#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #تمهید 🖋 بدون شک، سیره عقلائیه ای که از سوی شارع مقدس، نسبت به آن، رادعی صادر شده باشد، حجیت ندارد؛ ولی سوال اصلی آن است که رادع چه خصوصیات و چه شروطی دارد؟ به دیگر سخن، سوالات ذیل نسبت به رادع مطرح این: 🔅 سوال اول: آیا در رادع، شرط است که حتما باید نص صریح باشد؟ در پاسخ به این سوال، سه احتمال وجود دارد: ✅ 1. شرط است که رادع نص صریح باشد، به گونه ای که هیچکدام از انواع ظهورات، برای ردع، کفایت نمی کند؟ ✅ 2. چنین شرطی وجود ندارد و بلکه حق آن است که مطلق ظهورات، توانایی رادعیت دارند؟ ✅ 3. حق آن است که باید قائل به نظر تفصیل شویم، زیرا برخی ظهورات، می توانند رادع باشند ولی برخی صلاحیت ندارند. 🔅 سوال اول: آیا در تحقق ردع، صرف الوجود آن کافی است، یا خیر، بلکه باید متعدد یا موکد باشد؟ در پاسخ به این سوال نیز، احتمالات زیر، مطرح است: ✅ 1. صرف الوجود کافی است. ✅ 2. صرف الوجود کافی نیست، بلکه باید متعدد باشد. ✅ 3. صرف الوجود کافی نیست، بلکه باید موکد باشد. ✅ 4. صرف الوجود کافی نیست، بلکه باید هم متعدد و هم موکد باشد. 🔹 برای رسیدن به پاسخ صحیح این دو سوال، لازم است در سه مقام، به ترتیب ذیل بحث شود: 📌 مقام اول: بررسی مانعیت سیره عقلائیه از انعقاد ظهور. 📌 مقام دوم: بررسی مانعیت سیره عقلائیه از حجیت ظهور. 📌 مقام سوم: بررسی کفایت صرف الوجود رادع. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_اول 🖋 مقام اول: بررسی مانعیت سیره از انعقاد ظهور. بحث در این است که آیا یک روایتی که در مقام ردع و منع از یک سیره عقلائیه وارد شده است، اگر دلالت آن به صورت ظهوری باشد (اعم از منطوقی مطابقی یا مفهومی یا التزامی یا اقتضاء یا تنبیه یا اشاره)، آیا همه این اقسام از ظهورات، قابلیت ردع دارند؟ برخی معتقدند که هیچ یک از این اقسام، صلاحیت ردع از سیره عقلائیه ندارند، زیرا سیره عقلائیه، مانع از انعقاد این ظهورات می شود. 🔅 تقریب استدلال: از آن جایی که سیره های عقلائیه، موجب تشکیل قرینه لبیه متصله در اذهان عقلاء می شود، لذا هر گاه روایتی با عباراتی که نص صریح نیست، بلکه ظاهر در مراد است، سیره عقلائیه را ردع کند، این قرینه لبیه متصله، مانع از انعقاد ظهور روایت، در مورد سیره خواهد شد؛ زیرا از ظهور نسبت به مورد سیره، از سه حال خارج نیست: ✅ 1. ظهور اضیق از مورد سیره است: در این صورت، از اساس، نمی تواند رادع سیره باشد، زیرا حتی اگر نص صریح بود، فقط گوشه ای از مورد سیره را ردع می کرد، چه برسد به این که ظاهر است و احتمال خلاف در آن راه دارد، لذا در این فرض، قطعا صلاحیت ردع ندارد. ✅ 2. ظهور اوسع از مورد سیره است: در این فرض، سیره به منزله قرینه لبیه متصله عمل می نماید و مانع از انعقاد ظهور روایت، در مورد سیره می شود؛ و در این حکم، فرقی ندارد که اوسعیت ظهور، به نحو عموم باشد با به نحو اطلاق؛ زیرا در هر دو صورت، گویا سیره، کالمقید نسبت به اطلاق و کالمخصص نسبت به عموم، عمل می نماید. ✅ 3. ظهور مساوی با مورد سیره است: در این فرض، سیره به منزله قرینه لبیه متصله ای عمل می نماید که موجب تأویل ظهور و انصراف آن به معنایی که متناسب با آن باشد، می شود. در نهایت اگر هیچ معنای متناسبی با آن یافت نشود، نتیجه نهایی اجمال ظهور روایت است. 🔆 اشکال استدلال: ✅ اولا: این بیانات، به هیچ وجه نسبت به سیره هایی که رسوخ شدید در اذهان عقلاء ندارد، صادق نیست، زیرا سیره های غیر راسخ، به هیچ وجه به منزله قرینه لبیه متصله در اذهان عقلاء، عمل نمی کنند. ✅ ثانیا: سیره های شدید الرسوخ نیز گاهی در اذهان عقلاء، به منزله قرینه لبیه متصله نیست. 