📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول 📅 ۱۸ / آذر ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۴۹ 📚موضوع جلسه : 1️⃣تنها منبع درک عقل عملی بر قبح یا عدم قبح عقاب بلا بیان، وجدان است و گزاره های عقل عملی دارای خصوصیتی هستند که نمی شود آنها را اثبات یا ابطال نمود؛ به لحاظ وجدان سه موقف در برابر این گزاره ی عقل عملی وجود دارد: قبح، عدم قبح، توقف؛ قول مختار عدم قبح عقاب بلا بیان است وقتی احتمال تکلیف فعلی وجود دارد. 2️⃣بیان در قاعده ی قبح عقاب بلا بیان یا قطع است که شامل قطع تفصیلی و اجمالی می شود یا قطعی است که شامل احتمال تکلیف در شبهات حکمیه ی قبل از فحص و اماره مثبِت تکلیف و اصل شرعی منجِّز تکلیف می شود.

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول مسلک برائت عقلیه 📅 ۱۹ / آذر ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۵۰ 📚موضوع جلسه : 1️⃣دو اشکال بر قاعده برائت عقلیه وارد است: اولا باید در شبهات حکمیه قبل از فحص برائت عقلیه را جاری بدانند در حالی جاری نمی کنند و مسلم است که حکم عقل تخصیص بردار نیست و ثانیا این قاعده با قاعده ی اشتغال که به آن قائلند قابل جمع نیست. 2️⃣در نظر عقل تفاوتی بین شک در حدوث و بقاء وجود ندارد؛ حدوث عبارتست از وجود بعد العدم و بقاء عبارتست از وجود بعد الوجود؛ در هر دو بر اساس قاعده قبح عقاب بلا بیان باید بیان باشد تا قاعده جاری نشود 3️⃣بیان در قاعده ی برائت عقلیه بنا بر پذیرش آن یا قطع است که شامل قطع تفصیلی و اجمالی می شود یا حجت شرعی است که شامل اماره ی مثبت تکلیف و اصل منجِّز شرعی می گردد. 🆔https://eitaa.com/DorusOstadMadadi

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول مسلک حق الطاعه 📅 ۲۰ / آذر ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۵۱ 📚موضوع جلسه : 1️⃣شهید صدر در نظریه حق الطاعه قائل است که مولای حقیقی که حق تعالی است نسبت به تکالیف محتمله ای که بیانی بر آنها اقامه نشده است حق الطاعه دارد پس مخالفت کننده بر چنین تکالیفی مستحق عقوبت است؛ حق الطاعه حق تعالی در نظر ایشان امری واقعی است که قبح و عدم قبح عقوبت بر مخالفت کننده از آن ناشی می شود. 2️⃣تمام نزاع مسلک حق الطاعه با مسلک برائت عقلیه در یک جمله است: آیا عقوبت مولا نسبت به مخالفت با تکالیف محتمله ای که بیانی بر آنها اقامه نشده است قبیح است یا قبیح نیست؟ شهید صدر معتقد که قبیح نیست و لذا احتمال را منجز ذاتی شمرده است معلَّق بر عدم ترخیص شارع اما قائلین به برائت عقلیه این عقوبت را قبیح می دانند عقلا. 3️⃣شهید صدر حق را بر دو قسم اعتباری و واقعی تقسیم کردند و حق الطاعه ی حق تعالی را در زمره حق واقعی دانستند که تنها مصداق آن است و سایر حقوق را اعتباری می دانند در حالی که حق واقعی به معنایی که ایشان قائلند وجود ندارد؛ حق یا اعتباری است یا انتزاعی و حق الطاعه ی خداوند یا سایر موالی از قسم حق انتزاعی است

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول مسلک احتیاط عقلی 📅 ۲۱ / آذر ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۵۲ 📚موضوع جلسه : 1️⃣عمده ی اشکال به مسلک حق الطاعه این است که قبح و عدم قبح عقوبت مولا نسبت به تکالیف محتمله موقوف به حق الطاعه داشتن یا نداشتن مولا در آن تکالیف نیست بلکه موقوف وجوب اطاعت داشتن یا نداشتن مولا در آن تکالیف است. 2️⃣موضوع وجوب احتیاط احتمال التکلیف است اما موضوع وجوب اطاعت، التکلیف المحتمَل است که وجود تکلیف در واقع در آن مفروض است. 3️⃣فقهاء معتقدند که اطاعت الهی از باب وجوب دفع ضرر محتمل (ضرر اخروی) عقلا واجبست و متکلمین معتقدند که اطاعت الهی از باب شکر منعِم واجبست.

