِرُوا ▪️درباره ماده «صبر» برخی بر این باورند که این ماده در اصل در سه معنای متفاوت به کار رفته است: ▫️حبس (که مصدر صَبر: به معنای زندانی و محصور کردن است؛ و این همان معنای رایج «صبر کردن» است که در فارسی هم به کار می‌رود)؛ ▫️بالا و برتر هر چیزی (که به صورت «صُبرِ» چیزی بیان می‌شود)؛ و ▫️نوعی از سنگ (چنانکه سنگ صُبرة، سنگی است که شدید و غلیظ باشد؛ و یا به یک تکه از سنگ یا آهن «صُبَارة» گفته می‌شود) (معجم مقاييس اللغه، ج3، ص329) ▪️اما کسانی که درباره این لفظ در قرآن بحث کرده‌اند بحث خود را روی معنای اول متمرکز نموده‌اند و گفته‌اند صبر به معنای «امساک در ضیق» (خودداری کردنی که با تنگی و فشار همراه باشد) است چنانکه وقتی چاترپایی را بدون آب و علف نگه دارند می‌گویند «صَبَرْتُ الدّابّة» و بدین جهت به معنای حبس و بازداشتن نفس بر حسب آنچه مقتضای عقل و شرع است به کار می‌رود (مفردات ألفاظ القرآن، ص474) و بر همین اساس، برخی اصل معنای آن را حفظ نفس از جزع (بی‌تابی) و اضطراب با سکون و طمأنینه دانسته‌اند (التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج6، ص221) بر این اساس، با توجه به موقعیتهایی که نفس در آن قرار می‌گیرد، به برخی از کلمات نزدیک می‌شود؛ و متضادهای خاصی پیدا می‌کند: 🔸وقتی خویشتنداری در مصیبت باشد، فقط از لفظ «صبر» استفاده می‌شود که نقطه مقابلش «جزع» است «سَواءٌ عَلَيْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحيص: تفاوتی ندارد که جزع کنیم یا صبر کنیم، راه نجاتی برایمان نیست» (ابراهیم/۲۱) (مفردات ألفاظ القرآن، ص474) 🔸وقتی در میدان جنگ مطرح شود، همان شجاعت و نقطه مقابل «جُبن» است (مفردات ألفاظ القرآن، ص474)؛ 🔸وقتی هنگام نزول بلایی ملال‌آور مطرح شود، همان «گشادی سینه» (رحب الصدر) است که مقابلش «ضجر» (ملالت و دلتنگی) است (مفردات ألفاظ القرآن، ص474)؛ 🔸وقتی در خویشتنداری از بیان کلامی باشد، «کتمان» و نقطه مقابلش «مَذِل» [سستی و بی‌حالی] است (مفردات ألفاظ القرآن، ص474). 🔸و در تعبیر «فَما أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ» (بقرة/175) اگرچه ابوعبیده آن را به معنای «جرات داشتن» دانسته، اما به نظر می‌رسد یک کاربرد مجازی باشد؛ یعنی چه اندازه بر عذاب خود صبر و طاقت داری اگر که جرات بر ارتکاب معصیت او را داری (مفردات ألفاظ القرآن، ص474). ▪️گاهی صبر در معنای انتظار کشیدن به کار می‌رود؛ و آن در جایی است که حقِ انتظار کشیدن جز با صبر و پایداری ادا نمی‌شود: «فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ» (قلم/48؛ انسان/24) (مفردات ألفاظ القرآن، ص474). ▪️این ماده وقتی به باب افتعال می‌رود به معنای تحمل کردن و قبول سختی‌های کار است: «وَ اصْطَبِرْ لِعِبادَتِهِ» (مريم/65) یعنی با تمام توان خود در عبادت او شکیبایی بورز (مفردات ألفاظ القرآن، ص474) [وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها، طه/132؛ إِنَّا مُرْسِلُوا النَّاقَةِ فِتْنَةً لَهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَ اصْطَبِرْ، قمر/27]. در واقع، باب افتعال دلالت بر اختیار کردن فعل دارد؛ و اختیار کردن صبر، یعنی آماده شدن برای انجام کار و قبول مشکلات مسیر (التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج6، ص221) ▪️اما اینکه فعل «صابر» چه تفاوتی با «صبر» دارد (بویژه اینکه در آیه‌ای این دو در کنار هم مطرح شده‌اند: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» (آل عمران/200)، برخی از اهل لغت (مثلا: مفردات ألفاظ القرآن، ص474) ویا مترجمان قرآن تفاوت معنایی خاصی در لغت بین این دو نگذاشته‌اند و آن را از باب تاکید دانسته‌اند (مثلا: البحر المحيط، ج3، ص485) و یا صرفا به لحاظ سیاق کلام معنایی متفاوت را برشمرده‌اند؛ اما برخی گفته‌اند که چون باب مفاعله برای اقدام طرفینی به کار می‌رود (مجمع البيان، ج2، ص918)، که وجوه مختلفی برای آن در این آیه ذکر شده (اینکه همان طور که دشمنتان صبر می‌کند شما هم صبر کنید؛ ویا نوعی تشویق همدیگر به صبر کردن است؛ و ...؛ که ان شاء الله در قسمت تدبر به برخی از آنها اشاره خواهد شد) ▪️«صبور» صیغه مبالغه از این ماده است و به معنای کسی که توان صبر کردن بر کاری را دارد به کار می‌رود؛ اما «صبّار» در جایی است که صبر کردن با نوعی تکلف و مجاهده همراه باشد: «إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ» (ابراهیم/5؛ لقمان/31؛ سبأ/19؛ شورى/33) 📿ماده «صبر» و مشتقات آن 103 بار در قرآن کریم به کار رفته است. @Yekaye