📌 نتیجه نهایی: استدلال تمام نیست، زیرا تمام تمرکز استدلال، بر اساس این مبنا است که سیره عقلائیه، همیشه به منزله قرینه لبیه متصله هستند، در حالی که این مبنا، طبق دو اشکال فوق، باطل است. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_دوم 🖋 مقام دوم: بررسی مانعیت سیره عقلائیه از حجیت ظهور. در مقام اول، اثبات شد که مقتضی حجیت، در تمام انواع ظهورات وجود دارد. در این مقام، بحث در این است که آیا سیره عقلائیه، می تواند مانع از فعلیت حجیت در ظهورات یا قسمی از اقسام ظهورات باشد یا خیر؟ 🔅 در رابطه با ظهورات عمومی و اطلاقی، سه قول وجود دارد: ✅ 1. عدم کفایت عموم و اطلاق برای ردع مطلقا. دلیل: رادعیت عمومات و اطلاقات نسبت به سیره عقلائیه، استحاله دارد. اشکال: دلیلی بر این ادعا، وجود ندارد، زیرا هیچ وجهی برای استحاله وجود ندارد. ✅ 2. تفصیل میان سیره های شدید الرسوخ و غیر شدید الرسوخ. دلیل: تصحیح سیره عقلائیه شدید الرسوخ با صرف اعلام نظر از طریق عمومات و اطلاقات، ممکن نیست. اشکال: شارع مقدس، وظیفه ریشه کنی و تصحیح سیره عقلائیه، ندارد، زیرا این امر، وظیفه شارع بما هو حاکم است نه شارع بما هو شارع. بنابراین، همین که معصوم علیه السلام، در ضمن بیانی عام یا مطلق، مخالفت خود را با یک سیره عقلائیه، اعلام نموده باشد، همین کافی است و وظیفه بیشتری ندارد. ✅ 3. کفایت عموم و اطلاق برای ردع مطلقا. چنان چه از اشکالی که بر دلیل قول دوم روشن می شود، قول حق، همین نظر است. 🔅در رابطه با ظهوراتی که عام و مطلق نیست، بلکه مختص به مورد سیره است، برخی قائل شده اند که چنین ظهوراتی، نسبت به سیره عقلائیه شدید الرسوخ، حجیت ندارد. ✅ دلیل: برای ریشه کنی سیره عقلائیه، رعایت تناسب میان رادع و مردوع لازم است. ✅ اشکال: چنان چه گذشت، شارع مقدس، وظیفه ریشه کنی و تصحیح سیره عقلائیه، ندارد، زیرا این امر، وظیفه شارع بما هو حاکم است نه شارع بما هو شارع. ✅ نتیجه: هیچ مانعی از حجیت ظهورات مختص به مورد سیره، وجود ندارد، حتی اگر آن سیره، شدید الرسوخ در اذهان عقلاء باشد. 🔅 در رابطه با ظهورات مفهومی و التزامی و اقتضاء و تنبیه و اشاره نیز، ادله مانعین حجیت همان است که در اقسام قبل ذکر شد و اشکال آن نیز همان اشکال سابق است و خلاصه آن، عبارت است از: ✅ ادله مانعین حجیت: تصحیح سیره های عقلائیه ای که شدید الرسوخ در اذهان عقلاء است، به وسیله چنین ظهورات ضعیفی، امکان ندارد. ✅ اشکال: شارع وظیفه ای نسبت به تصحیح سیره عقلائیه ندارد، بلکه این وظیفه، به عهده حاکم است، و لذا فقط در صورتی که معصوم علیه السلام، حکومت اسلامی تشکیل داده باشد، چنین وظیفه ای دارد. ✅ نتیجه: عرف، هیچ فرقی میان انواع این ظهورات، در مرحله حجیت قائل نیست، و اگر اصل ظهور، منعقد شده باشد، آن را حجت دانسته و بر آن، ترتیب اثر می دهد. ✅ نکته: چنان چه در مقام اول گذشت، اگر احیانا سیره عقلائیه ای، آن قدر شدید الرسوخ در اذهان عقلاء باشد که به منزله قرینه لبیه متصله عمل کند و مانع از انعقاد ظهوری شود، در این فرض، دیگر بحثی نیست، زیرا از اساس، مقتضی حجیت ندارد. ولی چنان چه گذشت، نمی توان هیچ یک از اقسام ظهورات را در مقابل سیره های شدید الرسوخ به صورت مطلق، غیر منعقد دانست و نفی انعقاد مطلق نمود، بلکه فقط و فقط در مواردی که عرف، قرینه لبیه متصله بودن آن را به وضوح بپذیرد، می توان قائل به عدم حجیت شد. 🔆 نتیجه نهایی: هر کدام از اقسام ظهورات، در عرف منعقد محسوب گردد، حتی اگر سیره ای که از آن ردع می نماید، شدید الرسوخ در اذهان عقلاء باشد، حجیت دارد. 