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول مسلک احتیاط عقلی 📅 ۲۲ / آذر ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۵۳ 📚موضوع جلسه : 1️⃣عمده ی اشکال به مسلک حق الطاعه این است که وقتی بیانی بر تکلیف نیست و حجت شرعی بر نفی تکلیف هم نبود بحث در احتمال تکلیف و ضرر است نه تکلیف محتمل و ضرر محتمل؛ بنابراین بحث کردن شهید صدر بر سر اقسام تکلیف و این که مولا در کدام یک از آنها حق الطاعه دارد درست نیست. 2️⃣موضوع وجوب احتیاط، احتمال الضرر است و احتمال ضرر در جایی می آید که احتمال تکلیف باشد و حجت شرعی بر عدم تکلیف قائم نشود اما موضوع وجوب اطاعت، التکلیف المحتمَل است که وجود تکلیف در واقع در آن مفروض است. 3️⃣اشکال اساسی به مسلک برائت عقلیه این است که احتمال ضرر اخروی را قبح عقوبت بر تکلیف بلا بیان بر نمی دارد بلکه یقین به قبح عقوبت بر تکلیف بلا بیان بر می دارد و چنین یقینی وجود ندارد؛ برائت عقلیه ها فقط می توانند ادعا کنند که یقین وجود دارد که خداوند متعال بر تکلیف بلا بیان عقوبتی ندارد در حالی یقین نادر الوجود است.

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_البرائة #المقام_الاول برائت عقلائیه 📅 ۲ / دی ماه/ ۱۴۰۲ 💠جلسه ۵۴ 📚موضوع جلسه : 1️⃣عقل انسان بنا بر پذیرش حسن و قبح عقلی دو تا حکم را درک می کند: وجوب اطاعت الهی، دفع ضرر محتمل؛ موضوع وجوب اطاعت الهی، تکلیف محتمل است اما موضوع دفع ضرر محتمل احتمال تکلیف است. 2️⃣دو مسلک در باب حکم اولی عقل که وجوب اطاعت است وجود دارد: مسلک برائت عقلیه و مسلک حق الطاعه 3️⃣در مواردی که تکلیف محتمل در کار است اطاعت الهی در آن تکلیف محتمله واجب است به دو شرط: اول اینکه مکلف احتمال تکلیف را بدهد و دوم اینکه حجتی بر عدم تکلیف قائم نشده باشد (مکلف بر عدم تکلیف معذِّری نداشته باشد)؛ در این فرض با شهید صدر می توان موافقت کرد نه با مشهور که قائل به قبح عقاب بلا بیان شده اند 4️⃣بنا بر قاعده احتیاط عقلی هر جا احتمال تکلیف باشد و حجتی بر عدم تکلیف قائم نشده باشد باید عقلا احتیاط نمود و فرقی نیست که در واقع عقوبتی در کار باشد یا نباشد؛ این نظر منشأ نظریه احتیاط عقلی در مقابل دو نظریه قبلی شده است؛ هر چند در نتیجه با مسلک حق الطاعه به یک جا ختم می شود اما در تفسیر و تحلیلی دو راه مجزا دارند 5️⃣مشهور و شهید صدر برائت عقلائیه را در دایره تکالیف عقلائی قبول کرده اند اما نظر مختار این است که در موارد احتمال تکلیف عقلائی که حجتی بر عدم تکلیف وجود نداشته باشد، عقلاء احتیاط دارند نه برائت.

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_التخییر #المقام_الاول 📅 ۲۸ / فروردین ماه/ ۱۴۰۳ 💠جلسه ۱۰۰ 📚موضوع جلسه : 1️⃣اصالة التخییر در موارد شکّ در تکلیف است وقتی موافقت قطعیه ممکن نیست و موارد آن دارای سه فرض است. 2️⃣فرض نخست وقتی است که موافقت قطعیه محال است و همچنین مخالفت قطعیه هم محال است مانند کسی که قسم خورده است اما محتوای قسم خود را فراموش کرده است اما علم اجمالی دارد که یا قسم خورده است که در روز معینی به سفر برود یا ترک سفر کند. 3️⃣در فرض نخست از فروض سه گانه مجرای اصالة التخییر، اشکال عدم امکان تکلیف فعلی چنین عبدی که مخالفت و موافقت قطعیه برایش نا ممکن است مطرح گردیده است که وارد نیست.