🔹رابِطُوا قبلا بیان شد که ▪️ماده «ربط» در اصل دلالت بر شدت و ثبات دارد؛ و یک نحوه «محکم بستن» است که چیزی را در وضعیتی که در آن است ثابت نگه دارد. «رَبْطُ الفرس» یعنی اسبها را در مکانی محکم بستن برای حفظ و نگهداری از آنها؛ و تعبیر «رِبَاط الخيل» (انفال/۶۰) از همین باب است که به معنای «اسبان بسته و آماده برای کارزار» است و البته به مکانی که برای نگهداری اسبها آماده می‌شود نیز «رِبَاط» می‌گویند. البته برخی اصل «رباط» را همین به هم مرتبط کردن و پیوند دادن اسبان برای جنگ با دشمن دانسته‌اند که بعدا در مورد هرکس که در مرز به دفاع در برابر بیگانگان می‌پردازند به کار رفته است. «رابَطَ یُرابِط مُرَابَطَة» به معنای محافظت و نگهبانی به کار می‌رود که مخصوصا در مورد مرزبانان به کار می‌رود: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» (آل‌عمران/۲۰۰)؛ و برخی گفته‌اند که این کلمه بر مراتب مختلفی از ربط دلالت می‌کند، یک مرتبه‌اش ارتباط مردم با کسی است که وظیفه هدایت آنان را برعهده گرفته، یک مرتبه‌اش ارتباط بین خود مردم است که با هم پیوند داشته باشند و در مقابل دشمن صف واحدی باشند، و یک مرتبه‌اش هم آماده کردن تجهیزات دفاعی برای حفظ مرز جامعه از هجوم دشمن است. همچنین وقتی گفته می‌شود فلانی «رَابِطُ الجأش» است یعنی دلش قوی است [جأش به معنای قلب و نفس است] و تعابیری مانند «وَ رَبَطْنا عَلى قُلُوبِهِمْ»(لكهف/۱۴) یا «لَوْ لا أَنْ رَبَطْنا عَلى قَلْبِها» (قصص/۱۰) ویا «وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ» (أنفال/۱۱) همگی در همین معنا به کار رفته‌اند. و اینکه در تمام این موارد با حرف «علی» به کار رفته است می خواهد اشاره کند که این رباط (امر پیوند دهنده) کاملا بر آنها واقع شده و چنان آنها را ثابت کرده که هیچ تزلزلی در آنها راه پیدا نمی‌کند. 🔖جلسه 595 http://yekaye.ir/al-kahf-18-14/ @Yekaye

🔹اتَّقُوا الله قبلا بیان شد که ▪️ «تَقْوی» از ماده «و‌قی» به معنای نگهداشتن و حفظ کردن است. و «وِقَايَة» به معنای حفظ چیزی است از اینکه مورد اذیت و ضرر قرار بگیرد، و «تَقْوی» به معنای قرار دادن خود در «وقایه»‌ای نسبت به آن چیزی است که ترس از آن می‌رود، و به همین مناسبت است که «تقوای الهی» در معنای «ترس از خدا» هم به کار رفته است. شهید مطهری تذکر می‌دهد که با توجه به ریشه معنایی این کلمه، ترجمه آن به «پرهیزگاری» ترجمه مناسبی نیست، چرا که این کلمه معنای گوشه‌نشینی و عزلت را القا می‌کند، در حالی که تقوی، قدرتی روحی است که موجب حفظ و کنترل آدمی بر خویش می‌شود و انسان را از گناه نگه می‌دارد؛ و نهایتا ترجمه «خودنگهداری» را برای این کلمه پیشنهاد می‌کنند. 🔖جلسه 135 http://yekaye.ir/ash-shams-091-08/ ▪️همچنین بیان شد که «اتَّقِ» فعل امر از ماده «وقی» در باب افتعال (در اصل به صورت «اِوتَقی») بوده است. چون باب افتعال چون معنای مطاوعه (پذیرش) می‌دهد، با توجه به ترجمه کلمه «تقوی» به «خودنگهداری»، لذا «اتَّقِ» به معنای آن است که حالت تقوی را در درون خود قبول و جاری کن و به تعبیر ساده‌تر: تقوی داشته باش. 🔖جلسه ۴۲۰ http://yekaye.ir/al-ahzab-33-1/ @Yekaye

🔹تُفْلِحُونَ ▪️برخی بیان کرده‌اند که ماده «فلح» در اصل بر دو معنا دلالت می‌کند: ▫️یکی شکافتن (شقّ) چنانکه گفته می‌شود: «الحديد بالحديد يُفْلَح: آهن را با آهن می‌توان شکافت» ویا به کسی که زمین را شخم می‌زند «فلّاح» گویند؛ و ▫️دیگری پیروزی و بقاء (معجم المقاييس اللغة، ج4، ص450) ▪️اما عده‌ای اصل معنا را همان معنای دوم، یعنی نجات از بدی‌ها و رسیدن به خیر و صلاح، و معادل «پیروزی» در زبان فارسی دانسته‌اند و معنای اول را هم به این معنا برگردانده‌اند با این توضیح که قلاح برای شکافتنهایی مانند شخم زدن است که زمین را از بی‌محصولی و هلاکت نجات می‌دهد و آماده کشت می‌سازد (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج9، ص133-134) ▪️فلاح، اگرچه غالبا برای پیروزی و سعادت اخروی اطلاق شده، اما برای پیروزی دنیوی هم اطلاق شده است: «وَ قَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلى» (طه/64) (مفردات ألفاظ القرآن، ص644) ▪️در تفاوت فلاح با صلاح هم گفته‌اند «صلاح» آن چیزی است که زمینه رسیدن به خیر و رهایی از بدی را فراهم می‌آورد اما «فلاح» رسیدن به خیر است و به وضعیت به دست آمده اطلاق می‌گردد، از این روست که مثلا می‌گویند مرگ فلانی به صلاحش بود؛ اما نمی‌گویند به فلاحش بود؛ به تعبیر دیگر، صلاح قرار دادن شیء در وضعیتی است که منفعت‌بخش باشد، خواه منفعت بر آن مترتب بشود یا خیر؛ مثلا می‌گویند فلانی صلاحیت فلان کار را دارد؛ اما «فلاح» در این گونه موارد به کار نمی‌رود. (الفروق في اللغة، ص205-206) ▪️این ماده در قرآن تنها در باب إفعال (أفلح یُفلح) که اسم فاعل آن «مُفلِح» است، به کار رفته است؛ و با توجه به اینکه در این باب هم در معنای لازم (و نه متعدی) است، برخی توضیح داده‌اند که مثلا «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ» (مومنون/1) به معنای آن است که «أُصِيرُوا إِلى الفلاح: به فلاح رسیدند» (لسان العرب، ج2، ص547) 📿ماده «فلح» و مشتقات آن جمعا 40 بار در قرآن کریم به کار رفته است. @Yekaye