📌 تکمله: تمام مباحث مذکور، نسبت به سیره عقلائیه معاصر معصوم علیه السلام است. ولی از بیانات فوق، تکلیف سیره عقلائیه مستحدثه نیز روشن می گردد؛ زیرا وقتی تمامی اقسام ظهورات، برای ردع از سیره عقلائیه معاصر معصوم علیه السلام، کفایت کند و حجیت داشته باشد، به طریق اولی نسبت به سیره های مستحدثه نیز، حجیت دارد؛ زیرا مانعیت سیره های مستحدثه، اقوا از سیره های معاصر معصوم علیه السلام نیست. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_سوم 🖋 مقام سوم: بررسی کفایت صرف الوجود رادع. بحث در این است که اگر یک روایتی در مقام ردع و منع از یک سیره عقلائیه وارد شده باشد، اعم از آن که نص صریح باشد یا ظاهر، آیا صرف الوجود آن کافی است؟ یا خیر، بلکه باید همراه با تاکید یا تعدد باشد. محل نزاع روشن است، زیرا در مقام ردع از سیره های غیر شدید الرسوخ، قطعا صرف الوجود کافی است. در این زمینه، دو قول وجود دارد: 🔅قول اول: صرف الوجود کافی است مطلقا. ✅ دلیل: شارع بما هو شارع، وظیفه ای غیر از این که یک بار به صورت معمولی و بدون تاکید، اعلام نظر نماید، ندارد؛ زیرا تکرار و تاکید برای ریشه کنی سیره های عقلائیه خلاف شرع، وظیفه شارع بما هو حاکم است. 🔅 قول دوم: نسبت به سیره های عقلائیه شدید الرسوخ، متناسب با کیفیت و شدت رسوخ، تکرار و تاکید لازم است. ✅ دلیل: لزوم رعایت تناسب میان رادع و مردوع. ✅ اشکال: لزوم رعایت تناسب میان رادع و مردوع، در جایی ثابت است که شارع وظیفه داشته باشد سیره های خلاف شرع را ریشه کن کند؛ در حالی که طبق فرض، بحث ما در استنباط از فرمایشات معصومین علیهم السلام است، در حالی که می دانیم ایشان غالبا حاکم نبوده اند و وظایف شارع بما هو حاکم، بر دوش ایشان نبوده است، بلکه وظایف شارع بما هو شارع را به عهده داشته اند. 🔆 نتیجه نهایی: صرف الوجود رادع برای ردع از سیره عقلائیه، در اغلب موارد کفایت می کند؛ و عدم کفایت صرف الوجود، منحصر در مواردی است که علم داشته باشیم که متشرعه و اصحاب ائمه اطهار علیهم السلام، به روایت رادع، در زمان معصومین علیهم السلام، التزام نداشته اند، در حالی که علم داریم که به تمام ایشان، این روایت، وصول یافته است (یا شک در وصول داشته باشیم). 📌 تکمله: تمام مباحث مذکور، نسبت به سیره عقلائیه معاصر معصوم علیه السلام، صادق است. اگرچه از بیانات فوق، تکلیف سیره عقلائیه مستحدثه نیز روشن می گردد؛ زیرا وقتی صرف الوجود رادع، برای ردع از سیره عقلائیه معاصر معصوم علیه السلام، کفایت کند، به طریق اولی نسبت به سیره های مستحدثه نیز، کفایت می کند؛ زیرا سیره های مستحدثه، اقوا و اعظم از سیره های معاصر معصوم علیه السلام نیست. ✅ بنابراین، این که در نتیجه نهایی نسبت به سیره های معاصر معصوم علیه السلام، گفته شد، در برخی موارد، صرف الوجود کافی نیست، در مورد سیره های مستحدثه نیست؛ زیرا ملاک آن، در این قسم، سالبه به انتفاء موضوع است، زیرا سیره های مستحدثه، بعد از عصر معصومین علیهم السلام، ایجاد شده است و از اساس، این که علی رغم وجود رادع، متشرعه به سیره خویش، ادامه داده باشند، معنا ندارد و سالبه به انتفاء موضوع است. نتیجه آن است که نسبت به سیره های مستحدثه، به صورت مطلق و بدون هیچ استثنائی، صرف الوجود رادع، کافی است. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_اول 🖋 مقام اول: بررسی مانعیت سیره معاصر معصوم علیه السلام از انعقاد ظهور. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_اول 🖋 مقام اول: بررسی مانعیت سیره های مستحدثه از انعقاد ظهور. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_دوم 🖋 مقام دوم: بررسی مانعیت سیره عقلائیه از حجیت ظهور. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #شروط_رادع #مقام_سوم 🖋 مقام سوم: بررسی کفایت صرف الوجود رادع. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945