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_التخییر #المقام_الاول 📅 ۲۹ / فروردین ماه/ ۱۴۰۳ 💠جلسه ۱۰۱ 📚موضوع جلسه : 1️⃣اگر موافقت قطعیه و مخالفت قطعیه نسبت به تکلیف احتمالی که دائر مدار بین دو تکلیف احتمالی متضاد است ممکن نباشد تکلیف فعلی کردن این عبد از ناحیه مولا محذور عقلی ندارد و فرقی نیست که تکلیف، صرف انشاء الطلب دانسته شود یا طلب انشائی تفسیر شود؛ اشکال لغویت تکلیف فعلی و عدم امکان انبعاث این عبد قابل پاسخ است. 2️⃣در فرض اول از فروض سه گانه در اصالة التخییر تکلیف فعلی کردن عبد ممکن است اما تنجز تکلیف در حق او ممکن نیست؛ زیرا منجز نه می تواند علم اجمالی او باشد و نه احتمال تکلیف؛ این دو وقتی می توانند منجِّز تکلیف باشند که منشأ تقصیر عبد باشند در حالی که در فرض اول چون احتیاط برای عبد ممکن نیست پس مخالفت احتمالی او منشأ تقصیر او نیست لذا تکلیف فعلی در حقّ او هیچ گاه منجَّز نخواهد شد. 🆔https://eitaa.com/DorusOstadMadadi

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_التخییر #المقام_الاول 📅 ۱ / اردیبهشت ماه/ ۱۴۰۳ 💠جلسه ۱۰۲ 📚موضوع جلسه : 1️⃣اصالة التخییر یک اصل عقلی است نه یک اصل عقلایی یا شرعی 2️⃣اصالة التخییر به قبح عقوبت عاجز بر می گردد که عاجز است از فعل موافقت قطعیه یا ترک مخالفت قطعیه یا عاجز از انتخاب و اختیار ترک مخالفت احتمالی 3️⃣فعل عبد در فرض نخست از فروض سه گانه اصالة التخییر نسبت به مخالفت احتمالیه فعل ارادی غیر اختیاری است و فعل ارادی غیر اختیاری متصف به حسن و قبح نمی شود و لذا نمی توان چنین عبدی را بر عدم ترک مخالفت احتمالیه عقوبت نمود چون اختیار ترک مخالفت احتمالیه بر او محالست. 🆔https://eitaa.com/DorusOstadMadadi

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_التخییر #المقام_الاول 📅 ۲ / اردیبهشت ماه/ ۱۴۰۳ 💠جلسه ۱۰۳ 📚موضوع جلسه : 1️⃣فرض نخست از فروض سه گانه اصالة التخییر مجرای برائت عقلیه است زیرا اولا تکلیف محتمل وجود دارد و ثانیا قطع بر وجود آن تکلیف در نزد عبد وجود ندارد و ثالثا قطعی (حجت معتبره) بر وجود آن تکلیف در نزد عبد موجود نیست. 2️⃣قطع اجمالی از افراد قطع نیست و قطع فقط بر افراد قطع تفصیلی صدق می کند و اطلاق قطع بر افراد قطع اجمالی از قبیل اطلاق آدم بر افراد آدم برفی است که صحیح نیست. 🆔https://eitaa.com/DorusOstadMadadi

📢 #‌اصول #المقصد_السابع #الاصول_العملیة #اصالة_التخییر #المقام_الاول 📅 ۳ / اردیبهشت ماه/ ۱۴۰۳ 💠جلسه ۱۰۴ 📚موضوع جلسه : 1️⃣اصالة التخییر اسم است برای قبح عقوبت عبد از جهت عجز و قبح عقوبت به خاطر عدم البیان همان برائت عقلیه است و قبح عقوبت به خاطر ترخیص شارع، برائت شرعیه نامیده شده است. 2️⃣اگر موافقت قطعیه و مخالفت قطعیه در اطراف علم اجمالی ممکن باشد قول مختار این است ترخیص شارع نسبت به جمیع اطراف محذور ثبوتی و اثباتی ندارد اما مشکل در عدم اطلاق ادله برائت شرعیه است زیرا عرف بین ترخیص در مخالفت قطعیه و علم اجمالی مناقضه می بیند و این ارتکاز عرف مانع انعقاد اطلاق در این ادله می شود. 3️⃣ادله برائت شرعیه نسبت به مخالفت احتمالی در اطراف علم اجمالی هم اطلاقی ندارد هر چند مشکل ثبوتی و اثباتی در کار نیست اما وقتی دوران امر بین محذورین شد که احتیاط ممکن نبود دیگر مانعی در ذهن عرف برای شمول این ادله نیست؛ زیرا عرف مناقضه ای بین علم اجمالی و مخالفت احتمالی در این فرض نمی بیند. 4️⃣نتیجه در فرض نخست این شد که هم اصالة التخییر در این فرض جاری است که اسم است برای قبح عقوبت از لحاظ عجز و هم برائت عقلیه بنا بر قول به وجود آن جاریست که اسم است برای قبح عقوبت به لحاظ عدم البیان و هم برائت شرعیه جاریست که اسم است برای قبح عقوبت به لحاظ ترخیص مولا