☀️شأن نزول از ابن‌عباس روایت شده است که «اصبروا» خودتان؛ و «صابروا» در برابر دشمنتان؛ و «رابطوا» در راه خدا؛ و تقوا پیشه کنید؛ بدان امید که رستگار شوید! و این آیه درباره رسول الله ص و علی بن ابی‌طالب و حمزه بن عبدالمطلب نازل شد. 📚تفسير فرات الكوفي، ص99 ؛ شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج1، ص174 و180 @Yekaye

☀️1) الف. از امام صادق ع درباره آیه «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» روایت شده که فرمودند: «اصْبِرُوا» [شکیبایی ورزید] بر انجام واجبات؛ «وَ صابِرُوا» [همدیگر را به شکیبایی وادارید] در مصیبتها «وَ رابِطُوا» [به هم مرتبط شوید/مرزبانی کنید] بر امامان علیهم السلام 📚الكافي، ج2، ص81 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي السَّفَاتِجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» قَالَ اصْبِرُوا عَلَى الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَلَى الْمَصَائِبِ وَ رابِطُوا عَلَى الْأَئِمَّةِ ع ☀️ب. از امام باقر ع درباره آیه «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» روایت شده که فرمودند: «اصْبِرُوا» [شکیبایی ورزید] بر انجام واجبات؛ «وَ صابِرُوا» [همدیگر را به شکیبایی وادارید] در برابر دشمنتان «وَ رابِطُوا» [به هم مرتبط شوید/مرزبانی کنید] با امامِ مورد انتظارتان. 📚الغيبة للنعماني، ص199 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْعِجْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» فَقَالَ: اصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَكُمُ الْمُنْتَظَرَ. @Yekaye

☀️2) الف. یعقوب سراج می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم: آیا زمین از عالمی از شما که زنده و ظاهر باشد و مردم در حلال و حرامهایشان به او پناه ببرند خالی می‌ماند؟ فرمود: نه ابایوسف؛ و این در کتاب الله بیان شده است آنجا که می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آوردند! شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید» در برابر دشمنتان، آن کسانی که [در دینتان] با شما مخالفند «و مرتبط شوید» به امامتان «و تقوا پیشه کنید؛ » در آنچه به شما امر می‌کند و بر شما واجب گردانیده است. 📚بصائر الدرجات، ج1، ص487؛ مختصر البصائر، ص63 ؛ مناقب آل أبي طالب ع، ج1، ص245 ؛ تفسير العياشي، ج1، ص212-213 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ يَعْقُوبَ السَّرَّاجِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ عَالِمٍ مِنْكُمْ حَيٍّ ظَاهِرٍ تَفْزَعُ [يَفْزَعُ] إِلَيْهِ النَّاسُ فِي حَلَالِهِمْ وَ حَرَامِهِمْ؟ فَقَالَ يَا أَبَا يُوسُفَ لَا إِنَّ ذَلِكَ لَبَيِّنٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى فَقَالَ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا» عَدُوَّكُمْ مِمَّنْ يُخَالِفُكُمْ «وَ رابِطُوا» إِمَامَكُمْ «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» فِيمَا يَأْمُرُكُمْ وَ فَرَضَ عَلَيْكُمْ. ☀️ب. در تفسیر عیاشی بعد از این روایت می‌گوید: و در روایتی دیگر از ایشان فرمود: «شکیبایی ورزید» بر آزاری که در راه ما می‌بینید گفتم: «و صابروا» [همدیگر را به شکیبایی وادارید] ؟ فرمود در برابر دشمنتان، همراه با ولی‌ّتان. گفتم: «و رابطوا»؟ فرمود: ایستادگی همراه با امامتان و تقوا پیشه کنید؛ بدان امید که رستگار شوید» گفتم: چنین نازل شده؟ فرمود: بله. 📚تفسير العياشي، ج1، ص212-213 وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى عَنْهُ: «اصْبِرُوا» عَلَى الْأَذَى فِينَا. قُلْتُ «وَ صابِرُوا»؟ قَالَ عَدُوَّكُمْ مَعَ وَلِيِّكُمْ. قُلْتُ «وَ رابِطُوا»؟ قَالَ الْمُقَامَ مَعَ إِمَامِكُمْ «وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» قُلْتُ تَنْزِيلٌ؟ قَالَ نَعَمْ . @Yekaye

☀️3) الف. ابوبصیر می‌گوید: از امام صادق ع درباره این سخن خداوند عز و جل سوال کردم که می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آوردید: صبر کنید و با دیگران صبر کنید و متصل شوید» فرمود: صبر کنید بر مصیبتها؛ و بر آنان صبر پیشه کنید با تقیه؛ و متصل شوید به کسی که به او اقتدا می‌کنید؛ و تقوا پیشه کنید، بدان امید که رستگار شوید. 📚معاني الأخبار، ص369 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» فَقَالَ اصْبِرُوا عَلَى الْمَصَائِبِ وَ صَابِرُوهُمْ عَلَى التَّقِيَّةِ وَ رَابِطُوا عَلَى مَنْ تَقْتَدُونَ بِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ. ☀️ب. مسعده بن صدقه از امام صادق ع روایت کرده است که «اصبروا» یعنی از معصیتها؛ و «صابروا» یعنی بر واجبات؛ و «اتقوا الله» یعنی امر به معروف و نهی از منکر کنید. - سپس فرمود: و چه منکری بزرگتر از ظلم امت بر ما و کشته شدن ما توسط آنان - «و رابطوا» یعنی [محکم ببندید] در راه خدا؛ و ماییم آن راهی که بین خدا و خلقش هست؛ و ما آن «رباط» [دژ] نزدیک هستیم؛ پس کسی که با درافتد با پیامبر ص و آنچه از نزد خداوند آمده درافتاده است «لعلکم تفلحون» یعنی امید است که اگر چنین کنید بهشت بر شما واجب گردد؛ و نظیر آن اسن سخن خداوند است که «و چه کسی نیکوسخن‌تر است از کسی که به خدا دعوت کرد و عمل صالحی انجام داد و گفت: من همانا از تسلیم‌شدگان هستم» (فصلت/33) و اگر این آیه شامل همه مومنان [یا اهل اذان] بود، آن گونه که برخی مفسران تفسیر می‌کنند، آنگاه اهل قَدَر [گروهی که توسط پیامبر ص لعن شدند] و اهل بدعت نیز رستگار می‌باشند! 📚تفسير العياشي، ج1، ص212 عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: «اصْبِرُوا» يَقُولُ عَنِ الْمَعَاصِي «وَ صابِرُوا» عَلَى الْفَرَائِضِ «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» يَقُولُ مُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ- ثُمَّ قَالَ وَ أَيُّ مُنْكَرٍ أَنْكَرُ مِنْ ظُلْمِ الْأُمَّةِ لَنَا وَ قَتْلِهِمْ إِيَّانَا - «وَ رابِطُوا» يَقُولُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ نَحْنُ السَّبِيلُ فِيمَا بَيْنَ اللَّهِ وَ خَلْقِهِ وَ نَحْنُ الرِّبَاطُ الْأَدْنَى فَمَنْ جَاهَدَ عَنَّا جَاهَدَ عَنِ النَّبِيِّ ص وَ مَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» يَقُولُ لَعَلَّ الْجَنَّةَ تُوجَبُ لَكُمْ إِنْ فَعَلْتُمْ ذَلِكَ؛ وَ نَظِيرُهَا مِنْ قَوْلِ اللَّهِ «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ»؛ وَ لَوْ كَانَتْ هَذِهِ الْآيَةُ فِي المؤمنين [الْمُؤَذِّنِينَ] كَمَا فَسَّرَهَا الْمُفَسِّرُونَ لَفَازَ الْقَدَرِيَّةُ وَ أَهْلُ الْبِدَعِ مَعَهُمْ. ☀️از امام رضا ع روایت شده است: هنگامی که روز قیامت شود، منادی ندا می دهد کجایند «صابران»؟ پس گروهی برمی‌خیزند. سپس ندا می دهد کجایند «متصبّران» پس گروه دیگری برمی‌خیزند. سوال شد اینان کیستند؟ فرمود: «صابران» کسانی‌اند که بر انجام واجبات صبر دارند؛ و «متصبران» کسانی‌اند که در خودداری کردن از محرمات صبر می‌کنند. 📚تفسير القمي، ج‏1، ص129 حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ الْحَسَنِ [الْحُسَيْنِ‏] بْنِ خَالِدٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ يُنَادِي مُنَادٍ أَيْنَ الصَّابِرُونَ فَيَقُومُ فِئَامٌ مِنَ النَّاسِ ثُمَّ يُنَادِي أَيْنَ الْمُتَصَبِّرُونَ، فَيَقُومُ فِئَامٌ مِنَ النَّاسِ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا الصَّابِرُونَ قَالَ عَلَى أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ الْمُتَصَبِّرُونَ عَلَى اجْتِنَابِ الْمَحَارِمِ. @Yekaye

☀️4) داود بن کثیر می‌گوید: از امام صادق ع پرسیدم معنای «السلام علی رسول الله» چیست؟ [ظاهرا مقصود، سلام پایانی نماز است] فرمودند: همانا خداوند تبارک و تعالی هنگامی که پیامبرش و وصی او و دخترش و دو پسرش و جمیع امامان را آفرید و شیعیانشان را آفرید، از آنان میثاق گرفت که شکیبایی ورزند و همدیگر را به شکیبایی وادارند و به هم مرتبط شوند [یا: مرزبانی نمایند] و تقوای الهی پیشه کنند؛ و بدانان وعده داد که آن ارض مبارک و حرم امن را تسلیمشان کند و بیت المعمور را بر آنان نازل سازد و سقف مرفوع را برایشان آشکار نماید و آنان را راحت کند از شر دشمنانشان و از آن زمینی که خداوند آن را به سلامت تبدیل سازد و آنچه در آن است را تسلیمشان کند بدون هیچگونه شائبه‌ای – فرمود: یعنی بدون اینکه دشمنشان توان خصومتی در آن داشته باشد- و برای آنان باشد آنچه دوست دارند؛ و رسول الله ص هم از همه امامان و شیعیانشان میثاقی بر این مطلب گرفت؛ و همانا سلام بر او، یادآوریِ آن میثاق و تجدید آن با خداست بدان امید که خداوند عز و جل آن را برای وی تعجیل فرماید و سلام را با همه آنچه در آن است برای شما تعجیل فرماید. 📚الكافي، ج1، ص451 بَعْضُ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ كَثِيرٍ الرَّقِّيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ مَا مَعْنَى السَّلَامِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ؟ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمَّا خَلَقَ نَبِيَّهُ وَ وَصِيَّهُ وَ ابْنَتَهُ وَ ابْنَيْهِ وَ جَمِيعَ الْأَئِمَّةِ وَ خَلَقَ شِيعَتَهُمْ أَخَذَ عَلَيْهِمُ الْمِيثَاقَ وَ أَنْ يَصْبِرُوا وَ يُصَابِرُوا وَ يُرَابِطُوا وَ أَنْ يَتَّقُوا اللَّهَ وَ وَعَدَهُمْ أَنْ يُسَلِّمَ لَهُمُ الْأَرْضَ الْمُبَارَكَةَ وَ الْحَرَمَ الْآمِنَ وَ أَنْ يُنَزِّلَ لَهُمُ الْبَيْتَ الْمَعْمُورَ وَ يُظْهِرَ لَهُمُ السَّقْفَ الْمَرْفُوعَ وَ يُرِيحَهُمْ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ الْأَرْضِ الَّتِي يُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ وَ يُسَلِّمُ مَا فِيهَا لَهُمْ لا شِيَةَ فِيها قَالَ لَا خُصُومَةَ فِيهَا لِعَدُوِّهِمْ وَ أَنْ يَكُونَ لَهُمْ فِيهَا مَا يُحِبُّونَ وَ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى جَمِيعِ الْأَئِمَّةِ وَ شِيعَتِهِمُ الْمِيثَاقَ بِذَلِكَ وَ إِنَّمَا السَّلَامُ عَلَيْهِ تَذْكِرَةُ نَفْسِ الْمِيثَاقِ وَ تَجْدِيدٌ لَهُ عَلَى اللَّهِ لَعَلَّهُ أَنْ يُعَجِّلَهُ جَلَّ وَ عَزَّ وَ يُعَجِّلَ السَّلَامَ لَكُمْ بِجَمِيعِ مَا فِيهِ. @Yekaye

☀️5) الف. به امام رضا ع منسوب است که درباره آیه «شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید و به هم مرتبط شوید/مرزبانی نمایید و تقوا پیشه کنید؛ بدان امید که رستگار شوید!» فرمودند: شکیبایی ورزید بر طاعت خدا و امتحان او؛ و «صابروا» یعنی بر طاعت رسول خدا و کسی که جانشین اوست ملتزم باشید؛ «و رابطوا» یعنی از این، یعنی از این دو امر، جدا نشوید؛ و هر «لعلّ»ای در کتاب الله به معنای امر قطعی است و معنایش این است که همانا [در این صورت] رستگارید. 📚الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام، ص368-369 وَ رُوِيَ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ قَالَ: «اصْبِرُوا» عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ امْتِحَانِهِ «وَ صابِرُوا» قَالَ الْزَمُوا طَاعَةَ الرَّسُولِ وَ مَنْ يَقُومُ مَقَامَهُ «وَ رابِطُوا» قَالَ لَا تُفَارِقُوا ذَلِكَ يَعْنِي الْأَمْرَيْنِ وَ كُلٌّ «لَعَلَّ» فِي كِتَابِ اللَّهِ مُوجِبَةٌ وَ مَعْنَاهَا أَنَّ«كُمْ تُفْلِحُونَ». ☀️ ب. در کتب اهل سنت از پیامبر اکرم ص روایت شده است که درباره این آیه فرمودند: ای کسانی که ایمان آورده‌اند! صبر کنید» بر نمازهای پنجگانه؛ و «همدیگر را به صبر وادارید» در جنگ با دشمنتان؛ و در راه خدا «مرزبانی کنید» امید است که رستگار شوید. 📚الدر المنثور، ج‏2، ص114 و أخرج أبو نعيم عن أبى الدرداء قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا» على الصلوات الخمس «وَ صابِرُوا» على قتال عدوكم بالسيف «وَ رابِطُوا» في سبيل الله «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون». @Yekaye

☀️6) از امام باقر ع روایت شده است که فرمودند: شخصی نزد پدرم، امام سجاد ع، آمد و گفت: فلانی – منظورش ابن عباس بود- گمان می‌کند که می داند هر آیه را که نازل شده است که در چه روزی و در چه موردی نازل شده. پدرم فرمود: از او بپرس که آیه «وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبِيلًا: و هر كه در اين دنيا كور باشد در آخرت نيز كور و گمراهتر است» (اسراء/72) در مورد چه کسی نازل شد؟ و نیز آیه «وَ لا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ: و من اگر بخواهم براى شما خيرخواهى كنم، خيرخواهيم به شما سودى نخواهد داد» (هود/34) در مورد چه کسی نازل شد؟ و نیز آیه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا: ای کسانی که ایمان آورده اند؛ شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید و به هم مرتبط شوید/مرزبانی نمایید» (آل عمران/200) در مورد چه کسی نازل شد؟ او سراغ آن شخص [ابن عباس] رفت. وی در پاسخ گفت: دلم می‌خواست کسی که تو را سراغ من فرستاد را رو در رو می‌دیدم و از او می‌پرسیدم؛ ولیکن تو از او بپرس که عرش چیست و چه موقع آفریده شده و چگونه است! وی دوباره نزد پدرم برگشت و آنچه او گفته بود بازگو کرد. پدرم فرمود: آیا در مورد آن آیات پاسخت را داد؟ گفت: خیر. فرمود: ولی من بر اساس نور و علمی به تو پاسخ می‌دهم بدون اینکه ادعایی داشته باشم یا امری را به زور به خود بچسبانم؛ اما آن دو آیه اول در مورد پدرش نازل شد و آیه آخر در مورد پدرم و در مورد ما نازل شد و از آن پیوندی یاد کرد که ما بدان دستور داده شدیم و در آینده از نسل ما مرزبانانی خواهد بود و از نسل او هم مرزبانانی؛ اما در مورد آنچه از تو پرسید درباره عرش ... [حضرت به تفصیل پاسخ سوالات وی را می‌دهند؛ در پایان می‌فرمایند] اما همانا در صلب او ودیعه‌ای است که برای آتش جهنم ذخیره شده*؛ بزودی اقوامی از دین خدا خارج می‌شوند همان گونه که در آن داخل شدند؛ و بزودی زمین به خون جوانی از جوانان آل محمد ص رنگین خواهد شد، که او در غیر زمانش قیام می‌کند و چیزی را طلب می‌کند که بدان نمی‌رسد**؛ و کسانی که ایمان آوردند به هم متصل می‌شوند و بر آنچه می‌بینند صبر پیشه کنند تا اینکه خداوند حکم کند که او بهترین حکم‌کنندگان است. ✳️* ظاهرا اشاره به سلسله بنی عباس است. ✳️** ظاهرا اشاره به قیام زید است. 📚رجال الكشي، ص53-55؛ تفسير القمي، ج2، ص23-24 ؛ تفسير العياشي، ج2، ص305 ؛ الإختصاص، ص71-73 جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ، قَالَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ الْأَنْبَارِيُّ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ، عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ أَتَى رَجُلٌ أَبِي (ع) فَقَالَ إِنَّ فُلَاناً يَعْنِي عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْعَبَّاسِ يَزْعُمُ أَنَّهُ يَعْلَمُ كُلَّ آيَةٍ نَزَلَتْ فِي الْقُرْآنِ فِي أَيِّ يَوْمٍ نَزَلَتْ وَ فِيمَ نَزَلَتْ، قَالَ فَسَلْهُ فِيمَنْ نَزَلَتْ: وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبِيلًا. وَ فِيمَ نَزَلَتْ: وَ لا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ. وَ فِيمَ نَزَلَتْ: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا. فَأَتَاهُ الرَّجُلُ. وَ قَالَ: وَدِدْتُ الَّذِي أَمَرَكَ بِهَذَا وَاجَهَنِي بِهِ فَأَسْأَلُهُ وَ لَكِنْ سَلْهُ مَا الْعَرْشُ وَ مَتَى خُلِقَ وَ كَيْفَ هُوَ؟ فَانْصَرَفَ الرَّجُلُ إِلَى أَبِي فَقَالَ لَهُ مَا قَالَ، فَقَالَ: وَ هَلْ أَجَابَكَ فِي الْآيَاتِ قَالَ لَا، قَالَ: وَ لَكِنِّي أُجِيبُكَ فِيهَا بِنُورٍ وَ عِلْمٍ غَيْرَ الْمُدَّعِي وَ الْمُنْتَحِلِ، أَمَّا الْأُولَيَانِ فَنَزَلَتَا فِي أَبِيهِ وَ أَمَّا الْأَخِيرَةُ فَنَزَلَتْ فِي أَبِي وَ فِينَا وَ ذِكْرُ الرِّبَاطِ الَّذِي أُمِرْنَا بِهِ بَعْدُ وَ سَيَكُونُ ذَلِكَ مِنْ نَسْلِنَا الْمُرَابِطِ وَ مِنْ نَسْلِهِ الْمُرَابَطِ، فَأَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ، فَمَا الْعَرْشُ: ... أَمَا إِنَّ فِي صُلْبِهِ وَدِيعَةً قَدْ ذُرِئَتْ لِنَارِ جَهَنَّمَ سَيَخْرُجُونَ أَقْوَامٌ مِنْ دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجاً كَمَا دَخَلُوا فِيهِ، وَ سَتُصْبَغُ الْأَرْضُ بِدِمَاءِ الْفِرَاخِ مِنْ فِرَاخِ آلِ مُحَمَّدٍ، تَنْهَضُ تِلْكَ الْفِرَاخُ فِي غَيْرِ وَقْتٍ وَ تَطْلُبُ غَيْرَ مَا تُدْرِكُ، وَ يُرَابِطُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَصْبِرُونَ لِمَا يَرَوْنَ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ. @Yekaye

☀️7) الف. یکبار ابوذر خدمت پیامبر ص شرفیاب می‌شوند و حضرت وصایایی به وی می‌فرمایند که برخی از آنها قبلا گذشت. در فراز دیگری پیامبر ص فرمودند: ابوذر آیا می دانی این آیه «شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید و به هم مرتبط شوید/مرزبانی نمایید و تقوا پیشه کنید؛ بدان امید که رستگار شوید!» در مورد چه چیزی نازل شد؟ گفتم: پدر و مادرم به فدایت؛ نمی ددانم. فرمود: در انتظار نماز کشیدن پشت سر نماز [قبلی] 📚مكارم الأخلاق، ص467؛ مجموعة ورام، ج2، ص61 يَقُولُ مَوْلَايَ أَبِي طَوَّلَ اللَّهُ عُمُرَهُ الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ هَذِهِ الْأَوْرَاقُ مِنْ وَصِيَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِأَبِي ذَرٍّ الْغِفَارِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ الَّتِي أَخْبَرَنِي بِهَا الشَّيْخُ الْمُفِيدُ أَبُو الْوَفَاءِ عَبْدُ الْجَبَّارِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْمُقْرِئُ الرَّازِيُّ وَ الشَّيْخُ الْأَجَلُّ الْحَسَنُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا إِجَازَةً قَالا أَمْلَى عَلَيْنَا الشَّيْخُ الْأَجَلُّ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الطُّوسِيُّ قُدِّسَ سِرُّهُ وَ أَخْبَرَنِي بِذَلِكَ الشَّيْخُ الْعَالِمُ الْحُسَيْنُ بْنُ الْفَتْحِ الْوَاعِظُ الْجُرْجَانِيُّ فِي مَشْهَدِ الرِّضَا ع قَالَ أَخْبَرَنَا الشَّيْخُ الْإِمَامُ أَبُو عَلِيٍّ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي الشَّيْخُ أَبُو جَعْفَرٍ قُدِّسَ سِرُّهُ قَالَ أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِي الْمُفَضَّلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُطَّلِبِ الشَّيْبَانِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ رَجَاءُ بْنُ يَحْيَى الْعَبَرْتَائِيُّ الْكَاتِبُ سَنَةَ أَرْبَعَ عَشْرَةَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ وَ فِيهَا مَاتَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ مَيْمُونٍ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمُّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الهناء [الْهُنَائِيِ] قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو حَرْبِ بْنُ أَبِي الْأَسْوَدِ الدُّؤَلِيُّ عَنْ أَبِي الْأَسْوَدِ قَالَ: قَدِمْتُ الرَّبَذَةَ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي ذَرٍّ جُنْدَبِ بْنِ جُنَادَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَحَدَّثَنِي أَبُو ذَرٍّ قَالَ دَخَلْتُ ذَاتَ يَوْمٍ فِي صَدْرِ نَهَارِهِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فِي مَسْجِدِهِ فَلَمْ أَرَ فِي الْمَسْجِدِ أَحَداً مِنَ النَّاسِ إِلَّا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ عَلِيٌّ ع إِلَى جَانِبِهِ جَالِسٌ فَاغْتَنَمْتُ خَلْوَةَ الْمَسْجِدِ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي أَوْصِنِي بِوَصِيَّةٍ يَنْفَعُنِي اللَّهُ بِهَا فَقَالَ نَعَمْ وَ أَكْرِمْ بِكَ يَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّكَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ إِنِّي مُوصِيكَ بِوَصِيَّةٍ فَاحْفَظْهَا فَإِنَّهَا جَامِعَةٌ لِطُرُقِ الْخَيْرِ وَ سُبُلِهِ فَإِنَّكَ إِنْ حَفِظْتَهَا كَانَ لَكَ بِهَا كِفْلَانِ ... یَا أَبَا ذَرٍّ أَ تَعْلَمُ فِي أَيِّ شَيْءٍ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؟ قُلْتُ لَا أَدْرِي فِدَاكَ أَبِي وَ أُمِّي. قَالَ فِي انْتِظَارِ الصَّلَاةِ خَلْفَ الصَّلَاة. ☀️ب. و نیز از پیامبر ص سوال شد درباره بهترین اعمال، فرمودند: وضوی کامل گرفتن در سحرگاهان؛ و برداشتن گامها برای نماز جماعت؛ و انتظار نمازی بعد از نماز داشتن، که این است «رباط» 📚مجمع البيان، ج2، ص918 و روي عن النبي (ص) أنه سئل عن أفضل الأعمال. فقال ص إسباغ الوضوء في السبرات و نقل الأقدام إلى الجماعات و انتظار الصلاة بعد الصلاة فذلكم الرباط @Yekaye

. 1⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» نقل شده ابن عباس این آیه را چنین تفسیر می‌کرده است: ای کسانی که ایمان آوردند! شکیبایی ورزید و همدیگر را به شکیبایی وادارید بر محبت علی بن ابی‌طالب؛ و تقوا پیشه کنید در محبت علی بن ابی‌طالب و اولادش. 📚شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج1، ص179 @Yekaye

. 2⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» صرف ایمان برای رسیدن به فلاح و رستگاری کفایت نمی‌کند، بلکه صبر می‌خواهد و باز صبر و محکم بودن در برابر دشمن و تقوای الهی در پیش گرفتن. امید است که با همه اینها رستگاری حاصل شود. @Yekaye

. 3⃣ «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ» تقوای الهی داشتن یعنی خود را در مسیر خدا نگهداشتن. اما اینکه صبر و مصابره و مرابطه چیست اقوال متعددی گفته شده است؛ که با توجه به قاعده امکان استفاده از یک لفظ در چند معنا، بعید نیست که همگی مد نظر بوده باشد. این سه مورد به ترتیب عبارتند از: 🍃الف. صبر بر انجام واجبات؛ و شکیبایی در مصیبتها و ارتباط با امامان علیهم السلام (حدیث1.الف) 🍃ب. صبر بر انجام واجبات؛ و شکیبایی در برابر دشمنان و ارتباط با امامِ منتَظَر. (حدیث1.ب) 🍃ج. همه اینها ناظر به ارتباط با امام ع است: صبر در برابر آزار دشمن؛ و مصابره (صبری همراه با امام ع) در برابر دشمنان و مخالفان مذهبی؛ و ارتباط با امام؛ و تقوا هم در خود را در مسیر امام ع نگهداشتن. (حدیث2) 🍃د. صبر بر مصیبتها؛ تقیه با دشمن؛ و متصل شدن به امام (حدیث3، الف) 🍃ه. صبر در خودداری از معصیتها؛ و صبر و پایداری بر واجبات؛ و محکم بودن در راه خدا (که همان امامان‌اند) و تقوا یعنی امر به معروف و نهی از منکر (که مهمترین منکر، ظلم امت بر امام است) (حدیث3.ب) 🍃و. صبر بر طاعت خدا و امتحان او؛ و صبر بر طاعت رسول خدا و کسی که جانشین اوست؛ و «رابطوا» هم یعنی از این دو امر، جدا نشدن. (حدیث5) 🍃ز. صبر بر نمازهای پنجگانه؛ و صبر در جنگ با دشمن؛ و مرزبانی [یا پیوند با هم] در راه خدا (حدیث5.ب) 🍃ح. «رابطوا» یعنی در انتظار نمازی بعد از نماز دیگر را داشتن (حدیث7) 🍃ط. صبر به معنای ثابت‌قدم ماندن در دین است؛ و مصابره صبر طرفینی در برابر کفار است، یعنی همان گونه که آنان در جنگ با شما صبر و استقامت می‌ورزند شما هم در جنگ با آنان صبر و استقامت داشته باشید؛ و مرابطه هم مرزبانی در راه خداست در برابر کفار؛ و آماده کردن اسبان جنگی در برابر آنان است (روایتی از امام باقر ع ، و نیز قول حسن ، قتاده و ابن جریج و ضحاک، به نقل از مجمع البيان، ج‏2، ص918) و وجه اینکه «صابروا» را در مورد صبر با دشمنان در جهاد دانسته‌اند این است که جنگ نیاز به صبر و استقامت دارد و مبادا شما از آنان کم‌صبرتر باشید. (الكشاف، ج‏1، ص460) 🍃ی. صبر بر انجام واجبات، مصابره در همراهی با پیامبر ص در سختی‌ها؛ و مرابطه در آنچه وی امر و نهی می‌کند. (سعید بن جبیر، به نقل از الدر المنثور، ج‏2، ص114) 🍃ک. صبر دین خود، و مصابره در وعده من به شما، و مرابطه [مرزبانی) در برابر دشمن من و دشمن خودتان (محمد بن کعب قرظی، به نقل از مجمع البيان، ج‏2، ص918؛ الدر المنثور، ج‏2، ص114) 🍃ل. در مجموع بر صبر بر جهاد تاکید می‌کند (زید بن اسلم، به نقل از مجمع البيان، ج‏2، ص918) یعنی صبر بر جهاد، مصابره و شکیبایی در برابر دشمن، و مرابطه بر دین (الدر المنثور، ج‏2، ص114) 🍃م. «اصبروا» بر التزام شخصی به واجبات و پرهیز از محرمات دلالت دارد، «صابروا» به صبرهایی که در مواجهه با دیگران، بویژه جهاد با دشمن، دلالت دارد، و «رابطوا» ناظر به دفاع از مسلمانان و دین خداست؛ و «اتقوا الله» هم شامل همه دستورات و تعالیم دین می‌شود. (مجمع البيان، ج‏2، ص918) 🍃ن. صبر، مطلقِ صبر بر شداید و طاعت خدا و پرهیز از معصیت و در مجموع، صبری است که از فرد سر می‌زند؛ مصابره، تحمل آزار و اذیت از دیگران است با تکیه بر همدیگر، و مرابطه، اعم از مصابره، و به معنای ایجاد جماعت و ارتباط قوا و افعال آنان در جمیع شئون زندگی دینی‌شان، اعم از سختی و راحتی است (الميزان، ج‏4، ص91-92) 🍃س. اين آيه، صبر در برابر انواع حوادث و مصائب را توصيه مى‏كند در مرحله‏ى اوّل در برابر ناگوارى‏هاى شخصى و هوسها صبر كنيد. «اصْبِرُوا» در مرحله‏ى دوّم در برابر فشارهاى كفّار، مقاومت بيشتر كنيد. «صابِرُوا» در مرحله‏ى سوّم در حفظ مرزهاى جغرافيايى از هجوم دشمن، حفظ مرزهاى اعتقادى و فكرى، از طريق مباحثات علمى و حفظ مرز دلها، از هجوم وسوسه‏ها بكوشيد. (تفسير نور، ج‏2، ص233) 🍃ع. ... @Yekaye

. 4⃣ «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ» تقوای الهی یعنی خود را دائما در محضر خدا دیدن و جانب او را رعایت کردن. بعد از توصیه به صبر و مصابره و مرابطه، فرمود: تقوای الهی پیشه کنید. پس، تقوای الهی، ضابطه حاکم بر همه رفتارهای انسان است؛ و حتی فضیلتهایی مانند صبر کردن و همدیگر را به صبر واداشتن و مرزبانی کردن از حریم دین، باید بر اساس تقوا باشد. به تعبیر دیگر، صبر و مصابره و مرابطه بايد جهتدار باشد و در مسير تقوى و رضاى الهى قرار گيرد، وگرنه كفّار هم اين امور را دارند. (تفسير نور، ج2، ص234) @Yekaye

. 5⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» 🔺برای رسیدن به رستگاری، ایمان و حتی صبر و استقامت فردی داشتن کافی نیست. به علاوه، 🔺باید در میان جمع بود؛ 🔺صبر را با همدیگر تقویت نمود؛ 🔺دشمن را جدی گرفت و و مرزها را در برابر دشمنان تقویت نمود. @Yekaye

. 6⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» از اینکه اهل ایمان را مخاطب قرار داد و آنها را به صبر و مصابره و مرابطه امر کرد، نتیجه می‌شود که: 🔺از طرفی، کسی که مومن است، هم شخصا باید اهل صبر و استقامت و پایداری در امور باشد؛ و هم باید رابطه خود با دوست و دشمن را درست تنظیم کند: با دوستان در تقویت صبر همدیگر بکوشند؛ و در برابر دشمنان هم محکم و شدید و بهم متصل باشند. 🔺و از طرف دیگر: در سايه ايمان، به كمالات مىتوان رسيد. (تفسير نور، ج2، ص234) @Yekaye

. 7⃣ «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا ...» ابتدا «اصْبِرُوا» سپس «صابِرُوا»؛ یعنی تا در مشكلات فردى صابر نباشيد، نمىتوانيد در برابر دشمنان دين مقاومت كنيد. (تفسير نور، ج2، ص234) @Yekaye

. 8⃣«صابِرُوا» از ديگران عقب نمانيد❗️ 🤔اگر كفّار در كفر خود مقاومت مىكنند، كشته مىدهند و مال خرج مىكنند، شما نيز در راه خدا با جان و مال پايدارى كنيد. (تفسير نور، ج2، ص234) @Yekaye